INDEX
EORVM QVÆ IN HOC SECVNDO THESAVRI
INDICI TOMO CONTINENTVR.
Prior numerus Titulum indicat, Posterior
marginalem, nisi aliud notetur.
-
A
-
Absens.
- ABsentes quando pro præsentibus
habeantur in ordine ad emolumenta Ecclesiastica. T. 18.
Cap. 7.
-
Absolutio.
- Indos absoluendi amplißima facultas. T. 12. 293. & seqq.
vbi notanda multa.
- Religiosi an poßint quod Episcopi in ordine ad illud.
295. & 296.
- Omnes Indiarum incolas posse absolui à Religiosis in casibus Bullæ Cœnæ per sua priuilegia. 300
- Excepta hæresi, vbi est Inquisitio. 301. vbi quòd nec
virtute Cruciatæ.
- Secus vbi non est Inquisitio. 302. vbi quando dicatur
non esse. 304
- Licere absolutè virtute priuilegij Pauli videntur probare
adducta à docto Magistro. 305. & seqq.
- Sed non id generaliter admittendum. 308. & 309
- Societas Iesv an tali priuilegio renuntiarit. 310.
& seqq.
- Priuilegij dicti vsus vt queat stare modo dicto, etiamsi adsit Commissarius, aut Vicarius Episcopi. 315
- Quid de Capitulo. 316. & seqq.
- Abiuratio vt requiratur. 322
- Nullus se manifestare tenetur, vt absoluatur ab Inquisitoribus. Ibid.
- Religiosi vt poßint absolui in Indijs. 323. & 324
vbi de hæresi.
- An ex eo quòd Prælati Regulares eadem qua Episcopi
gaudent facultate, id præstari queat. 325. & seqq.
- In Indijs specialem esse rationem ob distantiam & casum
non esse Papalem, ac Religiosis competere. 328
-
Academia.
- Quale peccatum sit Gradum sine examine sufficienti
conferre. T. 20. 80
- Præsentatis ad Episcopatus non posse Gradus conferri, si
de eorum sufficientia non constet. 82. & 86.
- Si probabilis notitia, esse probabile. 83. quale testimonium futurum. 85
- An illud exhiberi poßit pro ijs, qui Iura profeßi ab Vniuersitatibus, in quibus illorum non sunt Prælectores.
87. & 88. vbi illud esse probabile.
- Collationem cuiuscumque Gradus esse mortalem, si indignus sit. 89. & seqq.
- In lucratiuis Actibus serò venientes non lucrari. 92. &
93. vbi de obligatione restitutionis.
- Circa subornationem notanda doctrina. 94. & seqq.
- Gradum in Academijs Societatis acceptum ab alijs debere recipi. 111
- Ab Episcopis non posse conferri, nisi seruata forma conceßionis. 112. & seqq. & in eo non posse dispensare. 115. & 116.
- Religiosos posse tutò suffragari pro oppositoribus suæ Religionis. 118. vbi quod illorum litteratura Ecclesiæ
sit vtilißima. Alia num. sequenti.
- Qui non est ordinarius auditor an queat suffragari.
120. & 121.
- Vide Restitutio.
-
Actus.
- Committenti, & non exequenti vt tribuendus. T. 12.
100
- Interpretatio facienda vt actus valeat. 169
- Actus agentium non operantur vltra eorum intentionem. T. 19. 59.
- Pœna non cadit supra actum imperfectum. T. 20. 3
- Actum merè internum ab Ecclesia non posse puniri. 18
-
Æthiopes.
- Indorum priuilegijs gaudere. T. 12. 442
- Quæ obligationes Parochorum circa illos. T. 16. 21
- Non teneri heros licentiam ad coniugium illis concedere,
neque beneplacitum ostendere. Ibid. Vbi & quod
circa Indos statutum, ne quidquam petatur à Parochis, pro illis suffragari.
- Quæ consuetudines laudabiles circa prædictos sint. Ibid.
-
Altare.
- Pro Portatili priuilegium Societatis communicant Religiosi alij, sed si Mißiones faciant. T. 12. 227
- Non posse ab Ordinarijs aut Delegatis impediri. 228
vbi de Commissario Cruciatæ, & quòd necessaria pro
Mißionarijs sit licentia Superioris.
- Ampliora alia priuilegia. 228. & seqq.
- Specialis difficultas ob verba Pontificum circa loca, in
quibus licet. 229. & 230
- Quando sine priuilegio liceat vsus. 231. vbi quod liceat
in publico.
- An Episcopi compellere Religiosos poßint vt illo non vtantur. 233. vbi generalior quæstio.
-
Appellatio.
- A Gubernatore Episcopi ad ipsum appellari vt poßit.
T. 19. 11. vbi doctrina peculiaris.
-
Archiepiscopus.
- Diuisa Prouincia an nouus Archiepiscopus subiectus maneat legibus Concilij Prouincialis ante diuisionem celebrati. T. 12. 431. vbi quid de subditis. 432
- Eorum dignitas de iure diuino non est. T. 13. 26
- Non accepto Pallio an poßit aliquando Chrisma conficere. 49. & 50. & ordines conferre. Ibid. & 52
- Chrismatis prohibitione non venire oleum infirmorum.
51.
-
An Episcopos consecrare. 53
- Non posse conuocare Concilium, & consecrare Ecclesias.
54
- Neque benedicere Abbates, aut Virgines ritu solemni,
neque deponere reali depositione. 55. vbi quòd sufficiat verbalis.
- Quid faciendum, cùm Pallium collaturus distat, &c. 56
- De iuramento, & profeßione fidei similis resolutio. 57
- Pallium ab alio accipiendum, etsi Procuratori Romæ traditum. 58
- Circa suffraganeos debere Indicos vigilare, licèt visitare
nequeat. 59. vbi de modo à Iure disposito circa
curam.
- Teneri ad conuocanda Concilia, & quæ pro Indijs impedimenta. 60
- A visit atione Prouinciæ generaliter excusari. Et quid
pro casu speciali. 61
- Circa appellationes quanta obligatio. 62. vbi de cura
etiam circa notoria.
- Visitatorem vt dare queat, suffraganeo Capitulò negligente. T. 19. 23
-
Auaritia.
- Quando mortalis. T. 13. 15. vbi & de ambitione. & 74
Mentes obnubilare. T. 15. 2
-
B
-
Baptismus.
- QVæ neceßitas sufficiat ad baptizandos Indos sine
solemnitate. T. 12. 193. & seqq.
- An eo modo baptizare eos poßint qui Parochi non sunt.
197. & seqq. vbi præsertim de Religiosis. De sæcularibus. 200
- Mortale esse sine neceßitate modo præfato baptizare.
198
- Quid speciale circa infideles. 199
- Si non integra solemnitas esse poßit, adhibendam poßibilem. 200
- Pro filijs Regulorum an extet aliquod priuilegium. 201
& seqq. vbi de priuilegio circa filios Principum vt
baptizari extra Ecclesiam poßint, cùm generalis lex
obliget sub mortali Indorum infantibus quando conferri poßit etiam à non Parochis. T. 16. 59
- Baptizari in absentiâ Parochorum quâ id linguâ facturi. 62
- Ab Indijs collatus, sub conditione iterandus. 63
- Circa vnum testem doctrina vtilis, & alia scitu digna.
Ibidem.
- Stare iterationem, etiamsi rationem reddant rectæ administrationis, contra aliquos. 64
- Baptismi in re, aut in voto absoluta neceßitas ad salutem. 65
- In contritione illud & amore super omnia contineri, &
sic duo casus in Decretalibus extantes declarati. 66
- Ex Pontificum decisionibus videri probabile sufficere attritionem cum affectu erga Baptismum. 67
- Infantes sine illo mortuos à regno excludi, nec votum
parentum sufficere. 68. vbi pro opposita sententia
censuræ.
- Sententia alia de supplente Deo defectum in administratione, reiecta. 69
- Ebrietates in diebus Baptismorum debere Parochos propulsare. 70
-
Beneficium Ecclesiasticum.
- Nequit pro eo consequendo promitti pecunia pio operi
applicanda. T. 13. & seqq.
- Dari potest donatiuum, & quomodo. 10
- Promißio an liceat sine animo soluendi. 11
- Non deberi quidquam pro labore impenso. Ibid.
- Opinio quorumdam de pacto circa ea, quæ reipsa dari
possunt. 12
- Non benè applicari, nec sustinendam generaliter, &
quomodo compensatio laboris fieri poßit. 13
- Renuntians sine Superioris licentiâ nequit ad Beneficium
reuerti, licèt poßit compelli. 43
- Præsentatione nōnon contrahi matrimonium de futuro. 44
vbi quòd non retrotrahitur renuntiatio.
- Nec solui per eam vinculum, sed in pœnam statui priuationem. Ibid
- Si tenue Beneficium sit, non esse obligationem restitutionis ob defectum recitationis Officij. T. 16. 15. & 16
- Attendenda ministeria alia præter recitationem. Ibid.
& 17.
- Quintam partem in Parocho & Episcopo sufficere, ex
aliquorum sententia. 16
- Beneficium quid sit. T. 17. 16
- Perpetuitatem aliquam esse pro eo necessariam. Ibid.
& 18. ac seqq. vbi de Manualibus, & Indicis Religiosorum.
- Illiter ati incapaces Beneficij qui dicantur. T. 18. 46
- An illicita collatio. Ibid
- Bacchalaureum ceteris paribus præferendum in prouisione. T. 20. 90
- Vide Parochus Religiosus.
-
Bigamia.
- Vide Capitulum Cathedrale.
-
-
Bona Intestatorum.
- Ex illis non est obligatio applicandi quintam partem pro
eorum animabus. T. 16. 88
-
Bulla.
- Pauli V. pro Societate quid speciale circa priuilegia contineat. T. 12. Cap. 3
- Quinque aliæ pro eisdem. 31
- Vt debeat earum tempus computari. 37. & seqq.
- Bulla Innocentij X. circa gubernationem Societatis. 39
circa quam Excursio à num. 40. Ibi Index.
- Bulla Pij V. circa Confeßarios pro Indijs, quando locum
habeat. 181. & circa alia.
- Bulla Vrbani VIII. circa tempus implendi præceptum
annuæ Confeßionis & Communionis in Indijs. 430
- Ex Bullis non semper argui posse, quia iuxta narratiuas
non veras emanarunt, aut precibus importunis. In
Appendice ad T. 17. post T. 19. num. 6. Aliæ multæ Bullæ per opus dispersæ. Vide præsertim. V. Capitulum.
-
Bulla Cœnæ.
- Conceßione casuum illius venire hæresim iuxta praxim
Pœnitentiariæ. T. 12. 312
- Circa armorum venditionem quid liceat. 477. & 478
- An delatio prohibita tantùm, & non venditio. 479
vbi quid pro Indijs.
- Sola in illâ damnatâ præsumptio. T. 13. 30
-
Bulla S. Cruciatæ.
- Indi an illâ indigeant ad lucrandas Indulgentias, quæ
extra Bullam conceduntur. 484. & seqq.
- Ad dispensationes pro Matrimonio non indigere. 486
- Pro eadem alibi.
-
Bulla Compositionis.
- Vide Compositio, vt necessaria non sit.
-
-
Canonicus.
- REligiosos non posse esse Canonicos. T. 18. 14
& 15
- Vide Præbendarius.
-
Cantus.
- Qualiter eo D. Augustinus in Ecclesiâ se experiretur affectum. T. 16. 116. vbi qualis ab illis arcendus.
- Ad illum obligati Præbendarij. T. 18. 71
- Matutini cantum non omittendum. 74. vbi præsertim
de Indijs.
-
Capitulum Cathedrale.
- Sede vacante non obligari ad eligendum Vicarium intra
octo dies. T. 12. 317
- Apud illud jurisdictionem residere. 318
- Non posse licentias ab Episcopis Religiosis datas reuocare.
339
- Capituli definitio. T. 18. 13
- Circa bona Mensæ vt queat disponere. Ibid. vbi quòd in
vno ius Capituli conseruari potest.
- Sede plena quæ illius obligationes. T. 19. 1. & seqq.
- In receptione Episcopi quomodo graue peccatum poßit
contingere. 2
- Sicut si renuat comitari Episcopum, & quid circa praxim obedientiæ. 3
- Capitulum vnde dictum. Ibid
- Peccat item grauiter salaria Ministris competentia denegando. 4
- Et in decimarum administratione cum onere restitutionis. 5
- Ecclesia quando dicatur vacare, vt Capituli incipiat jurisdictio. 6. & seqq.
- Dum non recedit à diœcesi, posse Episcopum gubernare,
secus si recedat, quia est tacita renuntiatio. 8
- Stare expressam intra diœcesim posse. 9. vbi notanda
doctrina pro Indijs.
- Capitulum non debere resistere, si probabiliter procedat
Episcopus. 10
- Sola præsentatione non induci vacationem, nisi Episcopus longam profectionem assumat. 11
- Nec posse tunc Gubernatorem relinquere. 12
- Spirituale coniugium quomodo tunc sola præsentatione
soluatur. 13
- Dispositio Concilij Trident. circa electionem Vicarij an
tantùm locum habeat, cùm Ecclesia vacat per mortem Prælati. 14
- Teneri ad electionem intra octiduum. 15. vbi quod sub
mortali; (etsi secus aliqui T. 12. 317.) sicut & ad
doctum eligendum, licèt non eminentem. 16
- Quid de Vicario Collegiatæ. Ibid
- Gradum in Iure Canonico habiturus, & secus eligentes
vt peccent. 17
- An ex gremio Capituli. 18
- Peritum in Ciuili, ceteris paribus, sub graui obligatione
præferendum. 19
- Et peritum in Canonico, laureato in vtroque, sed minùs
in illo peritus, licèt in Ciuili emineat. 20
- Ceteris paribus Theologum præferendum. Ibi. Assert.
3. & 21. cum Theologiæ commendatione.
- Indiarum Capitulum sicut alia posse eligere, cum obseruanda doctrina. 22
- Capitulum posse visitare, quia succedit in jurisdictione
necessaria. 23. & 24. vbi obseruandæ limitationes.
- In Indijs posse Capitulum visitationem omittere. 25
- De pactione simoniaca, quæ esse potest, Capitularium
cum visitatoribus. 26. & seqq.
- Non posse illos esse visitatores, etsi visitent, distributiones vt queant lucrari. 30
- Circa Beneficia in Indijs, quæ Regij Patronatus sunt,
idem posse quæ Episcopi. 31. & circa alia. 32.
- Resignationem in fauorem an poßit admittere. 33. &
seqq. vbi diuersæ pro eo sententiæ.
- In Indijs non licere, ob ius Patroni, quidquid de alijs.
56. & 57.
- Circa dispensationes posse quidquid Episcopi. 62
- Circa directas Episcopo variæ sententiæ. 64
- Affirmatiua pro Indijs præfertur. 65. vbi quòd obligatoria esse potest, & de obligatione circa stylum Curiæ
& Cancellariæ.
- Posse dispensare cum illegitimis in Indijs quoad Ordines
Minores, & Beneficia simplicia, & quoad interstitia
intra primum annum generaliter. 66
- Ad Ordines etiam sacros, & Beneficia Curata Indorum.
67. vbi quod succedat in jurisdictione ex consuetudine.
- Bullas Pij V. & Gregor. XIII. quoad Ordines vim etiamnunc habere. 68. vbi circa Mestizos peculiaris animaduersio, & salutare monitum Concilij Limensis tertij. 69
- Bullam Gregorij circa Beneficia vim habere, & Bullam
Pij non de solis irregularitatibus ex delicto procedere.
70. & 71. & seqq. vbi quòd sine priuilegio dispensari in Indijs poßit, juxta aliquorum sententiam.
- Pro homicidio in bello dispensari posse. Et quid specialiter, si iniustè factum. 75
- Casus aliquis dispensabilis in bello iniusto. 76
- Dispensare circa bigamiam posse ad Ordines minores, &
Beneficium simplex. Et probabiliter circa Maiores,
quando est ex delicto: quod certum juxta priuilegium
dictum. 77
- Probabile etiam de eâ, quæ ex delicto non oritur. Ibid
& 78.
- Quid si occulta. Id posse fieri. 79
- Quod etiam de homicidio juxta aliquos. Ibid
- Dispensationes Matrimoniales ad ipsum sicut ad Episcopum pertinere, & eius Vicarium posse caussas huiusmodi tractare. 80. vbi quid circa denuntiationes.
Et quod sine iusta caussa dispensare in illis sit mortale. 81. & an potestas dispensandi vicario competat
sine speciali conceßione.
- Circa caussas diuortij quid ex Concilio Limensi. 82
- Posse committi vicarijs. 83
- Dispensationes per priuilegia Indiarum Capitulo competere. 85. vbi an Vicario independenter Capitulo,
eo quòd Ordinarius.
- De peculiaribus facultatibus Indiarum Episcopis concedi
solitis. 86. & 87. vbi quod Capitulo non competant,
& alia.
- Posse vnire Beneficia. 88
- Et circa clausuram Monialium idem quod Episcopus. 89
Id quod in Indijs probabilius. Ibid. & 90
- Circa egressum earum idem pariter. 91. vbi quantâ
cautelâ in negotio clausuræ procedendum.
- Non posse licentias ab Episcopo concessas Religiosis ad
audiendas Confeßiones, & prædicandum suspendere.
&c. 92
-
Cardinalis.
- Eorum testimonijs quæ fides adhibenda sit. T. 13. 36
& seqq.
- Vide Declaratio.
-
Casus reseruati.
- An facultatem pro illis habeant Ministri Societatis, &
Vicarij, in absentia, & morte Superiorum. T. 12
87. & 88
- Indos ab omnibus absolui posse à quolibet pro illis approbato Sacerdote. 295. & 299
- De priuilegijs Societatis circa illud. 293. & seqq.
- Conceßio illorum per Concilium Limense, an valeat diuisa iam Prouincia, & Archiepiscopo alio constituto.
431. & 432
- Petitio debiti respectu impediti est casus reseruatus Episcopo, & Religiosis competens dispensatio. 474
- An tales Canonico Pœnitentiario competant. T. 18.
85.
-
Censura.
- Censuras validè imponit Prælatus Ordinarius, etiamsi
prohibitus à Superiori. T. 12. 71
- An Episcopi poßint Censuris compellere Religiosos, ne
Altari portatili vtantur, vbi de generali potestate.
233. & T. 17. 50. & seqq.
- Ignorantiam obstare incursioni Censuræ. T. 12. 483
- Ignorantia crassa quæ dicatur. Ibid.
- Indos inde ab excommunicatione excusari, quia talis in
ipsis non est. Ibid.
-
Charitas.
- Obligatio ratione illius quando contingat. T. 16. 47
- Notanda regula pro illius obligatione. T. 17. 4
- Ex actu charitatis potest obligatio justitięjustitiae resultare, Confeßionis exemplo. 9
- Notanda circa idem doctrina. 10. in fine.
- Iuxta illam proximioribus præ alijs subueniendum. In
Appendice ad T. 17. post T. 19. n. 15. & 16.
-
Clausula.
- Antecedens quando ad sequentia trahatur. T. 12. 80
- Quando ad omnia referatur posita in vnâ parte dispositionis. 229. & 497. Quando non ita. 343
- De clausula, cum libera. T. 16. 46
-
Clericus.
- De habitu decenti Clericorum specialis in Indijs Constitutio. T. 14. 22. & seqq.
- Quando sit obligatio sub mortali. 25
- De itinerantibus. 26
- An temeritas, contemptus, & contumacia ad graue peccatum debeant concurrere, & quomodo. 27
- Vt peccent ludendo, & in Indijs quam summam nequeant excedere. 29
- Specialis quæstio circa illam. 30. & 31
- Circa cohabitationem fœminarum Canonicæ prohibitiones. T. 16. 52
- Temperata vsu, sed non circa Indias. Ibid.
- Comitari fœminas vt prohibeantur in Concilio Lim. 3.
In appendice ad T. 16. post T. 19. n. 27.
- Sicut & familitium exercere. Ibid
- Ratione itineris non excusari à recitatione Officij, neque
eamdem esse rationem ieiunij. 28. vbi quæ debilitas
excuset.
- Non quamlibet defatigationem sufficere. 29
- Abusui non recitandi scriptores omnes refragari, & quæ
eorum communis vox. 30
- Circa debilitatem, quando non parua, quid dicendum. 31
vbi quòd ab infirmitate discernitur in Iure.
- Qui Clerici dicantur negotiatores. T. 20. 48
-
Communio.
- Paschalis an liceat in Ecclesijs Religiosis. T. 12. 221
& 222.
- Intra Missam facienda ex Ecclesiæ vsu. 265
- Quæ pro eo obligatio. 267
- Post Missam inceptam non danda. 268
- Indis vt tribui debeat. 269. & seqq.
- In neceßitate posse generaliter tribui sine licentia Parochi. 271
- Circa illius præceptum posse per consuetudinem spatium
annuo longius introduci. Idem de Confeßione. 429
- Bulla pro Indijs circa illud. 430
- An neganda occulto peccatori à Parocho quando adimplendum præceptum postulatur. 434
- Non emendatis quomodo tribuenda. 435
- Obligatio Confeßionis pro illa, cur non eodem modo Sacerdotibus & alijs à Concilio Trident. imponatur.
T. 16. 103.
-
Compositio.
- An valida contra formam conceßionis in Confessario Societatis. T. 12. 177
- Vt fieri à Religiosis Societatis queat. 479
- Indis vt applicari poßint ea, quæ debent. 480. vbi sententia deobligans debitores ad incerta, non ex delicto.
-
-
Concussio.
- Quid in Iure. T. 15. 12. & T. 16. 20
-
Concubinarius.
- Quis propriè dicatur talis, & solus ille Decreto Concil.
Trid. comprehensus. T. 14. 15
-
Confessarius.
- An necessaria sit approbatio Episcopi pro Confessarijs Indorum. T. 12. 180. & 181
- Reuersus ad diœcesim, pro quâ approbatus, non indiget
noua approbatione, etiamsi mortuus sit Episcopus, qui
approbauit, iuxta sententiam probabilem. 337
- Successorem non posse, aut excommunicare, nisi in certis
casibus. Ibid
- Licentiam posse per epistolam peti, & quid priuilegio, in
quo hoc extat, concedatur. 340
- Semel approbatum posse vbique Confeßiones audire,
grauium scriptorum sententia, quæ præcipuè Religiosis fauet. Ibid
- Et pro Indijs id speciale iuxta doctos Magistros. 341
- Sed contrarium penitus sentiendum, & practicandum.
342
- Prohibitiones Pontificum pro foro tantùm externo procedere, non improbabilis sententia. 344
- Episcopos non posse Religiosos cum limitationibus approbare. Ibid
- Cum illis approbatum esse eligibilem per Bullam, & Iubilæum. Ibid
- Confessarius Pœnitentiam Parocho impositam ab alio vt
queat mutare. T. 16. 18
- Confessarij qualitates. 77
- Non approbato neque Episcopum posse confiteri. 91
- Parochum tantùm posse Parocho diœcesis alterius confiteri. Ibid. vbi quid de simplici Sacerdote.
- Confessarius non ordinarius an absoluere à suspensione
non reseruatâ poßit. T. 20. 21
- Prælatum eâ ligatum non posse facultatem Confessario
conferre vt se absoluat, quando tantùm est pœna, &
non Censura. 22
-
Confessio.
- Eius confeßio, quæ cum Confeßario rem habuit, an licita. T. 16. 57. vbi an peccatum cum filia Confeßionis sit circumstantia mutans speciem, aut notabiliter
aggrauans.
-
Alia pro Confeßione diuersis in verbis, vt absolutio casus
reseruati, Clericus, Communio, & præsertim Priuilegium, circa Sacramentum Pœnitentiæ.
-
Confirmatio.
- In formâ communi quid valeat, & quid aliæ speciales
habentes clausulas. T. 12. 13
-
Confirmatio Sacramentum.
- Ex dispensatione Apostolicâ non Episcopus potest illius esse
minister. T. 12. 205
- Id non esse de fide, sed ita certum, vt oppositum sit temerarium. Ibid
- Balsamum Indicum esse materiam sufficientem. 212.
& seqq. vbi circa vsum Palæstini notanda doctrina.
- In oleo cur non admittatur distinctio. 214
- Chrisma cur quotannis renouandum. 216
- Episcopos sine priuilegio posse Chrismate & oleo veteri
vti, si aliud non sit. 217
- Obligatio Indicorum Episcoporum circa administrationem ex Concilio Limensi, vbi specialia quædam. 218
- Quomodo ad illud Indi disponendi. T. 16. 80
-
Consuetudo.
- In fauorabilibus nomine priuilegij venit. T. 12. 199
vbi quod per eam optimè interpretatur priuilegium,
& alia circa ipsam, & præsertim de consensu necessario legislatoris.
- Quæ non admittenda. 449
- Ex actibus spontaneis orta non ligat. 459
- Pro lege habenda, & de illius vi. T. 13. 71
- Quæ sit rationabilis; pro quo commoda explicatio. T. 16
24
- Vi introducta non valet, sicut ex actibus factis sine animo se obligandi. 26
- Circa praxim quomodo procedendum. 27
-
Contractus.
- Quando perfectus censeatur, vt ab eo incipiat obligatio
legalis. T. 12. 52
- Quinam validi, etiamsi contra legem facti. T. 20. 35
-
Contritio.
- Vide Baptismus, & Indulgentia.
-
Conuersio.
- Conuertens aliquém ex infidelitate plenariam Indulgentiam lucratur. 487. & 488
- An labor sufficiat non secuta conuersione, & alia pro eodem. 489
-
Culpa.
- De illis paßim toto opere, vide Peccatum.
-
D
-
Damnum.
- EX damnis à Religiosis illatis, qui impediunt Clericos
ad Doctrinas prouideri meliùs administraturos,
quæ resultet. T. 17. 9. & 15
- Vide Restitutio.
-
-
Decimæ.
- De iure diuino vt dici queant, & vnde obligatio earum
oriatur. T. 12. 447
- Circa illas attendendam consuetudinem: sed non cum
Indis. 449
- Pauperes ad illas non teneri. 450
- Neque generaliter ad id, quod est irrationabile, etiamsi
consuetum. 451. & 452. vbi quod ex vno decima
pars non debeatur.
- A nouiter conuersis non exigendas. 453
- Circa tempus exactionis quod tenendum. Vbi quomodo
Indi sic conuersi non peccent, si non soluant. 454
- Posse fidem recipi sine decimarum obligatione. 455. vbi
quod circa Ministrorum sustentationem.
- Indi cur nulla specialia priuilegia circa decimas habeant,
& quid à Rege præstandum. 456
- Decimæ vt differant à primitijs & qualis circa istas obligatio. 457
-
Declaratio.
- Declarationes Oraculo factas non expirasse oraculis abrogatis. T. 12. 129. & 294
- Cardinalium quam habeant auctoritatem. T. 18. 54
& 66.
-
Deus.
- Quomodo obedientia magis illi placeat, quàm Sacrificium. T. 12. 291
- Vnde aliquid illi gratius. 292. vbi notanda doctrina.
- Pro eo paßim alia.
-
Dictio.
- Dictio similis, & similiter, quid importet. T. 12. 16
- A & Ab esse exclusiuas termini à quo. 53
- Dictionis Huiusmodi vis. 55
- Dictio Et. 74. & 392
- Dictio Seu. 76
- Dictio Nullatenus. 84
- Dictio Prout. 340
- Dictio Etiam. 373
- Dictio Tantum. 418
- Dictio Saltem. 435
- Dictio Idem. 503
- Dictio Præsertim. 505
-
Diœta.
- Quomodo computanda. T. 12. 386. & 394
-
Dispensatio.
- Non cessat cessante caussa, quando effectus commodè diuidi nequit. T. 12 108
- Dispensatus ab Episcopo, potest extra territorium vti
dispensatione. Ibid
- Dispensationis & priuilegij discrimen. 109
- Dispensatio in voto castitatis non est nulla ex defectu admonitionis, quæ iniungitur dispensanti. 178
- Aliquando circa illud esse substantialem. 179
- Prælatos posse secum dispensare. 189
- Dispensatio in voto castitatis vt liceat in Indijs Religiosis Societatis. 460. vbi an perpetuò.
- Sine priuilegio videri licitam circa Indos, ob Doctorum
sententias circa ista & an virtute Cruciatæ? 461
- Posse etiam Religiosos. Ibid. & seqq.
- Facultatem dispensandi amplè interpretandam. 462
- Valere in illis extensionem ad non expressa in fauorabilibus, stante eadem ratione. 465
- Sine caussa in lege Superioris est nulla. T. 20. 116
- Personalem vtilitatem non attendendam, sed Ecclesiæ.
Ibid.
- Valere ab Episcopo bona fide datam, licèt caußa sufficiens
non sit. 117
- Vide Capitulum Cathedrale.
-
Distributiones.
- Lucrari eas Vicarium generalem Officio vacantem.
T. 14. 11. vbi quid si Professor publicus simul sit, &
de Pœnitentiario dum audit Confessiones, alijsque
officio incumbentes suo.
- Officium debere esse ex necessitate susceptum, excepta
Cathedra. 12
- Illius labor commendatus. Ibid
- Lucratur eas impeditus morbo, cui caussam dedit.
T. 18. 4.
-
Quomodo sint stipendium diurnum labori respondens.
7. & 22.
- Earum differentia quædam, cùm speciali circa ipsas doctrina. 9. & 10
- Quæ roboratur, vt paucis præsentibus non omnes debeantur. 11
- Cur ab Ecclesia dispositæ. 12
- Eadem obligatio ex illis consurgit, quando tota Præbenda in eisdem consistit, quoad superflua largienda. 20
& seqq. & idem de quotidianis. 22.
- Dominium accipienti posse onus charitatis imponi. 23
- Quomodo absentibus pro studio debeantur. 41
- Et pro caußâ publicâ. 56. vbi quòd debentur quando
non stat per aliquem vt non resideat.
- De commeantibus in Hispaniam cum Procuratorum titulo. 57
- Quid circa collusionem & condonationem. 59. & seqq.
Vide Præbendarius.
- Vacationis permissæ tempore deberi, etiamsi distinctæ
sint, vt probabile proponitur. 65
- Statuta vt fieri queant non conformia Concil. Trident.
circa illas. Ibid
- Declarationes Cardinalium concordatæ. 66
- In Indijs integrè deberi. 67. & seqq.
- Circa consuetudines sententiæ quædam. Ibid. & sequenti. vbi de die pro barbæ tonsione.
- Nonnullæ aliæ tolerabiles, ex quibus indulgentia pro
dicta actione roboratur. 69
- Pro eodem. 70. vbi quæstiones aliæ circa res vsuales.
- Distributionum medietatem amittere qui non canit. 72
vbi difficultas specialis circa Indicos Præbendarios.
- Circa Antiphonam Salue Regina quid statuere Episcopus poßit ad distributiones spectans. 75
- Circa illas nihil posse Capitulum Sede plena sine Episcopi
auctoritate. T. 19. 1. vbi exceptio quædam.
- Præbendarios visitantes sine neceßitate non lucrari. 30
-
Doctrina Christiana.
- Pro illam docentibus Indulgentia. T. 12. 499
- Vide Parochus.
-
Doctrinæ Indorum.
- Vide Beneficium, Episcopus, Parochus, Parochi
Regulares, Vicarius Generalis.
-
Domicilium.
- Iurans illud pro Ordinibus, sed animo non permanendi,
ordinari nequit, si animi appareant coniecturæ. In
Appendice ad T. 16. post T. 19. numer. 18. & 20.
vbi Decretum Concilij Limens. circa illud, & quid Ius
statuat erga domicilij acquisitionem.
- Eiusdem Concilij aliud circa litteras testimoniales. 21
- Inconsulto Episcopo posse domicilium mutari. 22
- Pœna sine litteris ordinantis, & ordinati. Ibid.
- Etiam mutato domicilio eam ordinatus incurrit, & à
quo absoluendus. 23
- Pœna ordinatorum ad titulum malè iurati domicilij,
quia non acquisiti. 24. vbi an furtiuè ordinatus dici
queat, & à quo absoluendus.
- Casus specialis ordinati cum iurato domicilio, sed cum dimissorijs proprij Episcopi. 25. & 26. vbi quòd pœnam statutam non incurrat.
-
Donatio.
- Etiam in exceßiuis non esse peccatum mortale. T. 15.
26. vbi quomodo occasionem earum præbens peccet
grauiter contra charitatem.
-
Dubium.
- In dubio circa jurisdictionem, pro Inquisitione judicandum. T. 20. 12
-
E
-
Ecclesia.
- NOn consecrata à quolibet Sacerdote reconciliari potest aquâ communi benedictâ. T. 12. 262
- Ecclesia inter pauperes maximè computanda, si egeat.
T. 15. 32
- Quando dicatur vacare. T. 19. 6. & seqq.
- Vide Parochus, Parochus Regularis, Visitator.
-
Ecclesiastici.
- Pœnis illos frænari oportet. T. 15. 28
- Vide Clericus.
-
Epikeia.
- Qùando locum habeat, & de legislatorum coniecturanda voluntate. T. 12. 175
-
Episcopus
- Quomodo sint Ecclesiæ Doctores, vt probabiles reddere
sententias singulares poßint. T. 12. 288
- Sententiam de potestate illorum in suis diœcesibus, sicut
Papæ in Ecclesiâ, plenam esse periculo. 290
- An modo habeant facultatem absoluendi ab hæresi. 226
& 227
- Visitare qualiter teneantur. 437
- Ratione distantiæ aut periculi posse in voto castitatis,
&c. dispensare, & ita in Indijs, & cum Indis maximè, & potestatem talem esse ordinariam. 461.
& 475
- Eorum onera periculosa, & ingressum non per ostium,
duplici narratione monstratum. T. 13. 1
- Eorum obligationes, quia debent esse Apostolici. 2
- Instructionem non fastidiendam ab ipsis, qui speculum
habent Euangelium. 3
- Quatuor illis necessaria, Indicis præsertim. 4. vbi quid
sit per ostium intrare.
- De ingressu per munera. 5. & seqq.
- Religiosis Indicis prætensoribus non posse dignitatem talem sine graui peccato conferri: & quale in ambientibus. Duo casus excepti. 14
- Card. Caietani doctrinam non suffragari. 15. & 16
- Debere linguam Indorum callere, & tales præferendos.
17. vbi de doctrinæ supellectili requisita, & alia.
- Quantâ id curâ prouidendum, & quomodo ex eo honestari prætensio queat, mente concepta. 18
- Obligatio Litterarum Apostolicarum pro Indijs detrimentosa retardatio. 19
- Præsentatos à Rege debere statim ad Ecclesias se conferre.
20. & 47.
- Quid, quando nulla aut modica est Ecclesiæ vtilitas.
Ibid.
- Residentiam esse de jure diuino. Ibid.
- Quando Bullæ poßint expectari: pro quo tres caussæ
absentiæ ex Tridentino applicatæ. 21
- Circa trimestre benignæ opiniones vt faueant. 22
- Authentico Confirmationis testimonio posse sumi posseßionem. 23. vbi quòd minor etiam pro foro conscientiæ
notitia sufficiat.
- Probabilitatem positionis dictæ sufficere, vbi ex mutatione habitus arguitur. 25
- Sine Litteris dictis non posse consecrari, est probabile.
26
- Tres Episcopos ad consecrationem absolutè requiri. Ibid.
& 27
- Sententia multorum, Papam non posse dispensare: sed
contraria vsu Ecclesiæ recepta. 28
- Priorem esse improbabilem. 33. & seqq.
-
Trasumpta Bullarum an sufficiant. 36. & seqq.
- Episcopus cum sola præsentatione vt queat ad Ecclesiam
se conferre. 40. & seqq.
- Maiorem vtilitatem in translatione pensandam. 42
& 47.
- Translationem soli Pontifici reseruatam. 43
- Sola præsentatione gubernationem accipiens, an delegatus, vel ordinarius sit. 46
- Indiarum Episcopos in quibus grauiter peccare contingat.
63. & seqq.
- Regium item Patronatum non seruantes. 70. & 71.
vbi alia vtilia.
- Peccare pecunias in Hispaniam destinantes. 72
- Circa congruam sustentationem. Ibid. & seqq.
- Notanda pro resolutione doctrina in fauorem Prælatorum. 83
- In Quartæ exactione quomodo peccare poßint. 84
- Non posse officia ministerialia vendere. 85. Neque partem emolumentorum exigere, sibi aut alijs applicandam. 86. & seqq.
- Non esse dominos officiorum. 88
- Posse onus eleëmosynæ imponere ex gratitudine conferendæ, & non conferenti officium auferre. 89. vbi
probabiles quædam sententiæ suffragantes.
- Circa Notarios vtilis doctrina. 91. & 92
- Quomodo debeant subditos defendere, si opprimi contingat. 93
- Illustre D. Ambrosij Episcopi patrocinantis exemplum. 94
- Residentia necessaria. T. 14. 4. vbi de alijs Curatis.
- Suis sumptibus debent diœcesim obire Confirmationis
conferendæ gratia. T. 15. 23
- Quàm illos dedeceat cupiditas litigiorum origo. T. 16
40
- Ad ipsos spectare consuetudines corrigere circa aßistentiāaßistentiam
Præbendariorum. 36. vbi de duobus ex illis ad consilium adhibendis, circa quos notanda quædam.
- Non omnem consuetudinem posse abrogare, & quid circa eorum potestatem. 37
- Adiri posse per viam querelæ. T. 19. 12
- Quanta in illis doctrinæ suppellex requisita. 16
- Mediocrem sufficere. T. 20. 84
-
Eucharistia.
- Vinum pro illâ potest esse diuersæ speciei, vt & triticum.
T. 12. 214
- Quomodo deferenda periclitanti in Seminario Societatis. 356
- De Seminarijs Indorum. 357
- Ecclesiam potuisse vsum Calicis prohibere, etsi per illius
sumptionem distincta gratia conferatur. 361
- Panis est non dandus canibus, & quomodo id intelligatur. 438. vbi de schedulâ dandâ ab Indis, & Nigris.
- De Viatico ipsis dando. 439. & seqq.
- In extremis positis minor est dispositis requirenda. 440
- Tabachum ante illam quomodo non sumere liceat, vide
Tabachus.
- Abstinentia post ipsam à D. Clemente præceptam. T. 16
95
- Quid poßit ante illam sumi. 97. & 100
- Quomodo intelligendum Per modum saliuæ. Ibid.
- Vide Communio, Priuilegium.
-
Examen.
- Non repetendum in Beneficiorum concursu. T. 16.
45
- Habilitas inspicienda de tempore primi examinis. 48
- Vide Patronus, Parochus, & Parochus Religiosus.
-
Excommunicatio.
- Quæ in transeuntes ad Indias sine Regis licentiâ ab Alexand. VI. imposita, non ligare, cuius rationes redditæ. T. 12. 132
- Vide Bulla Cœnæ, Censura, Visitator, & alibi.
-
Exemplum.
- Exemplum non arctare dispositionem. T. 12. 333
- Nec benè allegari in caußis Ecclesiasticis à laicis tractatis.
T. 16. 46.
- Exempla quoad mores, vide Clericus, Episcopus,
Parochus.
-
Extrema vnctio.
- Simplex sacerdos an poßit oleum benedicere, aut non benedictio in neceßitate vngere. T. 12. 345
- Circa Indos peccari mortaliter per omißionem. Ibid.
- Qualis obligatio generaliter. Ibid.
- De priuilegio circa administrationem pro familiaribus
& externis. 346. & seqq.
- In Seminarijs alumnorum locum habere. 363. & seqq.
- Quæ partes vngendæ maximè in fœminis. 358. & seqq.
- Circa Sacramenti effectum variæ sententiæ, & an omnes vnctiones illum conferant. 359. & 360
- Quale præceptum circa illas ex Rituali Romano. 361
- Vnde non omnes esse necessarias colligere Ecclesia potuit.
362
- Circa praxim quid tenendum. 363
- Casus specialis de omißis verbis illis Per locutionem.
364. & seqq.
- Non esse necessarium exprimi sensum, aut partem, in
quâ fit vnctio, sententia aliquorum. 365
- Variæ aliæ sententiæ circa administrationis modum.
366. & 367.
- Modus supplendi defectum. Ibid
- Quæ obligatio illam conferendi. T. 16. 82
- Subito morbo correptis esse conferendam, & sensibus destitutis, & pro eo illam extare. Ibid.
-
F
-
-
Facultas.
- Vide Absolutio, Bulla, Confessarius, Priuilegium, & alia.
-
Fama.
- Illi bonum animæ præferendum: quod ex præcepto correctionis ostenditur: propter vitandum aliorum
damnum non curandum, vnde & occultum delictum detegendum. T. 14. 18
-
Famula.
- An dimittenda ab infirmo indigente illâ, quæ tamen
occasio illi peccandi est. T. 16. 53. & seqq.
-
Fœmina.
- Quare ad testificandum aliquoties admittatur. T. 15
31.
- Vide Clericus.
-
Festum.
- Festorum celebratio pro vno Hispaniæ regno concessa an
pro alijs suffragetur. T. 12. 147. & 148
- Ad quæ Festa Indi teneantur. 147
- An ad in dictâ generaliter post priuilegium Pauli III.
418
- De Festis SS. Innocentij & S. Syluestri an generaliter
obligent. 420
- Consuetudo circa Festa ex ignorantiâ non inducit obligationem. 416
-
- Negotium fidei quod dicatur pro lucrandâ Indulgentiâ
Plenariâ ab ijs, qui in itinere moriuntur. T. 12
494.
- Pro eodem Indulgentia alia. 501
-
Fiscus.
- Fiscus contrahens ligatur legibus pro contractu latis.
T. 20. 30
-
Forma.
- Quando substantialis censenda. T. 12. 319. 320.
& 321.
- Eâ non seruatâ corruere actum. T. 20. 112. vbi alia
pro amplificatione.
-
Fructus.
- Vide Beneficium, Episcopus, Parochus, Præbendarius.
-
G
-
Grammatica.
- ILlius commendatio. T. 18. 46. 53. & 54. vbi
alia circa ipsam.
-
Gratia.
- Iuxta postulationem, illius est conceßio regulanda. T. 12
390
- Vide Priuilegium.
-
-
Gubernator.
- Vide Appellatio, & Episcopus.
-
Gula.
- Quando peccatum mortale. T. 16. 106
-
H
-
Habitus.
- DE habitu decenti Clericorum vide Clericus.
-
Hæresis.
- Vide Absolutio.
- Vide Capitulum Cathedrale.
-
Horæ Canonicæ.
- Quæ Officij pars omissa mortalem transgreßionem inducat. T. 18. 29
- Vide Beneficium, Parochus, Præbendarius.
-
Hospitale.
- Pro inuisentibus illa Indulgentiæ. T. 12. 506
-
I
-
Ieiunium.
- QVando illius præcisè incipiat obligatio. T. 12.
59
- De culpabiliter defatigato. 397
- Parochos posse in illo dispensare. 444. vbi an Vicarij.
- In dubio posse dispensari. 445
- Vide Priuilegium, vbi multa circa illud.
-
-
-
Illitterati.
- Quando irregulares. T. 18. 46
-
Indi.
- De illorum priuilegijs toto Titulo 12. Vide Priuilegium.
- An capaces Ordinis Clericalis. T. 12. 368
- Non possunt cogi ad laborandum in Festis, pro quibus
habent priuilegium, & in eo peccari mortaliter. 421
422. Etiamsi serui, sicut nec Æthiopes. 423
- Ad Missam audiendam in illis non teneri. 425
- Puerorum more tractandi circa præceptorum laborem.
429
- Ebrietas in illis vt obstet Communioni. 433. & 434
- Indi & Neophyti quomodo vt distincti proponuntur in
Bullâ Pontificiâ. 440
- Qualis imbecillitas eorum sit. 446
- An possint excommunicari. 487. & seqq.
- Nihil ab illis exigi posse ob administrationem Sacramentorum. T. 13. 68
- Qualiter eorum testimonium admittendum, & an semper sex vnum conficiant testem. T. 15. 29. &
seqq.
- Benigne tractandos. T. 7. 6. T. 11. 2. & T. 16. 51
- Quantùm in illis hortamenta continentiæ valeant,
exemplo duorum coniugun declaratum. 85
-
Indiæ.
- Inter illas communicatio priuilegiorum. T. 12. 491
- Vide Priuilegium, pro quibus & alia paßim.
-
Indulgentia.
- Quomodo illas lucrari liceat in Ecclesijs Religiosorum.
T. 12. 139. & seqq. vbi & de Iubilæis.
- Confeßionem pro obtinenda sufficere, cùm contritio petitur. 488
- Variæ Indulgentiæ pro Indijs. 491. & seqq. Ibi Index
marginalis.
- Non esse generali reuocatione sublatas. 484. & 493
- Latè interpretandæ, quia gratiæ. 494
- Catechumenos eas posse lucrari. 508
- Priuilegium peculiare pro Indijs circa impeditos etiam
culpabiliter. Ibid.
- Vt conueniat Cathecumenis. Ibid.
-
Infidelis.
- Vide Conuersio, Decimæ, Matrimonium.
-
Infirmus.
- Vide Indulgentiam, pro visitantibus ipsos. T. 12.
505
-
Inquisitio, Inquisitor.
- Delictum dicentis duas Missas eodem die ad illam spectare. T. 12. 289. vbi doctrina complectens alia.
- Munera accipere prohibentur. T. 20. n. 1
- Clementinæ pœnam non incurri ex gratuitâ largitione. 2
- Quæ actio vim extorsionis habeat. 3
- Per aliqualem vim non incurri, si tribuens absolutè non
sit inuitus. 4. vbi quid cùm datur aliquid ad redimendam vexationem.
- Circa pecuniæ tantùm receptionem versari, probabile.
Contrarium tamen videri certißimum, maximè in
Indijs, quando est eadem ratio, quæ in pecunia. 5. 6.
& 7. vbi notanda doctrina.
- Per violentiam circa mutuum non incurri, nisi non restituat. 8
- Incurri ab exigente plus quàm valeat res ab eo vendita.
Vbi de vendente summo pretio specialis quæstio. 9. &
in casibus dictis peccari mortaliter.
- Non incurri, dum non agitur prætextu officij. 10
- Sufficere restitutionem simpli. 11
- De pœnâ excommunicationis, & qualiter exponenda.
Ibid. & 12
-
Facta restitutione cessare reseruationem. 13
- Si ob impotentiam non fiat, posse absolui Inquisitorem,
& non tantùm in casu mortis, & à quibus. Ibid
- Quæ regulæ illis circa acceptionem seruandæ. 14
- Vi delegatis quid generaliter prohibitum. 15
- Quid vt Ordinarijs. 16
- Notanda regula pro obligatione restitutionis non stringenda. Ibid
- Pœna non procedentis ritè in officio. 17
- Actum merè internum in illo non puniri. 18
- Duo tantùm peccata commißionis vix jam credibilia in
Clementinâ percelli. 19
- Omißionis tantùm peccatum pœnâ affici, & id circa hæresim. 20. vbi quod ex negligentiâ, aut metu non
procedens minimè incurrit.
- Excommunicatio à quo tolli poßit. 21
- Circa suspensionem diuersitas sententiarum: & communior circa Confessarium Ordinarium. Secus, si
Ordinarius ipse incurrerit, & tunc quid præstandum.
Ibid. & 22
- In protractione caussarum vt peccari contingat, &
quando graue sit peccatum. 23
- Minuendam pœnam iuxta carcerationis durationem.
24
- S. Tribunali propria clementia. Ibid
- Ex quorumdam Doctorum sententia in casu alia præcedens positio roborata. Ibid.
- Quid pro praxi. 25
- Circa ciuiles caussas etiam grauiter posse peccari. 26
- De obligatione circa Custodes. 27
- Et ad curandum ne incarcerati inter se colloquantur.
Vbi de quibus agere cum illis Custodes poßint. Et
quòd Clementina de incarceratis tantùm pro hæresi
procedat, & quòd vnus sufficiat Custos.
- Circa Qualificatorum electionem specialem in Indijs curam adhibendam. 28. & 29. vbi qualis sufficientia
in illis requiratur, ob munus, cuius proprietas explicata. Pro illis etiam. 66. & seqq.
- In contractibus debere pretium commune seruare. 30
- Excessus vendentium non esse more alio non puniendos.
31. vbi notata nonnulla.
- Ad Tribunal qui non sint ex leui caussa trahendi, & admittendas excusationes quando iniurijs caussam dedêre ministri, ac paternum deberi modum agendi
seruari.
- Perniciosa scripta vt debeant prohibere, & quales in
cura futuri. 32
- Supra Commissarios vigilandum ex graui obligatione.
33. vbi quod oporteat esse tales, vt S. Tribunal non
reddant odiosum.
- Circa Concordata grauis obligatio. 34
- Eorum Capitula percurruntur additis Commentariolis.
35. & seqq.
- Vbi aliqua peculiaria, & notatu digna, vsque ad finem
operis. Ibi Index.
-
Instructiones.
- Quam habeant obligandi vim. T. 14. 7
-
Interdictum.
- Impositum donec aliquid fiat, eo facto, cessat sine absolutione ab homine, sed non à iure. T. 15. 22
- Priuilegium pro illo Societatis. T. 12. 502
-
Irregularitas.
- Non contrahitur ex actibus charitatis, & exhortatione
ad illos, ex quo aliqui excusantur. T. 16. 76
- Quæ propriè contrahi dicatur. T. 19. 73
- Quæ ex defectu natalium an dici poßit ex delicto.
74
- Ex defectu lenitatis an poßit ab Episcopo dispensari. 75
vbi de homicidio in bello quid pro Indijs, & in defensiuo non incurri. 76. vbi casus specialis.
-
-
Iudex.
- Vt peccet, & ad restitutionem teneatur caussarum decisionem protrahens. T. 20. 26
- Quæ scientia necessaria in illo. 29
- An aliquid accipere poßit ob sententiam probabiliter pronuntiatam, cùm potuerit sequi contrariam. 101
- Vide Munera.
-
Iudicium.
- Iuxta ordinariè est accidentia formandum. T. 12. 68
-
Iuramentum.
- Episcoporum circa Patronatum Regium vt obliget. T. 13
70. & 71
- Iurare vt poßit subornatus pro Cathedrâ se nihil accepisse. T. 20. 101
- Quid de alijs requisita omnia non habentibus, licèt habeant substantialia. 120. & 121
-
Iurisdictio.
- Correctio probat iurisdictionem. T. 12. 71
- Quæ sit verè & propriè talis, & quotuplex. 72. vbi
an Rectores Seminariorum Superiores sint, de quibus
Bulla Innocent. X. Ibid. & seqq.
- Delegata quæ propriè sit. T. 13. 45
- Et quòd non obstet ordinariæ. Ibid. vbi de Prorege,
Vicarijs Capituli, & Alcaldijs.
-
Iustitia.
- Ad supremos judices præcipuè spectat. T. 20. 33
- Vide Charitas, Parochus, Religiosus, Restitutio.
-
L
-
Labor.
- VNde æstimandus. T. 13. 88
- Vide Beneficium, Præbendarius, Quarta.
-
Lex.
- Quando fauorabilis, aut odiosa censenda. T. 12. 46.
& seqq.
- Ex illius ratione coniicienda obligatio, quæ intentionem
legislatoris ostendit. 60
- Legum Pontificiarum obligatio grauis vnde colligatur.
285.
- Cùm lex contra præsumentes loquitur, vt sit explicandæ
præsumptio. 286
- Verbum Oportet aliquando grauem in conscientiâ obligationem indicat. T. 16. 19
- Lex pœnalis quando extendatur propter identitatem rationis. T. 20. 77
- Quando secus, etiamsi in fauorem fidei. 12
-
Libri.
- Esse filios, & pro eorum editione posse Episcopos expensas facere nihil congruæ subtrahentes. T. 13. 82
- Ad libros pro Quarta posse Parochos per excommunicationem compelli. T. 16. 29. Pro alijs. n. 6.
-
Libertas Ecclesiastica.
- Praxis quædam circa obligationem Concordati non Inquisitionis, ansit contra illam.
-
Licentia.
- Regis Catholici an sufficiat vt Religiosus ad Indias transiens gaudeat priuilegijs Religionis, præsertim Indicis. T. 12. 135
- Vide Priuilegium, & Religiosi.
-
-
Litteræ Apostolicæ.
- Qualiter necessariæ ad Episcoporum consecrationem, &c.
T. 13. 19. 22. & seqq.
-
Litterati.
- Quantoperè sint in Ecclesiâ necessarij. T. 18. 42
-
Ludus.
- Circa illum aliqua ad Clericos spectantia. T. 14. 29
& seqq.
- Alia magis generalia. 31. & 32. vbi & de Episcopis.
-
M
-
Mandatum.
- NOn esse mandatum Pontificis, quod ab eo ignorante prodit. T. 20. 82
-
Maria Virgo.
- Illius excellentia conceßione Indulgentiæ specialis pro
Imagine in Ecclesiâ Limanâ Societatis existente,
Româ missa, singulariter commendata. T. 12.
506.
-
Matrimonium.
- Quæ facultas dispensandi circa illud Religiosis Societatis
sit sine communicatione Generalis. T. 12. 183
- Circa gradus jure naturæ non prohibitos, probabiles opiniones, pro coniugijs Indorum, & aliorum conuersorum, non dissoluendis. 378. & seqq.
- Quomodo Ecclesia in eo dici poßit dispensare. 381
- Polygamia an licita apud Infideles. Ibid.
- In cognatione spirituali an dispensatio esse poßit, & pro
illâ extet priuilegium. 384. & 385
- Casus specialis de contrahentibus inualidè, vt sic impetrans dispensationem. 397
- Matrimonia Gentilium Baptismo non solui. 399. vbi
quomodo cum eo stet baptizatum posse cum alia contrahere si vxor conuerti nequeat, aut è contra.
- Doctrina D. Pauli circa illud quatenùs ab Ecclesia recepta. 400. & seqq.
- Vt stare queat cum proæcepto Christi non dimittendi
vxorem. 401
- Peculiaris pro eo doctrina. 402. vbi quomodo dici possit Christum in eo dispensare, & quòd matrimonium
ex naturâ suâ non sit indissolubile.
- Priuilegia circa prædicta quid conferant, cùm ex Iure
videantur haberi. 403. & 404
- Dissolutio matrimonij in dicto casu an ex dispositione
Christi, an ex Ecclesiæ potestate contingat, & an stet
ipso facto, vel Ecclesiæ sententiam requirat, Ibid
- Concilia Limensia quid circa prædicta disponant. 405
- Quæ spes conuersionis in coniuge non conuerso sufficiat.
406
- Conuersus an poßit cohabitare cum infideli. Id aliquos
negare. 407
- Contrarium statuitur. 408. & seqq. vbi quòd Apostolus non Consilio tantùm, sed præcepto vsus.
- Semestris à Concilijs prædictis designati non esse obligationem juxta priuilegia. 411
- An currat in fauorem coniugis infidelis. 412. vbi quòd
coniux sine culpa potest coniugij iure priuari.
- Quòd scandalum charitatis, propter quod stare dissolutio
potest. 413. vbi an cohabitatio vltra semestre consuli aut præcipi poßit.
- Circa conuersum plures vxores habentem, vt cum qualibet ex conuersis contrahere poßit, decisio Pij V. 414
& seqq.
- Apud Indos non videri vera matrimonia fuisse. 415
vbi quid in more apud Mexicanos. 415
- In dubio an in fauorem matrimonij inclinandum. 416
- Quando impedimentum petendi debitum oritur ex incestu, potens dispensare in matrimonio, potest etiam in
illo, sine nouo priuilegio. 476
- Ex copulâ cum consanguinea vltra secundum gradum
non oriri impedimentum dictum. Ibid
- An ex incestu occulto. Quod Indis præsertim fauet.
Ibidem.
- Caussas Matrimoniales debent Episcopi per se tractare,
& præsertim diuortij. 80. & seqq.
- Quantâ diligentiâ postremæ istæ discutiendæ. 84
-
Mestizi.
- Ad Sacros Ordines & Beneficia rarò admittendos. T.
19. 69.
- Per leges Regias à publicis muneribus arcentur. Ibid.
vbi & salutare monitum Concilij tertij Limensis
circa illos.
-
Metus.
- Qualis debeat censeri grauis, & cadens in constantem
virum. T. 20. 122. vbi & de precibus, de quibus & 124.
-
Missa.
- Pro illâ decentior locus publicus, quàm domus priuata.
232
- Quo tempore dici queat, & quid per priuilegia habeatur. 237. & seqq. vbi notanda multa. Ibi Index
marginalis.
- Particulæ an sumi post purificationem poßint. 163. &
243. ac seqq. vbi multa scitu digna. Ibi Index.
- Duas dicturus Missas an poßit purificationem in priori
sumere. 250. & 251
- De obligatione non sumendi illam in Mißis Natalis D.
Ibid.
- Quando sine priuilegio plures dici queant. 275. vbi de
gradu neceßitatis plura.
- Pro Indijs prædicta militare. 276. vbi & pro alijs doctrina.
- Contra nuperum abusum in Indijs dicendi duas Missas.
280. & seqq.
- Quomodo obedientia circa non dicendam Missam gratior Deo sit quàm illa. 291. & 292. cum notanda
doctrina.
- Quo tempore celebrari sine priuilegio poßit ad dandum
viaticum. 441
- Pro applicatione fructus Sacerdoti respondentis non posse
accipi speciale stipendium. Nec pro Mißâ nuptiali.
T. 16. 7. vbi an Missæ poßint à Concilio antecedenter applicari.
- Missarum à Testatoribus relictarum non posse stipendium augeri. 23. vbi & alia, ac de Collectore.
- De sumptione Tabachi ante Missam prohibita, vide Tabachus, & 92. ac seqq.
- Decretum Pij V. de obseruandis in illa, & circa Pacem
quid ex Concilio Limensi, & Rubricis Missalis. 206
& 207. vbi quòd obligatio sit sub mortali.
- Circa obseruantiam Rubricarum idem statuitur. 100.
& 111. vbi circa Dianæ Assertiones quædam adnotata.
- Vsum Patenæ contra prohibitionem esse mortalem, sicut
sine consecratione. 112
- Pacem fœminis per Ministrum deferri similiter. 113. vbi
quando Rubrica videatur grauiter obligatoria, &
quòd nequeant in Mißis ministrare.
- Quæ obligatio in Religiosis circa Pacem per Ministrum
sacrum. 115
-
Puellas cantatrices in Choro nequeunt Parochi sustinere
sub reatu graui. 116. vbi quòd Episcopi id debent
prohibere.
- Vide Sacerdos, vbi plura circa stipendium.
-
Monialis.
- Frui priuilegijs virorum. T. 12. 138. vbi de Indicis.
- Asuo degenerare nomine colloquijs sæcularium aßistentes. T. 14. 28. vbi de indecenti concentu.
- Circa earum clausuram & egressum quid poßint Episcopi & Vicarij, ac Capitulum Sede Vacante. T. 19.
89. & seqq.
-
Mors.
- Post mortem Prælatorum quæ potestas Vicarijs, & Ministris. T. 12. 87. & 88
-
-
Munera.
- Quæ poßint judices Ecclesiastici accipere. T. 14. 33
- De obligatione restitutionis. 34. vbi notanda regula ad
agnoscendam gratuitam donationem.
- Pro eodem plura. T. 20. 15. & 16
- Ad redimendam vexationem, vt dari poßint. T. 20. 96
vbi quando hæc doctrina procedat.
- Subornationem non posse subornatione depelli in Beneficiorum oppositione. Ibid.
- Munerum nomine vim & fraudem non venire. 108
-
N
-
Negotiatio.
- QVi dicantur, sicut & Mercatores. T. 20. 48
-
Neophytus.
- Qui tales dicantur. T. 12. 443. & 461. vbi quomodo ab Indis, & reductis distinguantur, de quo
& 476.
-
Notarius.
- Episcoporum Notarij an laici esse debeant. T. 19. 90
- An si tales, puniri à laicis judicibus poßint in officio delinquentes. Ibid.
- Praxim id Prætoriorum amplecti. 91
- Vide Officium.
-
Notorium.
- Notorietas criminis vt necessaria ad procedendum contra Clericum. T. 14. 16. & seqq.
-
O
-
Obedientia.
- VIde Missa, & Parochus Religiosus.
-
Oblationes.
- Ad illas non teneri Indos, neque alios generaliter loquendo. T. 12. 458
- Neque ratione consuetudinis. 459
- Parochus ad restitutionem teneri. Ibid.
- De intolerando circa hoc quorumdam abusu. Ibid.
- De illis vt poßint Episcopi disponere. T. 19. 79
-
Occasio.
- Peccati occasio quando non sit graue peccatum. T. 16.
55.
- Præcidendas illas etiam cum gemitu ex dolore. 59
-
Officium.
- Officia Notarij, Fiscalis, & alia ministerij sui, non posse
ab Episcopis vendi. T. 13. 86. & 87
- Non esse eorum dominos. 88. vbi de obligatione restitutionis.
- Onus Eleëmosynæ ex gratitudine imponi posse. 89. vbi
doctrina ex probabilibus opinionibus circa gratitudinem.
-
-
Opinio.
- Probabili in vsu Sacramentorum quando vti non liceat.
T. 13. 30.
- Non esse probabilem, quæ tenet Pontificem non posse circa tres Episcopos pro Consecratione necessarios dispensare. 33. & seqq.
- Opinionem aliquando probabilem posse improbabilem
reddi, auctoritate Pontificis accedente.
- Vide Capitulum, Matrimonium, & alibi.
-
-
Oratorium.
- Priuilegium circa benedictionem. T. 12. 261
-
Ordo sacer.
- Ætas pro illo quomodo computanda. T. 12. 59
- Indis an poßit conferri. 368
- Pro dispensatione ad illos, vide Dispensatio, & Capitulum.
- Prima Tonsura an sit Ordo. T. 19. 66
-
P
-
Papa.
- EX falsis informationibus aliquando minùs conuenientia constituit. T. 12. 40
- Studiosus conseruandi aliorum jurisdictiones. 290
- Vide Bullas, Capitulum, Episcopus, Lex, Opinio,
Priuilegium, & sæpè alibi.
-
Parochus.
- Dimißo officio posse vt approbatum se gerere, probabilis
opinio. T. 12. 190
- Quo priuilegio generaliter gaudent omnes Indorum Parochi. 195
- Sine priuilegio duas Missas celebrare vt poßint. 275
- Parochi Indorum ad manifestanda Indis priuilegia circa
Festa. 426. & 427
- Quam graue peccatorum pondus super se tollant, communionem, Indis præsertim, denegantes. 436. &
T. 16. 51. & 78.
- Ex doctrinæ defectu quæ obligatio restitutionis. T. 12
459
- De obligatione residendi. T. 14. 4
- De peculiari Indiarum. 5
- Etiamsi vicarium habeant, per se in multis debere administrare. 6. & 7. vbi notanda aliqua.
- Quomodo diuino cultui animarum sit cura præferenda.
10.
- Ad ornatum Ecclesiæ teneri. T. 15. 32. vbi de Indicis
specialiter.
- Parochos Hispanorum & Indicorum pariter horum linguam scire debere. T. 16. 1. & id sub mortali.
- Euasionem ex defectu per alios supplendo non valere. 2
- Requiri peritiam pro Confessarij munere, & prædicatione. 3. & seqq. vbi de prædicatione an præstari per
alios poßit.
- Hispanorum Parochos ad omnia teneri, quæ generaliter
pro Parochis sunt statuta, & id præ alijs. 6. Illa
percurruntur. Ibid. vbi quod ad Missas dicendas etiam diebus non festiuis. §. 11.
- Debere illas pro Parochianis dicere. 7. vbi specialia
quædam.
-
Confeßiones quando audire teneantur, & Eucharistiam
ministrare. 8
- Turpia in sonis & actionibus, ac comessationibus ab Ecclesia arcere. 9. vbi quid circa comestionem liceat.
- Lectioni insistere etiam obligati. Ibid.
- An plures Parochi esse eiusdem Parochiæ queant. 10
& seqq.
- Vsus Galliæ. 11
- An Parochi sint sponsi. 13
- An teneantur ad restitutionem non recitantes officium
sacrum. 15. & seqq.
- Quo Rituali vtendum. 19
- Peccari grauiter in altercationibus cum Religiosis circa
funeralia. 20
- Et iniuria erga Æthiopes, circa quos quæ præstanda.
21. & 22.
- Circa Missas à Testatoribus relictas notanda doctrina.
23. 32. & seqq.
- Circa oblationes. 41. & 42
- Parochi Indorum vt scire eorum linguam teneantur. 43
- Speciale dubium circa casum peculiarem, non annuente
Prorege judicio Capituli circa illam, & ad examen
in Curia nominatos compellente. Ibid. & seqq.
- Prædicandum Indis. 49
- Non extorquendas oblationes. Ibid.
- Ad restitutionem ob non recitatum officium quæ obligatio. Ibid. vbi & quid circa contractationem.
- Ad omnia teneri Parochis communia. 50. vbi quid ad
vsum Ritualis Romani, & quid si desit, & de habitus decentia, ac vitæ exemplo.
- Circa cohabitationem fœminarum. 52. & seqq.
- Circa Baptismum infantium obligatio. 59. & seqq.
- Teneri Indos audire confiteri volentes etiam extra tempus præcepti. 71
- Ad infirmos tendere, etiam cum notabili detrimento. 72
& 73. vbi variæ sententiæ circa alios, & de generali obligatione circa rusticos, etiam cum vitæ periculo.
- Subleuationem debere esse cum certa spe. 74. Quod ex
doctrinâ Card. Toleti confirmatum. 75
- Non teneri ad recedentes pro libitu, & quid cum talibus
faciendum. 76
- Qualiter se gerere debeant Confeßiones Indorum audientes. 77
- Circa Eucharistiam obligationes. 78. & 79
- Circa dispositionem pro Confirmatione. 80. vbi notandum circa cognationem spiritualem.
- Teneri ad conferendam Extremam vnctionem, circa
quod aliqua. 81. & 82
- Pro administratione Matrimonij & benedictionibus, nihil accipi posse, 83. vbi fauorabilis limitatio.
- Rituale Romanum circa ritus nuptiales obseruandum.
84. vbi quòd quædam ex Rituali Toletano contraria
possunt sustineri, scilicet priùs sponsam interrogandam, & circa jungendas manus.
- Nuptias ebrietatibus non incestandas, pro quo Parochorum obligatio. 85. vbi an timore fauentium excusandi, & quòd in Indis exhortationes ad continentiam valeant, pro quo exemplum.
- Quid circa permißionem quamdam Parochi, & benedictionem mensæ crapularis. Ibid
- Debere aßistere morituris, etiam cum graui incommodo.
86.
- Et Indulgentias applicare, præsertim Cruciatæ, idque
ex charitate & justitiâ. 87
- Ex Indorum obeuntium bonis nihil vsurpandum, neque quintam partem pro eis applicandam, ad quod neque heredes tenentur. 88. vbi aliquæ pro eo Indicarum Synodorum sanctiones, & pro restitutione
doctrina.
- Grauiter peccare ad expugnationes obeuntes. 89. vbi
& pœna excommunicationis cum notanda limitatione.
- In Missæ celebratione debere ritus in Missali contentos
penitus obseruare. 107
-
Parochus Religiosus.
- Generaliter loquendo conueniens esse vt Religiosi Parochi Indorum sint. T. 17. 1
- Præsertim recèns conuersorum ab ipsis. 2
- Et etiamsi stabilita jam fide meliùs sit per illos promouenda. 3
- Si secus, ab eo esse cauendum ministerio. 4
- Et sic statuentibus non posse Religiosos reluctari. 5
- Patrum Mexicanorum sententiâ comprobatum. 5. & 6
- Quid de Societate Iesv. 7. & 8
- An ex charitate, vel ex justitiâ administrent. 9
- Cum distinctione responsio. In seqq.
- Si ex charitate, non teneri ad damna ex defectu aliorum, à quibus euitarentur, vt probabile proponitur. 11
- Quomodo à Regibus imponi obligatio justitiæ poßit. 13
& 14. vbi Pij V. verba declarata.
- Ex obligatione tali quæ in speciali sequantur. 15
- Esse propriè Beneficia, quæ illis deferuntur. 18. & seqq.
- Quomodo perpetua. 20. & 21. vbi quod & illorum
habeant proprietatem, & non tantùm precariò.
- Praxis Canonicæ Institutionis, cui se Societas Iesv submisit, sic Regia vrgente jußione. 22
- Iuxta Pontificia decreta Religiosi nequeunt curam animarum gerere independenter ab Ordinarijs. 23
- Non repugnare institutionem, qualiacumque sint Beneficia dicta, quia dantur in Titulum. 24
- Probabilis resolutio in fauorem Religiosorum. 25
- Examen pro illis non esse necessarium, sed notitiam sufficientiæ sufficere. 26
- Peccare grauiter sine approbatione Episcopi, Parochialem
curam suscipientes. 27. vbi qualis obligatio restitutionis.
- Pro nouâ Parochiâ quando repetendum examen. 28
- Quid in eodem Episcopatu, quando diuersa est lingua.
29
- Defectum sufficientiæ non esse necessarium plenè probari. 30
- Supplentes non indigere speciali approbatione. Vbi quod
vacationum tempus non sit prorogandum, & quantum esse poßit: quidúe ex Tridentino. 31
- An Prælati debeant eligere meliores. 32. & seqq.
- Quid circa praxim ad vitandos scrupulos, cum doctrina
scitu digna. 35
- Abusum nominandi imperitos idiomatis, & socium peritum aßignandi, esse damnabilem. 36. vbi notatu
digna.
- Religiosus an poßit ad Curata dicta compelli. 33. &
seqq.
- Societatis posse, ob amplißimam, quam profitetur, obedientiam. 41. & 42. vbi quod & ad Indias
mitti.
- Ad visitationem qualiter teneantur. 43. & seqq. &
T. 20. 75
- Adnotatio peculiaris circa crimina personaliæ, & etiam
ad officium spectantia. T. 17. 45
- Non peccare grauiter visitantes, si circa mores aliqualiter
inquirant, vt admoneant Prælatos. 46. vbi quomodo id secretò faciendum.
-
Delinquens grauiter, priuatione doctrinæ puniendus.
47. vbi aliqua digna.
- Regia schedula vt Religiosi ab alijs tantum suæ Religionis visitentur, Episcopis impeditis. 48
- Vim non habere, & videri illi renuntiatum 49. vbi
quid circa impedimentum Episcoporum.
- An Censuris percelli ab Ordinarijs poßint. 50. & seqq.
- Quid pro praxi. 53
- Pro Parochis reseruationem peccatorum non cessare, &
qualiter illa currat, cum notanda doctrina. 54. vbi
quòd amotis ab officio non cesset approbatio.
- Non comparare dominium reddituum, aut aliorum.
55
- Etiam eos, qui in Societate vota tantùm post biennium
emiserunt. 56
- Priuilegio Iuris communis Societatem renuntiasse. 57
- Religiosis aliorum Ordinum quid liceat circa dicta. 58
- Quæ afferunt post officium, ad Monasterium pertinere.
Ibidem.
- Cùm Prælatus ignorat, & Religiofus non applicat, quid
dicendum. 59. vbi quid non poßint eam cum licentia ingentem pecuniæ summam retinere, & pro eo
Tridentini Decretum, cum eiusdem declaratione.
- De acquisitis intuitu Ecclesiæ non posse disponere. 60. vbi
quod non semper acquiratur Ecclesiæ, & peculiaris
doctrina pro Indicis.
- Peccare grauiter profanè expendentem, etiam cum licentia, & accipientem ad restitutionem teneri. 61. vbi
quid ludo poßit exponere.
- Circa votum obedientiæ quæ obligationes. 62. & 63.
vbi quod Prælato iubenti circa Parochialia an ex voto obedientiæ sit præstanda.
- De obligatione habendi socium. 64. & seqq.
- In Parochis Indicis obligationem cessare. 65. vbi explicatum Cap. Monachi, de statu Monachorum,
secus si populus sit numerosus. 66. vbi de numero ad
Parochiam constituendam sufficienti, & notanda alia
circa eosdem. 67.
- Parochos in officio adiuuantes non posse ab Episcopis puniri ratione officij, nisi Vicarij sint. T. 20. 74
- Vide Religiosus.
-
Patriarcha Indiarum.
- De eo vide Appendicem post Titulum. 13.
-
Patrinus.
- Eorum obligationem communiter non vrgere. T. 16
61
- De Patrinis Indorum. 60. & seqq.
-
Patronus.
- Illius Potestas circa solam præsentationem. T. 16. 43
vbi quòd circa examen nihil: de quo & 44. ac
45
- Quod tempus habeant pro præsentatione, & negligentium pœna. T. 18. 2
- Plus aliquando vltra præsentationem posse competere.
T. 19. 10
- Vide Capitulum, Episcopus, Permutatio, Præsentatio, & alibi.
-
Pauper.
- Ob paupertatem rigor legum temperatur. T. 16. 22
- Vide Præbendarius, ex T. 18. n. 24. & alij. Et V.
Quarta, atque alia.
-
Peccatum.
- Mortale quando sit vana gloria. T. 12. 285
- Circa peccandi occasiones vide Occasio.
- Ob violatas obligationes paßim occurret.
-
-
Permutatio.
- A Capitulo an queat fieri. T. 19. 38. & seqq. vbi
affirmatur contra aliquos.
- Pro illâ non currere Semestre ad collationem concessum.
42
- Caussam non leuem requiri. 43. vbi qualis neceßitas.
- Inter Episcopos an esse queat. 44. vbi quòd non valeat
renuntiatio coram Patrono.
- Regem non posse præsentare. 45. vbi quòd debet resignatio mutua præcedere.
- Factum Episcopi cuiusdam non probatum. 46
- Præbenda pro Præbendâ vt poßit permutari. 47. vbi
pactio pro expensis quando simoniaca.
- Neceßitas & vtilitas qualiter inspicienda. 48. vbi
quòd ante Episcopi consensum potest pactio fieri & fauorabilis pro caußâ doctrina.
- In Indijs vt queant permutationes justificari, & quid
non tolerandum. 49
- Ob fauorem personæ an Episcopus permutationem perficere poßit. 50. vbi notandum pro praxi.
- Vtilis pro eodem doctrina ex bonis auctoribus. 51
- Posse præsentatum ad Præbendam, & quosdam alios
breui dimissuros, permutare, vt probabile proponitur.
52. & seqq.
- Oppositum certius. 53
- Patroni consensum necessarium. 54
- Regula Cancellariæ de viginti diebus vitæ post resignationem, expenditur. 55
- Inæqualitatem emolumentorum posse pecuniâ probabiliter compensari. 56. & 57
- Fieri posse cum onere pensionis ab Episcopo impositæ, &
eam posse pecuniâ redimi, etiamsi auctoritate Papæ
sit constituta. Ibid.
- Compensationem non licere certius esse & communius,
& iuxta id, quid sit faciendum stante bonâ fide. 28
vbi casus specialis.
- Permutantem possese indemnem seruare ex casus alterius positione ostenditur. 59
- Casus alius de obligatione emendi supellectilem. 60
& 61
-
Pœna.
- Sine sententia saltem declaratoria criminis non incurritur. T. 12. 97
- Et vbi actus perfectus non est. 98
- Prohibitio petendi debitum est pœna, & non incurritur
ab ignorante illam. 474
- Aliquando non esse talem. 475
-
Præbenda, Præbendarius.
- Præbenda an diuidi poßit. T. 16. 12
- Prouisi an debeant statim ad seruiendum se conferre.
T. 18. 1. & seqq.
- Aßistendi in Choro obligationem, etiamsi nihil recipiant
esse sub mortali. 2
- Pauci vt poßint multorum emolumenta lucrari. 7
& seqq.
- Præbendario vicem duorum gerenti non deberi duplex
stipendium. 8
- Quid si ad vnum Capitulum redigatur. 13
- De supplendo notabili eorum defectu nominatione aliorum. 14. & seqq.
- Religiosum non posse Canonicum fieri. Ibid.
- Si fiat, non posse grauiter peccantem ab Episcopo puniri.
17
- Subrogatorum obligationes. 18. vbi de congrua specialiter.
- Præbendariorum obligatio circa superfluorum largitio|nem, etiamsi Præbendæ sint in distributionibus constitutæ. 19. & seqq.
- Quid circa congruam obseruare teneantur. 24.
& seqq.
- De sumptibus vanis, qui recensentur. 25. vbi Indiarum
abusus.
- Plus aliquid splendoris apud illas licere; sed morum splendoribus cumulandi. 26
- Opera pia an in loco Beneficij facienda, 27
- Circa aßistentiam quæ obligationes. 28. & seqq. vbi
quòd statuta seruanda, & quid de Concilij Basiliensis
Decreto.
- Ex defectu non regulandam diuini officij generalem obligationem. 39
- Pœnam ex omißione non incurri ante sententiam, &
pro omißione veniali non vrgere. 30
- Quid circa Missam. Ibid. & 31
- Statuto indulgenti vt defectus pro vnâ Horâ poßit per
aliam suppleri, possunt se Præbendarij conformare.
32. vbi quæ poßint consuetudine introduci circa
aßistentiam.
- De notabili quadam Ecclesiarum Gallicarum, quæ vt
contraria Sacris Canonibus improbatur. 33. & 34.
vbi quædam Pontificum conceßiones.
- Condonationem & remißionem non licere, nec esse validam. 35
- Licere in Indijs absentiam ratione studiorum, & maximè Theologiæ. 38
- Et etiam Iuris Canonici. 39. vbi quod temporis spatium
concedendum.
- Eugeniana quomodo communis pro Indijs. Et qualiter
Carolus V. concedere absolutè priuilegia pro Vniuersitatibus potuit. 40
- Difficultas peculiaris vt in Indijs nequeat practicari.
41
- Licentiam Prælati requiri, & in Indijs posse illam negare. 42
- Si appelletur, quid ab appellationis judice faciendum.
43. vbi de cautione Episcoporum circa dispensationem.
- Magisterium in Indijs non excusare à residentia, ex quo
pro studio arguitur. Ibid.
- Parochis licentiam denegandam. 44
- Neque appellare posse. Ibid.
- Pro Iure Ciuili in Indijs priuilegium minimè suffragari.
45
- Pro Grammaticâ licentiam concedendam, & quid de
humanioribus litteris. 46
- Quid de Philosophiâ. 47. vbi pro Indijs negatur.
- De Medicinâ item. 48. & 49
- Theologiæ studium ante alia optant Pontifices ampliari.
Ibid.
- In Scholis Societatis locum habere conceßionem. 50
- Professores Theologiæ, & Iuris Canonici qualiter priuilegiati in Indijs. 51. cum notanda doctrina.
- Quod & circa Ius Ciuile, & Medicinam. 52. vbi notanda expositio Cap. Non magnoperè.
- Religiosis non prohiberi Iuris Ciuilis magisterium.
Ibidem.
- Grammaticæ item Prælectores. 53
- Sed vbi de Societatis Scholæ non sunt. Vbi & de Parochis negatur. Ibid. & 54. Nisi in loco Beneficij
legant.
- Elegans Grammaticæ commendatio. Ibid.
- Caussa quæstus abesse, à Concilio Limensi reprobatum.
55. vbi nonnullæ aliæ probatæ, cum notanda doctrina.
- Quid de Præbendario à Prorege accersito. 56. vbi fauerabilisfauorabilis resolutio.
- Mensis vnius vacatio Indicis Præbendarijs indulta, &
id non esse Concilij Tridentini dispositioni contrarium.
58. vbi computationem non esse per horas faciendam.
- Collusio & Condonatio à Concilijs reprobata: quod &
stabilitur & obligatio restitutionis Ecclesiæ, aut pijs
operibus facienda. 60. & 61
- Posse stare remißionem. 61. & 62
- Quædam distinctio circa distributiones amissas & amittendas improbata. 63
- Canere in Choro debent. 71. & seqq.
- Non videri rationabile vt Matutinum in Ecclesijs Indicis non canatur. Ibid
- De obligatione circa Salue Regina. 75
- Lucrari qui Curatus est, dum administrat. 76
- Quamlibet justam caussam ad lucrum integrum in Indicis sufficere. 77
- De absente ob concursum ad Præbendam in aliâ Ecclesiâ,
cum peculiari doctrina. Ibid.
- Non lucrari dicentem Missam ex deuotione. Ibid
- Diœcesim visitantes lucrari. 78
- Non obstare Regiam prohibitionem, vbi quid Episcopi
circa illam. Ibid
- De Canonico aßistente Episcopo. 79. vbi quid circa Indicos.
- De Canonico Magistrali. 80. vbi de formâ prouisionis
eiusdem, & aliorum per concursum, obligatione Secreti.
- Obligatio concionandi qualis. 81. vbi circa modum,
cum notando exemplo, & qualis neceßitas talium
prædicationum.
- Quot dies tribuendi pro concione. 82. vbi an pro illis
sumere alios queat.
- Bona fides vt faueat, si in dies concioni proximos labor sit
conficiendæ concionis reseruatus.
- De Doctorali. 83. vbi specialiter de obligatione restitutionis ob neglectam officij curam.
- De Scripturario. 84. vbi quid faciendum, si auditores
desint.
- De Pœnitentiario. 85. vbi ratione officij esse approbabatum ad Confeßiones, & probabile habere casus Episcopo reseruatos, & promotum manere approbatum,
sed sine jurisdictione.
- Circa distributionum lucrum adnotantur aliqua. 86
- Quid pro Indijs speciale circa Indorum linguam, quod
etiam ad Magistralem spectat. Ibid
- De Scholiarcha, & Cantore. 87. vbi Decretum pro illis
Concilij Lim. 3. & Tridentini pro priori.
- Scholiarcha an Gradum Litterarium maiorem habere
debeat. 88
- Concilij Decretum quos non comprehendat. Ibid. vbi
quòd cùm Gradus confert, pro præsenti habendus.
- Archicantoris obligationes. 89
- De obligatione restitutionis. Ibid.
- De Portionarijs. 90. vbi de obligatione aßistentięaßistentiae, etiamsi
dimidiam tantum habeant Portionem.
- Esse Præbendarios. T. 20. 73
- De Capellanis Chori. T. 18. 91. vbi cui restitutio facienda ex eorum defectu.
- An sint Beneficiati, vt gaudere trimestri queant. 92
- Vide Distributiones.
-
Præceptum.
- Non obligat, cum ratio communis boni aliud postulat.
T. 12. 61.
-
Quæ dicantur esse de præcepto diuino, quæ de Ecclesiastico. 402
- Esse illud, quomodocumque subdito de voluntate Superioris constet, ex D. Thoma. T. 16. 19
- Vide Parochus Religiosus.
-
Prædicatio.
- Vide Parochus. Et circa modum, V. Concionator.
& T. 18. 80. & seqq. circa Canonicum Magistralem.
-
Prælatus.
- Prælatos in Indijs debere non admittere Religiosos fugitiuos ad Missam celebrandam. T. 12. 136. vbi an
excommunicati.
- Prælato an concessa intelligantur, quæ ad conuenientem
administrationem spectant, & fuerant antecessori
concessa. 176. vbi de facultate ad benedictiones.
- An poßint sibi concedere facultates, quæ alijs, & secum
dispensare. 189
-
Præsentatio.
- Circa illam quid facturus Prorex, cùm de insufficientiâ
nominati illi constat. T. 16. 48. post alia circa examen à num. 43.
- Præsentati ad Episcopatum sine Gradu necessario an valida præsentatio. T. 20. 82
- Vide Beneficium, Capitulum, Episcopus, Parochus, Parochus Religiosus, Præbendarius, &
alia.
-
Præsumptio.
- Cùm lex contra præsumentes loquitur, vt sit explicanda
præsumptio. T. 12. 286
- Si absit, non incurri censuras. In Appendice ad T. 17.
post T. 19. n. 5.
- Ex clericatu post delictum assumpto an præsumptio sumi queat, vt non liceat priuilegio fori vti. T. 20
53
-
-
Priuilegium.
- Quanta à Regibus Catholicis Indis conceßa. T. 12. 1
- Quæ pro illorum bono sunt concessa alijs, eorum propria
sunt dicenda, & ita latè interpretanda. 2. & seqq.
vbi aliqua scitu digna.
- Ampliationem dictam stare, etiamsi contra ius commune
sint, quia in fauorem Religionis, & caussæ piæ. 6
& seqq.
- Id stare respectu etiam Ministrorum. 9. 10. Et quia
Regibus concessa dici possunt. Ibid.
- An sint perpetua quæ ad tempus concessa. 11. & seqq.
- Stare conceßionem esse perpetuam, licèt ab eodem Pontifice aliquid posteà ad tempus concedatur. 15. Et
potiùs cùm à diuersis. 388. & 389
- In caußâ piâ vt ampliari significatio verborum poßit. 18
& 29
- Quid circa probabilitatem perpetuitatis. 30
- Priuilegium per testes probari posse. 104
- Quæ notitia sufficiat ad obligationem pro foro conscientiæ. 105
- Priuilegium personale ad aliam personam non extendi.
112
- Limitatio quædam. 117
- Priuilegia vni Prouinciæ Indicæ concessa, an sint alijs
communia. Ibid. & seqq.
- Esse etiam communia Indis, quæ Europæis concessa.
116
- Et quæ omnibus alijs extra Indias. 117. & seqq. Non
è contra. 119. contra nouam quorumdam opinionem.
- Inter Indos & Æthiopes esse communicationem. 129
- Et inter Indos & Neophytos omnium transmarinarum
regionum. 130
- Inter Religiosos quæ communicatio in Indijs. 131. &
seqq. Ibi Index.
- De communicatione quando adest particula taxatiua.
149. & seqq.
- Priuilegia vni Religioni cum limitatione quoad vsum
concessa, an sine illa ab alijs poßint practicari. 153
& seqq. Resolutio negatiua. 155. & seqq.
- Pro Indijs specialiter. 162
- Communicationem ad Nouitios extendi. 163. & 164
- Aliqua ad tollendos scrupulos concedi, pro quo exemplum.
Ibid.
- Limitari à Prælatis posse, etiam localibus. 164
- Quæ priuilegia sine speciali conceßione Generalis subditis concessa censeantur. Vbi specialiter de Societate.
165. & seqq.
- Quæ in Bullis extant, & non in Compendijs,
etiam posse limitari. 187. Circa quod alia, num.
præced.
- Superiores finito officio an poßint habere vsum facultatum. 188. & seqq.
- De Priuilegijs circa Baptismum. 193. & seqq.
- Priuilegia contra jus commune generaliter loquendo,
non esse latè interpretanda, nisi caussa religionis. &c.
302
- De priuilegijs circa Confirmationem. 205. & seqq.
- De priuilegijs circa Eucharistiam. 220. & seqq.
- De priuilegijs circa sacrorum benedictionem. 252. &
seqq. vbi scitu digna.
- De priuilegijs circa benedictionem Ecclesiarum, &c. 261
& seqq.
- De priuilegijs circa duas Missas. 274. & seqq.
- De priuilegijs circa Sacramentum Pœnitentiæ. 293. &
seqq. Ibi Index marginalis.
- De priuilegijs circa approbationem. 239. & seqq.
- Circa Extremam vnctionem. 345. & seqq.
- Circa Ordinem sacrum. 368. & seqq.
- Circa matrimonium. 375. & seqq.
- Non vsus priuilegij in Religione, cui est concessum, non
impedit communicationem alterius. 396
- De priuilegijs circa Festorum obseruationem, 417
& seqq.
- Circa Confeßionem. 428. & seqq.
- Circa Communionem. 433. & seqq.
- Circa Ieiunium. 442. & seqq.
- Circa Decimas. 447. & seqq.
- Circa dispensationes in votis. 461. & seqq.
- Circa petitionem debiti. 466. & seqq.
- Circa communicationem cum infidelibus, etiam armis
venditis. 477. & seqq.
- Circa compositionem pro malè acquisitis. 479. & 480
- Circa Censuras, vbi an Indi poßint excommunicari. 481
& seqq.
- De Indulgentijs pro illis & alijs Indiarum incolis. 484
& seqq.
- Priuilegia Indica non reuocari generali reuocatione in
Tridentino, aut aliàs. 484. vbi de quodam priuilegio
PP. Augustinianis concesso ad dispensandum in primo
affinitatis gradu.
- Vt priuilegium perstet, sufficit caussæ motiuæ reliquias remanere. T. 19. 68
- Amisso priuilegio per non vsum ab eo, cui sit concessum,
non amittitur ab eo, qui habet communicationem.
T. 20. 68
-
- Indulgentiæ pro ipsis, & qualiter faciendæ. T. 12. 499
& 500
-
Prorex.
- Proregum potestas quos habeat limites. T. 16. 46.
& 47
- Circa examen pro Beneficijs difficultas specialis. 43
& seqq.
- Debere semper armatam habere custodiam. T. 20. 129
- Vt nequeant ab Inquisitoribus excommunicari. 135
- Quas caussas ad se auocare poßint. 136
- Vide Episcopus, Patronus, Parochus, Regularis,
& alia.
-
Q
-
Quarta.
- CIrca illius exactionem vt contingat Episcopos peccare. T. 13. 84
- Standum consuetudini. T. 16. 24
- Quæ rationabilis. Ibid. & 25
- Quid cauendum Episcopis circa consuetudinem. 25. &
notanda pro illa. 26
- Quid circa praxim obseruandum. 27
- Assertiones plures circa illam pro Indijs. 28. & seqq
- Speciale dubium circa Capitulares associantes funera. 31
- De relictis pro Mißis. 32. & 33
- Ex quibus manifestè non debeantur juxta Iuris dispositiones. 34. & 35
- Circa illam Sede vacante dubia quæstio, de quâ. 36
& seqq.
- Triplex titulus solutionis absolutè sumptæ. 37
- Ex oblationibus, quæ caussa mortis tantùm fiunt, illam
deberi. 41. & 42
-
R
-
Religio, Religiosus.
- FVgitiuus an gaudeat priuilegijs Religionis, & specialiter Indicis. T. 12. 134. vbi an sine licentia Prælati approbatus illis vti queat.
- De Religiosis B. Ioannis Dei. 137
- De Sacerdotibus Equestrium Ordinum. Ibid
- Religiosi an communicent in Indulgentijs. 139. &
seqq.
- Religionem PP. Mercenariorum parem communicationem habere. 152
- Religionum Mendicantium dignitas supra Monachales.
257
- Posse Aras & Calices consecrare illis etiam concessum.
Ibid.
- Ad prædicandum quâ licentiâ aut approbatione egeant.
331
- Pro Indijs quod priuilegium, & qualiter explicandum.
329. & 332.
- Ad prædicandum in plateis an necessaria licentia. 333
- Inuitis Parochis an liceat. 335
- Non teneri à Vicario licentiam petere, si Episcopus, qui
dederat, moriatur, neque ad Confeßiones. 339
- In Indijs an gaudeant facultatibus conceßis Episcopis ad
tempus. 465
- Posse extra Confeßionem dispensare. 473
- Ratione scandali ad jeiunia non generalia teneri. T. 16
99
- Possunt illis Vicariæ temporales attribui. T. 18. 14
- Sed nequeunt esse Canonici. Ibid. & 15. vbi quòd
neque Curati sine neceßitate absque Pontificis facultate.
- Nec Episcopos in eo posse dispensare, sicut neque ad simplex Beneficium.
- Ratio discriminis inter illud & Curatum, quod ex neceßitate licet. 16
- Prælati nequeunt professurum obligare vt legitimam
Conuentui donet, aliàs non admissuri. In Appendice ad T. 17. post T. 19. n. 1. & seqq.
- Titulum sustentationis non suffragari. 2
- Non posse exigi vltra necessaria, fauorabili aliquorum
sententiâ stante. 3
- Graue iniustitiæ peccatum secus facientium. Ibid. &
quòd ob defectum amoris erga Religionem id fieri nequeat. 4
- Circa aliquarum Religionum praxim quid dicendum. 5
- Alternatiuis in Indijs an conuenienter vtantur. 6
& seqq.
- Quis error circa Profeßionem inualidet ipsam. 9. vbi
pro Indijs speciale aliquid.
- Apostolorum dispositio in electione septem Diaconorum
circa casum prædictum singulariter illustrata. 11
& seqq.
- Prælati ex Hispaniâ venientes an pecuniarum copiam
colligere poßint. 15. & 16
- Electionum libertas nequit à Prælatis coarctari. 17
& 18
- Quàm grauia ex contrario damna. 19
- Regijs expensis in Indias venientes, qualem subeant
obligationem. 20
- Non extare illam pro restitutione Regi faciendâ. 21
- De obligatione non mutandi Prouincias, ad quas sunt
destinati, cum notanda doctrina. 22
- Sine licentia Prælati in transmarina tendentium quæ
suspicio. T. 20. 66
- Quando illa cesset. 67
- Vide Priuilegium.
-
Renuntiatio.
- Potest quis Beneficium prætendere animo renuntiandi
post breue spatium. T. 19. 52
- Renuntiationes Nouitiorum liberas esse debere. In Appendice ad T. 17. post T. 19. n. 1. vbi quòd id in
Societate summâ curâ seruatur.
- Vide V. Sequenti.
-
Resignatio.
- In fauorem an liceat. T. 19. 33. & seqq.
- Morti proximum non posse taliter resignare; benè tamen ob crimen priuandum, vbi specialis casus. 37
- Et etiamsi priuatio sit futura propter irregularitatem ex
homicidio. 52
-
Restitutio.
- Facienda ab Episcopis pro excessu Quartæ. T. 13. 84
- Et pro venditione officiorum. 88
- Vbi facienda. In Appendice ad T. 16. post. T. 19.
num. 6.
- Subornatus pro Cathedrâ an teneatur. T. 20. 104.
& 105.
- Pro opere bono aut prauo acceptis obligationem non esse.
Ibid.
- Quid si ob suffragium indignus Cathedram adeptus.
Ibid. & 106.
- Cum multis damnificans ad quid teneatur. Ibid.
- Cathedram per subornationem adeptus an debeat eam
restituere. 107. & 108
- Ex iniquâ sententiâ quæ obligatio, si secundùm allegata
& probata. Ibid.
-
Ex collatione Beneficij factâ minùs digno non oriri obligationem ad illam. 109
- Vide Beneficium, Episcopus, Parochus, Præbendarius, Visitator, & alia.
-
Rex.
- Reges Catholici an poßint in Indijs constituere Parochos
independenter ab Episcopis, aut spiritualem aliam
concedere facultatem. T. 12. 272. & 273
- Eorum obligatio circa tuendam obseruantiam Religiosi
status, maximè in Indijs. T. 17. 4
- Vide Episcopus, Licentia, Patronus, Præsentatio,
& sæpè alibi.
-
Rituale.
- Romani Pauli V. auctoritas propugnatur. T. 16. 19
- Vide Parochus.
-
S
-
Sacerdos.
- BOno illius nomini quomodo consulendum, si delictum publicum sit. T. 14. 18
- Sacris vestibus indutum non debere confiteri. T. 16. 90
vbi de Concilij Limensis circa hoc Decreto.
- Quale peccatum in eo sit. 91. vbi quid de Religiosis.
- Non posse alteri non approbato confiteri. Ibid.
- Qui stipendia pro Mißis in Indijs accipit, an curare possit vt in Hispaniâ dicantur minori quantitate. In
Appendice 1. post T. 19. num. 1. & seqq. vbi multiplex & obseruatione digna doctrina.
- Pro dicendâ Mißâ in Oratorio inuitatum non posse maius stipendium exigere. 8. & seqq.
- Vbi quod cùm specialis labor, generaliter id licet.
- Quid circa locum. 9
- In stipendio esse justi pretij varietatem, & quomodo id
habere locum in Indijs poßit. 10
- Maius & minus stipendium dari posse ex voluntariâ
pactione. 11
- Sed non in casu Oratorij, neque generaliter. 12
- Plus petentem & accipientem non obligari ad restitutionem, sententia aliquorum. 13
- Neutiquam admittendam. 14
- Et id esse contra justitiam commutatiuam, & non tantùm legalem. 15
- Stipendium non deberi pro diariâ sustentatione. 16
- Promittens plus aliquid, tenetur adimplere. 17
- Missam promittens accepto stipendio non satisfacit eo
reddito, sed potest ad dicendam obligari. In Appendice 2. 21
-
Sacramentum.
- Circa materias Sacramentorum non habere Ecclesiam
mutandi facultatem, & quomodo hoc explicandum.
T. 12. 212.
- Obseruanda doctrina circa Sacramentorum valorem,
stante probabili opinione. T. 17. 25
-
Secretum.
- Illius violatio mortalis in electionibus Ecclesiasticis. T.
18. 80.
- Vide Parochus Religiosus, Vicarius Generalis.
-
-
Simonia.
- Esse illam, cum promittitur pecunia pro Beneficio applicanda operi pio. T. 13. 5. & seqq.
- Et in pactione Capitularium cum Visitatoribus. T. 19
26. & seqq.
- Pactio pro expensis quando simoniaca. 47
- Bona fides vt obstet simoniæ. 68. vbi casus specialis.
- Non incurritur pœna per conuentionem, sine perfecta
traditione. T. 20. 8
-
Societas Iesv.
- Potestas Generalis in illâ. T. 12. 20. & 21. vbi specialia circa vsum priuilegiorum.
- Eius gubernationis modo à multis oblatratum, sed à
Pontificibus propugnatus. Ibid. & seqq. vbi de Constitutione Innocent. X. circa illam. Ibi Index.
- Credendum P. Generali de dispensatione testanti. 104
& seqq.
- Sine illius communicatione speciali omnes vti priuilegijs
possunt ad tollendos scrupulos conceßis. 165
- Eidem concessorum vsus inualidus sine illa. 166.
& 167
- Idem de alijs. 168. vbi sententia quorumdam expunctâ de illicito actu, sed non inualido, de quo & 169
& 184
- Etiam in Indijs id tenendum. 171
- Ratione distantiæ an aliquid liceat. 172. & 173
- De casu speciali. 174. & 175
- Variæ formulæ conceßionis priuilegiorumin Compendijs.
176. & seqq. Ibi Index.
- Quæ Generali committuntur, ab eo possunt alijs committi. 182
- Priuilegium circa ætatem pro Ordinibus an alijs commune. 374
- An expediat ipsi Indorum habere Parochias. T. 17. 7
& 8.
- Præclarum eiusdem elogium ex Religioso Scriptore. 12
- Priuilegijs circa Inquisitionem renuntiauit, & quid inde
Inquisitoribus liceat. T. 20. 68. & 69
- Vide Indulgentia, Parochus Regularis, Priuilegium, & alia.
-
Statutum.
- Vide Capitulum, Concilium, Episcopus, Lex,
Præbendarius, & alia.
-
Superior.
- Duo Superiores quomodo super eamdem materiam esse
poßint. T. 17. 63
- Vide Prælatus.
-
Stylus.
- Curiæ, & Cancellariæ vt obliget. T. 19. 65
-
T
-
Tabachus.
- ANte Missam prohibitus in Concilio Limensi. T. 16
92
- Et ante Communionem in Mexicano. 93
- In Synodo Canariensi. 95. & ab Vrbano VIII.
- Inepta explicatio disiecta. 92. & seqq. & obligationem
esse sub mortali.
- Etiamsi in stomachum non traiiciatur. 96
- Religiosi an teneantur. 97. & negatur ex vi legis Conciliaris.
- Quid ratione jeiunij naturalis. Ibid. & 98
- Teneri ratione scandali. 99
- Folium posse sumi, si non traiiciatur. 100
- De sumptione in luto. 101
- Episcopi an teneantur. 102. vbi quòd tantùm ratione
scandali, iuxta cōmunescommunes doctrinas circa illos, & alios.
- An obligatio ad omnes communicantes extendatur. 103
& 104. vbi notanda quædam circa Confessarios.
- De Sayri, & pulueribus alijs. 105. vbi quòd vitium
hoc fundamentum præbet non benè de vitiosis talibus
sentiendi, & quòd in Beneficijs postponendi.
-
Ei deditos esse in statu peccati mortalis septem rationibus
comprobatur. 106
-
Tempus.
- Quomodo computandum in priuilegijs. T. 12. Cap. 4.
vbi an à die scientiæ.
- Computationem faciendam ab actu perfecto. 92. vbi
& seqq. de computatione circa nouennium Congregationis in Societate.
- Tempus à lege præscriptum debere esse continuatum; licèt
oppositum teneant aliqui. 93
- Modicum tempus quod dicatur, & quando debeat impleri de momento ad momentum. 94
- Temporis præfixio quando ad substantiam non spectet.
319
- Non currit impedito. T. 18. 3
-
Terminus.
- Diem termini non computari in termino. T. 12. 32
- Terminus in prouisione Beneficij aßignatus, etsi elapsus
sit, non officio collationi, pro quâ nullus à jure designatus. T. 18. 4
- Triennij lapsus non inducit tacitam renuntiationem,
stante contraria voluntate. 6
-
Testamentum.
- Illius executorem quidquam immutantem posse recusari,
& à munere remoueri. T. 16. 23
- Ex relictis Parocho, non vt Parocho, quartam non deberi. 30
- Vide Missa, Quarta.
-
Testis.
- Vt poßit testi fide digno pro foro conscientiæ credi. T. 12
16
- Vbi quòd & priuilegiario asserenti, qui & vti priuilegijs
potest, vndecumque notitia habita. Quod specialiter
vrgetur in P. Generali Societatis.
- Credendum ipsi de dispensatione testanti. 104. & seqq.
Vbi vni testi quando credatur.
- Episcopo testanti in titulo Ordinum vt credatur. 107
- Quantâ diligentiâ examinandi. T. 15. 30
- Non idonei quando admittantur. 31
- Vide Fœmina.
- Circa Indos. Ibid. & seqq.
-
V
-
Vacatio Ecclesiarum.
- VIde Capitulum, & Ecclesia.
-
Verbum.
- Verba æquipollentia & specifica, quomodo eumdem effectum habeant. T. 12. 127
- Vide Lex, Priuilegium.
-
Vicarius Generalis.
- Vicarium Gener. Episcopi gaudere ordinariâ auctoritate.
T. 12. 315. & T. 14. 1. Aliquando delegatâ. T.
12. Ibid. vbi contrarium esse probabile, & tutum
in praxi ac sequendum.
- Non esse in eo totam jurisdictionem, sed in Capitulo residere. 318
- Non posse licentias datas Regularibus ab Episcopo reuocare. 339
- Vicarij Gener. Episcoporum litterati esse debent, & graue
in electione non talium esse peccatum. T. 14. 1
- Idem de morum probitate. 2. vbi de ætate necessaria,
& an ordinem sacrum habere debeant.
- Ad Indorum curam grauiter obligatos. 3
- An Parochi esse poßint. 4. & seqq.
- An Præbendarij. 9. & seqq.
- Vltra tempus officij absentes non lucrari. 11
- An Vicarij esse queant ex Hispaniâ dudum appulsi. 13
& seqq.
- Illius quales futuræ dotes. Ibid.
- Diui Caroli circa id notanda dispositio. 14
- Peccare grauiter inhonestos Parochos tolerantes. 15
- Quæ notorietas ad procedendum contra illos sufficiat, &
qualiter procedendum. 16. & 17
- Peccare item cùm denuntiantes repellunt, quia probare
non possunt in edicto contenta, &c. 19. & 20
- Vbi vtilis doctrina.
- Correctionem fraternam non esse necessariò præmittendam. 21. vbi de illius obligatione.
- Circa decentem habitum Clericorum non aduigilantem,
grauiter delinquere. 22. & seqq. vbi multa scitu
digna.
- Grauißimum etiam eorum peccatum, si circa Moniales negligenter se habeant. 28
- Sicut & circa ludos Clericorum. 29
- Quid circa munerum acceptionem. 33. & seqq.
- Vnum cum Episcopo habere tribunale. T. 19. 11
- Indici charitate debent eminere. 27
- Dispensandi facultatem non habent, nisi specialiter committatur. 81
- Diuortij caussas posse illis committi. 82. & 83
- An poßint Monialibus licentiam dare ad permissum illis
egressum sine speciali commißione. 91
- Circa Vicarium Capituli, S. V. vide V. Capitulum.
-
Visitator.
- Visitationum scopus ex Tridentino. T. 15. 1
- Auaritia vt illi obsistat. 2
- Visitatores futuros soles. Ibid.
- Salarium in Indijs aßignandum ipsis ex obligatione justitiæ. 3
- Neque ex pœnis Cameræ, & quid si justæ. Ibid.
- An poßint illud non conuentum petere. 4. vbi doctrina pro alijs.
- Quid quando emolumenta stipendium æquant. 5. vbi
notatu digna.
- De Officialibus pariter decisum. 6
- Circa tempus quid à Limensi Concilio statutum, & obligatio restituendi. Ibid. §. 2
- Difficultas circa excommunicationem. Ibid.
- De obligatione circa Instructiones. 7
- Obligatio restituendi duplum vltra Procurationem acceptorum ex Concilijs. 8. vbi quid recipi juxta nonnullos poßit.
- In foro conscientiæ esse illam, juxta plures. 9. & 11.
vbi quàm vniuersalis sit.
- Remißioni locum non esse, quia Ecclesiæ facienda restitutio, & quid nomine Ecclesiæ intelligatur. 10
- Aliorum sententia de obligatione tantùm simpli. 12
& 13
- Præfertur prior, & aliam esse probabilem. 14
- Sicut & non esse obligationem reddendi simpli gratis
accepti. 15
- Ecclesiæ faciendam restitutionem supra simplum accepti.
16
- Quid de accepto alias. Ibid. & 17
- Quid de datis à Parocho suo nomine. 17
- Quod restituitur, an poßit redonari. 18
- Circa absolutionem à pœna, suspensionis scilicet & interdicti, cum vtili doctrina. 19. & seqq.
- Episcopi per diœcesim discurrentes an rectè faciant secum
ducentes Visitatores. 23. & seqq.
-
Visitationis tempore presentem Parochum non futurum.
& quid de emolumentis, si visitator administret, aut
alius. 27
- Pœna iniquè caussas transigentis. 28
- Indorum testimonio qualiter vsuri. 29. & seqq.
- De visitatione fabricæ, & ornamentorum. 32. vbi
notanda quædam.
-
Viuæ vocis Oracula.
- Quæ ad Religiosos spectant esse confirmata non obstantibus Bullis reuocationis, qui censeant. T. 12
219
- Quid de testificatis per Cardinales, qui posteà fuêre Pontifices. 220
- Non reuocari specialia quædam, in quibus Cardinalium
auctoritas peculiaris interuenit.
-
Votum.
- Quale castitatis non sit reseruatum. T. 12. 461
- Pœnale non esse, etiam impletâ conditione. 464
- Neque ex leuitate emißi. Ibid. vbi à quibus dispensari
poßint: pro quo & 462. & 463.
- Ex communi coniugum consensu factum esse reseruatum.
468. vbi quòd contrarium sit probabile, & quod in
ordine ad petitionem debiti, eo stante.
ADDITIONES
AD TOMVM POSTERIOREM
THESAVRI INDICI.
AD TITVLVM XII.
Circa Caput IV. num. 37.
Vbi de computatione temporis in Bullis ad viginti annos Priuilegia continentibus.
*
VT quod ibi dictum est de
non curanda Bulla Gregorij XIV. firmetur ampliùs, facit tenor concessionis Pauli V. in vtraque,
de qua
ibidem. Declarat
enim Concessiones prædictas à die Datæ computandas, nullam aliam
esse supponens ad effectus tales opportunam.
Aut ergo concessio Gregorij vim non habuit, vel
Societas eâ vti noluit, vnde & pro concessione alia instanter egit, vt ex tenore Bullæ vtriusque
constat, & in noua Priuilegiorum editione suppressa
Anno 1615. quando iuxta computationem P. Quintanæ vigebat vsque ad
Annum 23.
duratura. Vel si vim certè habuit, computatio
concessionum Pauli non est à fine viginti illorum annorum concessionis Gregorij facienda;
quia Pontifex expressè decernit faciendam à die
Datæ. Currentibus ergo pariter vtriusque Pontificis concessionibus, & finitâ concessione Gregorij
Anno 23. nihil inde haberi potest emolumento futurum, cùm ad prorogationem concessionis Pauli nihil conducat, iam antè à die Datæ currentis, & expleto designato termino finiendæ acsi cum Gregorij concessione minimè
decurrisset.
*Neque enim dici potest non obstante designatione illâ temporis ad inchoationem posse
post finem concessionis Gregorij inchoatam affirmari, eò quòd, si pariter currerent, posterior
concessio nullius esset vtilitatis toto illo spatio, in
quo prior vim haberet. Cum tamen priuilegia
ita debeant concessa censeri, vt speciale aliquid
operentur, iuxta Cap.
In his, de priuilegiis, ex
quo sic communiter Doctores. Et ita sexennium
Bullæ Cruciatæ post finitas incipit eiusdem, aut
aliorum Pontificum concessiones. Non inquam
dici potest, quia vbi Pontificis expressa mens habetur, omnis cum illa non compatibilis intelligentia cessat. Cùm ergo verba illa
A die Datæ, seu
A Data præsentium, verificari nequeant, nisi seruato tali termino, omnis alius philosophandi modus solido caret fundamento. Neque inutilis
concessio est, quandoquidem ratione illius id licet, quod seclusa concessione absolutè non liceret, quamuis per accidens alia extet concessio vi
cuius idem habetur, & allegari potest vt successor Pontifex similem liberalitatem exerceat, vt videmus ab iis factum, de quorum Bullis disputamus. Et quidem confirmatio in forma communi nullum ius confert nouum, vt communiter
tradunt Doctores apud P. Suarium
Lib. 8.
de legibus Cap. 18. & tamen inutilis non est, vt idem
expendit
numer. 10.
& 11. quia plurium personarum consensus & auctoritas confert vt plus timeatur, & securiorem reddit priuilegiatum de
non reuocando priuilegio, sed conseruando ac
defendendo
tamquātamquam proprio, cùm reuera tale sit.
Hæc autem potiori ratione locum habent in casu nostro, vt constat. Neque est simile in Cruciatæ concessione, quia in illa non dicitur
A die
Datæ: & iuxta mentem supplicantis conceditur
à talibus limitationibus alienam. Cùm è contrario Societas IESV ita priuilegia à Paulo V. postulauerit, vt à die Datæ semper cœperit computare. Quæ est noua ratio, & satis vrgens pro
intento.
Circa Digressionem eiusdem Capitis
n. 45. & seqq.
Vbi quæ sit odiosa Constitutio.
*
PRo resolutione nostra faciunt quæ habet
Angelus Bosius
Tomo 2.
Titulo 2.
num. 35.
& seqq. qui videndus. Et quæ ex Carolo de
Bausio tradit Diana
Parte 10.
Tract. 14.
Resolut.
9. ad intelligendum quæ sit odiosa constitutio.
Et licet in applicatione doctrinæ non assentiatur
ipsi, volenti nomine Clericorum non venire Religiosos, quando in Consilio Constantiensi statuitur vitandos notorios percussores Clericorum; id quidem generali doctrinæ non obstat,
quam neque ipse negat. Citat autem Bausius P.
Suarium
Disput. 9.
de Censuris Sect. 2.
num. 11. vti
qui aduertat Concilium Constantiense loqui de
percussoribus Clericorum, non autem de gaudentibus priuilegio Canonis
: quod quidem immeritò ab eo assertum, vt legenti constabit. Melius videtur id posse deduci ex iis, quæ habet
numer. 14. vbi ait in huiusmodi positiuis legibus
proprietati verborum standum esse; & quatenus
fauorem continent, amplianda; vt verò odium
& rigorem, restringenda, quantumcumque potest vtrumque cadere sub verbi proprietate. Sic
ille philosophatur de prædicto Concilij Decreto
locutus. Cùm ergo Clerici nomen Religiosum
non significet, & in odiosis versemur, videtur
|
de Bauny sententia comprobari. Sed de hoc aliàs,
& Dianæ sententia valde est probabilis. Pro resolutione autem nostrâ circa Constitutionem ex
directo militat Carena
Parte 2.
Titulo 6. omnino
videndus, & de Constitutione agit contra Solicitantes in Confessione, quam strictissimè intelligendam asserit.
Ibidem Circa num. 59.
Ubi de computatione triennij pro Superioribus Societatis.
*
VT non debeat computatio fieri de momento ad momentum, iuuat quod ait
Bonacina
Tomo 1.
Disput. 1. de Suspensione,
Puncto 3.
num. 3. postremum scilicet diem debere esse completum
: ergo id potiùs in fauorabilibus.
Sed in contrarium videtur stare declaratio R. P.
Gosuini in litteris ad Prouinciam Peruuianam
die 30.
Ianuarij 1659. vbi sic ait.
Ni vn dia, ni vna
hora mas puede gobernar el que acauò su trienio. Sic
ille. Qui tamen poterit iuxta dictam computationem explicari, vt finito triennio in termino
diei completi, nihil liceat vlteriùs. Vide Bossium
suprà num. 55.
Ibidem Circa num. 60.
Ubi de subita & improuisa Superiorum
vacatione.
*
PRo illius inconuenientibus facit id, quod
habet Fr. Ludouicus de Miranda in
Manuali Prælatorum Tomo 1.
Tractatu de sacris Monialibus. Vbi adducit Constitutionem Sixti V. pro
Monialibus, subiectis Fratribus Minoribus, vt earum Abbatissæ finito triennio vacent, neque aliquam possint prælationem exercere nisi alio
triennio elapso à die finiti officij numerando. Et
post eam adductam, nihilominùs resoluit Abbatissas prædictas finito triennio posse Præsidentes
constitui pro paruo aliquo tempore, donec aliæ
Abbatissæ eligantur, ob grauissima inconuenientia, quæ in aliarum designatione recenset: cùm
tamen verba Pontificis adeò videantur vrgere,
potestatem omnem & auctoritatem vlteriùs prohibentis: non enim credendus est id, quod pro
bono Religionis disposuit, in eiusdem detrimentum cedere voluisse. Et cum Miranda sentit Diana
Parte 7.
Tract. 12.
Resolut. 17. vbi etiam adducit Santonum, sic dicens:
Tamen hoc non obstante,
existimo posse per illos dies, in quibus noua electio efficitur, cogere Monasterium sub aliquo titulo seu nomine.
Sic ille.
Ibidem circa num. 85. & seqq.
Ubi de paucitate dierum in delegata
iurisdictione.
*
FAcit pro ibi dictis Nauarrus
Lib. 1.
Consil.
Titulo de Electione, Cons. 9. in priori editione, vbi asserit Generalem Minimorum, cùm prohibeatur esse Vicarius, finito termino ordinariæ
gubernationis, posse tamen constitui ad aliquot dies, seu breue tempus, sed non simpliciter. Facit etiam quod habet ibidem
Tit. de ætate & qualit.
Ordin. Cons. 7. vbi in simili loquens, de prælaturâ
ait defectum 25. dierum in duodennio esse paruitatem materiæ: vnde sex dierum defectus in
triennio paruitas etiam dicenda videtur. Nauarri
autem sententiam adducit, & probat Fr. Emmanuel
Tom. 2.
qq. regul. quæst. 53.
artic. 12. Pro
quo & stat Lezana
Tom. 3.
v. Annus, num. 9. vbi
ex Cornejo ponit in fauorabilibus annum expletum dici, etiamsi deficiant duo vel tres dies. Et
Pasqualigus
Decis. 473. vbi tres dies supra menses vacationis, à Tridentino Parochis concessos,
ait esse paruitatem materiæ: apud quem Vincentius Vinyals, etiam quindecim in Episcopis. Hoc
præsertim pro
num. 89.
Ibidem circa num. 91. & 92.
Ubi de interuallis gubernationis, an
sesquianum vacui complere possint.
*
PRo ibi dictis adstipulatur Nauarrus
CōsilioConsilio nuper adducto, vbi ostendit tempus requisitum ad aliquid per æquipollens posse
compleri.
Ibidem circa num 94.
Ubi de sesquiani computatione.
QVæ dicta ibi, iuxta ea, quæ diximus circa
num. 89. regulanda sunt.
Ibidem circa num. 97.
Ubi de necessitate sententiæ declaratoriæ ad pœnam incurrendam.
*
DOctrinam à Nobis ibi propositam amplectitur P. Bardi in
Selectis Lib. 7.
Quæst.
5.
num. 8. cum aliis, etiam quando pœnæ in priuatione consistunt, & non requirunt actionem.
Pro quo & Lezana
Tom. 1.
Cap. 8.
numer. 30.
&
31. vbi iuxta aliquos quid etiam si dicatur,
Ante
declarationem. Contrarium absolutè tenet cum
multis, quos citat, Leander
Parte 4.
Tract. 2.
Disputat 9.
Quæst. 28. in priuatione Beneficiorum,
ob excommunicationem, & ob suspensionem
Tract. 4.
Disput. 3.
Quæst. 28. etiamsi officium præstet
: immò etsi egeat, & sit contumax, de quo
Quæst. 29. sed
Parte 5.
Tract. 1.
Disput. 3.
Quæst. 13.
contrarium sentit de pœnâ irregularitatis, de quo
&
Quæstio 16. & absolutè Bossius
Tomo 2.
Tit. 12.
num. 162.
& 163.
& seqq. & Tomo 3.
Titulo 18.
num. 564.
& Tit. 23.
num. 33. vbi addit post declarationem retineri posse vsque ad executionem, pro quo alios adducit. Sed
num. 36. consonat Leandro, etiam quoad censuras, & pœnas
alias in priuatione consistentes. Vide autem
numer. sequenti. & specialiùs
Parte 1.
Tractatu de
Matrimonio. Cap. 5.
num. 31.
& seqq. vbi latissimè materiam hanc discutit, & fauorabiliter. Pro
casu autem nostro
num. 124.
& 129. multis adductis.
Circa Caput V.
De diuersis Bullis Pontificum, de quibus num. 116. & 139.
LIcet Concessio Leonis X. priori loco sit posita, non ideo absolutè censenda prior, cùm
Leo Iulio successerit.
Circa num. 137.
Ubi de communicatione priuilegiorum
in Fratribus B. Ioan. Dei.
EXtare pro illa Bullam Vrbani Octaui vide
apud P. Quintanad. Tomo 1. pag. 320.
Circa extensionem Priuilegij ob rationis identitatem.
*
HAbet pro hoc commodam Diana Doctrinam
Par. 1.
Tract. 13.
Resolut. 4. ex
communi Doctorum placito, iuxta quam valet
argumentum ab identitate in æquiparatis à Iure,
circa materias, si personæ sint, vel in materiis
ipsis quando in illis eadem videtur esse ratio,
pro quibus bona apud eumdem exempla. Et
cùm fidei caussa adeò in Iure fauorabilis sit,
quādoquando circa illam constiterit eamdem esse rationem,
& nullum appareat inconueniens, poterit præfata doctrina vtiliter applicari. Vnde non est necessarium quòd æquiparatio sit facta à Iure per
modum regulæ, in quo vix esse dubitatio potest, sed sufficit eamdem esse rationem, & quòd
fauorabili in materiâ versemur, vt fidei, religionis, & pietatis: vnde habetur, vt dispositio circa
Clericos fauorem continens, ad Religiosos extendatur, de quo Auctor idem
Tract. 14.
Resol. 9.
& Lezana verb.
Priuilegium num. 9. citatis aliis.
Circa Caput VII.
Quòd Moniales gaudeant Priuilegiis
Virorum, de quo num. 138.
*
GAudere etiamsi Ordinariis subiectæ
sint, cum onere tamen seruandi statuta generalia Ordinis, quorum habuerint notitiam, & casuum reseruationem, habet Lezana
Tomo 5.
in Mari magno Carmelitarum, numer. 385.
& 386. Iuxta quod videtur stare communicatio priuilegij, de quo
Titulo 5.
num. 306.
& seqq.
pro Missâ in cameris: quod tamen negat Pasqualigus
Decis. 176.
& 178. quando subiectæ Regularibus non sunt. Quamuis aliunde non videatur necessarium: cùm enim ad ingressum Sacerdotis necessaria sit Episcopi licentia, ille potest
ad id suo iure vti, vnde & negare illam: quia, vt
diximus, per priuilegium subordinatio religiosa
neutiquam remouetur. Circa communicationem
in temporalibus, diximus in Additionibus ad
priorem Tomum
numer. 104.
De communicatione quoad Indulgentias, de qua num. 144.
*
APud Dianam
Parte 6.
Tract. 7.
Resolut.
39. sunt qui illam concedant, qui tamen cum aliis negat, & specialiter de Altari priuilegiato, quod & de Ecclesiis eiusdem Religionis negant aliqui. Et Lezana de Altari negans
Tomo 3.
v. Altare num. 19. de Indulgentiis concedit
V. Indulgentia num. 8. ob Concessiones
Prædicatorum & Carmelitarum.
De communicatione in Festis de qua
num. 146.
*
NEgat illam Bordonus apud Dianam
Par. 6.
Tract. 8.
Resolut. 14. nisi cùm
Festa de Sanctis non propriis Religionum sunt,
& de Mysteriis Christi, aut B. Virginis. Sed tenet Lezana
Tomo 2.
Cap. 1.
num. 55. Quod cogitandum Diana relinquit. Et quod ibi de Octauis Beatificatorum dictum, iam est SS. D. Alexandri VII. Decreto sublatum, sicut electio in Patronos, & alia. Videndus Lezana circa communicationem in concessis priuatis Monasteriis
& personis
num. 52.
& seqq. & Tomo 5.
in Mari
magno Augustinianorum num. 10. vbi illam quoad
personas negat, concedit quoad loca, in quibus
est ratio similis.
De Indiis an veniant Regnorum Hispaniæ nomine, de quo n. 147. & 148.
*
VIderi pro eo possunt duæ Rotæ Decisiones apud Dianam
Parte 8. Prima 9.
Iulij 1645. Secunda 26.
Februarij 1646. in quibus negatur ius Canonicatûs Barchinonensis,
quia Catalonia non est Regnorum
HispanięHispaniae nomine comprehensa. Sed P. Tamburinus
in Decalogum Lib. 2.
Cap. 5. §. 2.
num. 6. pro Siciliâ militat in Sanctorum celebratione.
De Parocho dimisso officio, de quo
num. 190.
*
MAnere approbatum pro Confessionibus, tenet cum aliis P. Mendus
Disput. 22.
à num. 34. &
Tractatu appendice Disput. 2.
Cap. 24. & ante illum Peyrinus apud Lezanam
v.
Parochus num. 6. & Leander
Tomo 1.
Tract. 5.
Disput. 11.
Quæst. 65. cum aliis quos citat.
Circa Caput VIII. num. 199.
Ubi de necessario Principis consensu
ad vim consuetudinis.
*
SVfficere consensum lege ipsâ expressum, neque requiri specialem, tenet P.
Bardi in
Selectis Lib. 8.
Quæst. 2.
num. 16. & quando inducat obligationem præmiserat
num. 9. Videatur, iam à me alibi commendatus.
Vide infra circa Baptismum. num. 260.
Circa Caput IX. num. 212. & seqq.
Ubi circa potestatem Ecclesiæ in materiis & formis Sacramentorum. Et
Balsamo Indico.
*
AGit de hoc Diana
Parte; 10.
Tract. 11.
Resolut. 65. & in Additionibus post
Tractatum 16. vbi citatur
Tractatus 2. per errorem Matritensis impressionis, & firmat bonorum Auctorum sententia id quod à nobis citato
loco dictum, & alibi etiam comprobatum. Iuxta
hæc censeo posse ab Ecclesia declarari quando
in Ordinatione imprimatur Character, de quo
est varietas sententiarum: nam cùm hoc pendeat ex applicatione formæ & materiæ, & talis
applicatio & designatio illius sit determinationi
commissa, consequens est vt declarare possit qualis sit materia & forma secundùm illius determinationem. Vnde si in Pontificiali poneretur in
singulorum Ordinum ritu,
Hic imprimitur Character, optimè id stare posset, & aliquando poterit
illud fortè expediens iudicari. Neque obstat
iuxta ritum ab Ecclesia iam pridem institutum id
non constare
: nam cùm Ecclesia modò eadem
sit, & similis omnino Pontificis auctoritas, determinare id potest quod aliàs determinatum
non erat, nec constat semper obseruatum. Vnde si manus impositio in Diaconatu, aut traditio
libri Epistolarum in Subdiaconatu, ad substantiam Ordinum talium pertinent, iuxta ritum
iam pridem vsitatum, declarare Ecclesia potest
non pertinere, quia ita potest disponere, vt vnica
tantùm sit materia, etiam ritu veteri obseruato,
& sic in Presbyteratu quo ad ea, in quibus sunt
opiniones. Videatur etiam Diana
Parte 6.
Tract. 8.
Resolut. 18. & Leander
Tomo 1.
Tract. 1.
Disput. 1.
Quæstio 11. citatus quidem à Diana, sed dicta
confirmans in noua editione.
*Circa Balsamum autem explodenda
Doctoris Lagunæ sententia, iuxta quam loquitur Fr. Didacus Ximenez Arias in Lexico Ecclesiastico V.
Balsamum, vbi ait Balsamum Indiarum nostrarum nihil esse aliud quàm oleum purissimum stactis, vulgo
Estoraque: id enim stare
nequit, cùm aliàs iuxta ipsum stacte non sit naturalis liquor, sed artificialis ex crassiore myrrha
expressus, additâ aquâ aut vino ad expressionem,
vt videri potest V.
Stacte.
Circa Caput X. num. 219.
Ubi de Communione Paschali an sumi
apud Religiosos possit.
*
OPinionem affirmantem posse apud illos impleri præceptum probabilem
esse speculatiuè tenet P. Tamburinus Opusculo
de Eucharistia
Cap. 4. §. 4.
numer. 53. sed non
practicè ob Prælatorum & Parochorum querelas. Vbi ergo nullæ tales, licebit & practicè iuxta ipsum. Et id quidem stare multoties poterit,
vt sententia dicta non debeat speculatiuè tantùm
probabilis reputari, quando & praxis esse non
rara potest, probabilitate potiori stabilita. Ego à litibus & offensionibus studeo semper abstinere. Et Auctor quidem dictus non videtur nactus
Epistolam ad Neapolitanum Archiepiscopum
scriptam à Sacra Congregatione Cardinalium,
quam adducit Diana
Parte 6.
Tract. 7.
Resolut. 58.
cuius nec meminit. Et dici ad eam potest tantùm
prohiberi communionem ipse die Paschali, sic
enim ibi
: In die Paschatis. Et iuxta id exponendum quod subditur,
Tempore Paschali. Negat id
tamen P. Gabriel de Henao
Disput. 15.
de Eucharistia num. 54. 55.
& 56. adducto priuilegio
Guadalupensi, quod pro Societate non communicatum à P. Generali, cùm sit aliàs dubium,
ex Card. Lugo. Neque vim Decreti Innocentij X. perpendens, cuius tenorem adducit. Id
tantùm obseruant, communionem ex deuotione
neque in die Paschatis esse prohibitam, vt ex vsu
constat: licet possit prohiberi iuxta præfatum Decretum. Negat etiam Leander
Tomo 2.
Tractatu
7.
Disputat. 3.
Quæst. 19. sed contrariam sententiam ait esse probabilem, & communem.
Ibîdem circa num. 227. & seqq.
De Priuilegiis ad celebrandum in Cameris sæcularium, de quo & Tit. 5. à
num. 306.
Vide Additiones ibi. num. 116.
*
LIcere id Religiosis Societatis per priuilegium Gregorij XIII. dum versantur in Missionibus, tenet P. Tamburinus
Lib. 1.
de Sacrificio Missæ. Cap. 4. §. 3.
numer. 4. ob verba
illa:
Vbique fuerint: sicut per priuilegium Pauli
Tertij pro Societate. Non enim sunt reuocata,
dum Episcopi se non opponunt, de quo
num. 9.
& requiri communicationem R. P. Generalis
num. 13. Stat nihilominùs quod à nobis specialiter dictum
num. 310.
& 311. Decentia enim loci generalibus illis loquendi formulis non exclusa: vnde qui in Missionibus versantur, non possunt in cubiculis, in quibus dormiunt, celebrare,
nisi fortè corum aliquis in lecto iaceat, & Socius
celebret iuxta aliud priuilegium, de quo citato
num. 310. In iure tamen nonnulla aliquando facit licere necessitas, quæ non sunt ad communes
regulas exigenda.
Ibidem circa num. 233. & sequentes.
Ubi an Religiosi ab Ecclesiasticis Prælatis compelli per Censuras possint
in iis, circa quæ subsunt.
*
VIdendus pro eo omnino Diana
Parte
7.
Tract. 12.
Resolut. 27. apud quem
alij, benè & negantes & probantes. Vtinam hæc
& alia ipsis ad defensionem satis, ne ab iis, quorum spontanei & vtilissimi adiutores sunt, alienorum more, & aduersantium ritu tractentur.
Benè verum est Verricalli
Tomo 1. excipere administrantes Sacramentum Pœnitentiæ ex Decreto Greg. XV.
Tract. 8.
Quæst. 48.
in fine.
Ibidem circa num. 237. & seqq.
Ubi de tempore celebrationis Missæ.
*
IVxta P. Tamburinum
Lib. 1.
de Sacrificio
Missæ Cap. 6. §. 4.
numer. 2. Missa potest
inchoari duabus horis plus minusue ante auroram, & in Natali Domini post mediam noctem,
de quo
num. 3. sicut ad communicandum infirmum
num. 4. & vbi consuetudo, ac etiam quando sol tardiùs oritur, maior anticipatio licet,
Ibidem cum P. Layman, Religiosos autem immediatè post mediam noctem ex priuilegio Leonis
X.
num. 13.
& seqq. Sed in Societate necessariam
esse priuilegij communicationem
num. 18. Vsque ad horam Nonam posse differri Missam ex
caussa Viatici,
num. 21. & rationabili aliâ in Festo
num. 20. & Mendicantes ob priuilegium Eugenij Quarti
num. 24. sunt & quidam apud Dianam
Parte 10.
Tract. 12.
Resolut. 21. ex quibus
& Leander
Tomo 2.
Tract. 8.
Disput. 6.
Quæstio 11.
qui & de Viatico vt nuper,
Quæst. 34. qui censent Missam sine vllo scrupulo inchoari posse elapsâ vnâ post meridiem, immò & maiori spatio
sine notabili caussa; quæ autem sint notabiles, videri apud ipsum potest. Videri etiam potest P.
Busembaum in
Medulla Lib. 6.
Tractat. 3.
Cap. 3.
Dub. 3. vbi varias Auctorum sententias proponit,
& quòd post tres horas à Meridie id liceat Religiosis, quod diximus videndum apud eumdem,
& Leandrum
suprà Quæst. 10.
Ibidem, de particulis post absolutionem,
ad num. 247.
*
POsse sumi, quæ ex alia Missa sunt relictæ, tenet etiam Marchinus
Tract. 3.
de Sacramento Ordinis Parte 3.
Cap. 3.
numer. 19.
qui & de laicis communicantibus idem asserit:
sed contradicit Diana
Parte 6.
Tract. 6.
Resolut.
23. vbi alios adducit. Pro quo & Leander
suprà
Disput. 4.
Quæst. 21. & Angelus Bossius
Tomo 3.
Tit. 22.
num. 101.
& 103.
De sumptione earumdem in Sacristia ad
num. 249.
*
QVod ibi dictum docent alij apud
Dianam
suprà Resolut. 17. qui in fine
ait nullum inter magnas & paruas habendum esse discrimen. Pro quo & Bossius
numer. 100.
De benedictione ac consecratione ornamentorum ac vasorum, ad num.
252. & seqq.
*
P:Tamburinus
Libr. 1.
de Sacrificio Missæ
Cap. 1. §. 2. affirmat per priuilegium
Societatis posse ab eiusdem Religiosis consecrari
Calices, (& idem esse de Patenis) & in eo communicare alios, sed cum limitationibus in eodem
priuilegio additis: & ita qui Prælati non sunt,
concessione indigere, de quo
numer. 7. & hoc in Indiis. Item ex priuilegio Leonis X. & Adriani
VI. quando in Prouincia Episcopi non existunt,
cum Emmanuele & Portel.
num. 9. De aliorum
benedictione secus existimat cum Portel; vnde
etiam iis, qui Prælati non sunt, videtur licere.
Clarius aliud Sixti IV. pro paramentis altarium,
& indumentis Sacerdotalibus, exceptis Corporalibus, quod etiam non Prælatis suffragatur.
Cap. 3. §. 2.
num. 6. ex Portel apud Minores limitatum, non ita apud Dominicanos.
Ibidem.
Vndecumque afferantur, licere Superioribus Societatis, ex eodem priuilegio, & alio Innocentij
VIII.
num. 5.
& 7. de quo Bossius
Tomo 2.
Tit. 6.
illud cum aliis negans. P. Busembaum quoad
benedictionem vestium videndum consulit P.
Tamburinum, videndus ipse
Libr. 6.
Tract. 3.
Cap. 3.
Dub. 5.
num. 3. Lezana
Tomo 1.
Cap. 18.
num. 57. & Leander
suprà Disput. 7.
Quæst. 16.
De reconciliatione Ecclesiæ, ad n. 262.
*
POsse illam à simplici Sacerdote fieri aquâ per ipsum benedictâ tenet Marchinus
Tract. 3.
citato, Parte 3.
Cap. 11.
num. 14.
Lezana
Tomo 3. Verb.
Ecclesia num. 15. alios adducens.
Et Cap. 18.
citato numer. 58. & Diana
Parte 6.
Tract. 6.
Resolut. 22. vbi & priuilegium
Leonis X. cum aliis defendit, & quid sit Diœta
benè explicat, sicut & Leander
Parte 5.
Tract. 5.
Disput. 3.
Quæst. 4.
& 5.
De duabus Missis eodem die, de quo
num. 274. & seqq.
*
LIcere plures duabus, quando pro pluribus est eadem ratio, tradit P. Tamburinus
citato Opusculo Lib. 1.
de Sacrificio Missæ Cap. 1.
§. 3.
num. 1. qui
numer. 3. præmiserat tamquam
probabile, non ieiunum, eo quod in Missa purificationem & absolutionem sumpsit, posse celebrare ad communicandum moriturum. Sed
quid de tertia Missa, si occurrat similis necessitas? Videtur equidem concedendum etiam licere, si consequenter sit loquendum. Erit illud
rarum. Sed pro raris etiam doctrina est probabilis statuenda. At credo non esse obligationem,
nisi ex eo videretur salus alicuius æterna pendere, eo quòd iuxta sententiam D. Thomæ, &
quamplurium grauium Scriptorum Eucharistia
vim habeat conferendi primam gratiam in aliquo
casu.
Circa Caput XI.
De absolutione ab hæresi pro perpetuò
impeditis, de quo num. 301. & seqq.
*
HAbentes quodlibet impedimentum
perpetuum quo minùs possint adire
Pontificem, posse absolui à Confessario quocumque, tenet P. Palaus
Tomo 1.
Tract. 4.
Disputat. 4.
Puncto 3. §. 5.
num. 5. neque necessarium
illi per litteras aut procuratorem agere, vel ad
Inquisitores se conferre. Et contrariam sententiam ait solâ auctoritate eam tenentium proba|
bilem reputari. Adducit illos Diana
Parte 8.
Tractat. 7.
Resolut. 15. sicut & P. Palaum suis verbis
loquentem
: nec quidquam de suo addit, vnde
sententiam istam non videtur improbare: quæ &
aliorum est, vt videri potest apud P. Thomam
Sancium in
Opere morali Lib. 2.
Cap. 13.
num. 36.
& apud eumdem Dianam
Parte 12.
Tractatu 2.
Resolut. 24.
& 25. & probabilem, licet sub correctione, iudicat Angelus Bossius
Tomo 2.
Tit. 4.
num. 71. post citatos pro ea
num. 70. Alterio, &
P. Palao, quando non est recursus ad Episcopum, qui absoluere potest ratione difficilis recursûs ad Pontificem. Existentes autem in Indiis vt
incolæ, perpetuò impediti sunt ob distantiæ immensitatem. Vnde in illis, vt satis probabile affirmat P. Suarius, vsum priuilegij Pauli III. licere,
quod negat aliàs concessis casibus Bullæ Cœnæ
Tomo 4.
de Relig. Tract. 10.
Lib. 9.
Cap. 2.
num. 16.
& 17. Et comprehenditur hoc impedimentum
sub generali illâ clausulâ, quam Doctores adiiciunt post specialia impedimenta numerata:
& denique quodlibet impedimentum, quod arbitrio
viri prudentis iudicabitur legitimum. Vt videri potest apud Dianam
Parte 9.
Tractat. 4.
Resolut. 62.
vers.
Igitur breuiter. Bonacinam
Tomo 3.
Disput. 2.
Quæst. 3.
Puncto 6.
Sect. 5.
numer. 10. Leandrum
Parte 4.
Tract. 2.
Disput. 17.
Quæst. 59. Bossium
suprà num. 77. & alios. Quis autem vir prudens
ita non censeat, quando minora alia incommoda
legitima reputantur? Et hæc quidem pro sententia P. Palai, in Sacro Inquisitionis Tribunali Qualificatoris. Sed cùm Pontifices in Indiis recursum ad illud habendum esse significent, iuxta dicta procedendum.
*Neque obstat potestatem DD. Inquisitorum tantùm esse pro foro externo, vt probat
P. Thomas Sancius cum aliis
suprà, & vti probabilius amplectitur
Cap. 12.
num. 3. nam contrarium est probabile iuxta eumdem, & alios, de
quibus
numer. 1. quibus addendi Diana
Parte 4.
Tract. 4.
Resolut. 242. Ignatius Lupus
in Edictum
S. Inquisitionis Lib. 10.
Dist. 9.
Artic. 3.
Difficult. 2.
de quo & dixerat magis ex professo
Lib. 2.
Dist. 2.
Art 1.
Difficult. 1.
& Art. 2.
Difficult. 1.
& Lib. 7.
Dist. 3.
Artic. 1.
Difficult. 4. P. Granadus
loco statim citando. Et P. Tamburinus
in Decalogum Lib.
2.
Cap. 1. §. 8.
numer. 11. Et vt probabile pro aliis partibus non sit, in Indis pro certo videtur habendum, quandoquidem Pontifices recursum
esse determinant, dum limitationem illam addunt:
Vbi non est Inquisitio, & distantiam designant,
quæ ad vsum priuilegij sufficiat. Nec enim credendi sunt obligare criminosos tales vt se S. Tribunali in exteriori foro manifestent pro accipiendâ absolutione: quod & generaliter negant plures, quibuscum Diana
Parte 1.
Tract. 3.
Resolut.
2.
& 3. & ita Doctores asserentes impeditos absolui non posse iuxta sententiam P. Palai, concludunt illis nullum superesse remedium, nisi vt
ad DD. Inquisitores accurrant, vel ad Pontificem per procuratorem, aut litteras, tacito nomine, vt videri potest apud P. Sancium
Cap. 13.
citato in fine. Patrem Granadum 2. 2.
Controuersia
1.
Tract. 15.
Disput. 16.
num. 18. Carenam
Parte
2.
Tit. 2.
num. 63. & Dianam
suprà. Illud enim,
Tacito nomine ad omnes de quibus sermo præcesserat, videtur referendum.
*Sed certè non omnes ita intelligunt,
cùm sint qui recursum talem ad DD. Inquisitores exigant, vt licet secretus, iudicialis tamen sit,
comparente reo, & Notario acta conscribente:
vt videri potest apud P. Suarium
Disputat. 21.
de
Fide, Sect. 4.
in fine iuncto modo, ad quem se refert, de quo
num. 16.
& seqq. P. Palaum §. 2.
num. 3.
& §. 6.
num. 2. Carenam
Tit. 1.
num.
135. verb.
Neque obstat. Lezanam
Tomo 3. verb.
Hæresis, numer. 12. & eumdem P. Sancium
citato
Cap. 12.
num. 3. Vnde res hæc valde dubia redditur, cùm dici possit Pontifices in Indiis eum
recursum ad absolutionem exigere, qui communiter necessarius est, iuxta DD. Inquisitorum facultatem, quæ tota est pro exteriori foro, quatenus iste à Sacramentali distinguitur, etiam quando secretus modo dicto. Nihilominùs mihi est
valde probabile pro Indiis id, quod
superiùs
indicaui.
*Et vt id verosimilius appareat, illud facit
quod habet P. Palaus
citato numer. 2. vbi probat
non tuneri hæresis reum manifestare se DD. Inquisitoribus iudicialiter, etiam secretè pro absolutione sacramentaliter obtinenda. Cùm ergo ad
id non teneatur, sicut neque ad agendum apud
Papam per litteras aut procuratorem, vt tenent
quamplures apud Dianam
Parte 12.
Tractat. 2.
Resolut. 24. quod & ipse tradiderat
Parte 7.
Tractat. 10.
Resolut. 23. Pro quo & Leander cum
multis
suprà Quæst. 60. & Bossius
Tomo 2.
Tit. 4.
numer. 23. quid faciendum ei, qui in Indiis degit? Beneficio vtique se tueri. Atqui illud
pro absolutione Sacramentali est, vnde positâ
distantiâ S. Tribunalis absolutio dicta conceditur. Ergo & cùm illud adiri non poterit, ita vt
iudiciale nihil in eadem admisceatur. Illationem
ostendo. Quia in dispositione Pontificiâ nulla
apparet absolutionis diuersitas, sed sola locorum.
Prætereà, remedium illud iudicialis manifestationis non obligat: ergo neque Pontifex illud vt
necessarium proponit. Quod si necessarium, ex
eo fieret sic de suo crimine pœnitentem per totam vitam innodatum vinculo adeò intolerando
futurum: excommunicatio enim contritione
non tollitur; quæ & multis difficilis: & durissimum sanè, ac minimè de benignitate Sedis Apostolicæ præsumendum, velle ipsam vt beneficio
Sacramenti sit tamdiu pœnitens destitutus.
*Dici potest talem à quolibet ordinario
Confessario posse ab aliis peccatis absolui, tacitâ
hæresi, à qua absoluendus indirectè, quia vt
citato
num. 2. philosophatur P. Palaus, sufficiens caussa
est vt non sit materialiter integra confessio, damnum scilicet graue ex manifestatione iudiciali, &
ita currere communem doctrinam, iuxta quam
non vrget integritas, cùm graue aliquod occurrit
incommodum. Vel si vrget, confiteatur hæresim impeditus, sic namque stare etiam absolutio
indirecta potest, iuxta ea, quæ ex aliis habet Bossius
suprà num. 71. Sed certè ratio adducta adhuc
videtur vrgere; quia neque hoc apparet de Apostolicæ Sedis posse benignitate præsumi; magnum enim adhuc pondus imminet: & cùm in
mortis articulo absolutio directa conferenda sit
ex Apostolicâ benignitate institutioni Christi
conformi; cur non & ante illum, vt sic securior talis reddatur articulus, & quod in remedium insti|
tutum est, in detrimentum ac præiudicium ingens minimè conuertatur.
*Si dicas posse contingere vt Inquisitor
Sacerdos non sit, & ita absolutionem sacramentalem esse non posse. Respondendum in eo casu
posse à censura absoluere, vt ex Homobono
obseruat Diana
Parte 1.
Tr. 5.
Res. 3. Sic autem
absolutũabsolutum posse cuilibet ordinario Confessario confiteri, quia sublata est reseruatio, vt communiter
Doctores, quibuscum P. Martinon
Tomo 5.
Disput. 59.
num. 209. Ne autem quis teneatur duobus suum crimen reddere manifestum, poterit
hoc vitari, si facultas pro absolutione ab excommunicatione tacito pœnitentis nomine postuletur. Et licet id neget Cardinalis Lugo
Disputat.
23.
de Fide num. 89. dicens DD. Inquisitores non
posse decernere de persona incerta: id tamen est
generaliter loquendo iuxta sententiam eius & aliorum asserentium DD. Inquisitoribus pro foro
conscientiæ nullam competere facultatem sine
aliqua forma iudiciali
: quod & tenet Alberghinus in
Manuali qualificatorum Cap. 6.
num. 18.
&
19. secutus P. Fagundez
in Præceptum 1.
Decalogi
Lib. 1.
numer. 20.
& seqq. In casu autem nostro,
vbi de Indiis, ac speciali priuilegio loquitur, aliter videtur dicendum ob adductas rationes. Præterquam quòd DD. Inquisitoribus Hispaniæ
specialiter concessum, vt in foro conscientiæ absoluere possint, testatur Carena
suprà num. 61.
vnde & Indici id poterunt, arguendo pro illis
sicut pro Siculis arguit Diana
citata Resolut. 3.
quia omnes eidem supremo Tribunali subsunt, &
eisdem legibus gubernantur. Specialitatem etiam respectu Hispanorum agnoscit cum aliis
Dian
Resolutione eadem. & Parte 4.
Tract. 8.
Resolut. 35. vbi de praxi sibi notâ testatur. Et cum
Nicolao Garcia Trullench
Lib. 1.
in Bullam Cruciatæ §. 7.
Cap. 2.
Dub. 7.
numer. 5. vbi de praxi
id habet, quod parùm fauere videtur, cùm minister sit S. Tribunalis adhibendus. Sed id alij
nōnon
dicunt, ampliorem facultatem & secretam penitus concedentes
: quam & Inquisitoribus generaliter non negat Barbosa, sed ait contrariam
praxim esse tutiorem
Allegat. 40.
de potestate Episcopi, num. 28. Et cùm hæresis omnino occulta est,
quia sine teste, non adhibendum Notarium, cum
bonis Auctoribus firmat Ignatius Lupus
suprà
Lib. 7.
Dist. 2.
Art. 4.
Difficult. 2.
*Quod vlterius roborari potest. Nam sicut stante probabilitate sententiæ de facultate Episcoporum, quæ illis est à Concilio Tridentino
concessa ad absoluendum ab hæresi occultâ, neque hucusque reuocata, vt multis contendit P.
Petrus Hurtadus
Disput. 84.
de Fide, Sect. 2. quem
sequuntur P. Escobar
in Examine Confessariorum
Tract. 7.
numer. 37.
vers. Potestne Confessarius. P.
Tamburinus
in Decalogum Libr. 2.
Cap. 1. §. 8.
num. 12. vbi quòd & Capitulum S. V. Leander
Parte 4.
Tract. 2.
Disput. 17.
Quæst. 46. & tenent
etiam Patres Baldellus, Fagundez, Bauny, & alij
apud Dianam
Parte 6.
Resolut. 23.
& Parte 8.
Tractat. 4.
Resolut. 8. alibique, & multò plures apud
P. Mendum
in Bullam Cruciatæ Disput. 23.
n. 78.
& quando est impedimentum, idem admittit P.
Martinon
suprà cum P. Layman, & Lupus
Lib.
7.
Dist. 3.
Artic. 2. licet non ex vi Concilij, quod
& asserit Bossius
Tomo 2.
Titulo 4.
numer. 17.
& seqq. qui
num. 52. id etiam Canonico Pœnitentiario concedit. Stante inquam sententiâ dictâ,
potest etiam iuxta probabilem aliam absolutio
pro casu speciali Confessario alicui committi, vt
videri potest apud P. Sancium
suprà Cap. 11.
numer. 23. quia ordinaria est ac pro foro conscientiæ ac Sacramentali. Ita de facultate DD. Inquisitorum pro Indiis competente dicendum
quod iuxta vsum reseruationis est, petitur enim
absoluendi facultas tacito pœnitente. Quid autem faciendum si noluerint concedere, tum ex
dictis constat, tum etiam videri P. Hurtadus potest
suprà Sect. 5. vbi de Inquisitorum circa hoc
obligatione quandoque ex charitate &c.
*Illud circa absolutionem indirectam, de
quo ex P. Palao
numer. 31. nec penitus improbat Lupus
suprà, restat exponendum, quomodo
scilicet qui maiori excommunicatione innodatus est, ea perdurante possit absolui, & Sacramentum Pœnitentiæ recipere, in quo maxima
est communicatio, & ita maximè contraria excommunicationi, præsertim Pontificiæ, qualis
est propter hæresim incursa. Sed hoc facilè expeditur, quia iuxta sententiam, quam cum multis, quos citat, tenet citatus Auctor
Parte 6.
Disputat. 2.
Puncto 7. & Diana cum aliis
Parte 3.
Tract.
5.
Resolut. 67. & Leander
Tomo 1.
Tract. 5.
Disput.
5.
Quæstio. 77.
qui Parte 4.
Tractatu 2.
Disputat. 6.
Quæst. 11. priuatum errorem excludit, excommunicatus est capax Sacramenti Pœnitentiæ,
quoties bonâ fide accedit, aut propter ignorantiam iuris aut facti, aut propter necessitatem,
cuius esse diuersi gradus possunt. Videatur P.
Suarius
Tomo 5.
in 3.
p. Disput. 10.
Sect 3.
à n. 7.
sed præsertim
num. 15. qui &
numer. 16. sententiam Angel. adducit ex ver.
Confeßio 5.
num. 10.
vbi ait non solùm absolutionem esse validam, sed
licitam etiam, & id quidem iure ordinario; quia
potest à Sacerdote absolui à peccatis, & remitti
ad Superiorem pro absolutione à censurâ, à qua
sit tantùm necessarium ab eodem absolui. Sed
hanc sententiam ipse Pater ait non esse probabilem. Debet tamen animaduerti qualiter eam accipiat, vt sic nota præfata digna videatur. In primis enim ait ab Angelo ita præferri, vt etiam absque speciali caussa vel necessitate iudicet id licere: deinde addit sic:
Neque illa sententia ita generaliter intellecta probabilis est. Si ergo caussa & necessitas sit, non est improbabilis iudicanda. Cùm
etiam dicitur tunc procedere, quando per excommunicatum non stat quo minùs à Censura
absoluatur; vt ab Angelo dici posse subiungit;
iam non generaliter procedit: ergo neque tunc
suâ probabilitate carebit. Quibus addo multorum esse sententiam apud Leandrum
suprà Disput. 12.
Quæst. 32. asserentium, etiam seclusà
necessitate, posse licitè absolui habentem reseruata, cum obligatione vt ea sola Superiori confiteatur, quam censet ille probabilem.
*Verùm iuxta sententiam P. Palai loquendo, ait ille
citato §. 6.
numer. 4. tunc esse
vrgentem necessitatem dimidiandi Confessionem, cùm præceptum Confessionis instat, aut
obligatio ministrandi vel recipiendi aliquod Sacramentum, & quis est de contritione dubius;
præstat enim tunc securiorẽsecuriorem viam eligere, vt dignius ad
SacramentũSacramentum accedat. Sed loquitur ille de eo, cui ne|
gatur facultas ab Inquisitoribus vt possit absolui,
vnde ait eum non posse pro libito confiteri: quia
aliàs non teneretur semel & iterùm insistere vt
sibi facultas concedatur, quod faciendum etiam
statuit Lupus
Artic. 2.
citato. Quando quis ergo
de adipiscenda facultate omnino desperaret, aliter videtur dicendum, & ita poterit quoties voluerit, confiteri. Deinde, Cùm habens legitimum
impedimentum, vt in Indiis, possit absolui à quolibet Confessario, iuxta eumdem Scriptorem
citato numer. 5. §. 5. vbi id sine aliqua limitatione
concedit: videtur consequenter dicendum non
esse expectandum necessitatis articulum, quod &
tenent aliqui apud Dianam id non improbantem
Parte 7.
Tract. 3.
Resolut. 23.
Per Bullam Cruciatæ an liceat absolutio, & an omnis exterior hæresis sit
pœnis pro illa latis comprehensa.
P. Bardi in Bullam Cruciatæ Parte 2. Tract. 6.
Cap. 2. Sect. 1. ita discurrit, vt ex eius principiis deduci videatur probabile esse beneficio
Bullæ posse absolui eos, qui in hæresim externam, occultam tamen, inciderunt. Cùm enim
id probabile sit respectu Episcoporum, videtur consequenter dicendum idem per Bullam licere, cùm liceat absolutio ab omnibus casibus
Bullæ Cœnæ occultis, minimè in eadem Sedi Apostolicæ reseruatis generali prohibitione. Sicut
autem cùm absolutionem prohibet, de occultis
non intelligit, ita & de hæresi videtur similiter
accipiendum, quia in ea quoad hoc non fecit
exceptionem, nisi quantùm ad modum absolutionis, vt ea ab Episcopis nequeat generaliter aliis committi. Quòd autem aliàs Episcoporum
facultas sublata non sit, probabile quidem est, &
quamplurium Doctorum auctoritate munitum,
vt iam vidimus, vnde casus Pontificius non est,
sed Episcopalis, & ita veniens cum aliis in Bulla
contentis. Hic est discursus probabilis iuxta P.
Bardi, vnde Leander Parte 4. Tractatu 2. Disputat 17. Quæst. 85. vers. Tertiò, quia non dubitat
asserere, ipsum sententiam istam clarè esse probabilem affirmare: licet oppositam ille tueatur. Vnde miratur P. Mendus in Tractatu Appendice Disput. 2. Cap. 28. quomodo citatus Auctor consequentiam apertam non intulerit circa probabilitatem de Bullæ facultate loquendo, quia ita de
Episcopis philosophatus fuerat, & de Bulla instituerat quæstionem, de qua præcipuè disputabat. Nec vereri debuit, Quæsitores Fidei id ægrè
laturos, si probabiliter loquebatur; non enim
Sanctum illud Tribunal opinionibus est probabilibus infensum, & quod pro sua pietate eas
quandoque desiderat, vt reos absoluat, estque id
Sedis Apostolicæ menti conforme, in qua viget
Spiritus Christi ad benignitatem proni, nec condemnantis eos, qui ab iis, quos ipse in Ecclesia
constituit magistros loco sui audiendos, fuerint
absoluti. Neque ego te condemnabo. Illius vox est
Ioan. 8. v. 11.
*Et ita quidem discurrit P. Mendus, licet à nobis nonnihil ipsius discursui additum, qui
tàmen
ibidem nihil circa probabilitatem statuit,
sicut neque
Disputat. 23.
Cap. 8. vbi ex professo probat non posse beneficio Bullæ absolutionem
ab hæresi occulta conferri. Sic autem probationem instruit, vt satis indicet pro assertione opposita validum esse fundamentum. Concludit
autem in hunc modum:
Ad calcem aduerte omnino
nostram assertionem esse docendam. Etenim vt obseruat
P. Henriquez
Lib. 6.
de Pœnitentia Cap. 16.
num.
2.
in Glossa lit. L. duo Concionatores, qui temere in suggestu docuerunt Cordubæ, Turditaniæ, seu Murciæ,
posse virtute Bullæ Cruciatæ ab hæresi absolui, coacti
sunt publicè doctrinam retractare à Quæsitoribus fidei.
Quæ retractatio absque distinctione cadit supra hæresim publicam & occultam. Hæc ille. Iuxta quæ meritò potuit P. Bardi timere, licet aliàs probabiliter opinatus, sicut & ipse Pater Mendus timuit
probabilitatem apertè profiteri, quam tamen vtroque loco satis indicauit. Licet enim pro ratione concludente afferat expressam exceptionem pro casu hæresis in Bulla contentam, vnde
neque dici sub generalitate casuum Episcopalium
comprehendi; illa ipsa exceptio similiter potest
intelligi, vt de hæresi procedat, quæ publica est
:
cùm eo modo excipiatur, quo est Sedi Apostolicæ reseruata; & soli casus publici reseruantur.
Quæ ratio semper apparet verosimilis, cùm nihil afferatur contra ipsam, per quod penitus infringatur. Et omnem aliam præfatus Auctor infirmam reputat, quia congruam habet solutionem
: atqui etiam quod de exceptione in Bulla
dicitur, illam habet, quam diximus, ergo & non
concludens debet reputari, vnde apertè ita sentiunt Angelus Bossius apud Dianam
Parte 5.
Tract. 12.
Resolut. 35. & Mazuchellus apud eumdem
Parte 8.
Tract. 7.
Resolut 67. qui tamen addit
contrariam sententiam esse consulendam.
*Et hæc quidem iuxta Auctores dictos,
cùm reuerà sententia dicta, licet speculatiuè videatur verosimilis, nullo modo sit in praxi vt
probabilis admittenda, vt affirmat Diana
Resolut.
67.
citata: pro quo & videndus P. Bardi
in Selectis
Lib. 5.
Quæst. 11.
numer. 6. Quando præsertim
delictum ita est externum vt testem habeat; sine
teste enim commissum volunt aliqui instar mentalis iudicandum: quia dum quis ad nullius notitiam deuenire curat, perinde se habet acsi intra
mentis adyta contineret. Et ita Ecclesia de illo
non iudicat, quæ non iudicat de occultis; nisi
fortè quando ex occulto delicto damnum notabile sequeretur, vt accidere potest in homicidio,
furto, aut sacrilegio occultis. Ex eo autem quòd
quis, conceptam hæresim se solo teste pronuntiet, nihil plus damni habetur, quàm si retineat
mente. Vnde est sententia P. Petri Hurtadi, licet
sub dubio 2. 2.
Disput. 83.
de fide Sect. 3. §. 29.
proferentem hæresim, quam verè tenet, se dormire dum simulat, si audientes sibi persuadeant
eum verè dormire, non esse hæreticum externum; licet contradicat Diana
Parte 5
Tract. 13.
Resolut. 17. Multò ergo minùs si solus esset. Facit etiam pro eodem Rebuffus à Barbosa adductus
de Potestate Episcopi Allegat. 40.
numer. 11. dicens hæreticos mentales non ligari excommunicatione,
aut alios omnino occultos. Præter mentales
enim non videntur quinam alij esse omnino
occulti possint, nisi qui ita hæresim proferunt,
vt omnino aliis ignotam esse curent: talis enim
non solùm per accidens est occulta, quia scilicet
|
testes desunt, sed etiam videtur per se talis, quia ita
Decretum procuratum est, vt nisi miraculosè in
notitiam nequeat cuiusquam deuenire. Quod
secus accidit cùm quis solus profert hæresim, quæ
tamen audiri potuit, licet reuerà audita non fuerit, quod quidem per accidens est.
*Est etiam pro eodem notanda doctrina,
quam ex probatis Doctoribus proponit P. Palaus
Tomo 1.
Tract. 4.
Disput 3.
Puncto 3.
num. 5.
iuxta quos vt quis possit vti hæreticus damnari,
necessarium est asseruisse illum verba vel facta se
credere, & aliis credenda proposuisse. Hoc illi
exigunt vt hæreticus negatiuus externo supplicio afficiatur. Magna ergo est differentia inter
curantem omnino secretum, & non curantem illud in ordine ad pœnam, vt non immerito censeri
debeat grauissimas pœnas excommunicationis
Papæ reseruatæ, & alias illum non incurrere, quibus redditur obnoxius iste. Et quidem hæreticum occultum pœnam irregularitatis non incurrere, tenent multi & grauissimi Scriptores, quos
adducit & sequitur Diana
Parte 1.
Tractat. 11.
Resolut. 114.
& Parte 4.
Tract. 2.
Resolut. 46. adducit alios, sibi tamen contrarius. Nec facilè est
rationem discriminis assignare: licet P. Azor
Tomo 1.
Libr. 8.
Cap. 10.
Quæsito 4. ex Simanca
dicat esse omnium Iuristarum & Theologorum.
*Est insuper sententia Victoriæ, quem
refert, licet non probet Simancas de Catholicis
Instit.
Titulo 24.
num. 9. dicentis hæreticum per
iocum proferentem hæresim, non incurrere excommunicationem. Cuius ratio esse potest, quia
sic non videtur esse noxia ita vt pœnam mereatur. Ex quo argui in casu nostro non leuiter potest. Prætereà: Auctores qui sententiam affirmantem proponunt, eam non vt certam statuunt,
sed vt à probatis scriptoribus assertam. Videatur
P. Granadus 2. 2.
Controu. 1.
Tractat. 15.
Disput.
13.
num. 14. Item is, qui hæresim scribit characteribus sibi tantùm notis, non incurrit pœnas
dictas, vt videri apud Auctorem eumdem potest, & idem de quolibet alio signo aliis innoscibili
: & cùm per verba æquiuoca, etiam
corācoram multis,
iuxta
P. Palaum
suprà num. 3. &
P. Dicastillum
Tract. 8.
de Sacramentis Disput. 11.
num. 46. qui
&
num. 49.
& 50. idem vt probabile proponit
de cifris alteri notis. Vide etiam Bonacinam
Tomo 3.
Disput. 1.
Quæst. 2.
Puncto 1
num. 5. Quis
autem non videat magis possibile esse vt talis cifra percipiatur, quàm propositio ab omni testium
auditione remota? Accedit eorum sententia, qui
idem tenent de proferente cum deliberatione
tantùm ad veniale peccatum sufficiente, coràm
multis. Videantur citati. Cùm tamen magis noxia sit, quàm ea, de quâ loquimur.
*Pro quo & stat apertè Caramuel in Regulam D. Benedicti
Disput. 66.
num. 1017. vbi
sic ait
: Actus interiores sunt liberi à directa gubernatione Ecclesiæ, illosque nequit interdicere, quia nequit
agnoscere. Ita omnes Doctores boni nominis. Atqui actus interiores secreti prout tales participant eamdem
rationem, nam illos non potest Ecclesia cognoscere, ergo
de illis non veniunt intelligenda Iura. Dices actibus
exterioribus esse accidentale secretum;
si enim quispiam
eos vidisset, posset publicare. An non eodem modo actus
internos, si quis vidisset, poßet publicare?
Et Angeli & Dœmones vident, & sæpè publicant. Vnde sic multi
philosophandum docent, sic concludunt:
Actus externi secreti, si eßent publici, agnoscerentur ab Ecclesia:
ergo & si isti eßent publici, poßent interdici:
non sunt;
ergo interdici nequeunt. Vide vtrùm consequentia satis legitimè inferatur, & pro scientia tua in hac doctrina iudica: ista enim omnia ex meis principiis inferuntur. Hæc ille. Quibus addo
: CaramuelẽCaramuelem quoad
generalem doctrinam de actibus occultis impugnat Illustrissimus D. Ludouicus Crespinus à
Borgia
in Selectis Quæstionibus moralibus contra illum.
Quæst. 1. §. 1. Sed esse probabilem affirmat Crousers
in Regulam S. Francisci Cap. 7.
Lect. 4.
Contra quem Leander
Parte 4.
Tract. 1.
Disput. 8.
quæst. 4.
& Par. 5.
Tract. 1.
Disput. 1.
quæst. 10. Cùm
quis ita arguit: si isti actus agnoscerentur, possent puniri: ergo ex se sunt punibiles
: negandum esse suppositum Antecedentis, quòd scilicet, si agnosci possent isti actus, reipsa essent
:
nam ideò sunt, quia agnosci nequeunt; si enim
possent agnosci, non essent.
Præterquam quòd
similiter de actibus internis argui potest: si enim
cognosci possent, punitioni essent obnoxij, vt
sunt respectu Dei quia
omnia nuda & aperta sunt
oculis eius. Hebr. 4.
*Et hæc quidem pro istiusmodi faciunt
positione. Quidquid autem de illa sit, & de occulta hæræsi loquendo, non videtur probabile,
vt dixi, beneficio Bullæ posse ab eadem absolui,
cùm expressè in ipsa habeatur exceptio, quæ ad
occultam dubio procul extenditur. Et volunt aliqui in Bulla Cœnæ id expressum verbis illis
excommunicationis primæ:
Ex quauis caußa publicè, vel occultè, quæ ad omnia esse referenda in
eâ clausulâ contenta, cum Rebuffo censet Barbosa
suprà num. 11. Si enim hæretici occulti per
Bullam Cœnæ excommunicati sunt, iam cessat
ratio, cui præcipuè aduersantes innituntur; quòd
scilicet in Bulla Cœnæ publicâ tantùm hæresis
reseruetur, & ita non sit casus Pontificius quæ
occulta est, sed Episcopalis, & ita beneficio illius
possit in eam incursus absolui. Sed certè verba
prædicta, tenore Textûs attento, ad solos videntur librorum hæreticorum defensores referenda, vt videri potest apud Sayrum
in Thesauro
Lib. 3.
Cap. 5.
num. 18. Aliunde ergo præfata est
veritas comprobanda
: ex eo scilicet quòd exceptio regulanda est per concessionem, vt est clarum: cùm enim generaliter aliquid conceditur, si
quidquam excipitur, ita est exceptio accipienda,
vt non liceat stante illâ, quod respectu aliorum licet. Sic cùm in Concilio Tridentino
Seßione 24.
Cap. 6.
de Reformat. conceditur Episcopis, vt possint dispensare in omnibus irregularitatibus ex
delicto occulto prouenientibus, additâ exceptione homicidij voluntarij, manifestum est exceptionem debere iuxta concessionem intelligi, vt
scilicet dispensatio in foro occulto non liceat, in
quo respectu aliorum casuum est facta concessio
:
vnde exceptione non additâ, liceret dispensatio in
illo, sed in foro tantùm dicto. Atqui per Bullam conceditur generaliter facultas absoluendi à
casibus in Bullâ Cœnæ contentis modo in eadem
explicato, idque tantùm in foro conscientiæ,
quia Confessario vt tali, vt communiter Doctores admittunt videndi apud P. Mendum
Disp. 25.
Cap. 14. quod de immediata & directa absolu|
tione est certissimum, sicut videri apud eumdem
potest
num. 159. quidquid de aliquo effectu exteriore sit, pro quo Idem
citato Capite. Exceptio
ergo hæresis iuxta forum est idem accipienda, vt
scilicet in eo non liceat absolutio, siue publica sit
siue occulta. Discursus videtur perspicuus.
*Deinde probatur ex eo quòd ab eo tempore, quo exceptio addita est, & Gregorius XIII.
declarauit, sic est ab omnibus intellectum, &
Gregorius ipse exceptionem declarans, ita loquitur
: Nos autem omnem dubitandi occasionem in præmißupraemißiis removendam esse existimantes, ne circa id vllo tempore hæsitari contingat, &c. Mansisset autem magna
dubitatio, si non omnem absoluendi in foro animæ (de quo expressè loquitur) facultatem remouisset. Vnde & subdit:
Dictis Confessoribus aliquo modo absoluendi, &c.
*Prætereà, si ex eo quòd sit probabile hæresim esse casum Episcopalem, licet probabiliter
absolutio per Bullam: ergo & licet toties quoties, quia in ipsa conceditur ampla facultas pro
omnibus, quæ non sunt in Bullâ Cœnæ reseruata
: immò & horum absolutio, quando occulta
sunt, toties quoties licebit, quod tenet P. Mendus
Disput. 23.
Cap. 5. iunctis iis, quæ habet
Disput.
25.
num. 48. & ante ipsum Trullench
in Expositione Bullæ Cruciatæ, Lib. 1. §. 7.
Cap. 2.
Dub. 6.
num.
4. cum P. Thoma Sancio
in Opere morali, Libr. 4.
Cap. 54.
num. 27. Et etiam cùm publica, iuxta limitationem appositam in illâ, semel scilicet in vitâ,
& semel in morte, in foro conscientiæ, iuxta eosdem. Atqui hoc non est tolerabile, vti omnino
alienum à mente Pontificum, vt constat ex declaratione Innocentij X. pro Iubilæis, etiam cùm
non sit expressa & peculiaris exceptio, de quâ
Diana
Parte 12.
Tractat. 2.
Resolut. 24. Prodiit
autem
prędictaprædicta Declaratio ad instantiam Toletanæ Inquisitionis, & non pro absolutione ab hæresi, cùm publica est, sed generaliter facta, plurium
Pontificum, qui idem declarauerant, commemoratione propositâ, & ita responsio iuxta mentem
est postulantis regulanda. Cùm ergo in Iubilæo
paucis duraturo diebus, & rarò concedi solito,
vtpotè omnium maximâ largitione, talis sit Sedis
Pontificiæ voluntas, quis credat in Bullâ Cruciatæ concessionem adeò frequentem haberi? Sic
Titulo isto num. 308. argumentabamur pro priuilegiis aliis, vbi & de SS. Alexandri VI. Declaratione.
*Et ex eodem possumus etiam in proposito concludenter instare. Nam si beneficio Bullæ licet probabiliter absolutio ab hæresi, & per
Religiosorum pariter priuilegia licebit. Illatio
ostenditur. Religiosi enim possunt probabiliter
absoluere à reseruatis Episcopis, vt latè probat P.
Quintanad.
Tomo 1.
Tractat. 7.
Singular. 14.
&
tribus sequentibus, non obstante Decreto Vrbani
VIII. quo id videtur prohiberi. Licèt autem Diana
Parte 10.
Tractat. 13.
Resolut. 22. reiiciendam
talem sententiam censeat, pro quo adducit P.
Vidal suæ Religionis, quia contra illam stat communis Doctorum sensus, stylus & praxis Romanæ Curiæ, & quatuor Decreta Pontificum: quorum vltimum est Innocentij X. quod refert cum
rescripto ad Archiepiscopum Neapolitanum,
die 7.
Decembris 1647. adhuc tamen non videtur
probabilitas abrogata
: nam in Decreto prædicto sola excluditur facultas absoluendi in vim
confirmationis, extensionis, aut communicationis priuilegiorum post Concilium Tridentinum
obtentæ, aut imposterum obtinendæ. Atqui extant priuilegia circa hoc ante Tridentinum, de
quibus P. Quintanad.
Singulari 16. Ergo virtute
eorum poterit absolutio conferri. Video tamen
posse ex Epistolâ præfatâ vrgeri; nam in eâ dicitur facultatem absoluendi prædictam fuisse à
Concilio sublatam:
Sono state annullate & estinte,
cosi dal sacro ConciliConcilio di TrentiTrento, como dalle sodette Constitutioni. Verùm à Concilio non fuisse talem annullatam & extinctam facultatem, ostendit citatus
Auctor
Singulari 14. Neque quoad hunc articulum videtur plus vrgere Sacræ Congregationis
auctoritas, quàm eiusdem in Decreto Vrbani
VIII. in quo per Concilium supponuntur extincta priuilegia, & cauetur ne censeantur reuixisse
per confirmationes, &c. Illâ autem suppositione
non obstante, de facultate absoluendi sunt Doctores probabiliter opinati.
*Addi etiam potest id, quod idem Pater
Singul. 14.
num. 5. respondet circa Epistolam similem in puncto eodem eiusdem Sacræ Congregationis ad Archiepiscopum alium Neapolitanum; sic enim ille:
Sed cùm hæc sit Epistola cuidam
particulari missa, nec sufficienter promulgata, vim legis
in omnibus Christiani Orbis plagis non habet. Sic ille
quem adducit, nec improbat P. Busembaum
in
Medullâ, Lib. 6.
Tractat. 4.
Cap. 2.
Dub. 3.
circa finem,
post Innocentij X. præfatam declarationem scribens, sicut & P. Escobar de Mendoza
Libr. 16.
Moralis Theologiæ, Tomo 2.
num. 53. vbi id absolutè
tenet. Iuxta hæc ergo, cùm hæresis casus Episcopalis sit, quando est occulta, ab eâ poterunt Religiosi probabiliter absoluere; & quidem toties
quoties: quod concedit Crousers apud Dianam
Parte 6.
Tract. 6.
Resol. 54.
*Ad quod quidem id tantùm dici potest
(ne illatio adeò exorbitans concedatur) facultatem à Pontifice sublatam exceptione propositâ,
vt dictum
suprà, de quo Diana
loco eodem. Sed instari potest sublatam profectò respectu hæresis,
cùm publica est: sed contra clarè. Nam aufertur
facultas, quæ in vim priuilegiorum competebat:
atqui nullum extabat priuilegium circa hæresim
publicam etiam in foro conscientiæ: ergo non
illa tantùm, sed omnimodè debet sublata censeri.
Ex quo fit idem de Bullâ dicendum, quia eodem
modo absoluendi facultas denegatur, priuilegio
circa alia concesso, & sicut respectu priuilegiorum Regularium non venit nomine casuum Episcopalium, ita neque respectu Cruciatæ.
*Nec dici potest in Bullâ absolutionem
respectu omnium aliorum concedi, cùm tamen
Religiosis respectu casuum Bullæ Cœnæ penitus
subtrahatur. Ex eo enim ad summum habetur
facultatem Bullæ esse ampliorem, non tamen exceptionem esse aliter accipiendam. Præterquàm
quòd priuilegia pro casibus Bullæ Cœnæ sibi
competere Religiosi multi contendebant, quorum vsus ad occultos tantummodo extendebatur. Et hinc ortæ Episcoporum delationes ad
Sedem Apostolicam, vt ex citatâ Epistolâ constat, ibi:
V.Vostra Eminenza con sua letterilettera de 4. ddi Agosto
precedente, que in cotesta Citta, è sua DioceséDiocesi alcuni
Confessori seculari è Regolari, senza giustificare con qua|le facolta assoluano de fatto dalle Censure è Casi sudetti,
&c. Quando ergo Pontifex facultatem negat ad
absoluendum, non de publicis tantùm disponit;
alioquin inconuenientibus ex tali praxi emersuris neutiquàm obuiaret. Id autem de hæresi est
præsertim accipiendum, quæ inter casus Bullæ
Cœnæ locum habet potiorem. Pontifices autem
alios in eodem locutos sensu manifestum est,
cùm pro dispositione eadem inducantur. Licèt
enim quis contendere possit Epistolam præfatam
non habendam pro lege, iuxta dicta: ad intelligendum tamen id, quod intendimus, quòd scilicet
de facto Religiosi sic procederent, vnde & illatio
est euidens, sufficientissimum præbet fundamentum. Et hæc quidem rem istam ita videntur
ostendere, vt meritò cum Diana
Resolut. 67.
citatâ,
possimus asserere, contrarium affirmare esse in
meridianâ luce cœcutire. Vnde & semel atque
iterùm affirmat talem amplexos positionem in S.
Inquisitionis Tribunali seuerè puniendos. Cui
ego quidquid in superioribus discursibus à me est
dictum promptissimâ ingenuitate submitto, cui
& pro meo est munere necessarium deseruire.
Circa Caput XII.
De hospitibus apud Religiosos, pro
Sacramento Extremæ vnctionis, &c.
Ad num. 351.
*
POsse illis administrari Sacramentum dictum (sicut & Viaticum & sepultura
conferri) cum aliis, quos citat, tenet Diana
Parte 10.
Tractat. 11.
Resolut. 31.
in fine, ob varia
priuilegia apud eosdem. Inter quæ vt notabile
proponitur quoddam PP. Theatinorum à Lezana
Tomo 3. verb.
Extrema vnctio num. 3. pro mercenariis, famulis, operariis, seruis, & hospitibus
quibusuis. Et quod ad sepulturam attinet, ita
intelligendum, vt Parochorum licentia necessaria
non sit, sua tamen illis iura non subtrahenda, si
postulentur: id autem hæredis erit aut executoris testamenti. Neque ex eo præcisè quòd secularis in Monasterio moriatur, talis cura, sicut &
aliæ, ad Religiosos pertinent, nisi fortè ex charitate, quia nullus extat, qui officia pietatis exerceat.
Et cùm infirmus ita de sepulturâ disposuit, nulla
est difficultas
: quæ tamen esse potest si ab intestato moriatur; sic enim moriens sepeliendus est
in Ecclesiâ, in quâ suorum est sepultura maiorum
:
vel si talis non sit, in Paræciâ propriâ, iuxta Canonici iuris dispositionem. Et videri pro eo possunt P. Molina
Disput. 214. vers.
Si quis èex vita. Fr.
Emmanuel
Tomo 2.
qq. regul. quæst. 88.
art. 2. Diana
Parte 5.
Tractat. 3.
Resolut. 108. Barbosa
de officio
Parochi, Cap. 26.
num. 28. Lezana
Tomo 3. verb.
Sepultura, numer. 9. & Pasqualigus
Decis. 401.
&
seqq. Sed an hoc etiam seruandum in casu nostro,
dum scilicet hospes moritur apud Religiosos?
Respondendum videtur negatiuè: nam si ita esset, ad nihil priuilegium deseruiret, vt arguit Fr.
Emmanuel
citato Artic. 2. de famulis locutus. Ex
quo infert Parochis repugnantibus sepeliri posse.
Ipsis enim, qui apud Religiosos decedunt, eligentibus in eorum Ecclesiis sepulturam, repugnare Parochi nequeunt: si autem non eligant,
& Parochi non repugnent, idem similiter dicendum. Priuilegium ergo ad id conceditur, vt
ipsis repugnantibus possint in eorum Ecclesiis sepeliri.
*Deinde, ad facultatem administrandi Sacramenta hoc est consequens, quia in eo Religiosi Parochiale exercent ministerium. Vnde in
Compendio communi Societatis. verb.
Familiares, §. 1.
concessione Pauli III. & Martini V. propositâ,
in Adnotatione, sic additur:
Id etiam de sepulturâ
intelligatur. Vbi quasi consequens ad Sacramentorum administrationem ponitur sepultura
: licèt
verum sit expressè illam fuisse concessam: sed
certè vt quid consequens, sicut respectu eorum,
qui in Societatis morantur obsequiis, vt loquitur
Paulus III. Contrarium enim maximè dedeceret;
neque in familiaribus maior est ratio quàm in aliis, qui & similiter sibi possunt eligere sepulturam, vt est clarum, & notat Fr. Emmanuel
citato
Artic. 2. & hoc etiam procedit respectu eorum,
qui ius habent eligendi aliis sepulturam, vt parentes filiis impuberibus, etiam matres, mortuis aut
absentibus patribus, vt videri potest apud P. Molinam
suprà. vers.
Pater eligere. & Portel
Tomo 2.
Casu 68. & si qui sunt alij eo iure gaudentes, cum
moderatione videnda apud Dianam
suprà, Resolut.
107. ex Barbosa, vnde Portelij temperanda sententia. Videatur etiam Fr. Emmanuel
Tomo 3.
Quæst. 58.
artic. 3. vbi de iuribus Parochis debitis:
sic enim ait solere Pontifices in suis concessionibus apponere. In quo & seruandæ consuetudines, iuxta eumdem
Ibidem. vers.
Circa quas, & vitandæ turbulentæ contentiones & rixæ, quæ in
funeribus valde accidunt importunæ: vt cum
defunctis requiem postulamus ac pacem, & nos
eâ pariter, quibus eisdem parentandum officiis,
pariter perfruamur.
Circa Caput XIII. & num. 370.
Ubi de reuocatione Bullæ Pij V. pro
Mendicantibus à Gregorio XIII.
*
NOn innitor aliquorum placito, qui
Bullam prædictam reuocationis publicatam negant, cùm ex Cherubino constet oppositum. Vel in eo quòd suppressa, aut non recepta, neque in vsu: quia reuerà in vsu est, vt
non semel declarauit Rota, & videri potest in Decisione
Ann. 1646.
die 15.
Ianuarij, apud Dianam
Parte 8. Pro quo & Lezana
Tomo 2.
Cap. 1.
numer. 14.
& 15.
Circa Caput XIV. num. 414. & seqq.
Ubi de Matrimonijs Indorum, cùm
conuertuntur, qui plures habent vxores, & Pij V. Priuilegium.
*
NAuarrus
Lib. 3.
Consiliorum, Titulo 33.
qui est de Conuersione infidelium,
Consilio 2. in priore editione Bullæ Pij V. meminit, eam vocans Apostolicam declarationem, &
decretum permittens; resoluitque
numer. 5. ex eo
non tolli obligationem monendi primam vxo|
rem, vt sciatur an conuerti velit, vel cohabitare
sine contumelia Creatoris. Non tamen necessariam esse separationem iudicialem, licèt vtilis sit,
sed quamcumque aliam, per quam certa haberi
notitia possit, sufficere probationem. Addit
num.
7. negari non posse prædictam declarationem
fuisse duriusculam, & molliendam additione illâ.
Iuxta quem dicendi modum in Decreto prædicto nihil habetur speciale, cùm ex eo tantùm deducatur id, quod iure Canonico dispositum inuenitur: posse videlicet coniugem conuersum
ad alias nuptias transire, si legitimus consors in
suâ infidelitate permanere velit, pro quo à nobis
dati Textus plures
num. 406.
& seqq. Non videtur autem id credibile, quod nec verba præseferunt, neque conueniens apparet vt tanti Pontificis declarationem duriusculam pronuntiemus.
Vnde in editione posteriore id sublatum, neque
declarationis Pontificiæ ad Indias spectantis mentio vlla, & quod ad duritiem locutionis attinet,
ob reuerentiam Apostolicæ Sedis fieri potuit:
aliud autem, quia declarationis notitia peculiaris
defuit, vt in aliis accidit ad Indias pertinentibus.
Est autem in posteriore editione Consilium primum citati libri & Tituli, sicut tertium quod est
in priore secundum
: quod & consuli vtiliter potest: continet enim pro materiâ præsenti doctas
& vtiles decisiones.
*Illa autem quæ est in prædicto Consilio
secunda, ad casum, de quo agimus, specialiùs
conducit, dum statuit Pontificem posse dispensare in matrimonio infidelium, quando coniux
vterque conuertitur, sicut potest in matrimonio
fidelium rato & non consummato. Matrimonium enim ratum Fidelium maioris roboris est,
cùm sit Sacramentum, quod plus est quàm ratum,
sed contractus purus habens inseparabilitatem
moralem solâ lege naturæ inductam. Hoc ergo
posito, si iusta & pia dispensandi caussa sit cum
Fideli conuerso, & vxor pariter conuersa consentiat, de quo agit circa dubium tertium, nihil
valori & conuenientiæ, dispensationis obstabit.
Iuxta quam
doctrinādoctrinam dici potest Pium V. in præfato Decreto, maiori cum
fundamẽtofundamento processisse:
dispensauit enim iusta exigente caussa, non vt absolutè nubat Fidelis conuersus, eam ducendo vxorem ex Fidelibus,
quęquæ sibi placuerit; sed quæ pariter conuersa est, vt sic etiam eidem faueat: dum
enim prima vxor conuerti nequit, videtur nuptiis
cum alia consentire.
*Quibus addi potest etiam renuente vxore stare posse dispensationem: quia licet communiter loquendo Papa non præiudicet iuri tertij, iuxta regulam Cancellariæ: præiudicare tamen potest, iustâ interueniente caussâ, vt ostendit
Nauarrus citato Consilio, aliàs tertio,
numer. 15.
& 17. quam doctrinam caussæ præsenti adaptat,
independenter à consensu vxoris. Si enim ille
necessarius est, iam non datur præiudicium tertij, quia scienti & volenti non fit iniuria. Licèt
ergo regulariter loquendo standum sit dispositioni Cap.
Gaudemus, ex eâ non tollitur quin locus
sit dispensationi, & attentâ Indorum indole iudicari caussa sufficiens potuit quæ superiùs est tradita
num. 425. vnde P. Cornelius in citatum locum Apostoli §.
Adde Concilium, ait quòd licet
Canon Concilij Toletani prohibentis cohabitationem non obliget generaliter, quia Concilij
Prouincialis est
: dato tamen quòd de infidelibus
absolutè loquatur, & non tantùm de Iudæis,
(quod ipse negat) secus esse in Hispaniâ, &
vbi Ecclesia hoc statuere vellet, cessante scandalo,
& impedimento eâ de caussâ conuersionis.
*Si dicas hoc non esse doctrinæ à nobis
traditæ
num. 408. conforme, iuxta quam coniux
volens sine contumelia Creatoris cum coniuge
conuerso habitare, dimitti non potest aliarum
intuitu nuptiarum, pro quo & stat P. Arriaga
Disputat. 25.
de Fide, num. 40. quia non potest humana dispositio Christi præcepto ab Apostolo
promulgato contraire. Responderi conuenienter potest,
Primò iuxta sententiam, de quâ citato
num. 408. non esse præceptum, sed Concilium:
pro quo videri potest Leander
Tomo 2.
Tractat. 9.
Disput. 12.
Quæst. 10. P. Ægidius
Disputat. 26.
de
Sacramentis, qui
n. 61. specialiter declarat quomodo non obstet Cap.
Gaudemus. Et P. Iustinianus in 1.
Corinth. 7.
v. 10. vbi ait omnes ferè
Doctores Scholasticos pro eâ esse sententiâ, in
quo deceptus. Et ita illam amplecti Pontifices
potuerunt, quia pro casu eis accidit opportuna.
Secundò, etsi præceptum sit, locum esse dispensationi, sicut in votis & aliis est cernere, cùm præsertim non sit in toto rigore diuinum, sed Ecclesiasticum, iuxta datam explicationem. Vnde in
eo variationem esse posse, nedum dispensationem, tradit cum aliis P. Thomas Sancius adductus
numer. 410. &
Pontificem posse in quacumque lege Apostolicâ humanâ dispensare, communis est Theologorum sententia, vt videri potest
apud Dianam
Parte 8.
Tractat. 3.
Resolut. 3.
Pro
quo & facit
P. Cornelius nuper adductus ad ostendendum locum esse dispensationi.
*Quomodo autem diuinum præceptum
dici possit, etsi aliàs Apostolicum, sic ex doctrinâ
D. Augustini
Lib. 1.
de adulterinis coniugijs Cap. 18.
optimè explicari potest.
Præmittens enim verba
illa ex 1.
Corinth. 7.
v. 4.
Puto autem quòd & ego
spiritum Dei habeam, sic infert:
Proinde intelligendum est etiam ipsa, quæ à Domino non iubentur, sed à
sancto eius famulo vtiliter suadente, eodem Domino inspirante suaderi, &c.
*Sed obiici non leuiter potest, vt præceptum diuinum haberi debeat, & non Apostolicum. Nam ideo Apostolicum videtur dicendum,
quia Apostolus id non obscurè videtur indicare,
dum ait:
nam ceteris ego dico, non Dominus. Atqui
ea verba non ad sequentem, sed ad præcedentem sententiam pertinent, quatenus consilia pro
cœlibatu tradiderat, vt docti tenent Interpretes,
ex quibus Guilielmus Estius, pro eo laudans Ambrosium, Catharinum, & Ioannem Hesselium
præceptorem suum. P. Cornelius, & P. Stephanus Menochius. Quod satis doctè & subtiliter ex
ipso textu deducit ex citatis Patribus prior. Interpunctio enim correctissimæ Vulgatæ, iuxta
quam post prædicta verba punctum extat, ostendit inter illa & sequentia nullum esse nexum.
Tum quia illud,
Nam ceteris, antithesim continet,
vt est compertum; nulla autem aptior quàm vt
respondeat illi:
Iis autem, qui matrimonio iuncti sunt
&c. vbi de matrimonio fidelium specialiter non
loquitur, quando scilicet coniux vterque fidelis
est; quia si ita esset, vnico verbo addito conue|
nienter expressisset, dicens videlicet
: Fidelibus autem, qui matrimonio &c. licet
v. 5. ad fideles obiter se conuertat, suadens vt ab vsu coniugij temperent, cùm ex mutuo consensu vacant orationi. Leges ergo matrimonio proprias, secundùm
legitimam illius institutionem proponit, sicque
planè diuinas. Cùm igitur ad coniuges disparis
cultus progreditur, continuatio aperta similis
propositionis est, neque de suo quidquam ingerit, quòd ad separationem pertineat: & ita volente coniuge infideli cohabitare, non licebit
dimissio, & ad alias nuptias conuolare. Et ita
semper ab exordio Ecclesiæ fuisse seruatum testatur Estius.
*Sed hæc quidem non videntur vrgere,
& in primis punctum post verba prædicta appositum.
Nam ceteris &c. non arguit illa ad præcedentia pertinere
: eo enim stante currere Apostolica doctrina potest, communi Doctorum assensu recepta, vt, quod sequitur, illius præceptum
sit. Licet enim iuxta communiores interpunctionis leges, aut comma, aut duo puncta subiicienda
videbantur; stare optimè potuit vnici puncti conclusio, quia quod sequitur, ita proponitur, vt
integram sententiam supponat, dum Apostolus
id, quod dicturus est, non Domini, sed suum esse
præceptum statuit. Acsi dicat
: Quod sequitur,
iam non Domini, sed meum præceptum est.
Quod si sub hac forma dixisset, punctum certè,
& non comma, aut duo puncta apponi debuissent.
*Quod quidem ex
versu 25. vbi similiter
loquitur, optimam habet probationem: sic enim ibi
: De Virginibus autem præceptum Domint
non habeo: consilium autem do tamquàm misericordiam
consecutus à Domino, vt sim fidelis. Et cùm statim
sequatur, quod se dixerat daturum esse consilium, verbis illis:
Existimo ergo &c. nihilominus
puncto sententia clauditur, ob rationem dictam,
propter quam Sapientissimus Arias Montanus
in translatione sua iuxta Græcum textum
Versu
10. vbi Vulgata versio habet:
Iis autem, qui matrimonio iuncti sunt, præcipio non ego, sed Dominus
vxorem à viro non discedere, &c. Sic Græca secutus
habet.
Matrimonio iunctis præcipio, non ego, sed Dominus. Vxorem à viro non discedere. Puncto scilicet
post vocem
Dominus adiecto. Non ergo ab interpunctione solidum sumi argumentum potest
pro fundandâ præfatâ interpretatione.
*Quòd autem Apostolus clariùs potuerit loqui, (quod etiam obiiciebatur) parum mouere debet, quia & hoc obiici pariter sic arguentibus potest. Modus enim loquendi prædictus
id sonat, quod sententia communis amplectitur, & vnius verbi mutatione cessabit dubitatio, si videlicet Apostolus ita diceret:
nam
innuptis ego dico, non Dominus. Si omnia essent obuia & plana in Scripturis, non essent Interpretes
necessarij. In Matthæi 19. vers. 9. §.
Dicet, Cur
ergo, notat P. Cornelius, cuius est præfata obiectio, quòd dum concisè vult Euangelista vnâ
oratione multa complecti, verum est in eo illud:
Dum breuis esse laboro, obscurus fio. Opus ergo est
vt in talibus elucidandis Interpretum laboret industria. Et antithesis quidem manifesta est, sed
inter matrimonio iunctos, vtrimque fideles, &
disparis cultus. Quod enim cum prioribus loquatur Apostolus, id indicat quod de abstinentia ab
vsu coniugij dicitur, vt vacetur orationi: neque
id solum, sed contextus totus.
Vers. 2.
Vnusquisque
suam vxorem habeat, & vnaquæque suum virum
habeat. Vers. 3.
& 4. soluendi debiti coniugalis
proponitur obligatio. Quod equidem ad fideles
spectat, quia responsio est ad illorum interrogationem, vt constat ex
versu 1.
De quibus autem scripsistis mihi. & illi de coniugibus disparis cultus
nihil in ea quæstione, sed de fidelibus
: de prioribus enim quæstio est tertia; & ita illas proponit P. Cornelius, vt videri potest in synopsi Capitis.
In vers. 5. 6.
& 7. De continentia agit intuitu orationis, & qualis in eo tenendus modus
cum hortamento ad cœlibatum, pro quo se proponit exemplar.
Vers. 8.
& 9. non nuptis & viduis modum agendi præscribit. Et quis non videat hæc ad fideles tantùm pertinere?
Vers. 10.
sequitur statim:
Iis autem, qui matrimonio &c. in
quo apparet antithesis iis respondens, quæ immediatè
pręcesserātpræcesserant, de non nuptis inquam & viduis.
*
Vers. autem 11. indissolubilitatem macrimonij exponit, inter fideles inquam, quia cum
illis loquebatur, neque ad ipsum spectabat leges
pro eo infidelibus promulgare, vt testatur idem
ad eosdem scribens Corinthios
Cap. 5.
vers. 12.
cuius auctoritatem in caussa præsenti adducit Innocentius Tertius in Cap.
Gaudemus, dum cum
ipso ait
: Quid enim mihi de iis, qui foris sunt, iudicureiudicare? Quibus propositis, statim aliam Apostolus
subiungit antithesim, de qua disserimus:
Nam
ceteris ego dico &c. Ex quibus habetur non benè
Estium asserere expositionem dictam argui improbabilem ex eo quòd nulla significatio sit indicans Apostolum de coniugibus vtrimque fidelibus locutum. Stat igitur à nobis tradita satis inconcussa doctrina, verbis Apostoli consona, &
communi Doctorum sensu roborata.
*Neque verum est Glossas aliquas in citata Capita Decretalia illi esse contrarias, vt ait
P. Cornelius, qui vt veriorem amplectens sententiam nostram Iuri conformem, iuxta quam
coniux sine contumeliâ Creatoris cohabitare volens, dimitti nequit, cùm id prohibeat Apostolus,
neque illius prohibitio solam habeat consilij vim
Versu 15. §.
Sed S. Paulas ita subdit:
Id sanè verius,
quia, vt dixi, hoc tantùm vult S. Paulus: & Canones citati, (scilicet Cap.
Quantò. Cap.
Gaudemus.
Cap.
Si Infidelis 28. quæst. 2.)
& quia priores Doctores contrariæ sententiæ tantùm nituntur Gloßis in
Capitula, quæ paullò antè citaui: quæ Glossæ subinde
Aurelianenses sunt, & textui deformes ac reformandæ. Sic ille, Aurelianenses Glossas vocans, id est,
exiguæ auctoritatis, & vix alios quàm suos ligare volentes auctores, allusione ad Aurelianas leges aut iudicia Caij Aurelij Gottæ, quarum auctoritas penes Senatores erat, & nonnullos alios.
*Non inquam est verum, quia Glossæ
dictorum Capitum nihil habent vlla ratione contrarium, vt consulenti constabit: immò apertè
fauet Glossa in Cap.
Si Infidelis §.
Hic distinguendum, sic enim ibi:
Gratianus benè distinguit in hoc
§.
dicens quòd si alter coniugum fuerit conuersus
ad fidem, vel si Infidelis voluerit ei cohabitare,
Fidelis altero viuente contrahere non poterit. Si autem
Infidelis noluerit cohabitare Fideli, tunc Fidelis Infideli
viuente potest contrahere. Si autem vterque est conuer|
sus ad fidem, vel si ab initio vterque fuisset Fidelis, licet alter eorum à fide discedat, alter tamen nullo modo
contrahere potest, quia ratum fuit matrimonium inter eos. Atque hæc distinctio est Canonicè bona. Et
probatur extra, de diuortiis. Quantò. Sic Glossa, cui
nihil est in duabus aliis Capitum dictorum aduersum, deforme Textui, eaque de caussa reformandum: vnde neque ipsis Doctores contrarij
niti potuerunt. Quidquid de illâ meritò reprobanda assertione sit, ibidem occurrente;
matrimoniũmatrimonium scilicet coniugum infidelium solui quoad
vinculum, si vno ad fidem conuerso alter recedat.
Et est Ioannis Andreæ non reprobata in Cap.
Si Infidelis, §.
Ius: benè tamen in Cap.
Gaudemus:
vnde iam reformatum quod P. Cornelius reformandum arbitratur.
*Meliùs posset obiici Cap.
Iam nunc &
Cap.
Sic enim 28.
quæst. 1. vbi ex D. Augustino
Lib. 1.
de adulterinis coniugiis, Cap. 13.
& seqq. statuitur apertè D. Pauli monitionem præcepti vim
non habere, sed consilij. Verùm id non obstat,
quia illorum Capitum doctrina, cùm solius D.
Augustini sit, priuatæ illius sententiæ tantùm est
nacta auctoritatem: cùm tamen Pontifices posteà id decreuerint, quod in Iure, citatis Capitibus, habetur. Neque id mirum, cùm Innocentius Tertius in citato Cap.
Quantò, cuiusdam Prædecessoris sui Decretalem Decisionem expungat
verbis illis:
Quidam Prædecessor noster sentire aliter
videatur. Fuit autem ille Cœlestinus Tertius in
Cap.
Laudabilem de conuers. infidel. in quo iam non
extat. Sic Glossa ibidem verb.
Prædecessor. Pro
quo & facit id, quod ipse Doctor sanctus scribit
Lib. 2.
Retractationum Cap. 57. in hunc modum:
Scripsi duos libros de coniugiis adulterinis, quantùm potui secundùm Scripturas, cupiens soluere difficillimam quæstionem. Quod vtrum enodatissimè fecerim nescio: immò verò non me peruenisse ad
huius rei perfectionem sentio: quamuis multos
sinu secus aperuerim
: quod iudicare poterit quisquis intelligenter legit.
Circa Caput XIX. & num. 450.
& seqq.
Ubi de obligatione pauperum circa decimas, & consuetudine.
*
SAcra Rota in Decisione quadam 15.
Ianuarij 1646. apud Dianam
Parte 8.
sic habet: Paupertas non excusat à solutione decimarum, nisi tanta quòd si decimas soluerent;
fame perirent. Sic illa, Auctores pro eo inducens; in quo tamen alij mitius loquuntur. Videndus Leander
Parte 3.
Tract. 6.
Disput. 6.
Quæst. 28.
*Et de vno fœtu soluendam decimam
iuxta æstimationem, stante consuetudine, tradit
P. Fagundez
de 5.
Ecclesiæ Præcepto Libr. 1.
Cap. 5.
numer. 2. ex Rebuffo, quem transcribit Leander
Tomo 2.
Tractatu 9.
Disput. 5.
Quæst. 12. vnde non
penitus damnanda videtur, nisi vbi fœtus exiguæ
æstimationis sit: neque enim de minimis curare
generositas Ecclesiæ debet, de cuius nec curat
Prætor.
Circa Caput XX. & num. 461.
Ubi de dispensatione in voto castitatis.
*
QVod Diana contra Crousers statuit
adducens alios, de Religiosis statuerat
Parte 6.
Tract. 6.
Resolut. 50. Et fragilitatem in vouente esse sufficientam caussam dispensationis firmant multi, quos adducit & sequitur
Parte 10.
Tract. 12.
Resolut. 1. §.
Stando igitur, & sequenti.
Vbi quòd si non sufficiat, adiuncta tamen inconsideratio & leuitas in vouendo, caussam sufficientem integrent, vt idem cum aliis determinat. Immò & solam sufficere leuitatem in vouendo, etiamsi difficultas implendi non sit, sufficientem
esse rationem docuerat cum aliis
citata Parte 6.
Tractat. 7.
Resolut. 24. quod bono nititur fundamento. Pater etiam Tamburinus
Libr. 3.
in Decalogum Cap. 16. §. 4. ex P. Sancio rationes ad dispensandum sufficientes adducit. Plus autem circa
hoc vide in Indice.
V. Votum.
Circa Caput XXI. & n. 466. & seqq.
ac num. 153.
Ubi de dispensatione in petitione
debiti.
*
PRiuilegium Pij V. vim etiam nunc habere ex Leandro de Sacramento omnino videndo
Tomo 2.
Tract. 9.
Disput. 24.
Quæst.
16.
& 17. & Martino à S. Ioseph, proponit
Diana
Parte 10.
Tractat. 14.
Resolut. 20. Vigere
etiam aliud Iulij Secundi, ex eodem Leandro, &
Mag. Candido habetur, iuxta quod censent illi
Confessarios Regulares dispensare posse sine deputatione Prouincialis, & cum sola Localis Prælati facultate, quod & videtur probare Machadus
Tomo 1.
Lib. 5.
Parte 3.
Tract. 3.
Documento 2.
n. 2.
ab eodem adductus: quidquid scrupulosiùs dixerat
Parte 6.
Tract. 8.
Resolut. 32. & pro priuilegio Pij V. & aliorum videndus etiam Bossius
Parte 1.
Tractatu de Matrimonio, Cap. 5.
numer. 10.
&
14. licet abnuat P. Quintanad
In Casibus Iubilæi.
Cap. 16.
numer. 9.
& 10. Qui tamen
num 11.
&
12. apertè suffragatur.
Circa Caput XXII. & num. 481.
& seqq.
Ubi an Indi excommunicationi
subiaceant.
*
FAcit pro illis quod ex Martino à S. Ioseph habet Diana
Parte 10.
Tractat. 12.
Resolut. 36.
in fine, addens Leandrum & Trullench, pueros scilicet ante duodecimum annum
non esse obnoxios excommunicationi, quæ ab
Ecclesia pro suorum præceptorum violatione
decernitur, de quo ipse alibi, & consuli eiusdem
Summa potest. Plus autem cum aliis addit Verricelli
Tomo 1.
Tract. 8.
Quæst. 66.
num. 33. pueros scilicet ante decimumquartum non ligari, &
|
duodecimum puellas, & de excommunicatione
agit ab Episcopis impositâ, sed aliorum sententiæ
generaliter loquentium innixus. Ex quibus est
etiam & Leander
Tomo 1.
Tractat. 5.
Disputat. 3.
Quæst. 57. generaliter loquens, plenam ad incursionem exigit pubertatem, plures pro eo adducens; licèt addat ad minùs duodecimum requiri in
pueris, nihil de fœminis adiiciens. Pueris autem
Indi communiter loquendo simillimi, licèt multi,
vt aliàs dixi, Europæos plures exæquent ac superent, circa quos regula indicata seruanda.
AD TITVLVM XIII.
Circa Caput III.
Ubi de necessariâ præsentatione Litterarum Apostolicarum ad ineundum
Episcopatum.
*
QVia post scripta citato in Capite, & prælo transmissa, circa
casum, de quo
ibidem Decretum Sacræ Congregationis
Cardinalium Concilij Tridentini Interpretum vulgata est, & SS. D. Alexandri
VII. Apostolicum Breue eidem conforme proditum, quibus ea, quæ à Nobis dicta, videntur
aliquatenus infirmari: operæ pretium duxi ea
hoc loco addere, quæ in negotio adeò perplexo
conducere poterunt, erratis quorumdam ex sinistrâ intelligentiâ confutatis. Breue ergo, in quo
& Decreti specifica mentio, sic se habet.
ALia pro parte Vener. Fratris Episcopi
Ciuitatis Assumptionis, nuncupatæ
Prouinciæ Paraquariensis in Indijs Occidentalibus, Congregationi Venerab. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, Concilij Tridentini Interpretum, expositum,
quòd ipse Episcopus possessionem Ecclesiæ
Ciuitatis Assumptionis huiusmodi apprehendisset, & se à Venerabili etiam Fratre
Episcopo Tucumanensi consecrari curasset,
non præsentatis Litteris Apostolicis prouisionis & præfectionis suæ in Episcopum
eiusdem Ecclesiæ, quæ tamen reuerà concessæ
priùs & expeditæ fuerant;
deque ipsa concessione & expeditione, præuijs aliquibus
informationibus, aliqualiter constabat.
Quodq́ue consecratio huiusmodi ab vno
prædicto Episcopo Tucumanensi, assistentibus duobus de Capitulo Canonicis, peracta
fuisset, non exhibito Apostolico dispensationis indulto;
quod tamen reipsa priùs
concessum fuerat, & sub aliquali huiusmodi concessionis notitiâ, aut saltem præsumptione, (
quia scilicet Sedes Apostolica solita sit circa numerum Episcoporum dispensare cum Episcopis consecrandis in Indijs)
prænarrata consecratio facta fuerat.
Ac quæsito Primò, an prædicta possessio, non
præsentatis Litteris Apostolicis, apprehensa fuerit legitima?
Secundò, an prænarrata Consecratio, vt suprà peracta, fuerit
valida?
Prædicta Cardinalium Congregatio die quidem 1.
Septembris 1657.
respondit ad Primum non fuisse legitimam,
Ad secundum verò eadem Congregatio die
15.
Decembris dicti anni, re maturè discußâ, secundùm ea, quæ proponebantur
respondit supradictam consecrationem Episcopi Paraquariensis, quantùm spectat ad
Sacramentum, & impressionem Characteris, fuisse validam. Quantum verò spectat
ad licitam executionem Ordinis fuisse irritam & inanem, & Episcopum ita consecratum, ac respectiuè consecrantem, indigere
absolutione ac dispensatione. Quare pro
parte eorumdem Ciuitatis Assumptionis &
Tucumanensis Episcoporum, Nobis humiliter supplicatum est, vt eorum statui opportunè in præmißis prouidere de benignitate Apostolicâ dignaremur. Nos igitur
specialem eisdem Episcopis gratiam facere
volentes, & eorum singulares personas à
quibusuis excommunicationis, suspensionis,
& interdicti, alijsque Ecclesiasticis sententijs, Censuris, & pœnis, à jure, vel ab homine, quauis occasione vel caussa latis, si
quibus quomodolibet innodatæ extiterint,
ad effectum præsentium dumtaxat consequendum harum seriè absoluentes, & absolutas fore censentes, huiusmodi supplicationibus inclinati, de memoratorum Cardinalium consilio, ipsos Ciuitatis Assumptionis
& Tucumanensis Episcopos, & eorum
singulos, à Censuris & pœnis E
cclesiasticis
quibuslibet per eos occasione consecrationis,
sicut præmittitur, peractæ, quoquo modo respectiuè incursis, & quas ipsi incurisse dici, censeri, prætendi, vel intelligi possent,
Auctoritate Apostolicâ tenore præsentium
absoluimus. & plenariè liberamus. Ac cum
eisdem Episcopis, & eorum singulis, super
irregularitate per eos præmissorum occasione
quomodolibet contractâ;
ita quòd illa, &
eisdem præmißis non obstantibus, dummodo
non aliud Canonicum respectiuè obstet impedimentum, Clericali charactere, quo aliàs,
ritè insigniti fuerunt, illiusque priuilegijs
vti, de in susceptis per eos pariter ritè quatuor Minoribus nec non sacris Subdiaconatûs, Diaconatûs, & Presbyteratûs Ordinibus, etiam in Altaris ministerio, ministrare, Episcopaliaq́ue munia obire, exequi,
|
& exercere liberè & liciti poßint & valeant, Auctoritate & tenore præsentium
dispensamus, Non obstantibus præmißis,
nec non Apostolicis, ac in Vniuersalibus,
Prouincialibusque Concilijs, generalibus vel
specialibus Constitutionibus, & ordinationibus, ceterisque contrarijs quibuscumque.
Volumus autem vt dicti Episcopi pœnitentiam, quam eis respectiuè Sacerdos idoneus
propter præmissa imposuerit, omnino adimpleant:
alioquin Præsentes quoad absolutionem eis in foro conscientiæ nullatenus
suffragentur. Datum Romæ apud S. Petrum sub annulo Piscatoris die 27.
Febr.
1660.
Pontificatus nostri anno 5.
Ex hac Pontificiâ decisione deducenda nonnulla.
*Primum, eos, qui consecrationi & possessioni præfatis obstiterunt, ritè id ac legitimè
præstitisse, cùm factum vti illegitimum ac culpabile à Pontifice fuerit condemnatum.
Secundum, minimè stare ea, quæ Dom. Solorzanus asseruit circa notitiam quacumque viâ
habitam factæ gratiæ: id enim præsertim reiicitur, quandoquidem ex narratione constat aliqualem notitiam præcessisse. Deque ipsa conceßione
& expeditione, præuijs aliquibus informationibus aliqualiter constabat.
Tertium, id quod Nos diximus de authentico
testimonio pro apprehensione possessionis nōnon videri penitus improbatũiimprobatum, quia de eo mentio nulla,
licèt sic ibi: NōNon præsentatis Litteris Apostolicis prouisionis, &c. & deinde in QuęstionisQuæstionis propositione: An
prædicta posseßio non præsentatis Litteris Apostolicis apprehensa, fuerit legitima? Ad quam negatione omnimodâ respondetur. Est enim responsio accommodata quæsito, in quo de authentico testimonio nihil appositum. Et cùm probabilis illa doctrina sit, grauiumque scriptorum auctoritate
munita, non est verosimile Sacram Congregationem voluisse eam vti improbabilem relegare.
Nihilominùs ab eâ abstinuisse præstabit, quia
necessaria in praxi non est, cum Episcopi Indici
gubernationem Ecclesiarum suscipiant eo modo,
quem diximus Titulo isto num. 25. & graue euitabunt periculum improbandæ apprehensionis, litibus & controuersiis excitatis.
*Quartum, non esse admittendum id,
quod tradit Dom. Solorzanus circa Censuras &
pœnas apprehendentium possessionem sine suffragio Litterarum: affirmat enim nullam extare
in Extrauagante
Iniunctæ contra Episcopos, sed
contra Capitulares recipientes illos, vt ex contextu apparet, & notant Auctores ab ipso adducti.
§.
Y vltimamente. Non inquam esse admittendum; quia Congregatio, cui
Pontifex verbis &
facto ipso annuit, oppositum manifestat. Cùm
enim Censuras incursas statuant, à quibus absolutio confertur, necessariò fatendum est id vel occasione possessionis, vel consecrationis accidisse:
atqui de consecratione negat, eò quòd pro eo nullus textus expressus sit; debet ergo de possessione fateri.
*Benè verum est inspecto contextu, non
videri statim ita apertè deduci Censuras ex apprehensione possessionis fuisse incursas, sed ex Consecratione. In priori enim Decreto
die 1.
Septembris, de pœnis nihil habetur, sed tantùm non fuisse legitimam. In secundo autem dicitur,
quantùm
spectat ad licitam executionem Ordinis fuisse irritam &
inanem (consecrationem)
& Episcopos ita consecratum, ac respectiuè consecrantem, indigere absolutione ac
dispensatione. Apprehensio autem possessionis
non est executio Ordinis, quia sine illo stare potest, & ius ad illam competit virtute confirmationis, ex Cap.
Transmissam de Electione, & alibi.
Deinde
Pontifex in absolutione ipsa idem significat verbis illis
: A Censuris, & pœnis Ecclesiasticis
quibuslibet per eos occasione consecrationis, sicut præmittitur, peractæ, quoquo modo respectiuè incursis: vbi
respectiuè idem est quòd singula singulis referendo, vt cum aliis docet Barbosa
Tractatu de Dictionibus, 348.
num. 6. Nihilominùs contrarium
est asserendum, quia id non obscurè indicatum in
dispensatione super irregularitate, dum dicitur:
Ac cum eisdem Episcopis, & eorum singulis, super irregularitate per eos præmissorum occasione quomodolibet
contractâ, &c. Cùm enim de consecratione sermo
præcesserit, si de Censurâ violatâ, & irregularitate proptereà incursâ,
Pontificis verba procederent, non occasione præmissorum, sed occasione
præmissæ consecrationis dici debuisset. Notanda etiam quæ post adducta, & ad consecrationem
spectant, subiiciuntur, dum dicitur:
& quas ipsi
incurrisse dici, censeri, prætendi, vel intelligi possent. Si
enim præter incursas propter consecrationem
nullæ aliæ Censuræ sunt, superflua sanè verba
prædicta censeri deberent.
*Prætereà, apprehensio facta est virtute
consecrationis
: cùm enim Litteræ pro eadem
non extarent, ideò est captata possessio, quia consecrationis auctoritas omnem videbatur dubitationem submouere. Vnde & consecrationis authenticum testimonium Capitulo exhibitum, vt
ex Capitulari libro constat, & extrasumptis iudicialiter præsentatis. Dum ergo dicitur,
Occasione consecrationis, possessionis etiam actus designatus, & ita etiam accipiendum quod in Decreto
Congregationis habetur, consecrationem videlicet fuisse irritam & inanem quantùm spectat ad
licitam executionem Ordinis; & ideò Episcopum
indigere absolutione ac dispensatione. Apprehensio enim possessionis, executio Ordinis fuit,
quia virtute illius contigit, vt quid ad Ordinem
consecutum, licèt sine illo stare possit, sed cum
necessario tamen respectu
: ideò enim administratio conceditur, quia Episcopus in re, aut in
spe juridica est, cum obligatione consecrationis.
Vt enim benè explicat D. Thomas
in 4.
distinct.
24.
quæst. 39.
articul. 2. Episcopatus secum affert iurisdictionem erga corpus mysticum Ecclesiæ.
*Licèt autem verosimile sit, quod cum
alijs affirmat Dom. Solorzanus, nullam scilicet
pœnam, quæ Censura sit, (licèt ille generaliter
id de pœnâ statuat, quod constat verum non esse,
cùm acta irritentur, & prouentuum perceptio
prohibeatur) in præfatâ Extrauagante decerni,
|
sicut nec in alia Iulij Tertij, cuius Auctores obuiam exhibent mentionem, ac præsertim P. Azor
Tomo 2.
Lib. 7.
Cap. 1. §.
Extat etiam. Et Quaranta in Summa Bullarum
fol. 105. vbi ad litteram eam proponit. Est tamen Bonifacij Octaui
Decretalis in Cap.
Præsenti, de officio Ordinarij
in
Sexto, in qua Censuræ bona, vacationis Ecclesiarum tempore obuenientia, occupantibus imponuntur, cùm debeant successoribus reseruari.
Ne
occupare, aut in vsus suos conuertere, quoquo modo præsumant. Nisi de speciali priuilegio, vel consuetudine iam
præscripta legitimè, seu alia caussa rationabili, hoc eisdem
competere dignoscatur. Alioquin Episcopi, & eorum Superiores, ab ingressu Ecclesiæ;
ceteri verò ab officio &
beneficio tamdiu eo ipso nouerint se suspensos, quousque
restitutionem fecerint de prædictis. Quæ sunt verba
Pontificis. Constat autem eum, qui sine Litteris
Apostolicis possessionem apprehendit, & bona
obuenientia vacationis tempore; neque priuilegio, neque consuetudine, neque rationabili caussa id facere. Pro quo & est vrgentior Canon in
Bulla Cœnæ, scilicet 17. de vsurpantibus iurisdictiones, fructus, redditus, & prouentus: & ad
tempus vacationis specialiter spectare probat
cũcum
aliis Leander
Parte 4.
Disput. 17.
Tract. 3.
Quæst. 3.
Non potest autem suffragari prætextus non admixtæ præsumptionis, eo quòd dicatur in Textu,
Ne præsumant, iuxta vulgarem doctrinam, de qua
Nos sæpiùs in
Thesauro, & Bonacina, vt testatur
ipse
Tomo 3.
Disput. 3.
Quæst. 4.
Puncto 14.
n. 1.
P. Suarius
Tomo 5.
in 3.
p. Disput. 31.
Sect. 1.
n. 15.
cum Nauarro, quem allegat. Nam in Extrauag.
Iniunctæ similis modus loquendi extat, & tamen
sacra Congregatio ad intelligendum in casu, de
quo loquimur, illam interfuisse, solum factum
eidem contrarium attendit: est enim præsumptionis genus legem apertè violare, dum contra eam
agitur, & in Decretali adducta genus omne præsumptionis remouetur, cùm dicitur,
quoquo modo
præsumant, & id quidem in iudiciali foro communiter seruatur; aliàs vix posset quisquam pro violatâ lege puniri, quia dicere potest se non ex
pręsumptionepræsumptione, sed bonâ intentione, aut certè ex fragilitate fecisse. Sicut autem Ecclesia de occultis
non iudicat, ita neque occultos actus pro defensione reorum attendit, de quibus illi non constat, ne sic delicta maneant impunita. Solus ergo
per ignorantiam operans non dicitur præsumere
:
vnde Doctores disputant qualis ignorantia excludat præsumptionem: pro quo videri potest P.
Thomas Sancius
Libr. 3.
de Matrimonio Disput. 48.
num. 7. & non omnem id habere, est communis
sententia, videndus etiam specialiter
Lib. 9.
Disput.
32.
num. 36. 37.
& 38. vbi cum aliis præsumptionem esse ait quando est dolus, & hunc dari quando aliquid scienter sit contra Canonem seu, vt
Hispanè dicitur,
A sabiendas, quia scilicet ignorantia abest. Pro quo & Leander in
Expositione
suæ Regulæ, Parte 5.
Cap. 20.
Lit. g.
De pœnis circa Consecrationem.
*
IAm quod ad consecrationem attinet, similiter esse dicendum, Censuram scilicet aliquam incursam, quod manifestius in Decreto, & Pontificia absolutione dispicitur, dubitari nequit. Vnde non admittendum quod habet Dom Solorzanus §.
Demas de que, dicens se non
inuenisse legem Canonicam in Iure insertam, aut
extra illud, quæ pœnam aliquam imponat Episcopo, qui cum notitia, licet non ita plenè probatâ, confirmationis Pontificiæ, consecrat aut
recipit consecrationem. Probat autem in sequentibus; non extante lege in terminis loquente, non
posse ex iis argui, quæ suspensionem, aut pœnam aliam statuunt in casibus similibus, quia de
Episcopis expressè non loquuntur, vt deberent
loqui, iuxta Cap.
Quia periculosum, de sent. excommun.
in 6. vbi vt Episcopi pœnam Interdicti
& suspensionis incurrant, expressam de ipsis statuitur debere fieri mentionem. Quæ quidem
doctrina si firma esset, ex eâ haberetur eum, qui
sola
pręsentationepræsentatione consecrari se curat, nullam pœnam incurrere, quamuis confirmationis notitia,
non solùm plenè non probata, sed neque vlla
præcederet; quia nec de eo lex Canonica specialior extat, pœnam imponens, cùm penitus notitia deest, & virtute præsentationis agitur, aut modo alio prouisionis, cum Confirmationis spe
: sed
generalis est prohibitio indistinctè procedens,
vbi de confirmatione non constat, vt constare
debet. Quod tamen prædictus Auctor non audet affirmare. Datur ergo illa, & à Nobis est solicite conquirenda.
*In primis ergo occurrit Canonica dispositio variis in locis Decreti, & præsertim 9.
quæst. 1. iuxta quam recipiens Ordines ab excommunicato, suspenso, aut interdicto vitando, suspensionem incurrit: quod Doctores extendunt
ad eum, qui recipit Consecrationem, vt videri
potest apud Bonacinam
Tomo 3.
Disput. 3.
Quæst.
1.
Puncto 10.
num. 6. qui rationem adhibet, non
ex eo quòd sit paritas; id enim in pœnalibus fallit; præsertim circa Episcopos, ob citatum Cap.
Quia periculosum. Sed ex defectu potestatis in
Cōsecranteconsecrante, quia non habet vsum Ordinis, & ita neque illum conferre potest, vnde suspensus manet
recipiens. Est autem eadem ratio in nostro casu,
quia Consecrans non habet liberum vsum in ordine ad hunc: non ergo liber esse in consecrato
similis vsus potest, & ita manet suspensus. Et ex
hoc fundamento ortum habuit probabilis opinio, iuxta quam ille, qui consecratur ab Episcopo, qui renuntiauit quoad dignitatem, suspensionem incurrit, quia nequit vsum liberum conferre, quo caret. Licet Bonacina
suprà Puncto 9.
n. 12.
contrariam censeat probabiliorem, quem pro eo
laudat Dom. Solorzanus §.
A los quales. Sed quidem eius non videtur doctrinæ aptè cohærere.
Vnde meliùs philosophatur P. Suarez
Tomo 5.
in 3.
p. Disput. 31.
Sect. 1.
num. 12. dum ait, quòd
sicut Episcopus indiget Charactere vt Characterem imprimat
: ita & indiget charactere habili &
expedito, vt habilem in ordine ad operandum &
expeditum imprimat characterem. Sic ille, quidquid de assertione sit, de qua non pronuntiauit
expressè, benè tamen de consecratione ab excommunicato
num. 65. iis adiunctis, quæ ex eodem desumpsit Bonacina.
*Deinde. In Extrauag.
Iniunctæ hoc videtur non obscurè decisum. Eò enim tendit, vt Episcopis, & Prælatis aliis non adhibeatur fides in
ordine ad actus suorum munerum propriis, nisi
mandatum Apostolicæ Sedis litteris expressum
|
ostendatur. Inde illud circa initium:
Asserenti
namque cum mandatis Principis se venisse credendum
non est, nisi hoc scriptis probauerit. Id autem non
solùm ad suscipiendum administrationem, sed etiam ad consecrationem spectare, ex eo constat,
quia in actu consecrationis ante alia à
ConsecrādoConsecrando quæritur an habeat mandatum Apostolicum.
Et eo asserente, Bullæ Apostolicæ proferuntur,
& clarâ voce leguntur. Item. Cùm Pontifex in
Extrauag. prædictâ varios afferat casus & exempla, in quibus litteræ probatoriæ requiruntur, &
inter alia sic habeat:
Similiter Clerici ad alienam
Diœcesim sine suorum Ordinariorum litteris venientes,
nec in suis recipiantur Ordinibus, nec ad superiores ascendant: statim subdit
: Quòd autem illis, qui se Episcopos &c. appellant, sit discußio celebris & diligens
facienda, luculenter apparet, si scandala & pericula
grauia, quæ ipsorum parere posset communicatio indiscussa, diligenter attendatur. Hæc Pontifex: iuxta
quæ manifestum est illius intentionem eò dirigi,
vt prouideat ne quisquam sine Litteris consecretur: quia ex eo grauia scandala & pericula
perspicuum est emersura, dum se Episcopum electum appellat, quod tamen Apostolico nequit testimonio comprobare.
*Et hoc ampliùs quæ subnectit Pontifex
sic locutus, ostendunt:
Hinc Nos euidens euocat ratio, vt cum præmißis aliis casibus, qui minoris existunt periculi, sit ex Constitutionibus editis iam prouisum: hunc vltimum, qui pericula grauiora minatur,
nequaquàm sine prouisionis opportunæ remedio relinquamus. Sic ille. Constat autem eum, qui sine Ordinarij sui Litteris promouetur, manere suspensum, non solùm ex iure nouo per Bullam Pij
Secundi sextam aut septimam in ordine, & Concilij Tridentini Decretum
Seßione 23.
Cap. 8. Sed
ex antiquo.
Cap. Eos qui, de temporib. Ordinat.
licet circa genus suspensionis diuersitas fuerit
sententiarum, dum alij Censuram esse negarent,
affirmarent alij, ita vt ex illius violatione irregularitas contraheretur. Dicendum ergo eum, qui
sine Apostolicis Litteris consecratur, pœnam
suspensionis incurrere, & eam in Extrauagante
præfatâ contineri.
*Quia verò consecratio non expressa
sub eo nomine, dicendum verbis illis contentam,
quibus accessus ad Ecclesias, ad quas sunt prouisi,
prohibetur:
Ad commissas eis Ecclesias accedere &c.
Ibi enim prohibitio consecrationis, quæ
summũsummum
in eo negotio constat habere momentum, censetur prohibita vel supponitur, in qua maiora
pericula & scandala, quibus obuiare intendit
Pontifex, timeri possunt: & consecrari, accedere
quodammodo est, dum spirituale in illa coniugium cum Ecclesia celebratur: vnde & distinguitur accessus talis ab accessu per vsurpationem administrationis, dum dicitur,
Accedere, vel bonorum
Ecclesiasticorum administrationem accipere &c. Pœna
autem, quæ statim imponitur, suspensionem
continet, dum officio ac beneficio priuantur, licet non sub his terminis, sed sub aliis importantibus
: irritis declaratis, quæ ab eisdem acta fuerint
: quod est officio esse destitutos, & prouentuum perceptione negatâ, in quo beneficij est
constituta priuatio. Et licet Bonacina
Disput. 3.
citata Quæst. 4.
Puncto 10.
num. 1. Sic loquatur:
Suspenduntur, seu potiùs repelluntur, vt non videatur omnino propriam suspensionem agnoscere
:
tamen P. Suarez
suprà Sect. 5.
num. 23. sine limitatione loquitur, & propriam re ipsa suspensionem agnoscit per illius effectus.
*Ex quibus inferendum est Consecratorem suspensionis etiam pœnam incurrere: nam
promouens non subditum sine litteris testimonialibus tali pœnâ mulctatur in
Cap. Eos qui, de
temporib. Ordinat. à Concilio Tridentino
Cap. 8.
citato, & aliis apud Bonacinam
Quæst. 2.
Puncto 8.
num. 4. vbi Auctores adducit. Ex eo ergo similiter argui potest
: quia Pontifex casum adducens
de promotione agit, quæ promotores & promotos amplectitur, & maiorem intendit circa illos,
qui maiori sunt præditi dignitate, districtionem
exercere. Nec dici potest eos non expressos, &
sic à suspensione immunes, ex citato
Cap. Quia
periculosum. Nam licet expressi non sint, satis tamen intelligendi veniunt: quia aliàs non esset
sufficienter grauissimo casui prouisum in re summi momenti, qualis est Episcopi consecratio:
neque dispositio iuris circa promotos & promouentes sine dimissoriis propriorum Ordinariorum commodè fuisset adducta. Præterquam
quòd suspensio in promoto arguit illam in promouente
: quod in Sacerdotis promotione specialiter decisum
Cap. Si qui Episcopi 1.
quæst. 1. vbi
sic dicitur
: Si qui Episcopi talem consecrauerint Sacerdotem, qualem non liceat, Ordinationis ius vlterius
non habebunt. Esse autem suspensionem latam,
& non tantùm ferendam; tenent Marius Alterius
Tomo 2.
Disput. 16.
Cap. 1.
vers. Secundò, Sayrus
Lib. 4.
Thesauri, Cap. 14.
numer. 17. & alij. Licet
non desit qui dissentiat apud Bonacinam
Quæst.
2.
Puncto 2.
num. 2. & quamuis Auctores ita nomen Sacerdotis communiter accipiant, vt de Episcopis non videantur Canonem interpretari,
sicut neque de inferioribus gradibus; id quidem
ex non attento contextu ortum, quia D. Leo,
cuius est ille in
Epist. 87. ad Episcopos Africanos
scriptâ
Cap. 2. apertè de Episcopis loquitur; sic
enim post alia ibi:
Ne quod ad tempus piâ lenitate
conceßimus, iustâ post hæc punitione plectamus in eos
specialiùs & propensiùs commouendi, qui in Episcopis ordinandis Sanctorum Patrum statuta neglexerint, &
quos refutare debuerant, consecrarint. Vnde siqui Episcopi talem ordinauerint Sacerdotem, qualem non liceat,
etiamsi aliquo modo damnum proprij honoris euaserint,
Ordinationis tamen ius vlteriùs non habebunt;
nec ei
Sacramento intereunt, quod neglecto diuino iudicio, immeritò præstiterunt. Sic ille.
*Pro quo & est Consecratorem maiore
pœnâ dignum reputari in Iure; sic enim loquitur
D. Cœlestinus 1. in Cap.
Tantis, 81. distinct.
Facilius est enim vt hanc dignitatem tali dando amiserit Ordinator, quàm eam obtineat Ordinatus, cui conuicto
sociabitur, qui eum sibi crediderit largiendo Pontificium
sociandum. Qualis enim sit ipse quisquis tales ordinauerit, ostendit. Sic ille, de pœnâ depositionis locutus iuxta Glossam. Et licèt dici possit non esse
latam, sed ferendam; ex eo tamen habemus stante
suspensione respectu consecrati, ea nequit in
Consecratore negari. Præterquàm quòd depositionis sententia suspensionem videtur supponere, & eam declarare atque aggrauare, vt significat
Marius Alterius
Tomo 2.
Disput. 2.
Cap. 1. §. 1. quia
maior suspensione est, vt notant Doctores, ex
|
quibus Pater Palaus
Parte 6.
Disputat. 4.
Puncto
vltim.
*Iuxta hæc ergo satis compertum habetur
violantes Censuras dictas irregularitatem contraxisse pro quâ dispensatio Pontificia confertur.
Posset autem quis dicere suspensionem, de quâ
in Extrauagant.
Iniunctæ, non esse Censuram,
sicut de suspensione incursâ propter collatos Ordines ab alieno Episcopo sine litteris proprij, dicunt aliqui, vt aduertimus
numer. 97. ex quibus
Glossa in Cap.
Eos qui citato: quam sententiam
P. Suarez attento tantùm iure antiquo dixit posse
sustineri
Sect. 1.
citatâ, num. 14. Bonifacius autem
VIII. in Extrauagante dicta secundùm ius antiquum in prædicto Capite contentum est locutus,
quod est Gregorij X. in Concilio Lugdunensi.
Si ergo Censura non est, sed pura pœna Ecclesiastica, ex illius violatione non veniet irregularitas incurrenda, vt citata Glossa in casu illius Capitis philosophatur, sicut & alij, vt testatur P. Sà
v. Irregularitas ex Ordinis abusu, num. 7.
*Sed hoc non vrget: quia cùm verosimile satis sit suspensionem illius Capitis esse Censuram, & aliunde Bonifacius in Extrauagante
citatâ circa Episcopos plus velit vrgere, ex eo fit
plus aliquid roboris in eius decisione contineri,
vt omnino certum haberi possit propriam esse
Censuram. Et ita intellexit Sacra Congregatio,
dum absolutionem ac dispensationem necessariam declarauit, quam & Pontifex impertiuit, quia
manifestum erat consecratum & consecrantem
contra suspensionem dictam egisse, Pontificale
munus exercendo. Et per violationem suspensionis, quæ pura pœna sit, irregularitatem etiam incurri vt certum statuit P. Suarez
Tomo 5.
citatâ Disputat. 27.
Sect. 2.
num. 4. ex Cap. 1.
de re
iudicata, & de Sent. excommun. in 6. quem sequitur
P. Palaus
Parte 6.
Disput. 4.
Puncto 6.
num. 5. aliis
pro eodem adductis. Leander
Parte 5.
Tractat. 2.
Disputat. 22.
Quæst. 5. Villalobos
Tomo 5.
Tractat.
18.
Difficult. 3.
numer. 57. licèt oppositum censeat
probabile. Quibus addendum id, quod de Interdicto diximus ex Cap.
Præsenti, de officio Ordinarij
in 6. de quo
numer. 75. & ad Consecratum
pertinet. Circa Capitulum autem, cui in Extrauagante eadem pœna priuationis beneficialis imponitur, nihil à S. Congregatione dispositum,
neque à Pontifice decretum, ob receptionem &
obedientiam, quia pœna manifesta est, & nihil
fuit ex parte Capituli supplicatum: vnde nec debuit sententia contra inauditam partem pronuntiari. Cùm possint aliàs Capitulares iustam causam receptionis obtendere
: & quòd fortè iam in
viuis non extent, qui tunc temporis in prædictâ
Ecclesiâ residebant. Et hoc circa quartum, in quo
non leues difficultates occurrunt, quibus, eò
quòd non ita obuiæ, conatus sum lucem aliquam
exhibere. Iam ad alia.
Circa resolutionem Sacræ Congregationis pro valore Consecrationis vtilia quædam adnotatæ.
*
QVintum ergo sit, Sacram Congregationem vt omnino validam consecrationem proponere, quamuis tot viri docti, grauissimis ducti fundamentis, non solùm in Indiis,
sed etiam in Hispaniâ, satis dubiam pronuntiauerint. Immò & oculis Pontificiæ Sedis scribens
Diana
Parte 12.
Tractat. 1.
Resolut. 47. idem statuit,
ratus sub conditione repetendam consecrationem. Vnde à veritate prorsus alienum, quod in
vulgari quodam scripto circumfertur, Auctorem
scilicet hunc in fauorem Episcopi scripsisse. Ad
quod quidem responderi potest, sicut in simili
respondet citatus Auctor in fine Resolutionis dictæ circa casum
BullęBullæ Pij IV.
die 11.
August. 1562.
qui dispensans vt Episcopi in Indiis consecrati ab
vno tantùm Episcopo sine Apostolica dispensatione, & ab huiusmodi excessu, ac suspensionibus,
aliisque Ecclesiasticis sententiis, Censuris, ac pœnis absoluens pro irregularitate etiam dispensatione subiunctâ; opinionem est probabilem amplexus, conueniens non iudicans consecrationis
iteratæ sub conditione remedium. Quod exemplar sacra est Congregatio secuta, ne Sedes Apostolica in suis dispositionibus sibi contraria videatur. Et quia non sine scandalo id videtur stare
posse. Vnde Dominicus Sotus in 4.
Distinct. 1.
Quæst. 1.
Artic. 8. §.
Circa, docet ad huius Sacramenti iterationem difficilius quàm ad alia veniendum. Possunt ergo ordinati à præfato Episcopo
post absolutionem à suspensione, quam ab interdicto, suspenso, & irregulari Ordinem accipientes contraxerunt, tutâ conscientiâ in exercitio
Ordinum suorum prosequi, quia & ipsa pro se
habent probabilem opinionem: sed id non tollit,
quo minùs possint sub conditione iterùm ordinari. Vbi & notanda doctrina succurrit, quam
ex aliis proponit & amplectitur Mag. Barnabas
Gallego
in Tractatu de Conscientiâ, Dub. 2.
de Conscientiâ probabili, vbi statuit responsa Pontificum
ad casus particulares non habere vim legis, nisi de
illorum mente constet: nec credendum eos
egregiorum Theologorum sententias velle penitus condemnare. Videndus etiam Leander
Parte
4.
Tractat. 2.
Disput. 17.
Quæst. 46. vbi & P. Granado
Controu. 1.
de Fide, Tractat. 15.
Disputat. 14.
num. 10. statuit S. Congregationem probabiles
sæpè opiniones amplecti, sed oppositas, eo non
obstante, posse valde probabiles reputari. Et ita
in præsenti casu contingere dicit nouissimè Caramuel in Apologema pro doctrinâ de Probabilitate
Epist. 4.
num. 147.
in edit. Lugdun. ann. 1663.
adducens verba Sacræ Congregationis, & post
illa refert Laurentium Brancatium
Tom. 3.
Disput.
6.
artic. 4.
num. 89.
in addit. Romanâ, anno 1662.
dicentem
: In huiusmodi fateor standum esse Decretis
Romanorum Pontificum ideoque retuli tantùm argumenta & responsiones, quęquæ pro & contra possunt adduci;
eis tamen adhærere non curo, neque pro Episcopo haberem sic ordinatum. Hæc Brancatius Romæ Superiorum permissu, non ergo intendit Sacra Congregatio oppositam sententiam condemnare, sed
iuxta probabilem processit.
*Quod suaderi vlteriùs potest ex eo quod
in eodem Decreto dicitur, consecrationem scilicet quantùm spectat ad Sacramentum, & impressionem characteris, fuisse validam. In eo enim
probabiliter tantùm locuti DD. Cardinales, dum
consecrationem Sacramentum propriè vocant, &
impressionem characteris eidem attribuunt; contrarium enim sequuntur multi vt probabilius,
|
licèt Nos illis neutiquam assentiamus, de quo ex
professo egimus
Tomo 2.
Theologicorum Problematum à numer. 130. Et pro quo Bonacina cum negantibus sentiens, plures adducit
Tomo 1.
Disput. 8.
Quæst. vnica, P
uncto 1.
num. 2.
& 3.
& suprà Quæst. 1.
Puncto 1.
num. 10. ad priorem locum se referens
affirmat Episcopatum propriè & strictè loquendo non esse Ordinem, quod & repetit
Puncto 7.
numer. 4.
& alibi. P. Amicum ex Recentioribus
pro eadem depugnantem
citato num. dedimus. Et
probabilitatem agnoscit etiam Sayrus
Libr. 1.
de
Sacramentis Cap. 1.
Quæst. 3.
Artic. 5.
numer. 2. Et
P. Becanus
Tractatu de Sacramentis Cap. 26.
Quæst.
3. Alexander Pesantius in
Additionibus ad D. Thomam Quæst. 40.
Disputat. 3. asserit Episcopatum
non esse Ordinem distinctum, neque distinctum
imprimere characterem. Et cum S. Thoma idem
tenere Scholam Patrum Dominicanorum 3.
p.
quæst. 40.
art. 5. ex quibus aliquos adducit. Affirmat Diana
Parte 5.
Tract. 10.
Resolut. 41. vbi &
probabilitatem agnoscit: sicut & Guilielmus Estius
in 4.
dist. 24. §. 28. & Ioannes Poncius
in
Cursu Theologico Disput. 48.
num. 1. P. Comitolus
Lib. 1.
Responsor. morali. Quæst. 49.
numer. 11.
sic scribit:
Quæ sententia fermè est omnium Principum Theologorum. Ex quibus statim plures inducit.
Quam & tenet P. Azor
Tomo 2.
Libr. 3.
Cap. 27.
Quæst. 3.
& 4. Et alij apud Leandrum.
Parte 2.
Tract. 6.
Disput. 1.
Quæst. 10. Thomas Hurtadus
Tract. 13.
& vltimo Resolut. mor. num. 77. ex
eo quòd sit illa receptissima in Thomistarum
scholâ, in Auctores Societatis inuehitur ipsam
communiter impugnantes. Sed quàm inofficiosè
& toruè, sicut in aliis, ostendit P. Gabriel de Henaco,
de Sacramento Eucharistiæ Disput. 12.
n. 95.
*Et quidem Episcopi, de quibus Pius
IV. in sua Bulla, minùs certum fundamentum
valoris suæ consecrationis habebant, quia
consecrati fuerant absolutè sine dispensatione,
in quo de necessario aliquo ex iure diuino, &
quod nullo modo aderat, quæstio vertebatur, ternario scilicet Episcoporum. In
casu autem nostro reuerà extabat dispensatio
circa illud, tum in speciali Bulla Vrbani Octaui
nondum receptâ; tum in Bulla prædicta Pij IV.
Et tantùm dubitari poterat an ipsi verè applicaretur, sic enim Pontifex loquitur
: Nos igitur sacrorum Canonum æquitatem à nemine vltra quàm
præstare poßit exigere perpendentes &c. (vbi satis innuitur pluralitatem Episcoporum pro consecratione, per sacros Canones, & non ex Christi
præcepto vt omnino necessariam fuisse introductam)
Vt deinceps perpetuis futuris temporibus, post
eorum electionem & assumptionem huiusmodi, nullo
alio sibi obstante Canonico impedimento, à quocumque
maluerint Catholico Antistite &c. Cùm ergo Episcopo, de quo quæstio, Canonicum impedimentum ex defectu Litterarum Apostolicarum videatur obstitisse, dispensatio locum non habere
videbatur. Iam ergo Bullæ vtriusque decisione
perspectâ, Pij inquam & Alexandri, intelligere
deinceps possumus Sedis Apostolicæ voluntatem
esse, vt dispensatio in casibus similibus semper
locum habeat, quantùm ad valorem consecrationis, si illa necessaria est, ne sit opus iteratâ consecratione, quod, vt diximus, stare sine scandalo
nequit. Et hoc circa Episcopos, de quibus Pius IV. suo modo etiam accidisse potest affirmari,
quibuscum in eorum prouisione, electione, &
assumptione tacitè dispensatum est quoad valorem: cùm semper Pontificia Sedes erga ea, quæ
tanti momenti sunt, similem sit credenda prouidentiam exercere.
*Et hæc quoad valorem sufficiunt, licet
consecratio peracta non fuerit, virtute dispensationis Pij IV. à Consecrato penitus ignoratæ;
vnde in Breui nulla illius mentio ad fundandum
valorem consecrationis: sed ex aliquali notitia,
aut præsumptione ab Vrbano Octauo concessæ,
vt ex Breui constat. Quamuis autem notitia illius
deficiat, effectum habere potest, si Bullæ confirmationis adsint, & specialis de dispensatione
non extet: quia est gratia Communitati concessa, communiter etiam acceptata, præsertim à
Rege, ad cuius instantiam emanauit: & per accidens est quòd ab vno, aut altero, dum operatur,
ignoretur. Pro quo videri potest P. Suarez
Lib.
8.
de legibus Cap. 25.
num. 16. ad quem locum se
refert
Lib. 6.
Cap. 11.
num. 8. vbi de dispensatione agit. In casu autem nostro, quia Bullæ confirmationis defuerunt, quod est Canonicum impedimentum, aliter res se habuit, quia pro conditione exigitur ne illud interueniat: non ergo
potest valor confirmationis eo fundamento inniti, nisi iuxta datam explicationem.
*Immò (quod verosimiliùs apparet)
iuxta mentem Pontificum videtur, ad valorem
consecrationis non esse dispensatio vlla necessaria, cùm illam non videantur attendere. Licet
enim id stare possit quod de tacita dispensatione
diximus, id tamen solùm est verosimilis coniectura, quæ aliis talis fortè non apparebit. Et quidem
Pius IV. numerum Episcoporum pro consecratione à Iure tantùm statutum inquit, ibi:
Nos igitur sacrorum Canonum æquitatem, & alia
vt num. 87.
Et cùm vni Episcopo facultatem tribuit, non de
valore agit, sed de libera ac licita potestate, verbis
illis:
Vt idem minus talis auctoritate præfata impendere libere poßit, plenam & liberam auctoritate &
tenore præsentium facultatem concedimus & indulgemus. Non ergo decisionis suæ vim in habituali
dispensatione constituit, quam nostra intulit
coniectura, & ab aliis (vt dixi) forsitan reiicienda. Quemadmodum P. Ouiedus in approbatione Scripti cuiusdam P. Francisci de Connexas,
circa casum præsentem euulgati, de simili coniecturâ censuit. Cùm enim præmisisset posse aliquando licitum esse vsum opinionis probabilis
in materia Sacramentorum, quia tunc Ecclesia
defectum supplet, si illa vera non sit, ita subdit:
En la legitimacion del Ministro es materia mucho mas
escrupulosa; y cumqueaunque alguno dira que en esta materia
es lo mismo, (Ordinis scilicet) por poder el Pontifice
dispensar para que vn Obispo solo validè consagre, asi
se ha de presumir suple el defecto de los dos quando con
probabilidad se hace la consagracion ab vno: esto dirase
solo con vna prudente congetura muy incierta. Sic
ille.
*Et vrgeo. Nam si ad dispensationem pro
defendendo valore est recurrendum, rogo quando id faciendum, an semper, an aliquando tantum? Semper quidem non videtur admitti posse:
nam multoties posset esse valde exorbitans consecratio, & inconuenientibus grauissimis plena; si
|
videlicet quis neque à Patrono præsentatus, neque electus; aut confirmatus, & plures patiens
Canonicos defectus se faceret consecrari. Vbi &
dici iuxta moralia principia debet dispensationem
esse nullam, quia est in lege Superioris, Christi
scilicet, sine iusta aut rationabili caussa, Quòd
autem aliquando, non est verosimile, quia à Pontificibus non sunt designatæ circumstantiæ, in
quibus id possit contingere, & valde diuersæ illæ
esse possunt, vnde in casuum contingentia magna confusio sequeretur. Cumque stante valore,
remaneant aliæ pœnæ, quas Consecratus incurrit,
vt in casu nostro videre licet, neque tunc rationes conuenientes dispensationis occurrant, vnde
& dubitari de illius valore poterit. Sicut enim
non est caussa sufficiens ad dispensandum in eisdem casibus, vt consecratio non solùm valida sit,
sed etiam quoad vsum illius; cùm tamen, si validus non sit, grauia inconuenientia sequantur,
incursu censurarum, irregularitatum, & periculorum quamplurium animarum ex non legitima
administratione Sacramentorum: ita consequenter de consecrationis valore dicendum, in quo
omnia præfata admiscentur incommoda, & maiora fortè alia, vnde iuxta mentem Ecclesiæ idem consequenter faciendum, si valor à dispensatione illius dependeret. Non ergo dependet,
iuxta praxim, quam amplectitur, grauium Scriptorum auctoritate firmatam, qui videri apud
Dianam possunt
Resolut. 47.
citata, quorum &
sententiam ille probabiliorem arbitratur.
Circa vulgare scriptum post Breue editum commodæ Animaduersiones.
*
SCripti huius memini
num. 85. in quo
illius auctor tria vt digna notatione
proponit.
Primum, sacram Congregationem sine
plena notitia facti pronuntiasse.
Secundum, iis
inspectis, quæ post Decretum ad Romanam sunt
Curiam allata, & anteà afferri commodè non
potuerunt, aliter forsitan decernendum, & declarandum Censuras Episcopum neutiquam incurrisse.
Tertium, omnia Sacramenta ab Episcopo
administrata, quæ characterem Episcopalem requirunt, vt Ordo, & Confirmatio, fuisse valida,
& conseqùenter omnia administrata à Sacerdotibus ab eodem ordinatis, etiamsi ille censuris
ligatus fuerit, immò & irregularis, iuxta communem Doctorum sententiam, ex quibus D.
Thomas, Diana, & Barbosa, & nonnulli pro
eodem Textus ex Decreto proferuntur. Ad quæ
breuiter dico,
*
Primum non esse Apostolico Breui conforme, ex quo constat pro parte Episcoporum
dictorum fuisse Congregationi expositum statum caussæ, de quo agimus: vnde manifestum
apparet eos nudè veritatem enarrasse; aliàs eorum conscientiæ per resoluta in Congregatione
minimè tutæ remanerent. Idem constat ex humili supplicatione eorumdem coràm sua Sanctitate,
Vt eorum statui opportunè in præmißis prouidere de benignitate Apostolica dignaretur. Status ergo
ab eisdem propositus & expositus. Ex quo sequitur neque
Secundum veritati consonare: quia
quidquid de nonnullis accidentibus fuerit, substantia ipsa negotij non potuit legitimè variari.
Consecrationem prætereà sine Litteris Apostolicis peractam nullo modo negari potuit, quidquid de suscepta administratione fuerit
: in quo
id, quod dicitur, credent fortassè longinqui; sed
qui viciniores, sciunt quid actum, sciunt & complures alij, & acta ipsa iudicialia resque ipsa clamant
: qui enim ritè & rectè se consecratum contendebat, quocirca administrationem, quæ quid
est consequens, vt vidimus
num. 74. nouo scrupulo pungeretur? Vnde & decantatum illud
Brocardi exemplum, de quo Glossa in Extrauag.
Iniunctæ. vers.
Subsistat: qui sine confirmatione
administrationem suscepit. Non ergo æmulatio
damnabilis, sed quæ meliora amplexatur charismata, circa gesta fuit talia concitata.
*Et quidem licet sacræ Congregationi
ante illius Decretum non fuerint pleniora illa
scripta præsentata, potuerunt sanè posteà præsentari, cùm allata dicantur ante expeditionem
Breuis, in quo potuit per notitiam pleniorem
habitam (duorum annorum, & sex mensium interiecto spatio, vt ex tenore ipsius constat) id,
quod minùs exactè processerat, reformari.
Cùm ergo Breue ita impetratum fuerit, vt nihil
in eo à Decreto Congregationis diuersum habeatur, non obscurum indicium est parùm veridicæ narrationis, aut minimè probabilis coniecturæ de variatione Decreti, Censuris improbatis. Neque Allegatio quædam Iurisconsulti Curialis adeò irrefragabilis fuit, vt clamatur, quam
constat in Romana Curia nihil ad euitandas
CẽsurasCensuras, aut earum potiùs declarationem, roboris
habuisse. Valorem autem consecrationis nullus
ex iis, qui æmuli dicuntur, omnino negauit, sed
dubium fuisse contenderunt, stantibus contra illum valde probabilibus fundamentis. Quòd si
post Allegationem dictam tacuerunt, à doctis
quibusdam comprobatam, id non, quia eorum
sunt oppressi iudicio, factum ab eisdem, sed honestâ aliâ ratione
: nusquàm enim coràm Pontifice, etsi grauiter læsi, caussam prosecuti. Et
cùm in Regia Curia executioni Breuis se possunt
opponere, abstinuerunt penitus, Deo exitum
committentes: qui vtinam felix faustusque sit, ad
ipsius gloriam, triumphum agente veritate.
*Iam quod ad
Tertium attinet de rata
Ordinatione libenter àmplectimur, pro quo plenissimè P. Suarez
Tomo 5.
Disput. 11.
Sect. 2. Videndus item P. Bauny
Tomo 2.
Tract. 1.
Quæst. 9.
Dicto 6. §.
de iudice absoluente. Sed illud certè in
sensu ab Auctoribus asserto; quando scilicet in
Episcopi consecratione nihil fuit, vnde possit de
valore ipsius dubium resultare. Et in eo etiam
casu, licet acta ab Ordinatis Sacerdotibus circa
Sacramenta, ad quæ solus Sacerdotalis character
sufficit, valida sint, vt consecratio Eucharistiæ,
Extremæ vnctionis collatio, absolutio in articulo
mortis, pro quo videri citati possunt
Sectione &
Quæstione indicatis. Posterior item
Quæst. 8.
Dicto 2. quamuis circa Extremam vnctionem non
desit qui neget deficiente bona fide ex parte recipientis, pro quo P. Suarez
num. 3. Non ita in
aliis; vt generaliter & pro certo asseritur; quia
cùm priuati officio sint, vt iam dictum, per Extrauag.
Iniunctæ, iurisdictionem exercere nequeunt
: quòd si contra ab eis tentatum fuerit,
|
quidquid actum fuerit, irritum habeatur: quæ sunt
verba Pontificis. Vnde Confessarij ab eisdem
approbati iurisdictione pro foro conscientiæ carent, & consequenter Parochi assistere celebrationi Matrimonij nequeunt, cùm verè Parochi
non sint, & ita illud validum esse non potest.
*Vbi dici nequit errorem esse communem, & titulum coloratum: quia reuera error
communis non fuit, reclamantibus quamplurimis, & defectum allegantibus, quem tandem aliquando Sedes Apostolica vti inexcusabilem
Orbi vniuerso propalauit. Quo vitio Ordinati ab
eodem, aut constituti Parochi laborarunt. Communi autem errore non extante, nihil coloratus
titulus prodest, qui & penitus defuit: debuit enim à legitimo Superiore conferri, vt est communis sententia Doctorum, pro qua & communi errore videri potest P. Thomas Sancius
Lib. 3.
de Matrimonio Disputat. 22. & Bonacina
Tomo 1.
quæst. 2.
de Matrimonio Puncto 8.
num. 25. Non
fuit autem legitimus Superior Episcopus ab officio suspensus, & repulsus propter præposterum
ingressum
: qui neque titulum coloratum habuit,
quem sufficere in Superiore asserit Bonacina:
quia & hic conferriab aliquo debuit; quod tamen non ita accidit: si enim ab aliquo, maximè
à Pontifice: quod dici nequit, quia Pontifex per
Litteras confert, quæ penitus defuerunt, vnde &
intrusus, & violentus detentor asseritur in Bulla
Pauli Tertij sine illis ingrediens
: talibus autem
non suffragari communem errorem obseruat
Flamminius
de Resignat. Lib. 11.
Quæst. 1.
n. 11.
Vt notant omnes Doctores, quæ sunt illius verba.
Pro quo & P. Comitolus
Lib. 6.
Quæst 58. præsertim
numer. 4.
& 5. Vbi Syluestrum adducit,
Panormitanum, & Alexandrum Hallensem.
*Quòd si alicubi defectus erat prorsus
ignotus, & sic Ordinati approbationem, aut institutionem Canonicam ab alio Episcopo habuerunt, probabile videtur acta fuisse valida.
Sic enim eis fauet grauium Scriptorum sententia,
quos adducit & sequitur P. Thomas Sancius citata
Disput. 22.
num. 9.
& 13. Bonacina
num. 31.
& P. Suarez
Tomo 5.
Disput. 13.
Sect. 1.
num. 16.
& Recentiores communiter amplectuntur. Immò & errorem communem sine titulo sufficere
sunt qui teneant, vt videri potest apud Dianam
Parte 2.
Tract. 2.
Miscellaneor Resolut. 43.
& Parte
3.
Tractatu 4.
Resolut. 122. ex quibus & Leander
Tomo 1.
Tract. 5.
Disput. 5.
Quæst 81.
& Disput. 11.
Quæst. 102. alios adducens. Et videtur non displicere P. Busembaum in Medulla Theol. moralis
Lib. 6.
Tract. 4.
de P
œnitentia Cap. 2.
Dub. 3.
numer. 8.
*
Si dicas sententiam esse P.
Suarij
suprà
Disput. 40.
Sect. 2.
num. 45.
& 46. quam secuti
sunt alij, vt videri potest apud Dianam
Parte 4.
Tractat. 2.
Resolut. 68. irregularem & suspensum
validè absoluere, si Pœnitens bonâ fide accedat.
Respondeo id in casu præsenti locum non habere; non solùm quia contrarium absolutè sentiunt
plures apud Dianam, quibus addendus P. Comitolus
Quæst. 9.
citata, vbi alios adducit, & P.
Bauny cum aliis, quos citat,
Quæst. 9.
etiam citata,
Dicto 8. §.
Sacerdos quem. & Dicto vltimo. §.
Quidquod. Sed quia illud procedit, quando habens aliàs iurisdictionem, priuatur ipsâ: tunc enim cùm tantùm priuetur vsu, iurisdictio remanet in eodem radicata; eò quòd in ordine ad valorem actûs non inueniatur per Ecclesiæ Canones abrogata. In casu autem nostro secus euenit,
nam iurisdictionis acquisitio penitus remouetur.
Et ita censuit Congregatio D D. Cardinalium
apprehensionem possessionis fuisse illegitimam,
& consecrationem quoad vsum irritam & inanem. Vnde neque allegari potest suspensionem
non obstitisse, eo quòd suspensus esset toleratus,
cùm non esset publicè denuntiatus, iuxta Extrauag. Martini V.
Ad euitanda: quia suspensio
dicta est per modum repulsæ ab ingressu in officium, vnde & ille cum tumultuariâ & non pacifica possessione, irritus & vanus fuit, volente
expressè Pontifice vt nullum habeat effectum,
quod ex verbis Extrauagantis est compertum &
etiam Iulij Tertij, quia ab intruso, & violento
detentore, vt iam vidimus assertum ab ipso.
num.
præced. Et circa sic ingressos Extrauagantem
Martini V. non procedere, videri potest apud P.
Comitolum
suprà num. 12. videndus etiam P.
Suarez
Disput. 31.
Sect. 1.
num. 23. Constat item
ex dispensatione super irregularitate à Pontifice
concessâ, quæ necessaria non esset, quia non
denuntiati celebrantes illam non contrahunt,
cùm rogati id faciunt
: vt videri potest apud P.
Gasparem Hurtadum
de Suspensione, Difficult. 5.
num. 13. Et P. Bauny
Tract. 8.
in Epitome Cap. 5.
in fin. etiamsi grauiter peccent
: immò etiamsi
se ingerant, vt vterque significat
: ille
numer. 14.
& hic eum adducens §.
Quod in eo, quando ita exercentur actus, vt conditionem importent, si à
Fidelibus acceptentur. Non constabat autem aliter factum ab eo, aut ab eis, cum quibus est dispensatum.
*Accedit id, quod valde notandum est,
& negotium istud videtur penitus conficere:
tunc scilicet suspensionem valori actus obstare
non posse, quando suspensione sublatâ validus
esse posset, si enim aliàs actus esset inualidus, &
stante suspensione validus euaderet, beneficium
quis ex sua iniquitate reportaret; & melioris, succedente Censurâ, conditionis redderetur. Quod
quidem Doctores plures Iuramento tribuunt ob
reuerentiam diuini nominis, cùm tamen negent
plurimi. Iam ergo in casu nostro loquendo, etiam suspensione sublatâ ingressus est nullus, Litteris non exhibitis; quia contra manifestam Pontificum voluntatem, & ideò acta annullantur, ac
negantur prouentus, vt vidimus, vbi neque error
communis, neque coloratus titulus, vt est ostensum, possunt suffragari.
*Secus posset aliquis existimare de ingressu Litteris exhibitis, sed non præstito fidelitatis
& obedientiæ iuramento, quòd scilicet ingressus
validus sit, sed pœna suspensionis incurratur, si
post illum non præstetur. Id quod fundari potest
ex eo quòd recipientibus sic ingredientes nulla
pœna imponitur: illud enim quod in fine habetur,
vt de alijs prædicitur, non ad recipientes, sed
ad Prælatos est ipsos, iuxta Glossam, referendum. Et potest esse casus non rarò occurrens,
quoties scilicet Episcopus ante consecrationem
præsentatis Litteris administrationem suscipit;
tunc enim iuramentum non præstat, sed in consecratione, iuxta exemplar Cap.
Ego N. de Iure|
iurando, vel quam voluerint Pontifices formam
assignare, vt reuerà assignarunt: pro quo videri potest Andreas du Saussay
in Panopliâ Episcopali,
Lib. 2.
in fine. Tunc ergo si non præstetur iuramentum, suspensio incurritur
in citatâ Extrauag.
designata: quâ non obstante videtur licere communicatio, quia non est Episcopus denuntiatus.
Quod quidem verosimile apparebit fortè nonnullis: sed cùm in Extrauagante annullentur acta sic ingressi, sicut & ingressi sine Litteris Apostolicis, difficultas videtur perstare, de quâ nuper ex hoc pacto dispositio ferè esset inutilis, cùm
non sit, præsertim in locis valdè distantibus, &
in Indiis maximè, qui denuntiare Episcopum
possit, & sic acta semper essent valida. Id quod
pro casu etiam, de quo specialiter agimus, non parum videtur habere momenti.
*Vbi id profectò dici potest Extrauagantem prædictam priorem esse aliâ Martini V.
Ad euitanda, sciebat autem Pontifex Episcopos
non denuntiandos communiter loquendo: ergo
licet acta ab ipsis aliàs essent nulla, ex vi fauorabilis illius Constitutionis valida debent reputari.
Sed certè euasio ista ex eo præcluditur, quia alias
Decretum S. Congregationis minimè esset Iuri
conforme ac rationi, dum inutilis, vanus, & irritus pronuntiatur ingressus, cùm constaret ipsi
Episcopum denuntiatum non fuisse. Sicut & in
casu non præstiti iuramenti dicendum, quia eodem modo constitutio disponit. Illius ergo vis
non est per posteriorem aliam labefactata, quia
tantùm procedit in casu ei simili, aut quodammodo eodem, de quo
numer. 97. quando scilicet superuenit suspensio habenti potestatem ad actum
cum pacificâ possessione, & sine notorio vitio
intrusionis. Pro quo & Diana
Parte 5.
Tractatu
10.
Resolut. 52. cum Victoria, Caietano, ac Ludouico à Cruce, de absolutione à suspenso impensâ loquentibus; quamuis sint qui negent
ibidem. Videatur P. Comitolus
suprà numer. 12. vbi
obseruat Extrauagantem dictam de ingressis per
intrusionem non procedere. Videndus etiam P.
Bauny
Tomo 4.
seu Praxi Beneficiorum, Disputat. 1.
Quæst. 7. §.
Regula 5.
& seqq. vbi ait quod licet
cùm dicitur,
Ipso iure, aut ipso facto, vacat officium
aut Beneficium, non excludatur sententia saltem
declaratoria criminis, vnde nec inducitur priuatio
iurisdictionis, ex P. Lessio, & alijs. Id tamen non
habere locum, cùm verus possessor non est ex
defectu qualitatis requisitæ. Quod quidem in
casu nostro contingit, in quo priuatio iure & facto iniungitur à Iulio III. & qualitas ad ingressum omnino necessaria desideratur, scilicet exhibitio Litterarum. Pro quo P. Thesaurus
de
pœnis Ecclesiast. Parte 2.
V. Fidei profeßio. vers.
Ex
hoc, cum Nauarro
in Manual. Cap. 25.
num. 118.
Licèt sint qui dicant sententiam declaratoriam
requiri ad amissionem fructuum, pro quo Bossius
Parte 1.
Tractatu de Matrimon. Cap. 5.
numer.
93.
*Licèt autem in casu non præstiti iuramenti potestas ad actum supponatur, iuxta contingentiam dictam de possessione legitima ante
consecrationem; id non videtur obstare, quia
Pontifex eodem modo vult dispositionem illam
procedere, vt ex verbis illius constat, dum concludit;
vt de alijs prædicitur: licèt hoc non ita certum videatur, & possit aliquo modo sustineri,
dum Sacra Congregatio aliud non decernit, vt
credi quidem potest decreturam, quia hoc est Decretis aliis eiusdem conforme
: vnde in hac materiâ semper est cum omni securitate possibili procedendum, ne similes tragædiæ videantur. Et
verò per litteras ex Europa missas compertum
habetur Pontificem in concedenda absolutione
ac dispensatione prædictis valde se difficilem exhibuisse. Quid ergo faciet sic inter angustias deprehensus? & quale erit dignitatis dedecus, ab
ea ingressum non per ostium, sed stellionis more
per maceriam reptando, decidisse? Aut ingressum canonicè ob administrationem præposteram,
vel damnabilem sacrorum vsum, quasi manibus
& pedibus ligatum à luce ac splendore
PontificięPontificiæ
Sedis in exteriores tenebras, in statum inquam
obscurum ac contemptibilem amandari?
*Ideò obseruanda est valde doctrina
quædam apud P. Thomam Sancium
in Opere Morali, Libr. 1.
Cap. 10.
num. 61. vbi ait ob dubiam
excommunicationem impediri aliquem ne in Episcopatum aut dignitatem promoueatur, à quibus turpe sit aliquando eum deturbari, comperta
Censuræ veritate, aut saltem ob dubium illud nota aliqua inureretur Dignitati. Quod docet Glossa in Cap. 1.
Sententia 8.
quæst. 1. & probat ex
Cap.
Tantis 81.
dist. & Cap.
Omnipotens, de accusation. & cauetur ita, non tam gratia excommunicationis dubiæ obseruandæ, quàm reuerentiæ
gratia, debitæ Dignitati. Et constat, quia idem
fieret in dubio alicuius criminis nullâ affecti Censurâ. Sic ille philosophatur, ex quo & P. Palaus
Parte 6.
Disput. 1.
Puncto 8.
num. 9. addens quòd si
periculum cesset, quia moraliter loquendo Censura cognosci non potest, dubium huiusmodi
nullum præstabit impedimentum Ecclesiasticæ
dignitati accipiendæ. Id autem quod de excommunicatione dicitur, ad suspensionem extendendum constat identitate rationis, quia ob illam
potest Prælatus Ecclesiasticus à suâ dignitate deturbari, cui & notam inuri est pariter
manifestũmanifestum.
Sacro nomini absit iniuria. Sic in citato Cap.
Tantis.
D. Cœlestinus Pontifex ex
Epist. 2. ad Episcopos
Galliæ. Pro quibus hæc satis.
Circa Caput VI. & §. I.
De obligatione visitandi Episcopos
perurgente.
*
FAcit pro illa id, quod habet Pater
Petrus Hurtadus 2. 2.
Disputat. 162.
de Charitate. §. 60. vbi post declaratam ipsam
in Parochis & Prælatis aliis, & etiam in Concionatoribus in ordine ad correctionem, ita scribit:
Hinc conficiant vtrùm suo muneri satisfaciant,
qui totâ Diæcesi & Republicâ incendio peccatorum deflagrante, pacatè domi suæ dormiunt, qui sui officij
legibus tenentur omnes angulos conspicere, ne quod peccatum lateat in tenebrarum latebris. Sic ille.
Circa §. Tertium.
Ubi de congrua Episcoporum.
*
AGit de illâ P. Bardi
in Selectis, Lib. 3.
Quæst. 10.
Sect. 4.
& 6.
& in 5. probat non peccare contra iustitiam profanè expendens. In 4. autem
num. 3.
& 4. validè improbat
sententiam Lorcæ 2. 2.
Disputat. 40.
num. 44. vbi
contendit Decretum Concil. Tridentini largitiones Episcopis prohibentis non pias, de immobilibus tantùm bonis accipiendum, & de iuribus
ad annos redditus. Quæ intelligentia omnino est
à mente Patrum Conciliarium aliena. Pro largitionibus enim talibus non erat opus nouum Decretum efformari, quandoquidem Episcopi suo
libitu nequeant bona immobilia, inter quæ etiam
iura ad annuos redditus computantur, sed iuxta
Canonici iuris dispositiones vrgentissimas alienare. Vnde neque ex illis licet moderatas cognatis
facere donationes, quas tamen Concilium ibidem
admittit. Videndus etiam Diana
Parte 10.
Tract.
11.
Resolut. 35. vbi contra Lorcam etiam dimicat
Duuallij armis. Qui
& Resol. 36. cum eodem &
aliis firmat pauperes loci esse præferendos, & quid
circa filios spurios. Circa primum autem iuuat
ex P. Ioanne Rho in variâ virtutum historiâ
Lib.
1.
Cap. 12. §. 4. luculentum exemplum posuisse; sic
enim ille.
Ibissam insulam ab Otomannicæ claßis arce
imposita, vt muniret Carolus CęsarCæsar, pecuniam vnde vnde
corradebat. Ergo à Villa-noua, cuius proximum & opulentißimum esset Sacerdotium, XX. mil. mutua petit.
Negat vir Dei pauperum suorum redditus passurum se
in bellicos vsus conuerti, monentibus consuli desertißimis
Insulanis, Valentinos pauperes à Deo sibi commendatos,
non Ibissanos esse, respondit, & alia lectu dignissima.
Videri etiam pro Episcoporum obligatione potest Verricelli
Tom. 1.
n. 83. vbi ait illos teneri saltem ad medietatem residui, & ceteros ad sextam,
cum aliis citatis
n. 48. & pro Religiosis Pasqualigus
Decis. 267. vbi probat omnino à voto paupertatis absolui, sicut & ab aliis etiam solemnibus,
de quibus
proximis Capitibus.
AD TITVLVM XIV.
Circa Caput I. num. 4. & seqq.
Ubi an Parochi esse Vicarij Generales
possint.
*
QVæ à nobis circa hoc dicta, si residere nequeant, tenent Pasqualigus
Decis. 463. nullâ additâ limitatione, nisi duorum mensium
vacationis.
Circa Caput V. & num. 20.
Ubi de obligatione fraternęfraternæ correctionis
NOn esse illam in delictis publicis, videri apud
Dianam potest Part. 7. Tract. 3. Resol. 42. &
propter illius defectum non posse denuntiationem repelli Resolut. 58.
Circa num. 29.
Ubi de ludo Ecclesiasticorum.
NOtanda Bulla Pij V. contra clericos & Religiosos ludorum lethalium spectatores, sub
excommunicatione, de quâ Diana Parte 7. Tract.
9. Resol. 40.
Circa num. 30. & 31.
Ubi de exponente in ludo totam summam, quam est lucratus.
DIana suprà, Resolut. 7. P. Thomam Sancium,
Cardinalem Lugo, ac P. Dicastillum sequitur. Sed si alio die? Vide ibidem & comperies esse
probabile cum citatis, negante P. Dicastillo, sed
non probabilitatem.
Circa num. 33.
Ubi de potestate Vicarij Generalis, de
quo & Titulo 12. num. 315.
DE hoc Diana Parte 10. Tractat. 15. Resol. 31.
vbi pro delegatâ plures Auctores adducit,
sed pro Ordinariâ multò plures.
AD TITVLVM XV.
Circa Caput I.
Ubi an Parochi esse Visitatores possint.
QVod negat Pasqualigus Decis. 463. si residendum illis sit.
Circa num. 8. & sequentes.
Ubi de Visitatorum obligatione circa
munera, & eorum restitutionem.
*
PAter Tamburinus in Decalogum
lib. 9.
cap. 2. §. 1.
n. 11.
& 12. ait Visitatores præ aliis iudicibus teneri, & disposita circa alios, in vi iuris naturalis relicta
: vnde accepta ab illis ante prolationem sententiæ, restituenda; secus finitâ caussâ. Si
tamen iudex agnoscat se non esse in proximo periculo, quia de suâ constantiâ est probabiliter certus, non tenebitur. Et leges prohibentes non
obligare in conscientiâ. Sic
n. 6.
& 7. quia tamen
Concil. Tridentin. citat Cap.
Romana, in quo est
verbum
Præsumat, temperatur, & ad exigua non
extenditur, sine esculenta, siue alia. Sic philosophatur ille, iuxta cuius mentem accipiendum, &
probabiliter quidem. Et quod absolutio à suspensione impendi possit virtute Bullæ
CruciatęCruciatæ,
videri potest apud Leandrum
Parte 4.
Tractat. 4.
Disput. 4.
Quæst. 3
in fine. & Quæst. 4.
etiam in fine,
iunctis iis, quæ habet
Disput. 5.
Quæst. 1.
& 5.
Circa num. vltimum.
Ubi de obligatione Beneficiarij ad ornatum Ecclesiæ.
TEneri ad illud, si Ecclesia indigeat, probat & benè equidem, Pater Bardi in Selectis
Lib. 3. Quæst. 10. num. 4. vbi quòd & Ecclesia venit
nomine pauperum. Et est sanè titulus ille non
maior.
AD TITVLVM XVI.
Circa Caput I. & §. II.
Ubi de obligatione Parochi ad dicendam Missam, & applicandam pro
Paræcianis.
NEgat illam Pater Tamburinus
Opusculo de Sacrificio Missæ, Libr.
1. Cap. 6. §. 2. numer. 2. quando
in Paræcianis non est obligatio
audiendi illam. Et quantùm ad
applicationem Lib. 2. §. 16. num. 4. Quæ sententia Parochis quidem est fauorabilis, humano more loquendo: sed certè fauor talis cum multorum est certissimo detrimento, cùm sint altissimi
sacrificij fructu multiplici defraudandi. Leander
Tomo 2. Tractat. 8. Disputat. 5. Quæstio 5. ait omnes Doctores obligationem agnoscere, licèt circa
numerum non conueniant: ipse in Festis solemnioribus.
Ibidem circa num. 7.
Ubi de stipendio pro Missis obligationis.
*
POsse illud accipere Parochum quando
est ad Missam dicendam obligatus, sed
non ad applicationem, iuxta dicta
hoc loco, tenet
P. Tamburinus, quod est generale pro aliis, &
cùm obligatio applicationis non oritur ex stipendio, pro quo Leander
suprà, Quæst. 14.
& 15.
stipendij autem nomine veniunt salarium,
reddicusredditus Capellaniæ, &c. sed ex opposito insurgit
Bossius
Parte 1.
Titulo 1.
num. 401.
& seqq. Immò qui stipendium pro dicendâ Missâ accepit,
sed sine obligatione applicationis, posse aliud stipendium accipere: sicut è conuerso, qui accepit
pro applicatione, sed sine loci obligatione, de
quo
Libr. 3.
Cap. 1. §. 3.
numer. 14.
& seqq. Quæ
sententia erit probabilissima omnibus Pitantiariis, & vtinam non etiam pluribus aliis
: sed iuxta illam (si consequenter loquendum) non
solùm duplex stipendium, sed & triplex licebit
accipere: si quis adstrictus sit tantùm loco, sed
non tempori, cuius est ratio eadem. Quin etiam
& quartum, si circa modum celebrationis aliquid exigatur. Atqui hæc non admittentur:
modus ergo est circa prius illud statuendus,
vt sit modus in rebus maximè sacris, in quibus auaritia est execrabilis. Pro quo videri potest P.
Bardi
in selectis, Lib. 10.
Quæst. 12.
n. 9. & P. Fragosus
Tom. 2.
Pag. 165.
Col. 2.
Jbidem circa stipendium pro applicatione fructus respondentis celebranti, & de alijs circa Appendicem.
*
SEntentiam id
admittẽtemadmittentem, quam & tenet
ac latè probat Leander
suprà, qu. 10. esse
probabilem affirmat Lezana
Tomo 4.
verb. Opinio, numer. 10. sicut & aliàs de duplici stipendio.
Et Vericelli
Tomo 1.
Tract. 29.
num. 5. P. Tamburinus
suprà num. 71. Sed tamen post scripta à
me circa ipsam, & quod euenit augurante, à Sede est Apostolicâ proscripta, & Decreto SS. D.
Alexandri VII.
Die 29.
Ianuarij 1659. reprobata.
Contra quam
etiāetiam, secluso Decreto Vrbani VIII.
stat P. Bardi
suprà, & item damnauerat P. Persicus
de officio Sacerdotis Lib. 2.
Dub. 9.
num. 102.
Quem & alios adducit Diana
Parte 6.
Tract. 6.
Resolut. 8. contra Marchinum. Qui & videndus
cōtracontra eumdem
Resolut. sequenti, circa duplicem fructum, impetrationis scilicet & satisfactionis. Non
ita absurda illa, iuxta quam P. Tamburinus
suprà num. 53.
& sequentibus asserit pro vna Missa posse plura stipendia exigua recipi, quæ vnum
iustum stipendium non excedant. Negat id sacra
Congregatio verbis, quæ satis videntur manifesta, dum sic habet:
Plura stipendia, quantumcumque incongrua & exigua, siue ab vna, siue à pluribus
personis collata &c. Quid ad hæc? Habere id locum
dicitur, cùm ita promissum, non verò quando
sine promissione accepta fuerunt stipendia. Quod
quidem in Decreto videtur innui, dum ita dicitur post adducta:
Vt absolutè tot Missæ celebrentur,
quot ad rationem attributæ eleemosynæ, præscriptæ fuerint. Sic ibi. Et hæc mihi pro saluanda sententia
prædicta vt verosimilis explicatio succurrit, quam
post hæc scripta inueni esse Peyrini apud Leandrum
suprà Quæst. 5. Licet plus aliquid in eadem
habeatur: quòd scilicet neque promissio obstet,
quam necessitas potuit extorquere: licet in eo,
qui stipendium ita non accepit promissio non
inducat obligationem sub mortali; immò & accepto, ob paruitatem materiæ, nisi illud fuerit
copiosum. Pro quo & Diana
Parte 10.
Tract. 15.
Resolut. 43.
*Si dicas non videri verosimile iusto
stipendio obligationem laboris vrgere. Dici ad
id conuenienter potest Pontificem sic posse statuere ad turpis lucri occasionem in re omnium diuinissimâ remouendum. Et qui ita promisit, sibi
imputet promittenti, & audaciæ, quâ sine sufficienti est titulo ad sustentationem ordinatus. Videndus Diana à me visus post hæc scripta, aut reuisus potiùs dum visus exciderat, contra P. Tamburinum depugnans
Parte etiam 10.
Tractat. 16.
Resolut. 71. Et nonnulla addens ex Cardinali Lugo. Quod verò idem Auctor proponit §. 5.
n. 6.
neque improbat, posse scilicet quempiam, retentâ parte stipendij, reliquum alteri tribuere vt
Missam dicat, admittendum non est, stante Congregationis apertissimâ decisione, quam sub mor|
tali obligare contra Bordonum probat Diana
suprà Resolut. 69.
& Parte 8.
Tract. 7.
Resolut. 75.
De quo &
Parte 6.
Tract. 8.
Resolut. 10.
*Et Decreta præfata, Vrbani VIII. auctoritate suffulta, omnino esse inconcussa affirmat Lezana
Tomo 3.
verb. Missa,
num. 10.
& 11.
& ipse P. Tamburinus §. 1.
num. 6. qui tamen
admittit.
num. 12. quod nuper est dictum de parte stipendij, vbi recepta non sunt. &
num. 13. si
in gratiam eius sit datum; secus si ob Sacrificij
deuotionem. Et
numer. 14. si accipiens dimidiatum, aliud remittat gratis: quod rarissimè eueniet, vt cum aliis obseruat Diana
Resolut. 68.
Tractatus 16.
citati §.
Verùm, licet pergit ille, &
num.
16. id ad Sacristam & Collectorem exendit. Vbi
vt non improbabile idem statuit de faciente, cùm
procurator pro ea re sit, vt Missæ alibi dicantur
intra tempus designatum, in loco vbi minus stipendium reddi solitum. Quod & tradiderat P.
Pellizarius
Tract. 6.
Cap. 3.
num. 23. à Congregatione Indicis reprobatus, vt testatur Diana
suprà Resolut. 68.
citata. Item §. 9.
num. 4. tres menses dilationis (quod & tradiderat Leander
Tomo 2.
Tract. 8.
Disput. 4.
Quæst. 18. &
in Expositione suæ
Regulæ Parte 5.
in fine Lit. L. vbi & quatuor addit) vt modicum tempus admittit, vbi & Peyrinum refellit, qui circa Constitutionem 9. Vrbani VIII. ad 10. trium annorum spatium indulget. Cur non & per totam vitam, quæ esse breuior potest? Et quid ad hæc animæ in
Purgatorio suffragium illud præstolantes? Modicumne
illæ tempus totius trieterdis iudicabunt? O quàm
aliter sentient ibi Doctores nonnulli, concedentes immodicas laxitates. Videatur P. Nicolaus
Lancicius
Opusculo 16.
Cap. 11.
Tomo 1. Vbi stupenda occurrent.
*Sed quid de eo, qui stipendium maius,
iuxta opinionem aliquando vt probabilem receptam, accepit, tenebiturnè ad restitutionem, &
qui dedit, vti poterit compensatione? Affirmat
Diana cum Auersa
Par. 8.
Tract. 7.
Resolut. 75. Sed
negat Bordonus apud eumdem: cuius sententia,
aliis rationibus relictis quas ille adducit, probari
potest, quia cessat ratio prohibitionis Pontificiæ,
scilicet quæstûs amolitio, vt ex tenore Decreti
constat. Operanti enim iuxta opinionem probabilem non potest nota turpis quæstûs imputari.
Pro quo facit P. Bardi in
Selectis Lib. 1.
Quæst. 7.
vbi probat acceptum ex probabili opinione, à
contrahente ignoratâ, iustè retineri, neque esse
locum compensationi. Sed Auctor ipse ibidem
Lib. 10.
Quæst. 12.
n. 10. de eo loquens, qui ratione applicationis fructûs respondentis sibi diuersum stipendium accepit, affirmat illud esse restituendum: & id quidem consequenter: quod autem addit
num. 13. est magis speciale; non scilicet
suffragari bonam fidem, quia est contractus;
Do
vt facias, & inter contrahentes non suffragatur
bona fides, vt omnes fatentur. Sed hoc non videtur quomodo potuerit in generali illa doctrina, quæ omnium dicitur esse, fundari, cùm talis
reuera non esse videatur
: affirmantibus grauissimis Scriptoribus acquisitum ex contractu, qui reuera iniustus fuit ob excessum rei acceptæ, non
inducere obligationem restitutionis, si sit bona
fide consumptum, & accipiens non est factus
locupletior. Pro quo videri potest P. Molina
Disput. 720
numer. 4. §.
Dubium P. Laymam
Lib. 3.
Tract. 2.
Cap. 3.
P. Hermannus in
Medulla Theol.
mor. Lib. 3.
Tract. 5.
Cap. 2.
Dub. 6.
Artic. 1.
n. 3.
Bonacina
Tomo 2.
Disput. 1.
de Restitutione Quæst. 2.
Puncto 1.
num 16. qui alios citat. Iuxta hæc ergo
secus dicendum in casu, de quo loquitur citatus
Auctor, vt sit illud satis probabile, vtpote non
leui ratione & auctoritate fundatum.
*Si dicas sequi ex hoc eum; qui stipendium recipit, & ita insumit, vt ex eo non fiat locupletior, posse Sacrum non facere, si bonâ fide
existimauit pro eo faciendo non dari, cùm tamen posteà cum onere datum deprehendat. Respondeo
Primò concedendo sequelam, quia in eo
videtur communis de bona fide doctrina suffragari. Respondeo
Secundò diuersam esse rationem,
quia in eo reuerà fuit contractus,
Do vt facias, &
nihil refert quòd factus sit aut non factus locupletior, cùm id non tollat obligationem faciendi
vt verus contractus sit. In casu autem nostro accipiens stipendium maius pro faciendo Sacro, illud reipsa facit, licet pro excessu bona fides suffragetur, quod stare cum vero contractu potest.
*
Si instes, ita factum fuisse contractum,
vt dans stipendium solummodò voluerit iustum
pretium laboris offerre, & quia existimauit illud
esse, quod dedit, proptereà ab ipso datum: excessus ergo inuoluntarius fuit respectu vnius
Sacri. Cùm ergo ex illo recipere spiritualem fructum possit, sic eius est interpretanda voluntas,
vt contractum etiam velit ratione excessûs celebrare
: & quidem
Do vt facias. Eo ergo stante
non poterit bona fides eum excusare, qui eo pacto contractum fecit, sicut non excusat respectu
expressi contractûs.
*Respondeo dantem maius stipendium,
quia existimat esse legitimum, ratione excessus
nolle diuersum inire contractum, dum id non
exprimit, neque etiam tacitè intendit
: vnde si aliqua facienda esset restitutio, non applicatione
alicuius spiritualis fructûs, sed redditione excessûs
dicti constare deberet, nisi id fieri non posset.
Tunc enim
Sacrum aliud faciendum, si excessus
valorem integri stipendij attingeret, aut dimidiata illius applicatione. Cùm ergo voluntas noui
contractus non fuerit, perinde se habet pecunia
illa, acsi modo alio non concernente contractum, ad
Sacerdotis manus deuenisset, & ita eum
iuuat bona fides. Præterquam quòd propositum
in mente retentum nihil operatur. L.
Quidquid
adstringendæ de verbor. obligationib. Quòd si facultas restituendi non sit in casibus, de quibus dictum, circa modum satisfaciendi per indulgentias, pia opera, & sacrificij applicationem, iuxta
sententiam de infinito valore, consulendus Lezana
suprà num. 20.
& 29. vbi ex Theodoro
Statio suæ Religionis Generali illum proponit.
Ibidem circa num. 8.
Vbi de obligatione in Parocho audiendi Confessiones.
*
BOrdonus
Tomo 1.
Consiliorum Regular.
Resolut. 34.
Quæst. 21.
num. 60. tenet
obligatum esse audire semel saltem in hebdoma|
da volentem ex deuotione confiteri. Cuius sententiam adducit Diana
Parte 8.
Tract. 7.
Resolut.
90. nec videtur improbare Leander
Tomo 1.
Tractat. 5.
Disput. 11.
Quæst. 119. debere ait quoties rationabiliter petitur.
Ibidem circa §. 3. num. 15.
Vbi de redditibus respondentibus Beneficiatorum ministeriis.
VIdendus pro resolutione nostra Diana
Parte 10. Tractat. 17. Resolut. 47. vbi alios
adducit.
Circa Caput III.
Vbi de cohabitatione feminarum, &
occasione proxima.
*
P.Tamburinus
Opusculo 1. quod est de
Confessione
Lib. 2.
Cap. 3. §. 3.
n. 9.
circa occasionem proximam doctrinam P. Laymam admittit & §. 5. in terminis casus nostri loquens ait non teneri infirmum seruitricem dimittere, si affectus absit, & periculum. In quo nihil
videtur speciale dicere, & circa quod quæstio esse
possit. Cessante enim affectu & periculo, etiam
sanus retinere illam potest, iam enim proxima
occasio non est, quæ per ordinem ad effectum &
periculum, quod in ipso affectu est positum, talis
æstimatur. Sed quòd adhuc non cessante retineri possit, tenet cum aliis Leander
Tomo 1.
Tract. 5.
Disput. 7.
Quæst. 36. 39.
& 42.
Circa Caput VIII. à num. 92. vbi de
Tabacho.
*
P.Tamburinus
Opusculo de Eucharistia Cap.
2. §. 6.
numer. 18. ait illo per os assumpto, si deglutiatur, violari ieiunium pro recipienda Eucharistia requisitum. Et
num. 23. id
negat de sumpto per nares, siue in folio, siue in
puluere, siue in fumo. Contrarium tenet Lezana Verb.
Eucharistia num. 17. de quomodocumque sumpto, quem adductis Marchantio, Auersa, Machado, & P. Escobar, impugnat Diana
Parte 8.
Tract. 7.
Resolut. 3. Quem & sequitur Pasqualigus
Decis. 333.
& 334. & Leander
Tomo 2.
Tract. 7.
Disput. 5.
Quæst. 10. & Bossius
Tomo 3.
Tit. 22.
numer. 16.
& 17. Vide P. Quintanam
Tomo 1.
Tract. 3.
Singulari 1.
in fine, circa prohibitionem in Diœcesi Hispalensi, de qua & Diana
Parte 10
Tract. 16.
Resol. 23.
Circa Caput IX. & num. 107.
Vbi de obligatione circa Rubricas in
Sacrificio Missæ.
*
P.Tamburinus
Lib. 2.
de Sacrificio Missæ
Cap. 5. §. 3.
num. 5.
& 7. asserit citra mortale posse in Canone loco Episcopi nominari Generalem Religionis: quod & tradit P.
Quintanad
Tomo 1
Tract. 7.
Singulari 36.
num. 4.
vbi & contendit, etiamsi declaratio Nuntij, de qua in
citato numer. Operis nostri, vim legis habeat, quod tamen non omnes admittunt, vt videri apud eumdem potest
num. 3. non posse habere vim obligandi sub mortali, ob paruitatem
materiæ. Quod tamen ego dicere non auderem,
quia ex eo sequitur in tali declaratione aut præcepto errare Pontificem, quod affirmare non
exiguæ esset audaciæ. Secus esset, si declaratio
talis minimè præcessisset, hæc enim ostenditnon
esse in eo materiæ paruitatem. Pro quo videri
potest Lezana
Tomo 3.
V. Missa, num. 58. vbi grauem ceremoniam sub mortali obligare dicit. Et
num. 59. vbi contra Patris Fagundez sententiam
depugnat.
AD TITVLVM XVII.
Circa Caput VIII.
Vbi de Parochis Religiosis quoad absolutionem à reseruatis n. 54.
*
ERunt fortasse qui putent absolui posse per priuilegium
Innocentij VIII. pro Prædicatoribus, quod adducit
Eusebius de Herrera
Decisione 9.
numer. 23. Remigius, & Recentiores alij.
Sed quòd ad rem non faciat, benè ostendit Diana
Parte 8.
Tract. 7.
Resolut. 78.
Circa num. 55. & seqq. vbi de voto
paupertatis.
LEzana Tomo 2. Cap. 18. numer. 15. à Nobis
dicta confirmat, licet addat securiùs esse id,
quod superest, post Ecclesiæ & pauperum subleuationem, Ecclesiæ potiùs, quàm Monasterio applicare. Incorporationem autem eorum, quæ
secum fert, statuit numer. 28. subdens numer. 33.
tam amplè posse disponere in vsus pios, præsertim circa Ecclesiam, ac Parochi sæculares. Quod
iuxta dicta intelligendum; Prælatorum enim debent dispositionem amplecti. Vnde num. 37. affirmat, quòd licet Prælatus imponere nequeat
pensionem Beneficio, benè tamen Beneficiario
pro religioso aliquo, aut pio opere. Non ergo,
cùm Ecclesia non eget, semper licet in eam beneficij emolumenta conferre; & de Indicis loquitur ille, de quibus num. 32.
Circa Appendicem.
Vbi de Monasterio diuite, an exigere
aliquid ab ingredientibus queat.
*
DE hoc Diana
Par. 8.
Tract. 7.
Resol.
29. vbi satis doctum Renati à Valle
discursum adducit, vt id non liceat. Sed ille cum
Villalobos
Tom. 2.
Tract. 37.
Diffic. 13.
num. 5.
contrarium sentit, pro quo & citat Hieron Rodriguez, id tunc negantem, cùm ratione vtilitatis personæ sic fieret, aut ob clariorem Monasterij magnificentiam: & generaliter cùm ratione
victûs non exigitur. Allegat item P. Laymam
Lib. 4.
Tract. 10.
Cap. vlt. §. 4.
num. 39. vbi cum
|
aliis ratione consuetudinis id admittit, vbi illa
excusare potest. Non possum autem non rationem, quam afferunt ex præfatis aliqui, minùs
esse consequentem adnotare. Aiunt enim posse
recipi, quia in locupletibus Monasteriis sumptus
maiores sunt. Aut enim non necessarij illi, & ita
pro eisdem nihil exigi potest. Aut necessarij: &
ita cessat quæstio: iam enim Monasterium, etsi
locuples sit ob reddituum quantitatem, reuera est
egens, cùm non habeat, quod sibi est ad rationem viuendi necessarium. Addunt his temporibus pretia rerum aucta: ex quo similiter arguendum, cessare scilicet quæstionem. Videndus &
Leander
Parte 5.
in Expositione suæ Regulæ Cap. 44.
exactionem quamcumque prohibens.
Circa approbationem Confessariorum,
an vnica satis. De quo Titulo 12.
num. 340.
*
DE hoc egerat Diana
Parte 6.
Titulo
7.
Resolut. 59. Vbi aliquos asserentes
adduxerat, Patres scilicet Celotium, Baunyum,
& Præpositum, quorum sententiæ obstare declarationem Vrbani concluserat. Pro quo &
Leander
Tomo. 1.
Tract. 5.
Disput. 11.
Quæst. 66.
dicens non esse omnino certum in Regularibus.
An cum limitatione approbari Religiosi possint. De quo Titulo eodem
num. 354.
DE hoc etiam Auctor idem loco eodem Resolut.
61 vbi cum Card. Lugo id concedit, P. Celotij sententiâ reiectâ. Licet iniustè aliquando
procedere Episcopi soleant, contra quorum tamen non est eundum voluntatem. Inualidam
autem esse reuocationem sine rationabili caussa
cum eodem tenet Cardinali Resolut. 62. vbi & alios adducit. Qui ergo circa se iniustè agi sciunt,
etiamsi iustè se agere Episcopi iudicent, quòd
possint agere nequeunt ignorare, scandalis tamen euitatis. Pro quo videri potest Lezana Tom.
1. Cap. 19. num. 8. & 9. & Pasqualigus Decis. 500.
vbi num. 10. & seqq. probat Religiosum habentem sufficientiam non posse cum limitatione locorum ac personarum approbari, etiam ratione
ætatis, quod & tenet cum aliis Leander suprà
Quæst. 85.
De approbatione ad prædicandum. An
examen necessarium. De quo ibidem
à num. 331.
*
NOn posse ab Episcopis examinari
Religiosos tenentij, quos adducit
Diana
Parte 6.
Tract. 8.
Resolut. 20. dicens praxim esse in contrarium, & Declarationem Cardinalium, quam adducit Barbosa circa Sessionem
5. Concilij Tridentini; sic autem concludit:
Vnde supposito quòd sit vera, non est ab ea recedendum.
Parùm ergo praxim sensit vrgere, cùm obligationem totam in Declarationis constituat veritate. Et quidem praxis generalis non est, neque in
Indiis viget. Quòd autem Declaratio non sit recepta, & generaliter intimata, Auctoris eiusdem adeò diligentis ignoratio manifestat. Et nullam
requiri licentiam ad prædicandum extra Ecclesias, immò contradicentibus Ordinariis id fieri
posse tradit variis locis Lezana
Tomo 5. à se citatis in
Mari magno Carmelitarum numer. 466 cum
Hieron. Rodriguez. Vt sanctè admonet P. Suar.
Tomo 4.
de Relig. Tract. 1.
Lib. 9.
Cap. 1.
num. 9.
(qui & videndus
num. 16. pro prædicatione in
plateis) Sed vitandæ turbæ, quia non ita certum,
vt dixi: & vt esset, præstat cedere, quàm rixari.
De Sacramento Extremæ vnctionis,
pro Parochis, de quo Cap. 12. Tituli
eiusdem.
*
COntra sententiam P. Martinon, de
qua
num. 345. acriter depugnat Diana
Parte 15.
Tract. 15.
Resolu. 81. vt vnctio oleo
non benedicto minimè valeat, nec sit in praxi
admittenda. Quod quidem P. Suarius ita censet
Tomo 4.
in 3.
Partem Disput. 40.
Sect. 1.
numer. 6.
vbi ait talem sententiam sibi ad minimum videri
temerariam. Sed cùm eam teneant Glossa in
Cap.
Presbyteros. 95.
dist Caietanus 3.
p. quæst. 72.
in
Comment. artic. 3. rationem generalem adducens,
quæ huius etiam Sacramenti materiam comprehendit. Victoria in
Summa de Sacramentis n. 216.
P. Sa
V. Extrema vnctio numer. 6. & probabilem
etiam alij censeant, vt testatur P. Martinon, non
videtur ita acriter improbanda. Cùm dici aliàs
possit oleum ipso vsu sanctificari. Dicente enim
Sacerdote
: Per istam sanctam vnctionem. iam ostenditur sanctum id, quod pro eadem adhibetur.
Et quidem simplici Sacerdoti posse à Pontifice
facultatem concedi benedicendi oleum pro hoc
Sacramento, graues Scriptores affirmant apud
Dianam
Resolut. citata. quod ipse probabile affirmat, & est in vsu apud Græcos, ex tacitâ saltem
Papæ concessione, vt ille ait: nec reiiciendum
statuit Constitutione suâ Clemens VIII. quæ est
34.
Tom. 3.
Bullarij Romani. Iuxta quod dici etiam potest in casu necessitatis ex tacita Pontificis concessione idem posse fieri, cùm similia multa in necessitate sint licita, quæ aliàs prohibentur. Et cùm vsu ipso oleum sanctificari queat, vt
diximus, talisque sit Sacerdotis intentio, inde etiam id potest sufficiens verosimiliter reputari, &
P. Suarius ad suam illam censuram, & Florentini Concilij ac Tridentini, post antiquiora alia
Prouincialia, & Innocentij I. in
Epistola ad Decentium Cap. 8. auctoritate fundatur, à quibus oleum per Episcopum benedictum vt materia
Sacramenti huius assignatur. Atqui eo non obstante, sufficere oleum à simplici
Sacerdote benedictum, probabile est, iuxta dicta: ergo decreta
illa non sunt accipienda vt sonant, ita vt de necessitate
Sacramenti sit Episcopalis benedictio,
sed dicendum de ordinario Ministro procedere,
vt ex Nicolao Ysambert habet Diana
Parte etiam 10.
Tract. 17.
Resolut. 32. Ex quo & fit neque ex illis posse conuinci
Sacerdotalem saltem
esse necessariam, quia id nullibi declaratur. Non
ergo id videtur vti penitus improbabile reprobandum.
Sed reprobatum tamen in Indice expurgatorio videtur
Anni 1640. vt testatur P.
Quintanad venas
Tomo 1.
Tractat. 5.
Singulari 2.
|
num. 1. Victoriæ sententia expuncta. Et P. Raynaudus in eruditissimo Opusculo de bonis ac
malis libris
numer. 537. vbi de Lusitanica etiam
Inquisitione testatus. Non ergo in Hispania aliter opinandum
: quod tamen P. Martinon, &
exteri alij, parùm fortassè, sed immeritò, curabunt. Licet Leander dudum in Hispania scribens id vt probabile proponat
Tomo 1.
Tract. 4.
Disput. 2.
Quæst. 3. ex multis quos citat.
*Circa repetitionem vnctionis, si defuit quidpiam, vt in casu, de quo in citato Capite, videri potest Diana
Tract. 12.
cit. Resol. 31. vbi
ministrandum sub conditione docet, si infirmus
nullum aliud potuit recipere
Sacramentum, secus
si suscepit, quia tunc graue non suberit detrimentum. Et in fine cum P. Pellizario concludit,
si tempus notabile non intercessit, vnctionem
supplendam; si tale fuit, omnes adhibendas, quia
probabilius est omnes esse de substantia, &
Sacramentum in vltimâ perfici. Non esse necessariam sensuum expressionem ex aliis proponit
Resolut. 32. aliter sentiens.
Circa absolutionem ab hæresi an liceat
respectu Regularium.
*
COntra P Baunyum facultatem pro
illa defendentem, vt à suis scilicet maioribus Prælatis, & ab aliis ex ipsorum commissione possint absolui, insurgit Diana
Parte 6.
Tractat. 7.
Resol. 63. ob Decretum Vrbani VIII. &
meritò quidem generaliter loquendo. Apud Indias tamen id, quod pro aliis licet, nequit Religiosis denegari, iuxta dicta
numer. 323.
& seqq.
Idem firmauerat citatus Auctor
Parte 2.
Tract. 2.
Resolut. 23. & præsertim contra Crousers, & Scriptorem citatum
Tract. 6.
Resolut. 54.
citatæ Partis 6. ob Constitutionem etiam Pauli V. quam
& adducens Alberghinus in
Manuali Qualificatorum Cap. 38. idem statuit. Quibus non obstantibus sententiam P. Bauny, & P. Crousers defendit vt probabilem Leander
Parte 4.
Tract. 2.
Disp.
17.
Quæst. 78. alios adducens, licet pro Hispania
aliter censeat
Quæst. 79. & absolutè tenet Bossius
Tomo 2.
Tit. 4.
num. 48.
AD TITVLVM XVIII.
Circa Caput I.
Vbi de obligatione assistendi in Præbendariis.
*
PAter Bardi in
Selectis Libr. 3.
Quæst. 5.
numer. 10. ait non
obligari sub mortali, dum
non lucrantur, non enim est
graue Ecclesiæ detrimentum
si ex triginta vnus desit. Ergo vbi numerus valde
minor, vt in Indiis, secus dicendum, in quibus
numquam prædictus extat, etiam in maioribus
Ecclesiis. Vnde circa hoc Regiâ est cautione
prouisum iam, diebus tantùm quindecim pro
acceptatione permissis.
Circa Caput II. & num. 13.
Vbi de Vnico Canonico circa lucrum.
FAcit pro Dicti 4. decisione Cap. Relatum &
2. de Testam. ibi. Vbi autem in locum defuncti
tantùm est vnus ordinandus, is ea bona (sicut & alia
ipsius Ecclesiæ) in Dei timore dispenset. Videri etiam
potest Pasqualigus Decis. 253. num. 7. vbi cum
multis firmat ad vnum posse totam Collegij redigi potestatem.
Circa Caput III. & num. 18.
Vbi de Præbendariis subrogatis.
*
QVòd æquiparatio idem operetur,
textibus & Auctoribus adductis ostendit S. Rota in vna
Valentina 8.
Iunij 1643. apud Dianam
Parte 7. & hoc in iuridico negotio;
cùm stet aliàs receptum vulgò proloquium quòd
omne simile claudicat: pro quo lepidum extat Epigramma Nostri Antonij Stratij
Lib. 2. Selectorum eiusdem circa initium, cuius illa conclusio:
In te igitur verum est vulgi, Chæristrate, verbum:
Quod omne simile claudicat.
Et quando æquiparatio est cum substitutione,
stat euidentiùs resolutio de fruitione eorumdem
priuilegiorum, iuxta Textus & Doctores, quos
adducit Pasqualigus Decis. 103. num. 4.
Circa Caput IV.
Vbi de obligatione erogandi super
cùm tota Præbenda est in distributionibus constituta.
*
NEgat id P. Bardi in
Selectis Libr. 3.
Quæst. 19.
Dicto 2. sed fundamento
ferè nullo, contra quem militant quæ à Nobis
sunt adducta, & à viro docto minimè videntur
expensa. Ergo cum bona ipsius venia
Quod scripsi,
scripsi. Et scripsi quidem ante illum visum, sententiamque illam improbabilem dixi, & auctoritatis ac rationis præsidio destitutam: pro qua
tamen ille adducit P. Azor
Tomo 2.
Lib. 7.
Cap. 9.
Quæs. 10. alios referentem, additâ ratione quòd
semper distributiones tales tribuuntur vt stipendium laboris, sicut quod datur pulsanti organa,
campanas, &c. Fructus autem Præbendæ propriè tales, & à distributionibus distincti, non
dantur vt stipendium, sed in titulum, seu intuitu
Ecclesiæ, & non personæ vt operanti.
*Sed certe cùm probabilitas intrinseca
à solida ratione proueniat, quod de improbabilitate dixi verum habeo, si de intrinseca loquamur, vt ex adductis redditur manifestum. Quoad
extrinsecam verò ex Auctorum patrocinio valde
videtur exigua, nam P. Bardi, vir equidem doctus, P. Azorij se auctoritate tuetur, quæ est profectò non contemnenda. Atqui ille testatur se
cum Syluestro loqui, qui ex Abbate & Dominico id tradit verb.
Clericus 4.
Quæs. 4. (non 44. vt
per errorem apud ipsum) sed quidem
Syluester
sententiam tantùm Geminiani proponit, & pro
|
ea nullum alium inducit Auctorem, vt patet ex
§. &
Tertiò, si Præbendæ, vbi in terminis loquitur
quæstionis, Geminianus autem iuxta Glossam
se loqui existimat in
Cap. Præsenti de officio Ordin. in 6. cum tamen Glossa id non exprimat,
sed tantum dicat Clericum non habentem administrationem, sed personaliter & simpliciter benesiciatum, & in vita, & in morte comparari vsufructuario, quantùm ad faciendos fructus suos,
& quod de ipsis potest testari: Ecclesiam autem
succedere in illis, si decedat ab intestato: pro quo
allegat Cap.
Relatum de Testamentis, in quo cùm
acquisita titulo Ecclesiæ ad eamdem deuoluenda (quadam exceptione facta) post mortem Beneficiati dicantur, sic additur:
Ceterùm quæ ex hereditate vel artificio, aut doctrina proueniunt, distribuantur pro arbitrio decedentis. Vbi pro distributionibus exceptio nulla, sicut neque in
Cap. Adhæc. Et
Cap. Quia nos, eodem Titulo, alibique. Addit tamen Glossa distinctionem dictam satis probari
ex Cap.
Requisisti, eodem Tit. §.
Illud. Sic autem
ibi:
Illud autem non est generaliter obseruandum circa
eum, qui potest proprium poßidere, prælationem, vel
administrationem Ecclesiæ non habentem, quod si ei aliquid relinquatur specialiter, non solùm à propinquo,
verum etiam ab extraneo, intelligitur esse relictum non
intuitu Ecclesiæ, sed personæ: nisi probatio in contrarium appareret. Et idcirco de illo neque Episcopus, nec
Ecclesia potest in vita eius sibi aliquid vindicare. Et hoc
intelligitur esse verum, cùm fraus minimè procuratur:
quæ si detecta fuerit, patrocinari non debet. Tantùm ibi. Quis autem non videat ad distinctionem, de qua agimus, inter fructus scilicet ac distributiones ipsas, nihil inde, quod iuuare
possit, haberi? & ita de primo ad vltimum ad
probabilitatem illius sententiæ fundandam nullum ab Auctoritate præsidium extare.
*Addit tandem sic Glossa prædicta:
&
consuetudo generalis quasi vbique eam approbat: distinctionem scilicet illam de habente administrationem, & personaliter ac simpliciter beneficiato,
quoad prædicta. Quod quidem si ita tunc erat,
quando Glossa est edita, ex ea tantum habetur
quod iam communiter Doctores tenent, Beneficiatos inquam sæculares facere fructus suos: id
autem non obstat quo minùs superflua debeant
largiri pauperibus, idque saltem ex charitate sub
reatu peccati mortalis, vt tradunt Doctores iidem, de quo
Titulo 13.
numer. 76. Nihil ergo ex
consuetudine habetur, quod vlteriùs possit dictam sententiam roborare. Et verò si consuetudo non erogandi superflua pauperibus ex distributionibus, de quibus præsertim agimus, extaret,
valde esset illa eisdem incommoda, & contra sacrorum Canonum multiplices decisiones, cùm in
Hispania, in qua pinguiores Orbis Christiani
Præbendæ, omnes ferè Ecclesiæ tali modo distributionum vtantur, vt dictum
hoc Titulo numer. 19.
Essetque valde obuius ad defraudationem pauperum modus, & eorum clamores pariter ad
Deum iustum iudicem prouocandi, eo pacto
Præbendarum prouentus disponendo.
*Prædicta ergo summaria recollectione
sic constant. Sententia dicta solidâ caret ratione,
P. Bardi eam tenens auctoritate P. Azorij se tuetur: hic Syluestri, qui nihil de suo addens Geminianum loquentem inducit, qui & Glossæ conformiter se loqui profitetur. Atqui Glossa
nihil tale tradit, & vt id insinuare dicamus, Textus, quos allegat, minimè, vt vidimus, suffragantur, sicut neque allegata ab ipsa consuetudo.
Glossam autem vnius tantum Doctoris auctoritatem habere apud Pasqualigum videri potest
Decis. 4.
ita vt præferri poßit & postponi iuxta probabilitatem, quam eius sententia continet. Quod & de
Rota censet, vt scilicet probabilis tantùm illius
decisio sit, cui alia præferri possit etiam minùs
probabilis. Quale ergo in sententia huiusmodi
firmamentum, vt eam tamquàm probabilem,
cùm adeò sit infensa pauperibus, & piis operibus
proponere valeamus? Viderint alij an maius occurrat quidpiam, vel circa præfata aliter oporteat
iudicare
: Nos enim sincero iudicio proposito,
suum aliis acutiùs inspicientibus reseruamus.
Circa Caput V.
Vbi de Congrua Præbendariorum.
*
AGit de illa P. Bardi
Lib. 3.
& Quæst.
10.
citatis. Sect. 4.
numer. 3.
& 4. &
de obligatione erogandi, quæ Congruæ superfluunt, &
Sect. 8. ait nobilibus plus permitti, sicut litteratis, & in suo munere diligentibus, iuxta
dicta à Nobis
numer. 25. Pro quo & Diana cum
aliis contra Lorcam
Parte 2.
Tract. 16.
Resol. 24.
Vide
num. 104.
Circa Caput VII. & seqq.
Vbi pro distributionibus quæ absentia
noceat, & secus.
*
DEberi DD. Inquisitoribus affirmat
P. Bardi
suprà Quæst. 7.
num. 4. Celebranti dum cantantur Horæ aut Missa, si caussa publicæ vtilitatis sit, non priuatæ, P. Tamburinus
Lib. 3.
de Sacrificio Missæ Cap. 3. §. 4.
num. 2.
Seruienti ob vnitam Paræciam, de quo
num. 76.
ex Decisione Rotæ 2. Maij 1646. apud Dianam
Parte 8. vbi & de modo seruiendi. Mensibus à
Iure, aut aliàs permissis, vacantibus, ex pluribus
apud eumdem
Parte 10.
Tractat. 11.
Resolut. 58.
vbi & negantes multi. Etiam tunc inhonestè viuentibus, ex P. Sancio, & Martino à S. Ioseph
apud eumdem etiam id non prorsus improbabile
reputantem. Quod videtur improbabile aliqualiter censere, sed immeritò, vbi Doctoris tanti
extat auctoritas, & aliorum etiam nullam adhibentium limitationem
: perstatque ratio concessionis, leuamen scilicet à quotidiano labore,
quod reuerà obtinetur, licet cum vacatione actiones Præbendariis indignæ misceantur. Vacatio ergo ex se mala non est, licet sint damnabilia,
quæ adiunguntur. Legentibus Theologiam aut
ius Canonicum ex Pasqualigo ab obligatione assistendi penitus eximente.
Decis. 460. P. Mendus
Lib. 2.
de Iure Academico Quæst. 30.
& 31. à Nobis circa hoc dicta confirmat, pro Cathedris scilicet, quos Religiosi possunt moderari.
Alia circa eosdem.
*
AN lucrentur qui assistunt, sed confabulantur in Choro, tractat Diana
Parte
10.
Tractat. 13.
Resolut. 10. & Doctores asserentes ac negantes adducit posterioribus adhærens,
& sunt ex Societate
Iesv illi, apud quos alij.
Quod & non improbabile existimat P. Tamburinus
in Decalogum, Lib. 2.
Cap. 5. §. 4.
num. 19. &
cum temperamento quodam amplectitur Pasqualigus
Decis. 408. Ibidem etiam, &
infrà, Tract.
16.
Resolut. 47.
in fine discutit etiam Diana an assistens, & neque ibi aut alibi recitans diuinum
officium, lucretur. Et pro vtraque parte Auctores
producit, cum negantibus ipse sentiens, & quòd
penitus amittat, qui &
Tract. 16.
Resol. 54. multa
circa distributiones habet, quòd scilicet negotiis
EcclesięEcclesiæ occupatus lucretur, etiamsi extra tempus
officiorum illa posset expedire, quia nimis id esset
molestum. Et quoad hospitis exceptionem, &
rationem barbæ, cum P. Sancio sentit, sicut quoad morbum ex propriâ culpâ contractum, reputans item probabile lucrari illum posse, etiam
cùm datâ operâ est contractus ad assistentiam
euitandam; cùm tamen oppositum probabilius
arbitretur. Quemadmodùm & cùm morbus tempore iniustæ absentiæ superuenit; id quod aliqui negant probabiliter iuxta ipsum, si redeundi
& assistendi voluntas adsit, vbi à morbo fuerit liberatus. Circa gradum infirmitatis specialia aliqua congerit, in quibus nulla esse videtur difficultas. Et quòd cœcus ac surdus ad assistentiam teneantur. Non canentes nihil lucrari P. Tambur.
num. 15. Pro hoc videri potest Leander
Parte
4.
Tractat. 2.
Disp. 9.
Quæst. 41. Videndus & Verricelli
Tomo 1.
Tract. 8.
quæst. 28. vbi retractat quod
dixerat
Tractat. 1.
quæst. 16. scilicet non esse mortale, omissionem
Tertiæ, aut
Sextæ, ob declarationem Cardinalium.
AD TITVLVM XIX.
Circa Caput III. & n. 20. & 21.
Ubi an Theologus vel Canonista pro
Vicariatu præferendus.
*
PRæferendum Theologum ex multis firmat Diana
Parte 7.
tractat. 12.
Resolut. 32.
Circa Caput IV. & n. 27.
Ubi de pacto dandi aliquid ex gratitudine.
SEntentiam id admittentium non esse in praxi
recipiendam, dixerat etiam Diana Parte 6.
Tractat. 7. Resolut. 42. nonnullis vtrimque citatis.
Pro quo & videndus Lezana Tomo 3. v. Dare,
num. 28. licèt P. Gibalinus Tomo 1. de Vsuris, Lib.
2. Cap. 3. licere in mutuo dicat, sed non consulendum ante factum Art. 3.
Circa Caput V. n. 37. & 52.
Vbi de Irregularis resignatione.
POsse illum renuntiare in fauorem tertij tenent multi apud Leandrum Parte 5. tractat. 1.
disput. 4. quæst. 19. & Dianam Parte 10. tractat. 16.
Resol. 24. vbi qualiter se gerere irregularis queat,
dum non est priuatus per sententiam. Qui &
Parte 6. tractat. 7. Resolut. 42. plures adducit, asserentes posse aliquem resignare Beneficium expressâ intentione vt aliud conferatur, cum obligatione tantùm antedotali: quod aliis non
placet.
Circa Caput VI.
*
VIdendus etiam pro eo Diana
Parte 12.
tractat. 2.
Resolut. 25. vbi plurimos obligationem negantes adducit. Vide & pro eo Lezanam
Tomo 5.
in Mari magno Minimorum, num.
93. & Bossium
Parte 1.
Titul. 1.
numer. 581.
&
seqq.
Ibidem circa num. 74.
Circa potestatem dispensandi in irregularitate ob defectum
natalium.
VIdendus etiam pro eo Diana Parte 7. tractat.
2. Resolut. 24. vbi plures Doctores adducit
affirmatiuam sententiam tenentes, quam & probabilem censet, sicut & Leander Parte 5. Tract. 2.
disp. 3. quæst. 56. plures citans.
Ibidem circa num. 77.
Vbi de dispensatione super bigamia.
NEgat potestatem ad illam, etiam cùm interpretatiua tantùm est, ad minores Ordines,
Episcopo, & consequenter Capitulo P. Bardi
in Selectis, Libr. 7. Quæst. 15. Lezana infra, numer.
7. & Leander suprà, disputat. 6. quæstion. 33.
qui quæst. 35. affirmat in Indiis posse ob necessitatem, etiam cùm est propria. In casu necessitatis generaliter admittitur à Pater Bauny Tomo 2. tractat. 11. quæst. 59. qui circa Religiosos
quæst. 68. Pro quo etiam Diana Parte 7. tractat. 2. Resolut. 37. & tractat. 11. Resolut. 43. &
Lezana pro similitudinaria v. Bigamus, numer. 6.
quam admittit.
AD TITVLVM XX.
Circa Caput I. num. 11. & 12.
Vbi de munerum acceptione.
*
PRo ibi dictis facit quod habet Mag. Sousa
in Aphorismis Inquisitorum, Lib. 2.
Cap.
28.
numer. 12. ita scribens:
Xenia, esculenta, & poculenta,
quæ intra paucos dies prodigantur, quamuis Inquisitores
accipere poßint, nullo tamen modo à reis accipienda sunt,
propter scandalum & suspicionem, neque etiam à quibusuis alijs ob indecentiam. Sic ille, pro se adducens
Pennam. Facit & Bouadilla
in Politicâ, Libr. 2.
num. 68. ibi:
Por razon de sus oficios. Et quia ex
eo quòd iurisdictio Inquisitorum ordinaria non
sit, infert Pasqualigus
Decisio. 114. non posse illos
Confessarium non approbatum eligere, nec gaudere priuilegio Cap.
Finalis, de Pœnitent. ex contrario fundamento, de quo
num. 11. contraria est
illatio facienda.
Circa Caput II. & num. 14.
Vbi de non punibili actu merè interno.
STat pro eo P. Bardi in Selectis, Lib. 8. quæst. 3.
Sect. 2. & specialiter in casu nostro loquens
num. 12.
Ibidem circa num. 17. & 18.
Ubi an Prælati absolui à suspensione
possint, à qua alij ab ipsis.
*
AGit de hoc Diana
Parte 10.
tractat. 14.
Resol. 54.
in fine, & cum Basilio Poncio id negat ob fundamentum à nobis dictum;
quia scilicet esset frustranea: id tamen intelligendum quando per sententiam incurritur pro Prælatis tantùm latam, & non est tantum Censura,
sed inhabilitas, sicut irregularitas. Si verò ipso
iure incurratur, secus censet; quia tunc sicut potest cum aliis, ita & secum dispensare. Pro quo
adducit P. Palaum
Tomo 1.
tractat. 3.
disputat. 6.
Puncto 7. §. 1.
num. 4.
& 5. & P. Sancium
Lib. 8.
de Matrimonio, disp. 3.
n. 4.
& 5.
Circa Caput III. & num. 20.
Vbi de temperandâ pœnâ ob prolixam
carceris molestiam.
*
MAg. Sousa
In Aphorismis, Lib. 3.
Cap. 30.
num. 3. ex Gundisaluo, & Farinacio
sic habet:
Augere, vel minuere pœnas pro ratione
qualitatum & circumstantiarum occurrentium, etiam in
crimine hæresis potest Inquisitor. Videndus etiam §.
sequenti, vbi quòd & minuere potest etiam in hæresi post latam sententiam, quod iudicibus aliis
non concessum, &
numer. 10.
& 11. quòd arbitrium circa hoc non est plenum, sed regulatum
iure ac ratione, ex similibus scilicet iure vel consuetudine determinatis ad similia procedendo:
cuius similitudinis in determinando debet expressa fieri mentio. Ex Menochio
de Arbitrarijs,
lib. 1.
quæst. 14.
num. 3.
Circa Caput IV. & num. 28.
Vbi de iniuriis Ministris Sancti Tribunalis irrogatis.
*
PRo ibi dictis quando intuitu officij non
accidunt, stat Carena
Parte 2.
Titulo 13.
§. 6. vbi pro eo multos adducit, & Diana
Parte
6.
tractat. 8.
Resol. 3. Quomodo autem dignosci
possit quando ex intuitu prædicto, quando ex
alio procedat offensio, benè explicat idem Carena omnino videndus præsertim
numer. 28. iuxta
tradita siquidem ab ipso, cùm in Religioso aliquid acciderit offensionis, vix esse fundamentum
poterit ad odiosam fundandam præsumptionem,
in quo & vitæ probitas, & nullum vnquam cum
Tribunali sancto in fidei caussa negotium. Benè
verum est Auctorem hunc non absolutè eximere
sic offendentes ab Inquisitorum iurisdictione,
sed à pœnis in Bullâ Pij V.
si de protegendis, sat celebri contentis: licet neque iurisdictionem apertè tueatur, sed in eo se ad Iosephum Sesse in latissimâ eiusdem Disputatione remittit,
in fine. Et
est quidem satis perplexa quæstio de offendente
generaliter Officialem Ecclesiasticum, pro quâ
videndus Diana
Resolut. citatâ, vbi ait esse mixti
fori, licèt de Inquisitorum Ministris specialiter
non loquatur. In quibus eadem videtur ratio;
cùm sint etiam apud ipsum, qui omnino laicæ
potestati subiiciant, & alij, qui offendentium etiam ratione officij delictum mixti fori esse contendant.
Circa Caput V. & num. 34.
Vbi quòd Ministri puniri à Sancto Tribunali possint.
*
VIdendus Bouadilla in Politicâ
Lib. 2.
Cap. 17.
num. 126. sed si delinquant in
officio: vnde si extra illud, secus dicendum apparet. Sed certè propter omnia illa puniri possunt, propter quæ ab Ordinariis iudicibus: forum enim Inquisitionis non præbet peccandi impunitatem, sed maiorem morum exigit
probitatẽprobitatem.
Quando autem priuandi officio, si delinquant,
non potest certis regulis definiri, sed à DD. Inquisitorum pendet arbitrio iure ac ratione regulato.
Ibidem circa num. 50.
Vbi de exemptione in caussis ciuilibus.
*
CItat. num. in fine, dum in Indiis exemplum esse dicitur, per quod prærogatiua Familiarium regni Valentiæ non videatur
|
singularis, iuxta modum loquendi D. Augustini,
si exemplum haberet: non esset singulare: quo significatur in Indiis Familiares quoad ciuilia Inquisitionis foro gaudere: non est ita intelligendum,
cùm solis id debeat concedi Ministris in omnibus, quæ excepta non sunt, vt in præsenti
Capitulo
13. & alibi. Ministri namque à Familiaribus in
Concordiæ Capitulis secernuntur, sicut & Officiales, & præsertim
Capitulo 3. de quo
numer. 35.
Capitulo 15. de quo
numer. 52.
Capitulo 24. de quo
99.
& Capitulo 25. vbi tota differentiarum materia inter tribunalia laica & S. Inquisitionis ad
Familiares reuocatur, circa forum inquam in criminalibus, quæ neque hæresis sint, neque ab illa
dependeant: & vbi de Ministris nihil, qui omnino exempti supponuntur, de quo
num. 100. &
in Concordiâ quidam antiqua, cuius verba dabimus
num. 151. expressè statuitur in ciuilibus nullam Inquisitores habere, nec posse prætendere
iurisdictionem erga Familiares. In nouâ autem
id satis innuitur, dum de solis controuersiis circa
criminalia agitur, & quid sit in illis faciendum
declaratur. Quando in fine Dicti
num. 50. dicitur consulendum vsum, qui in Peruuio pro Ministris stat, Familiares censentur exclusi. Et hæc
iuxta propriam mentem sunt, & iuxta ea, quæ
de Ministris diximus §. 1. circa Concordata.
Ibidem circa num. 63. & seqq.
Vbi de gradibus per sufficientiam in Vniuersitatibus conferendis.
*
POst scripta ibi ad manus deuenit Regia
schedula, in quâ Vniuersitati Limanæ,
sic ipsâ supplicante, præcipitur ne dispenset, vt
Gradus per sufficientiam possint conferri. Et est
illa Philippi III.
die 11.
Martij 1602. Vallisoleti.
Quâ suppositâ videtur omnis circa hoc quæstio
circumscripta, neque posse Vniuersitatem, quod
adeò strictè denegatur: Gradus videlicet conferre, nisi cursus integrè transigantur. Vnde
quod diximus de Gradu, quem postulantij, qui
sunt ad Episcopatus præsentati, ita accipiendum
est, vt non sit propriè talis, iuxta formam, quæ
dari solet, cum solemnitate & titulo; sed æquiualenter; testimonium videlicet sufficientiæ, quod
sufficere ex Concilio Tridentino iam vidimus
:
nulla est enim ratio, propter quam plus exigi
queat, & ita neque necessaria dispensatio.
*Cui quidem locus esse aliquando respectu aliorum posset, si ratio peculiaris occurreret, eaque rarò, & in personâ non vulgarium
meritorum. Non enim videtur negata penitus
facultas dispensandi, sed ordinariè, vt constat ex
ratione, quæ redditur
: Para que los Estudiantes que
cursaren en ella trabagen, y se enseñen mejor. Vbi &
innuitur ex opposito graue futurum detrimentum studiorum. Nihil enim tale ex rarâ potest
dispensatione timeri. Quod quidem ex multorum doctrina deducitur, iuxta quos dispensatio in
rebus maioris momenti licet pro raro casu, quæ
est generaliter denegata: vt videri potest apud
Dianam
Parte 8.
Tractat. 3.
Resolut. 71.
& tribus
seqq. Quod magis vrget si dispensatio totalis non
sit (quam & admittit Pasqualigus
Decisione 448. quando est notoria sufficientia) vt scilicet vnus
aut alius cursus suppleatur, & certum sit ita
petentem multos ex Graduatis scientiæ ornamento superare. Iuxta dicta ergo neque Prorex poterit in prædictis dispensare (casibus raris exceptis) quia si illis non esset ablata facultas, Regia
prohibitio inutilis redderetur, facillimè enim ista
à Proregibus possunt obtineri, dum intercessiones accedunt, in his partibus validiores.
Circa num. 70.
GRadum Magisterij sine sufficientiâ recipere,
non esse mortale, & consequenter Bacchalaureatus in Artibus, tenet P. Mendus de Iure Academico, Lib. 2. num. 25.
CIRCA CONCORDATA.
Vbi vtiles aliquot, & non obuiæ
animaduersiones.
*
EXemptio in illis Familiarium, & aliorum Tribunalis sancti Ministrorum, potiùs supponitur, quàm adstruitur.
Capitulo 9. prohibentur foro illius gaudere in delictis ante adeptum
officium commissis.
Cap. 16. de Alguacello
in Portu de la Veracruz dicitur
: El qual goce del fuero della
como Familiar. Cap. 19. statuitur vt delinquentes
in officiis publicis, ab Ordinarijs iudicibus puniantur
: vnde exceptio firmat regulam in contrarium.
Cap. 20. in delicto pellicatus singulariter decernitur vt sit locus
pręuentionipræuentioni, & sic alibi. Vnde
optimâ ratiocinatione deducitur in quibus delictis gaudere fori priuilegio possint. Sunt enim
omnia præter indicata, etiamsi enormia. Et quod
ad nefandum crimen spectat, exceptum existimat
P. Palaus
Tom. 1.
tract. 4.
disp. 8.
Puncto 12. §. 2.
n. 9.
vbi & alia enumerat, pro quibus & Doctores refert. Sed quidquid de illis alibi sit, Indicis Concordatis standum videtur, de quo
inferiùs. Non
debet autem primum illud alienum ab eo foro
iudicari, quandoquidem in Tribunalibus Lusitaniæ, Aragoniæ, Valentiæ, & Catalauniæ, ad illud
directè spectat, sicut alia ad fidem spectantia, vt
videri potest apud Carenam
Parte 2.
Titulo 6. §.
83.
& 84. Quia verò
Cap. 20.
citato, præuentio
conceditur in crimine pellicatûs, idem videtur in
crimine illo infami dicendum, in qua maior est
ratio. Hîc enim meritò argui potest à maioritate
rationis, quia crimen illud est multò turpius in
genere luxuriæ. Quemadmodùm licèt in Bullâ
Pij V.
si de protegendis, non exprimantur Iudices, &
Magistratus, ad illos dispositio eius extenditur,
quia comprehendit Duces, Marchiones; & alio
quocumque titulo Illustres; & ita potiori ratione
prædictos, vt cum aliis resoluit Carena
Titul. 13. §.
19. immò & cùm ratio est eadem, idem
dicendũdicendum.
Vnde cùm
pręfatapræfata Constitutio procedat de offendentibus Ministros S. Officij, extenditur ad offendentes eos, qui iam tales non sunt, quando iniuria
irrogatur illis intuitu officij, quo functi sunt, vt videre est apud eumdem. §. 4. pro quo & faciunt
quæ habet. §. 17.
*Et hac ratione dicendum exemptionem non habere locum in crimine læsæ Maiestatis erga Principem; pro quo P. Palaus cum aliis
suprà: quia cùm locum non habeat respectu
minoris momenti, idem debet de crimine illo
adeò qualificato censeri. Vnde & in Bulla Gregorij XIV. de Ecclesiæ immunitate habetur exceptum. Si Inquisitorum serui arma deferentes
quando Dominos non comitantur, exemptione
non gaudent, quia ad nocendum deferre verosimiliter præsumuntur. De quo
Cap. 4. Item, defraudantes iura Regia in matrimoniis, de quo
Cap.
5. Depositarius publicus in iis, quæ ad officium
spectant. De quo
Cap. 6. Habentes officium publicum. De quo
Cap. 19. Si ergo hi, à quibus Rex
aliquale detrimentum patitur, aut etiam Respublica, exemptione non gaudent; quantò id potiùs
affirmandum de lædentibus Regiam Maiestatem
?
*Hoc tamen non videtur extendendum
ad crimen, quod latè tale dicitur ex eo titulo,
quando scilicet Consiliarius Principis offenditur. L.
Quisquis. C. Ad legem Iuliam. Vbi scribentes. De quo & diximus
Tract. 4.
num. 102. quia
exemptio in significatione propriâ & strictâ debet intelligi, quando de immunitate agitur. Ex
quo fundamento tenent Doctores, quos adducit
& sequitur Diana
Parte 1.
Tract. 1.
Resol. 6. nomine Principis non intelligi habentes & recognoscentes superiorem, cùm de crimine læsæ Maiestatis agitur, quia in rigore Principes non sunt,
licet non desit qui contradicat. Videndus etiam
Auctor dictus
Resolut. 7. vbi ex Doctoribus aliis,
huic positioni fauentes doctrinæ succurrunt. Facit etiam quod habet
Parte 3.
Tract. 1.
Resolut. 9.
vbi cum aliis probat priuilegium Regum vt nequeant nisi à summo excommunicari Pontifice,
non posse ad Regios Consiliarios extendi, quia
illud Regibus & Imperatoribus conceditur propter illorum reuerentiam. De quo dictum
Titulo
3.
numer. 142.
& 143. & in propriis terminis
quòd erga Consiliarios non committatur propriè crimen læsæ Maiestatis, cum aliis, quos adducit, probat Ioannes Oinotomus super libros
Institutionum Imperialium. Vulgo
Instituta, Lib.
4.
Titulo 18. §.
Publica, num. 2.
& 3. Licèt autem
ex eo quòd crimen læsæ Maiestatis absolutè dici
nequeat, non videatur exceptum, pro exceptione autem aliud esse potest argumentum iuxta dicenda
inferiùs numer. 154. §.
Y en resistencia y
desacato.
Nec potest argui ex eo quòd si fori Ecclesiastici sint, qui rei læsæ sunt Maiestatis, ad suos sint
iudices remittendi, pro quo dictum à nobis Titulo 2. numer. 115. & pro quo videri etiam potest
Diana Parte 3. Tractat. 1. Resolut. 30. vbi præter
Clementis Octaui circa hoc declarationem, alia
Catholicorum nostrorum Regum Decreta producit: sicut & præclara exempla Parte 7. Tract. 1.
Resolut. 10. Id namque de iis intelligendum, qui
personæ Ecclesiasticæ sunt; cùm tamen hîc de
Ministris laicis loquamur. Vnde si contingeret
Ministrum aliquem S. Tribunalis nostri, ad Clericalem statum pertinentem, crimen Maiestatis
læsæ committere, ad illius deberet forum caussa
remitti, de cuius eximiâ erga Regem suum fidelitate meritò confidi potest ita se in illius cognitione gesturum, vt reus nullo modo euadat pœnam, quæ crimini tali ac tanto debetur, executione laicali Curiæ commissâ, reo pariter relaxato.
*Si dicas similem confidentiam haberi
posse, vt & Ministri laici in casu dicto à Tribunali sancto iudicentur. Concedi id potest; sed
nihilominùs aliter dispositum iustas ob caussas,
circa quas non oportet longiores discursus efformare. Quamquàm & sint qui censeant reum huiusmodi Ecclesiasticum non esse laicæ Curiæ, nisi
post incorrigibilitatem, applicandum: quorum
sententiam, nonnullis citatis, veriorem existimat
Barbosa de
Potestate Episcopi, Allegat. 110.
num. 12.
§.
Vtrùm autem. Et incorigilitatem expectandam
cum multis tradit etiam Diana
Parte 1.
Tract. 2.
Resolut. 130.
& Parte 3.
Tract. 1.
Resolut. 16.
&
Parte 7.
Tract. 1.
Resolut. 11.
& 15. & D. Fermosinus
Tomo 1.
pag. 303.
vers. Verùm, alios adducens. Cùm sint alij, qui apud Dianam qui secus sentiant de enormissimo crimine, quale est
proditio, & alio læsæ Maiestatis.
*Sed numquid crimine dicto à S. Tribunali summariè cognito, poterit reus Ecclesiasticus ad Curiam laicam remitti, cui est tandem
applicandus? Vt scilicet ibi caussa ex professo
discutiatur, quatenus eo pacto Maiestatis læsæ
peculiaris ratio habita à DD. Inquisitoribus innuatur; stante sententiâ affirmantium debere relaxari, pro qua Auctores adducit etiam Barbosa
suprà, in quibus est. Albertinus satis expertus &
Inquisitor & Episcopus. Et videtur procul dubio
negandum, quia vbi cœptum est iudicium, ibi
est etiam terminandum, quando competens habetur iudex: nemo enim potest à duobus in diuerso tribunali sedentibus iudicari, vt Iura clamant
L. Si quis posteà. L. vbi acceptum (al.
Cœptum)
D.
de iudiciis. Card. Tuschus
Lit. 1.
Conclus. 487.
vbi alios adducit, & Bossius à Nobis adductus
hoc Titulo num. 61. & magis in speciali loquendo,
iudex laicus nequit Ecclesiasticum criminaliter
iudicare, nisi ex licentiâ Papæ: vt firmat Glossa
in Cap.
Decernimus, de iudiciis, & Barbosa
in Collectaneis circa illud num. 7.
*Tradendi etiam Curiæ sæculari priùs
sunt de gradandi realiter, si in Sacris sint, vnde &
præcedere conclusio caussæ debet. Card Tuschus
suprà Conclus. 453.
numer. 8. Idem autem videtur
dicendum in aliis: licet non sit necessaria degradatio dicta, iuxta sententiam plurium, ex quibus
aliquos refert Barbosa
suprà num. 8. sicut & alios
oppositum asserentes, quibus addendus Mag.
Sousa in
Aphorismis Lib. 2.
Cap. 45.
numer. 20. &
Carena
Parte 5.
Titulo 12.
numer. 57. Innocentius
enim Tertius in Cap.
Nouimus, de verbor. significat. generalem tradit
doctrinādoctrinam circa relaxandos
Curiæ sæculari, dum ait.
Cùm ab Ecclesiastico foro
fuerit proiectus, eius est degradatio celebranda sæculari
potestate præsenti, ac pronuntiandum eidem, cum fuerit celebrata, vt in suum forum recipiat degradatum,
& sic intelligitur tradi Curiæ sæculari. &c. Pro quo
& facit Pius V. in Bulla
Si de protegendis. §. 5. ibi:
Hæreticorum more degradentur, vbi de Clericis generaliter loquitur. Quicumque ergo ille sit, qui
Curiæ est sæculari tradendus, sic tradi debet, vt
ab Ecclesiastico foro fuisse proiectum sæculari
debeat potestati declarari. Debet igitur modo a|
liquo degradari, id est, à foro Ecclesiæ iudicialiter proiici, & saltem Clericali habitu exui, si in
sacris non sit, verbis pro tali actu congruentibus,
iuxta ea, quæ habet Barbosa
num. 24. & D. Fermosinus
suprà pag. 193. circa Cap.
Non ab homine. Quæst. 1. quidquid dicat
pag. 206.
Quæst. 2.
Cùm enim à gradu excidat, meritò dici potest degradatus, quod idem est ac depositus, & ita explicat Glossa verbis illis
: Post depositionem tradi Curiæ sæculari puniendus. Licet depositio alia sit, quæ
cum priuilegio fori & Canonis constare possit, vt
cum aliis obseruat Barbosa
suprà num. 3. Totum
autem hoc conclusionem caussæ plenario iudicio peractæ supponit, vt constat. Relaxatio siquidem grauissima pœna est, vt expendit Moneta de distributionibus
Quæst. 17.
num. 6. cum aliis, & res ipsa clamat.
Occurritur difficultati ex antiquioribus
Concordatis, cum eorum declaratione.
*
COntra exemptionem in aliis criminibus, præter enorme illud læsæ Maiestatis, videtur antiqua Concordia militare ad
Indias transmissa litteris iteratis, quæ habentur
Tomo 1. impressarum
pag. 52.
& seqq. quarum
epitomem proponit Dom. Solorzanus
Tomo 2.
Lib. 3.
Cap. 24.
num. 60. ex quibus illud
: Y que
en las causas ciuiles de los tales Familiares no tengan, ni
pretendan los Inquisidores Iuridicion alguna; ni tanpocotampoco en los delitos graues, como son læsæ Maiestatis humanæ, leuantamiento ô rebelion aleue, fuerza de muger, ô robo de ella, y de robador publico, y de quebrantamiento de casa, Iglesia, ô Monasterio, ò en quema de
campo, ò de casa, con dolo, ô en resistencia, y desacato
calificado contra las Iusticias Reales, y en otros delitos
maiores que estos. Y asi mismo en los casos tocantes à
los Oficios y cargos Reales, y de Republica, que ouieren
administrado los dichos Familiares. Hæc ibi. Quæ
cùm in Hispania seruantur ex Concordatis
Ann.
1569. de quo Heuia in
Curia Philippica Parte 3.
§. 1.
num. 15. non videtur cur in Indiis non debeant pariter obseruari, quæ legibus debent gubernari eisdem, nisi vbi pro illis specialiter est
prouisum, vt ostendit Dom. Solorzanus
citato
Libro Cap. 25.
num. 15.
& Lib. 2.
Cap. 30.
n. 40.
& Tomo 1.
Libr. 3.
Cap. 1.
numer. 46.
& seqq. De
peccato autem nefando non est mentio peculiaris
facta, sed sub generali illâ clausulâ comprehensum:
Y en otros delitos maiores que estos: quod tamen habetur in citata Concordia
An. 1569.
*Nihilo minùs vt non excepta iudicari
debeant, facit nouioris Concordiæ, cuius sumus
prosecuti Capitula, proœmium, in quo Rex noster Philippus Tertius, venerandæ semper recordationis, id non obscurè videtur indicare
: sic enim ibi
: Y auiendo tenido noticia el Rey mi Señor, que
aya gloria, que entre los Virreyes de esas Prouincias, y
de Nueua España, y las Audiencias de ambos Reynos,
y otros Ministros seglares de las Indias, y los Tribunales de la Inquisicion de esa Ciudad de los Reyes, y de la
de Mexico, y sus Comissarios auia alguna diferencia y
competencias de Iuridicion sobre causas y negocios fuera del crimen de la heregia, ô dependiente de ella, y deseando que se escusen para adelante, y se diese orden
que conuiniese, y que cada vno acuda à lo que le tocare por razon de su oficio, y no se perturbe la paz, mande que los del Consejo &c. Sequuntur statim Concordiæ Capitula, quæ, vt testatur Rex, ab eius
fuerunt
Serenissimo Patre disposita, & nondum
transmissa, cùm duodecim saltem anni à dispositione huiusmodi effluxissent: mortuus est enim
ille
die 13.
Septembris A
nn. 1598. &
Schedula prædicta sub Data est. 22.
Maij A
nn. 1610. In illa
ergo, vt ex præmissis verbis constat, affirmat Regia Maiestas inter laica Tribunalia vtriusque
Indici Regni, &
Sanctæ Inquisitionis Tribunal,
circa crimina, quæ neque hæresis, neque ab ipsa
dependentia, controuersias extitisse: & statim
ad eas sopiendas, & in futurum cauendas, congrui remedij adhibitione contendens, Capitula à
Nobis explicata Concordiæ proponit, in quibus
catologus ille criminum antiquioris Concordiæ
non inuenitur, & solùm duo illa, de quibus à Nobis dictum, legitimâ ratio cinatione excepta comperiuntur, Maiestatis læsæ absolutè, & nefandi
criminis, cùm fuerit facta præuentio. Quod roboratur ex tenore Capituli 26. sic enim ibi
: Sobre el conocimiento de las causas criminales de los Familiares, fuera del crimen de la heregia, ô dependiente de
ella &c. In aliis ergo vim habet exceptio. Quæ
illatio satis videtur vrgere: neque obstare quod
ex Concordia antiquiore adduximus, quia id potuit per nouiorem reuocari.
Sicut neque Hispaniæ vsus, quia vbi pro Indiis aliter est prouisum,
leges pro illa latæ non currunt, vt iam dictum.
*Ne verò videamur crimina in antiquiore expressa Concordiâ à Regiis Tribunalibus penitus ablegare, iuuat discurrendo per singula, quid opportunum videatur adnotare.
Læsæ Maiestatis humanæ. De hoc iam dictum.
Leuantamiento, ô rebelion aleue. Hæc procul dubio
excepta, quia ad crimen læsæ Maiestatis reuocantur, vt est clarum: immò & esse verè talia tenet
cum aliis, Narbona in Lib. 4. Recopil at. Tit. 1. l. 20
Glossa 1. num. 9.
Fuerza de muger, ô robo de ella. In hoc saltem locus est præuentioni, quia maius est crimen pellicatu, sicut de nefando crimine dicebamus. num.
145. & pro raptuid videtur quod de sequenti dicendum.
Y de robador publico. Hic etiam præuentio valere saltem potest ob criminis enormitatem: immò & absoluta potestas, argumento desumpto
ex Nigris DD. Inquisitorum mancipiis, de quibus Cap. 4. qui laicæ potestati plenè subiiciuntur,
cùm arma portant non comitantes Dominos, eo
quòd videantur ad nocendum parati. Quantò ergo id potiùs in publica luce raptores. Item, ex
Capit. 20. vbi delinquentibus in officio eadem
subiectio statuitur; est enim rapinæ genus. Publicum autem raptorem tantùm esse illum, qui
solitus aggredi cum armis in viâ publicâ, ostendit Narbona suprà Glossa 14. præsertim n. 11.
*
Y de quebrantamiento de casa, Iglesia, ô Monasterio. Hæc cùm rapiendi caussâ fieri soleant,
publicâ sunt rapinâ peiora, vnde idem de illis
pronuntiandum. Si autem ex alio fine contingant, luxuriæ inquam, ex dictis liquet inter excepta computanda. Si ex alio, talis quidem erit,
vt possit ad prædicta specialiter excepta reduci.
O en quema de campo, ô de casa, con dolo. Hoc
crimen in genere
iniustitięiniustitiæ maius rapinâ est, quàm
|
potest excusare necessitas; cùm tamen incendiariorum atrocitatem nihil sit quod possit excusare.
Non solùm ergo rapiunt, sed diripiunt.
Y en resistencia y desacato calificado contra las Iusticias Reales. Vt crimen hoc exceptum reputari
debeat, argui ex seruis DD. Inquisitorum potest, de quibus iam dictum. Si enim illi ex præsumpto armorum abusu laicis iudicibus subiiciuntur, quanto potiori iure id asserendum de
iis, qui Regiis iustitiæ ministris armorum oppositione resistunt? Item ex Caput. 5. de Familiaribus, qui mercimonio vacant, & Regia iura defraudant. Multò est autem deterius, & magis Regiæ
auctoritati contrarium, Regiis obstare ministris,
& graues ipsis iniurias ore, manu, aut aliter irrogare. Id quod in Regiis Consiliariis vel Auditoribus, & Togatis quibusque manifestius.
*
Y en otros delitos maiores que estos. Licet
ergo in Capitulis multa expressa non sint, ex ibidem appositis ad grauiora potest argumentum
deriuari.
Y asi mismo en los casos tocantes à los Oficios &c.
Hoc in Capitulis expressum habetur. Possunt
ergo & vetus & noua Concordia iuxta expositionem datam conciliari. Cur autem non sit in
noua cum antiquæ expressione prolatum, non
est anxiè inuestigandum, cùm hoc ex disponentium pendeat voluntate. QuęQuæ quidem sic à me dicta velim, vt Supremi Tribunalis censuræ, immò
& aliorum meliùs sentientium ea, sicut & alia,
submittam.
Pro exemptione in Ciuilibus
COROLLARIVM.
*
ET prædicta quidem quoad criminalia
procedunt, vt vidimus. In caussis autem ciuilibus, de quibus, &
num. 142. existimat
P. Palaus
Tomo 1.
Tract. 4.
Disput. 8.
Puncto 12.
§. 2.
num. 9. solum habere locum respectu Officialium, qui sunt à secretis, ij enim tantùm conueniri & conuenire debitores possunt coràm
DD. Inquisitoribus, non autem alij Officiales externi. Et idem vt probabilius tradit Thomas del
Bene
de Immunit. Ecclesiast. Parte 1.
Cap. 14.
Dubit. 14.
numer. 13. sed doctrina prædicta non videtur vt proponitur amplectenda, sed potius
contra se habere praxim & rationem: ne scilicet
in executione officiorum ad alia ducti tribunalia
præpediantur. Et ita Dom. Solorzanus
Tomo 2.
Lib. 3.
Cap. 24.
n. 59. ad omnes id salariatos extendi vt certum statuit. De aliis ergo aliter sentiendum, pro quibus
num. 142.
citato. Videatur
Diana
Parte 4.
Tract. 8.
Resolut. 55. qui rem tetigit, nec tamen plenè discussit.
Circa casum peculiarem, de quo nuper
oborta quæstio, Resolutio vtilis, cum
doctrina multiplici, exemptionem in
criminalibus concernente.
*
S.Inquisitionis Tribunali ab homine opulento & pio patronatus est operum
piorum relictus, & in iis eximij cuiusdam pro enutriendis & educandis vtriusque sexûs expositis, Quod adeò expediens visum est pro bono publico, vt ab Illustrissimo Dom. Inquisitore Generali iussum fuerit eam solicitudinem retineri. Et
in bonis quidem defuncti, ac vxoris eius, in eo
etiam pietatis officio consortis, prædium fuit satis opimum, quod seruis Æthiopicis colitur, quibus Hispani nonnulli præsunt. Ex iis vnus mortuus est inuentus, lucente adhuc sole, suo in lecto, miserandum in modum, & interfectore non
cognito (qui sanè vnus esse non potuit) terribile
Dei iudicium expertus: circa quod multa dici
possent (dudum enim fuerat à Societate dimissus
non sine infelicitatis tantæ præsagio) si id locus
præsens pateretur. Et dubitatum quis iudex ea
in caussa futurus. Quòd si S. Tribunal
? Quis in eo
tenendus ordo, & quibus cautionibus irregularitatis periculum fugiendum. Et vt iudex laicus ordinarius futurus sit videntur satis efficaciter sequentia demonstrare.
*Primum. Nam licet familiares DD.
Inquisitorum gaudeant priuilegio fori in ciuilibus & criminalibus, vt est communis sententia
Doctorum apud Narbonam
suprà, Glossa 1.
num.
10.
& seqq. P. Fragosum
Tomo 2.
de regimine Christianæ Reipublicæ, Lib. 5.
Disput. 13. §. 10.
num. 15.
Diana
Parte 4.
Tractat. 8.
Resolut. 55. DD. Nicolaum Rodriguez, Fermosinum Inquisitorem Vallisoletanum
Parte 2.
de Iudicijs, in Cap.
Si quis contra, quæstio. 16.
num. 1. vbi ait circa hoc non esse
dubium. De quo & in Cap.
Cùm contingat, quæst.
11. & alios. Quod in familiaribus captiuis potiori ratione locum habere probat Narbona
ibidem, numer. 33.
& 34. & D. Fermosinus in Cap.
Cùm contingat, Quæst. 12.
num. 7. Debent tamen
familiares huiusmodi esse propriè tales: quod vt
verificetur, communiter affirmant Scriptores debere expensis eius sustentari, ad cuius dicuntur
familiam pertinere. Pro quo Narbona
suprà,
num. 39.
& 51. D. Fermosinus circa Caput nuper citatus
Quæst. 11.
num. 1.
& Quæst. 14.
num. 2.
Diana
Parte 9.
tractat. 1.
Resolut. 6. Trullench
in
Bullam Cruciatæ, Lib. 1. §. 3.
Dub. 5.
numer. 2. Barbosa
de potestate Episcopi, Allegat. 5.
numer. 20. P.
Suarez
Tomo 4.
de Religione, tractat. 10.
Lib. 9.
Cap.
4.
num. 14. P. Quintanad.
Tom. 1.
tract. 7.
Singul.
32.
num. 8. P. Mendus
in Bullam, Disput. 15.
num.
8. P. Bardi in eamdem
Parte 2.
Tractat. 2.
Cap. 3.
Sect. 1.
num. 4. & alij apud ipsos, fauente Textu,
quem adducit P. Suarez ex
Cap. vltimo, de verbor.
Significat. in 6. ibi
: In tuis expensis continuis domestici commensales: Atqui in nostro casu famuli &
serui non aluntur expensis DD. Inquisitorum,
quorum neque dominij sunt, sicut neque prædium ipsum. Estque id iuxta notissimam praxim,
ex quâ habetur executores testamentorum, seu
patronos ex testamento ad pia opera, non esse
bonorum dominos, quæ pro talibus operibus
sunt relicta, sed ad summum administratores;
quia neque hæredes, neque legatarij: hæres enim
opera ipsa pia sunt, vt videri potest apud P. Molinam
Disputat. 134. in principio, iuxta receptissimam doctrinam loquentem. Ex quibus videtur
legitima consequentia deduci præfatos famulos
& seruos non esse propriè familiares.
*Secundum. Quia vt constat ex
Cap. 4.
Concordiæ, de quo
numer. 37. Nigri portantes
arma cùm Dominos non comitantur, puniri à
|
laica Iustitia possunt: multò ergo magis cùm
malè armis vtuntur, & præsertim cùm atrociter
occidunt, vt in casu, de quo dictum. Propterea
namque puniri possunt portantes arma, quia nocituri eisdem præsumuntur
: igitur multò id potiùs cùm reipsa nocent
: nam propter quod vnumquodque tale, & illud magis & effectus
maiorem pœnam meretur, quàm affectus, iuxta
omnes.
*Tertium. Quia in
Capitulo 13. eiusdem
Concordiæ disponitur DD. Inquisitores, & Ministros, si in bonis aliquibus litigiosis succedant
ex testamento, aut alio titulo, non debere causam ad S. Tribunal auocari, sed in eo terminari
apud quod est inchoata; siue ad quod per appellationem deferenda, de quo
numer. 50. In bonis
autem huiusmodi possunt esse serui. Ex quo sequitur inprimis non esse omnino alienum ab Inquisitoria auctoritate, vt apud laicum iudicem
caussa aliqua ad eam spectans iudicetur. Deinde,
circa propria bona priuilegium fori negari: ergo
multò id potiùs iuxta ea, quæ propriè talia non
sunt, quales serui in casu nostro. Prætereà,
caussęcaussæ
dictæ auocari non debent, ne iudices, apud quos
inchoatæ, iurisdictionis exercitio, in quo sunt,
tali auocatione priuentur, & ne pars collitigans
molestiam patiatur, de quo
citat. num. 50. In
casu autem nostro Regij Ministri similiter priuandi, & pars etiam, quæ esse potest, si quisquam
sit occisi propinquus, tali molestiâ grauandus.
Simili ergo modo est de illo iudicandum. Et licet
in præfato Capitulo de ciuilibus tantùm agatur,
ex quibus ad criminalia non est efficax argumentum, vt in Familiaribus constat, magis quoad criminalia priuilegiatis, vt ex Concordiâ patet. Efficax tamen videtur illatio: quia prima ratio, de
independentia à tribunali laico, ob indecentiam
in illâ, in quo non parua vis ponitur; dispositione prædicti Capituli penitus cessat. Secunda de
dominij defectu magis vrget. Tertia autem, iam
vidimus quale habeat similitudo momentum. Et
licet de ciuilibus ad criminalia non benè arguatur
: vbi pro istis specialiter est prouisum: vbi tamen prouisum non est & ratio pro illis æqualis
militat, benè fundari illationes possunt.
*Quartum. Iurisdictio, quam S. Tribunal circa caussas huiusmodi habet, tota est à Rege,
vnde in Concordiis & ampliatur & restringitur,
prout illi placet & iudicat expedire, vt eruditè
probat Basilius Legionensis
de Matrimonio, Lib. 5.
Cap. 12.
numer. 15. 17.
& seqq. Est autem Regiæ
intentionis vt quæ ad iurisdictionem spectant,
minimè in priuilegiatis amplientur, per quod minui, & minùs timeri Regia videtur auctoritas.
Quod constat ex variis schedulis, de quibus D.
Solorzanus
Tomo 2.
Lib. 3.
Cap. 24.
num. 61. & ex
toto tenore Concordiæ. Ampliatio autem valde
exorbitans apparet ea, de quâ agimus, pro quâ
nullum extat in Regiâ concessione vestigium. Et
quidem extensiones & ampliationes iurisdictionis in Inquisitoribus valde reprehensibiles iudicat
Sedes Apostolica, dum in Clementinâ I. de hæreticis sic admonentur:
Aduertant pariter ne metas sibi traditas excedant, extendentes suæ potestatis officium, &c.
*Quintum. Quia priuilegium exemptionis est contra ius commune, dum caussæ sæcularium delinquentium ordinariis iudicibus auferuntur: strictè ergo interpretandum est, iuxta
communem Doctorum sententiam. Quod specialiter in materia familiarium loquens, probat P.
Bardi
suprà, Sect. 7.
numer. 70. & Diana
Resolut. 6.
citatâ. Et ab hoc generali doctrinâ non esse s. Inquisitionis Tribunal eximendum, quantumuis
priuilegiatum, ex eo ostenditur, quia pro tali exceptione nullum extat fundamentum, neque pro
eo debent Iuris Sanctiones immutari. Et item
quia de priuilegiis Inquisitionis loquendo, & specialiter in materiâ iurisdictionis, id statuunt Doctores. Sic enim priuilegium extat Vrbani IV.
per quod habetur Officiales Inquisitorum non
posse à quocumque Ecclesiastico Prælato Censuris ligari. Eo tamen non obstante ab Ordinariorum iurisdictione exemptos non esse in iis,
quæ ad officia Inquisitionis non spectant, & ita
posse ligari Censuris, tenet cum alijs P. Fragosus
suprà, §. 9.
numer. 103. quia priuilegium pro eo
speciale non extat, & prædictum Vrbani non
debet ampliari adeò generali, & sic odiosâ Prælatis exemptione. Priuilegium item inquirendi
contra mortuos hæreticos, non extenditur ad
fautores, receptatores, & defensores, vt cum aliis
tenet Auctor idem §.
eodem, num. 106. quia propriè hæretici non sunt, & ita priuilegium dictum
nequit extendi contra
L. Defuncto. D. de publicis iudicijs, iuxta quam omnia crimina morte extinguuntur. Suspecti etiam de hæresi post mortem
damnari nequeunt, vt cum aliis tenet Diana
Parte
4.
Tractat. 7.
Resolut. 28. §. 4.
Aduertens. & Alberghinus
in Manuali, cap. 36.
num. 4. alios adducens,
& sic sunt alia.
*Tandem supremum S. Inquisitionis
Concilium hac in parte valde se circumspectum
exhibet, & in fauorem Regiæ auctoritatis multa
dissimulat, tum de iis non curando, siue familiares sint siue officiales, quia apud Regia tribunalia caussas suas iudicari malunt: tum puniri etiamsi reus propter delicta aliqua, etsi non excepta
: pro quibus videri potest Narbona
Glossa 21
& D. Thomas Carleualius de iudiciis & foro
competenti
Lib. 1.
Titul. 1.
num. 322. Valde ergo
ab illius intentione videtur alienum iurisdictionem inferiorum tribunalium ad ea, quæ in hoc
genere sunt parùm Iuri & praxi conformia, se
non consulto, vt in casu, de quo tractamus, extendi.
Et hæc quidem partem negantem videntur
non leuiter comprobare. Pro affirmante autem
suæ etiam rationes occurrunt, quas, vt à me sunt
excogitatæ, sicut & præcedentia fundamenta,
subiiciam, ex quibus sit
*Prima, & fundamentalis. Nam familiares DD. Inquisitorum foro illorum gaudent,
vnde multò id potiùs familiares ipsius S. Tribunalis; quæ est veritas inconcussa. Vnde cùm sint
qui hoc negent familiæ Episcoporum, immò &
Nuntiorum Apostolicorum, respectu tamen eorum, de quibus loquimur, id ingenuè protestantur
: vt videri potest in Allegatione peculiari D.
Christophori Moscosi Regij olim Fisci in supremo Castellæ Consilio Patroni
num. 75. pro D.
Moscoso stat D. Fermosinus in Cap.
Cùm contingat. Quæst. 12.
numer. 13. quoad consuetudinem:
quidquid de Iure sit. Cuius positionem ex hoc
|
quod negare de familia Inquisitorum non potuit,
impugnat Diana
Parte 6.
Tractat. 2. qui est totus
contra ipsum, & specialiter
Resolut. 9.
in principio.
Videantur citati
num. 158. Atqui serui, & idem
dictum sit de seruitoribus aliis, non diarijs, &
fortuitis, sed diuturnis ac salariatis, licèt omnes
etiam diurnos priuilegio gaudere teneat Narbona
suprà, Glossa 1.
num. 27. pro quo & plures alios
adducit Diana
Parte 3.
Tractat. 1.
Resolut. 47. &
D. Fermosinus
citatâ Quæst. 12. Narbonæ sententiam amplexus. Sed familiares à seruitoribus
discernit apertè S. Congregatio apud Barbosam
in Collectaneis Bullarij, V. Confessarius primo, ex quo
Lezana
Tom. 2.
Cap. 16.
num. 16. verba illius sunt
:
Communes commensales, non tamen illorum, qui deseruiunt in Monasterijs. Et de approbatione necessaria agitur ad eorum audiendas confessiones. Atqui inquam serui sunt familiares in sensu non improprio
: gaudent ergo foro. Maior constat, &
Minor ostenditur
: nam serui DD. Inquisitorum
ideò familiares dicuntur, quia eorum sunt, & vt
partes quædam ipsorum, vt apud Narbonam videri potest
num. 158. adductum, ab eisdem gubernantur, quorum & imperio ac dispositioni
subduntur. Hæc autem seruis patronatûs competunt, quorum DD. Inquisitores habent, sicut
& prædij, plenissimam administrationem, in quo,
cùm libet, eisdem assistunt, & eorum mandatis
maior præstatur obedientia, quàm defunctis dominis præstabatur. Sunt igitur non impropriè familiares.
*Iam quòd administratio talis sufficiat,
vt prædium dictum cum omnibus, quæ in eo
sunt; vnde & cum seruis, S. Inquisitionis dici
possit, ex eo ostendo, quod in Beneficijs cernitur,
quorum proprietatem Beneficiarij dicuntur habere, cùm de illis est facta collatio, ad distinctionem interinariæ possessionis, proptereà quòd illorum habeant administrationem, vt constat ex
Cap.
Requisisti de testamentis, §.
Illud, ibi:
Eum
qui potest proprium poßidere: prælationem vel administrationem Ecclesiæ non habentem. Cap.
Expedit. &
Cap.
Finali, 12.
quæst. 1. Pro quo & videndus P.
Molina
Disput. 3. §.
Addit Bartholus. Cùm ergo
in nostro casu plenissima administratio sit, ad effectum, de quo agimus, simile fundamentum
extabit, vnde & pro foro est legitima consequentia.
*Secunda. Quia licet serui prædicti non
sint familiares propriè; quia tamen non omnino
abusiuè tales dicuntur, potest ad illos priuilegium
exemptionis extendi, eo quòd priuilegium
tale sit fauorabile, & ex cuius vsu nullum cuiquam suboritur detrimentum. Est autem communis doctrina in talibus posse verba etiam impropriari. Propter quam P. Pellizarius
in Manuali
Regul. Tomo 2.
Tract. 8.
Cap. 2.
Sect. 2.
n. 149. de familiaribus loquens, singularem quamdam facit
extensionem, de quâ inferius ad
Primum, sicut &
aliorum. Et fauet
L. Cùm quidam. D. de liber. &
posthum. Quod autem priuilegium fauorabile sit
negari nequit, cùm sit in fauorem Tribunalis
sancti concessum, ad eius auctoritatem augendam, quam bono publico ij, qui concesserunt,
sunt vtilissimam arbitrati. Pro quo multa extant
Regia rescripta, & pro Indiis videri potest Dom.
Solorzanus
citat. Cap. 24. Et detrimentum nullum cuiquam ex tali vsu creari, ex eo liquet, quia si
alicui, maximè iudici,
èex cuius tribunali caussa
auocatur: at hoc detrimenti nihil habet, sed diminutio laboris in molestissimo negotio, qualia
esse criminalia solent. Et cùm ea, de quibus loquimur, Inquisitorem tangant, nullus erit, qui
non libenter ab iis se exoneratum gaudeat, ne,
dum ea tractat, aut iustitiam propter humanum
respectum violet, aut eâ seruatâ, Dominorum indignationem incurrat, dum ipsi aliter possunt de
caussæ meritis iudicare.
*Tertia. Nam in seruis dictis, & aliis, similis est ratio ac in propriis, etiamsi dicamus non
esse familiares
: atqui hoc sufficit ad extensionem
priuilegij: potest igitur conuenienter extendi.
Maiorem probo, quia vt vidimus
numer. 164.
plenissimæ dominorum gubernationi non minùs
quàm proprij serui subduntur; & si eorum caussæ
apud sæcularia tribunalia essent tractandæ, id Dominis valdè esset incommodum, neque Tribunalis sancti auctoritati conforme. Minor autem
probari efficacissimè potest ex concessione Vrbani IV. de quâ
numer. 162. Pontifex siquidem in
illâ de Inquisitoribus tantùm, & eorum Notariis
loquitur: & tamen Doctores illam ad alios Officiales extendunt propter similitudinem rationis,
licèt reuerà Officiales alij dici Notarij nequeant,
etiam impropriè. Pro quo Pater Fragosus
citat.
n. 103. & D. Fermosinus
suprà, plures adducens
n. 43. Est ergo efficax consequentia.
*Quarta. Quia Regium priuilegium
circa exemptionem familiarium in fauorem fidei
tendit, pro quâ constat Tribunal sanctum militare
: ergo ex eo titulo debet specialiter extendi,
etiamsi familiarium nomen non ita consonet.
Quod quidem ex eo ostenditur, quia fauore fidei
in pœnalibus fit extensio. Vnde cùm in Cap.
Contra Christianos, de hæreticis
in 6. statuatur, vt
possint DD. Inquisitores cognoscere de transeuntibus ad sectam Iudæorum, id Doctores ad transeuntes ad quamcumque sectam infidelium extendunt.
Et fauore fidei fit extensio, vt specialiter loquitur Rojas, de hæreticis
Parte 1.
num. 124. stante eadem ratione.
*Quinta. Quia si DD. Inquisitores in
casibus huiusmodi dependentiam à laicalibus tribunalibus essent habituri, minimè patronatum dictum sustinerent, ex quo fieret bono publico
graue detrimentum obuenturum
: vnde ab Illustrissim. D. Inquisitore Generali retentio est illius
imperata. Ex quo sequitur hoc etiam esse Regi
nostro gratissimum, qui opera hæc pia passim
commendat & fauet: vnde & priuilegij extensio
nequit eidem displicere, sine quâ opus dictum
stare nequit. Et pro beneplacito huiusmodi illud
prætereà facit, quod laica tribunalia in casu speciali, pro quo est orta difficultas, se non opposuerint, neque Dom. Prorex post sapientium consultationem voluerit competentiam modo præscripto & vsitato formari. Quòd si iurisdictio talis ex Regiâ concessione procedens, vti iam spirituali coniuncta, spiritualis & Ecclesiastica est, vt
latè probat Narbona
Glossa 22. & alij, id extensionem ex parte
RegięRegiæ voluntatis non tollit, quia
quo modocumque influat, in eam perfectionem
transit; & ita similiter est, aut non est, id quod
agitur ipsi conforme.
*Vltima. Nam sicut ad extensionem
priuilegij facit quòd sit in fauorem fidei concessum, ita & pietas similem fundat extensionis facultatem: pro quo sæpiùs in Thesauro dictum,
& de quo cumulatiùs reliquis Tiraquellus
de priuilegijs piæ caussæ. numer. 160.
& seqq. vbi quòd
amplianda, & augenda, etiamsi iuris communis
derogatoria sint. In nostro ergo casu, vbi pietatis
est caussa manifesta, & non ad vnum aut alterum,
sed ad innumeros illius beneficium extenditur,
priuilegiũpriuilegium est pariter extendendum. Vbi dici satis
conuenienter potest, quòd si quidpiam ad compellationem familiarium in seruis deest, dum alterius esse probantur, id quidem pietatis additamento abunde compensari. Sicut in pœnalibus
dicunt aliqui id, quod ad perfectionem actûs,
cui est pœna imposita deficit, illius repetitione
suppleri. Pro quo Mag. Sousa in Aphorismis
S. I
nquisitionis Lib. 1.
Cap. 59.
numer. 8. Sic rationibus firmata positio affirmans, solutione poterit
obiectorum ampliùs roborari.
*Ad Primum ex prima & fundamentali
ratione est prompta responsio, eo enim modo,
quo prædium dictum & ea quæ ad illud spectant,
dicuntur esse S. Tribunalis, dici etiam potest seruos illius expensis ali. Item ex
Secunda, quia licet aliquid ad compellationem desit, propter fauorem priuilegium extenditur. Et idem habetur
ex
Quarta, & vltima. Stare etiam posse vt quis
gaudeat familiaris priuilegio, etiamsi suis expensis sustentetur, videri apud P. Pellizarium potest
suprà, qui ad fratres sub eodem tecto viuentes
Oratorij priuilegium extendit. Et apud Dianam
Parte 4.
Tract. 1.
Resolut. 30. de familiaribus Episcopi loquentem. Ex quo & aliis D. Fermosinus
num. 44. ad matrem extensionem facit Molfesius
Tomo 1.
Tract. 3.
Cap. 17.
numer. 70. Trullench
suprà cum Ludouico Lopez ad pedisequas
certis diebus comitari solitus: &
Dub. 3. ad magistros, & Pædagogum. P. Tamburinus
Lib. 1.
de
Sacrificio Missæ. Cap. 4. §. 4.
num. 31. ad filios &
filias, nurum & generum; dummodò habitent
moraliter in eadem domo. Ex quo Verricelli
Tractatu de Mißonibus Quæst. 135.
num. 20. Lezana
Tomo 2.
Cap. 16.
num. 1. ad gratis etiam seruientes. Et sic alij.
*Ad Secundum dici potest in odiosis &
pœnalibus non valere argumentum, etiam vbi
maior est ratio. Pro quo in Thesauro dictum, &
videri vlteriùs potest Diana in materia immunitatis loquens
Parte 7.
Tract. 1.
Resolut. 15.
num. 2.
& 9. P. Molina
Tomo 4.
Disput. 75.
num. 4. Carena
Parte 2.
Titulo 6.
num. 13. Est autem ratio
in nostro casu non leuis. Seruus enim arma portans, ad nocendum ea portare præsumitur, vnde
expedit illum statim exarmari, & puniri. Iam
autem damno illato, æquum est vt per iudicem
eius, cuius est fori, caussa ipsius transigatur.
*Ad Tertium bene ibi responsum de ciuilibus ad criminalia non esse legitimam illationem. Cuius responsionis impugnationi dicendum, quòd, etsi rationes videantur similes, id non
obstat, quia & inter criminalia ipsa tales esse possunt, immò & quandoque maiores: nec tamen,
vt nuper diximus, ex aliis ad alia crimina fieri argumentum potest. Et prætereà non est difficile
rationem aliquam specialis conuenientiæ in tali dispositione deprehendere eam penitiùs intuenti.
Valde enim diuersum est caussam cœptam auocari à tribunali, & maioribus inconuenientibus
expositam, quàm non cœptam vti propriam assumere, prosequi, & terminare.
*Ad Quartum, etsi iurisdictio à Rege sit,
iuxta illius intentionem posse illam extendi, ostenditur ratione vltimâ, quia respectus boni publici, & eximiæ pietatis, multùm operatur. Cùm
aliàs penitus exploratum non sit iurisdictionem
ex Regia concessione descendere, vt videri potest apud P. Fermosinum
Parte 2.
Allegat. 1.
in
fine.
*Ad Quintum, etsi priuilegium exemptionis contra ius commune sit, & generaliter,
quod tale est, debeat strictè interpretari: id fallere, vbi fauor fidei, religionis, aut pietatis interuenit. Quod probatur ex ipso priuilegio Vrbani Quarti, de quo ibi, cuius extensionem vidimus
num. 167. Priuilegium autem ad procedendum
contra hæreticos defunctos in rigore non videtur tale, sed lex pœnalis omnino, licet in fauorem
fidei, non tamen alicuius personæ particularis,
aut in communi, per quod deficit ratio fauorabilis. Nulla enim lex quantumuis pœnalis est, quæ
in fauorem boni communis non sit: Priuilegium
autem immunitatis fauorem respicit personarum,
vnde aliter interpretandum. Facit etiam pro eodem id, quod de Bulla Pij V.
si de protegendo, tradit Diana
Parte 4.
Tract. 7.
Resolut. 13. latè scilicet interpretandam, & extendendam vti fauorabilem, quia ob publicam vti itatem
: cùm tamen
grauissimas omnium contineat pœnas. Pro quo
& Riccius apud ipsum.
*Ad Vltimum, Circumspectionem Supremi
S. Inquisitionis Tribunalis esse exploratam, sed processu nostro eius esse non obscuram
mentem circumspectioni minimè aduersantem.
Dum enim iubet
patronatũpatronatum sustineri, consequenter modum conuenientem in eius retensione
præscribit: & is est, quem diximus, Regiæ, &
Regiorum Ministrorum voluntati conformis.
Circa modum procedendi in casu dicto.
Ubi vtiles obseruationes.
*
STante fauorabili resolutione, quam &
rationibus & obiectorum dilatione
firmauimus, in reliquis nulla apparet difficultas
peculiaris. Procedendum siquidem sicut in caussis familiarium, in quibus an tales sint, nulla potest esse dubitatio, & pro quo etiam est varietas
sententiarum. Quando enim caussa sanguinis est,
committendum laico delegato contendit Narbona
Glossa 21. §. 58.
& seqq. eo modo, quo
Prælati iurisdictionem habentes temporalem,
committere caussas huiusmodi solent: quod si
non ita fiat, irregularitas non poterit euitari, si
Curiæ sæculari reus conclusâ caussâ tradatur. Videtur autem neque ad torturam posse procedi
nisi à delegato dicto, quia cùm sit illa ad sententiam sanguinis ordinata, ad eum spectat, ad quem
& sententia, Aliàs si reus in tortura crimen fateretur, & iudex qui torturam indixit, atque eidem
præfuit, confessionemdelegato traderet, caussæ
sanguinis se manifestè immisceret, & perinde es|
set ac reum capitaliter condemnare: quod cauetur in
Cap. finali. Ne Clerici, vel Monachi in sexto.
*Dico Primò. Negari nequit securrissimum esse procedendi modum, quem Narbona
omnino necessarium arbitratur, vt videtur compertum, estque ille iuxta decisionem
Capitis citati,
in quo Ecclesiasticis habentibus temporalem iurisdictionem vt necessarius præscribitur, dum dicitur,
Debent & possunt.
*Dico Secundò, illum in Tribunali S.
Inquisitionis non videri necessarium. Et quidem
in caussis ad fidem spectantibus id est manifestum. Deinde, in casibus non spectantibus ad illam, vbi de foro tamen ipsius sunt, non est necessaria commissio aut delegatio, vt constat in
peccato Sodomiæ in Portugallia, Aragonia, Valentia, Catalaunia: ergo cùm in Hispaniæ Inquisitione crimina familiarium &c. de foro illius
sint, eodem modo videtur procedendum.
*Deinde id probo ex Concordia
citata
l. 20.
Tit. 1.
lib. 4.
recopilat. in qua statuitur Familiarem, qui deprehenditur non gaudere foro Inquisitionis, remittendum Curiæ sæculari, modo
ibidem tradito, & sic clauditur
: La qual (remision) luego que se hiciere y presentare al Inquisidor, o
Iuez seglar, contra cuya Iuridicion se vbiere declarado,
remita el tal proceso y causa, y lo deje à aquel, en
cuya fauor se vbiere fecho la dicha remision, para que
proceda en el conocimiento y determinacion, de la causa.
Sic ibi. Vbi licet de remissione processûs & caussæ tantùm videatur ferri præceptum, dubitari nequit quin de remissione etiam rei debeat intelligi,
vt benè ostendit Diana
Parte 4.
Tract. 2.
Resolut.
191. Notanda iam verba illa:
Para que proceda en
el conocimiento y determinacion de la causa. Potest
ergo S. Tribunal in determinatione & cognitione causæ procedere: ex quo euidenter elicitur
non esse necessariam caussæ delegationem, quando illa est sanguinis, cùm decisio sit vniuersalis.
*Et ex eadem decisione argui efficaciter
potest. Nam Familiaris, qui mortem intulit, priuilegio fori gaudet in Hispania, dum mors aleuosa non est, vt videri potest apud Narbonam
Glossa 11.
num. 36.
& Glossa 17.
num. 11. de eo
si competentia formetur: seruandus interim in
custodia iudicis præuenientis reus, & si foro non
gaudere fuerit deprehensus, atque in custodia S.
Inquisitionis fuerit, iudici est laico cum processu
& caussa tradendus: ex quo clarè habetur eum
mortis supplicio afficiendum. Et nihilominus id
sine periculo irregularitatis accidit: ergo similiter poterit S. Tribunal in caussa procedere
quādoquando crimen sui est fori, & conuictum aut confessum reum, & sic capitali pœnâ dignum, Curiæ
tradere sæculari. Consequentia est clara: nam in
vtroque casu est eadem ratio, cùm mors sit pariter secutura.
*Benè verum est pro hoc non haberi
speciale Pontificum priuilegium, sicut habetur
pro caussis fidei, & offendentium Inquisitores
ac eorum Ministros, vt videri potest apud Dianam
Parte 4.
Tractatu 8.
Resolut 51. Narbonam
Glossa 22.
num. 64. Leandrum
infrà Quæst. 39.
& P. Fragosum
Disput. 13.
citata §. 1.
numer. 9.
& cùm iurisdictio à Rege sit, inde videri difficile
quomodo possit irregularitatis vinculum euitari.
Neque videri satisfieri ex decisione Concordiæ, quia cùm in illa & Rex & Tribunal Inquisitionis sanctæ concurrant, in neutro est potestas ad
irregularitatis labem submouendam. Proter
quam rationem in casu remissionis post competentiam censet Diana
Resolut. 101.
citata, hoc non
esse ad potestatem Tribunalis supremi referendum, sed dicendum fuisse tantùm declarationem
ex multorum Scriptorum doctrinâ, quos ibidem
affert, asserentium eam non esse proximam cooperationem ad mortem, & ita ab irregularitate
alienam.
*Quæ doctrina casui nostro potest, &
similibus, generaliter adaptari. Nam, sicut ex sententia eorum, quos prædictus Auctor adducit,
colligitur, etiam seclusis Bullis Pontificiis, in traditione
sęcularisæculari CurięCuriæ non incurreretur irregularitas, & in casu nostro, & similibus, non sit aliter
remissio facienda; idem erit de irregularitate dicendum. Quòd si Pontifices pro eo priuilegium
concesserunt, id ad tollendos scrupulos factum,
vt in simili affirmat Diana in Bulla Gregorij
XIV. loquens
citata Resolut. in qua de tradentibus Curiæ sæculari non gaudentes immunitate
Ecclesiasticâ decernit Pontifex. Hoc ergo securos reddere DD. Inquisitores potest.
*Præterquam quòd non videtur necessarium vt capitali pœnâ digni Curiæ sæculari tradantur. Sic enim de Sodomiis, vbi de eorum crimine Tribunal S. Inquisitionis cognoscit, affirmat Freytas in
Additionibus ad Tractatum de Confessariis solicitantibus Quæst. 24.
numer. 136. tales,
nisi sint incorrigibiles, non posse Curiæ sæculari
tradi, quod non improbat Diana
Tract. 7.
Resolut. 20.
P. 4. & Sousa in
Aphorismis Lib. 1.
Cap. 59.
num. 27. ait esse probabile, qui &
num. 37. addit, quòd licet pœna Sodomitæ, plenè probato
crimine, non possit à iudice ordinario minui; Inquisitores tamen Lusitaniæ non ita limitatam
habere iurisdictionem, sed circa pœnæ impositionem procedere valent, prout eis expedire visum
fuerit, ex Farinacio, & conformiter ad Bullam
quamdam Pij IV. Striges etiam & lamias, infanticidia committentes, non solere Supremum S. Inquisitionis Tribunal Romæ, Curiæ sæculari tradere, ex Dusino illius Assessore proponit Diana
Tract. 8.
citat Resolut. 118. quod & cum Pegna
tenet Auctor idem, & pro quo etiam alios adducit Alberghinus
in Manuali Qualificatorum, Cap. 18.
Sect. 3. §. 9.
num. 7.
*Neque id videtur contrarium dispositioni Gregorij XV. in Bulla editâ
die 20.
Martij
1623. apud Carenam
Parte 2.
Titulo 42.
n. 257.
in qua statuit vt constito quòd quis pactum cum
diabolo fecerit, & à fide apostatando, maleficiis,
vel sortilegiis vnam vel plures personas ita læserit, vt ex maleficio vel sortilegio mors secuta sit,
etiam pro primo lapsu Curiæ sæculari tradatur,
debitis pœnis puniendus. Nam Pontifex homicidium cum apostasiâ à fide coniungit, quæ se
solâ illam meretur pœnam etiam in primo lapsu
non confessi. Et ita Diana, qui præfatæ Bullæ
meminit
Tract. 7.
Resolut. 10. ea non obstante id
tenet, quod vidimus. Et quidem cùm priuilegium exemptionis Ministris sit Officij sancti
concessum in eorum fauorem, non est credendum teneri illud ad remittendum Curiæ sæculari, vt ibi ordinaria pœna reddatur: sic enim nihil
|
fauoris haberet; immò odij non parùm: nam
S. Officium ad probationem delictorum validius
& efficacius est: plus enim timetur, vnde & testes promptiores sunt ad aperiendam veritatem.
Estque insuper satis graue sub duplici tribunali
pati reum, dum caussa eius agitur, & pariter ab
eodem iudicari.
*Dico tertiò DD. Inqùisitores in caussis dictis possunt ad torturam procedere, quando
illa fuerit necessaria iudicata. In quo, iis suppositis, quæ de eorum iurisdictione sunt dicta, non
videtur dubitari posse. Concessâ enim iurisdictione, conceduntur omnia, quæ sunt ad illius executionem necessaria
l. 2.
de iurisdict. omn. iud. Et
concesso fine conceduntur omnia, per quæ peruenitur ad finem. Cap.
Cùm infirmitas, de pœnit.
& remiss. Et
Cap. Quoniam, de sent
. excommun.
Præterquam quòd in torturâ non est periculum
irregularitatis, quia neque mortis, aut mutilationis, vt supponitur. Et etiamsi debilitetur membrum, non incurri irregularitatem docent Doctores, quos adducit & sequitur Leander
Parte 5.
Tract. 2.
Disput. 7.
Quæstio. 9. Vnde etiam in Religionibus habere locum potest, non ex speciali
priuilegio Apostolico, sed per consequentiam
iurisdictionis ad criminum punitionem. Et torturam in Tribunali S. Officij immoderatam non
futuram benè ex Farinacio obseruat Sousa
suprà
Lib. 2.
Cap. 39.
num. 25. & regulariter non plures tribus futuras quassationes aut ictus: cùm tamen sciamus in Curia sæculari septem adhiberi
solitas; quod nuper in duobus Indis, accidit de
homicidio suspectis, quos vidi in xenodochio
Diuæ Annæ ciuitatis huius Limanæ vlceratos
medicari.
*Dico quartò. Licet homicidium, de
quo agimus, videatur aleuosum, à seruis inquam
in homine securo patratum, quod sufficere tradit
cum aliis Narbona
suprà Glossa 11.
numer. 6.
&
59. & tunc famulos fori priuilegium amittere,
de quo
num. 54.
& seqq. nihilominus DD. Inquisitores procedere in eo possunt. Id probo.
Quia inprimis non constat talem fuisse, & in
dubio caussam assumere possunt; quia iudex etiam delegatus cognoscit an sua sit iurisdictio. Pro
quo Bossius
Tomo 2.
Tit. 12.
num. 350. ex Ciarlino. Et ita vsu comprobatum in S. Officio testatur Simancas, & cum eo ac Pegna, & Roderico
Acunna tenet Diana
Tract. 7.
cit. Resolut. 10. &
de crimine loquuntur, de quo dubitatur an sapiat hæresim. Nec D. Fermosinus
Tomo 2.
Cap.
si quis contra, de foro competenti. Quæst. 10.
n. 9.
dicens quòd in dubio an sortilegium sapiat hæresim manifestam, vel etiam blasphemia, de qua
numer. 10. Inquisitor non se intromittit, sed accusatos remittere debet ad iudices sæculares, ex
Glossa, & Martha: contrarius censendus est omnino: intelligendus enim perseuerante dubio
: &
tunc etiam non est obligatio remissionis, quia
S. Officium cognoscere potest de sortilegiis, etiamsi non sapiant hæresim, ex Constitutione Sixti V. vt videri potest apud Dianam
Tract. 7.
citat.
Resolut. 10. vbi ait id esse manifestum. Et apud
Ignatium Lupum
in Edictum S. Inquisit. Lib. 24.
Dist. 1.
Artic. 2.
Difficult. 9. & quod ad blasphemos attinet Sanctarellus
Tractatu de blasphemia
Cap. 8.
Dub. 1.
numer. 1. ex quadam Bulla Iulij Tertij affirmat Inquisitores esse iudices contra
omnes blasphemias
: quod non videtur displicere
Dianæ
suprà Resolut. 8. & illi possunt, cum benè
sibi fuerit visum, amplecti. Vide etiam Dianam
Tract. 8.
Resolut. 112.
*Quibus addo, etiamsi occisio aleuosa
sit, in Concordia Indica non exceptum, & ita ex
eo capite nihil obstare
: cùm enim in concessione excipiuntur Regalia, reliqua omnia Regalia
concessa censentur, vt ex pluribus, quos adducit,
probat D. Fermosinus
suprà numer. 51. Neque
hoc mirum, quando respectu Officialium S. Tribunalis, prout sunt à Familiaribus diuersi, de quibus solùm Concordata procedunt, maius aliquid
affirmet Narbona
Glossa 19.
num. 2. crimen scilicet ipsum læsæ Maiestatis, & consequenter rebellionem aleuosam eidem annexam, nequaquam excipi, sed ad forum dictum pertinere.
Nec de hoc plura: quæ autem dixi Supremi Tribunalis iudicio, immò & melius sentientium censuræ subiicio.
Pro casu alio nupero & tumultuario
Discursus vtilis. In quo multa circa
Bullam Pij V. Si de protegendis.
*
ANno præterito 1661. S. Inquisitionis
Tribunal iussit in hac Regum Ciuitate capi vnum ex vrbicis Rectoribus, qui venditioni carnis arietinæ præsidens, inurbana quædam & indecora non semel, eâ occasione, protulerat, dum plus eius generis, quàm ipsi videbatur necessarium, pro personis ad curam Tribunalis eiusdem spectantibus, peteretur. Et captura quidem, non pro communi carcere, habito ad
qualitatem personæ respectu, fuerat constituta,
sed vt in domo maioris Alguacelli, viri quidem
primarij, & ex Equestri D. Iacobi Ordine, vt ibi
aliquamdiu detentus disceret inposterùm & decentiùs loqui & quæ ad suum spectabant munus,
cum Ministris S. Officij digniùs & promptiùs
exercere. Missis ergo ad capturam ministris, ille
vt potuit resistit, sed honorario curru statim inclusus in Prætorium S. Officij ferebatur. Duo
tamen concurrentes Ædiles, seu Prætores vrbani,
vulgo
Alcaldes Ordinarios, irruunt, & captum violenter eripiunt, eumque ad
ExcellentissimũExcellentisimum Proregem
ComitẽComitem de Alba de Aliste deferunt, vt sua
auctoritate interpositâ vim Tribunalis Sancti repellat, caussam illam minimè ad fidem spectantem, sed humanis quibusdam respectibus concinnatam proclamantes. Sed religiosus Princeps
inconsultum & præceps abominatus facinus, iussit quantocyùs ad Tribunal sanctum abiis, qui
eripuerant, vinctum deportari, quod & factum.
Sed cùm illud anteà de ereptionis
violẽtiâviolentiâ fuisset
certius factum, & eam idoneis ac sufficientibus
testibus comprobasset, ereptores duos excommunicatos declarauit, & deinceps in caussa processit, mandato sub excommunicatione adhibito
vt suis se domibus continerent, additis custodibus eorum expensis, nec sane exiguis, sustencandis. Vinctus autem intra Officij sancti claustra
detentus, & in domum propriam post dies aliquot remissus, & præcepto pariter ac Censurâ,
nec non custodibus aggrauatus. Tres item fratres,
|
Religiosi duo, & Sacerdos alius sæcularis, & mandatum clausuræ & censuræ passi, quia verborum
non leues excessus in tumultu capturæ sunt eisdem, aut forte aliàs, imputati. Circa quod non
sine controuersijs actum. Et quia, tum pro iustificando S. Tribunalis processu, tum etiam pro
similibus caussis, commoda esse poterunt, visum
est dubia quædam clarè & breuiter lucidare.
DUBIUM I.
An casus prædictus, si inexcusabilis sit,
ad aliam dici poßit Bullam, præter citatam Pij V. aut Decretum Apostolicum
pertinere.
*
DIco primò. Alia esse Pontificia Decreta contra impedientes officium S.
Inquisitionis, manifestum habetur ex Bullâ Iulij
III.
Kalendis April. 1551. ab Vrbano VIII. renouatâ, vt constat ex Decreto eiusdem
die 7.
Iunij
1633. in qua sic ille
: Licèt à diuersis Romanis Pontificibus Prædecessoribus nostris, etiam per speciales Constitutiones in Corpore juris insertas, fuerit ritè & salubriter sancitum atque decretum, vt seculi Potestates, &
Domini temporales, ac prouinciarum, ciuitatum, terrarum, & locorum quorumcumque Rectores, &c. Neque
Diœcesano Episcopo, vel Inquisitori ipsius Inquisitionis
negotio incumbens se opponere, aut ipsum aliquatenus
impedire, vel impedientibus auxilium, fauorem scienter
dare audeat, perpetuæ damnationis sententia in eos, qui
contra prædicta fecerint, promulgata, quam si per annum animo sustinuerint pertinaci, ex tunc velut hæretici condemnentur, &c. In quibus Pontifex Decretalem Bonifacij VIII quæ habetur in Cap.
Vt Inquisitionis, de hæreticis
in 6. præsertim commemorat, verbis eiusdem adductis, in quibus præsertim notanda illa
: Aut ipsum aliquatenus impedire.
*Est item Decretalis alia Vrbani IV. in
Cap.
Statutum el. 1. eodem titulo, contra statuta sæcularium Potestatum, quibus negotium
Inquisitionis directè aut indirectè possit impediri,
Aut quomodolibet retardari. In ea tamen non est lata
Censura, sed ferenda; sic enim clauditur:
Per
Censuram Ecclesiasticam decernimus compellendos.
Quod quidem non solùm de auctoribus statuti,
sed etiam de executoribus intelligendum, vt videtur compertum, quia statutum propter executionem prohibetur, & ita currit vulgare axioma,
Propter quod vnumquodque tale, &c. adductum in
Authentica, & magis in
C. de Sacrosanctis Ecclesijs.
*Extra Corpus autem Iuris est Bulla
celebris eiusdem Pontificis ex
Anno 1261.
die 27.
Septembris, in quâ sic statuit:
Ceterùm si fortè (
quod
non credimus)
aliqui cuiuscumque conditionis huic negotio vobis commisso se opponere, aut illud præsumpserint aliquatenus impedire, vt non poßit procedi liberè in
eodem:
immò nisi inquisiti seu requisiti id fouerint, &
juxta officium & posse suum singuli juuerint studiosè:
contra eos tamquàm hæreticorum fautores & defensores, & secundùm sanctiones Canonicas, freti eadem auctoritate, intrepidè procedatis. Sic ille. Et præter dicta sunt etiam alia, quæ videri possunt apud Pegnam post Scholia in Eymerici Directorium: quibus præfatus Iulius III. nouum addidit robur Constitutione citatâ, dum excommunicationem
Sedi Apostolicæ reseruatam accumulat contra
prædictos, & eorum Officiales; cùm præsertim se
in negotio hæresis ingerunt, & de eo volunt cognoscere, quocumque prætextu id fiat.
*Et ex hoc videri alicui possit Constitutionem istam, sicut & alias, ad quas alluditur in
ipsâ, non comprehendere eos, qui impediunt
aut retardant in negotio ad fidem non spectante,
quia Pontifices in illis de negotio hæreticæ prauitatis tantùm loquuntur, & dispositiones tales,
vti pœnales, neutiquam ampliandæ, vt sæpiùs dictum, & paullò superiùs
numer. 172. Sed hoc non
obstat
: nam in Cap.
Vt Inquisitionis, sic concluditur:
Si quis verò de prædictis Potestatibus, Dominis
temporalibus, Rectoribus, vel eorum Officialibus, seu
Balliuis, contra prædicta fecerit, aut præfato fidei negotio,
sæpè satis Diœcesano Episcopo, vel Inquisitori incumbenti
se opponere præsumpserit, vel ipsum aliquatenus impedire, &c. vbi post facientem contra prædicta, in
quibus expressi hæretici, credentes, receptatores,
fautores, & defensores; additur qui se opponit,
& impedit in negotio prædicto
: quod quidem
generalius quid indicat, negotium scilicet Inquisitionis ad alia præter adducta, sed tamen in
ordine ad fidei puritatem conseruandam extendi.
Præterquàm quòd cum DD. Inquisitores capturam decernunt; nemini constare potest an propter hæresim, credentiam, receptationem, fautoriam, aut defensionem, id faciant, in quibus Decretalis vim continet manifestam. Et licet aliquid
præcesserit, vt in casu prædicto, propter quod intelligi possit capturæ dispositæ fundamentum; id
ipsum est fallibile, & forsitan cum eo, de quo vulgata notitia, est aliud notitiæ secretioris; cui
illud adiunctum caussam possit reddere grauiorem.
*Circa Caput verò
Statutum affirmat
Glossa contra illius ire dispositionem, & consequenter pœnas ibidem expressas irrogandas, qui
statuunt vt nullus, nisi sit de familia Potestatis,
possit arma gestare. Sic verb.
Indirectè. Non ergo tantùm de negotio hæresis agitur; cùm de
impedimentis tractatur. Et impedientes arma
deferre Familiares, posse vt impedientes puniri,
cum aliis affirmat Pegna in Scholiis ad Directorium citatis
Lib. 3.
Scholia 114. §.
Iam hoc priuilegium.
*Et Vrbanus IV. præfatæ Decretalis
auctor in Bullâ celebri citatâ ante adducta eiusdem verba ex §.
Ceterùm, de quo
num. 192. Inquisitoribus facultatem concesserat prohibendi
Prædicatores Quæstuarios. Vnde qui hoc impediret, absque dubio impedientium pœnas incurreret. Cùm ergo statim de illis statuat, non est
id ad hæresis caussas tantùm limitandum. Et ita
eodem modo debet accipi quod est à Iulio III.
dispositum præfatis innitente, & eadem suo decreto roborante.
Præcipimus ne Diœcesanos Episcopos,
& Inquisitores ipsos, in suo Inquisitioni;
negotio vllo
modo impediant, seu perturbent: neque se in hæresis crimine cognoscendo, seu iudicando, &c. Verba illius
sunt: in quibus impedimentum in officio priùs
generaliter amouetur, & statim speciale illud de
cognitione iudiciali hæreticæ prauitatis. Licèt
ergo Bulla Pij V. non extaret, ampla esset DD.
|
Inquisitorum potestas ad impedientes quomodolibet coërcendos. Sed iam de illa sit
DUBIUM II.
An, & quomodo casus præfatus in Bullâ
Pij V. contineatur.
*
DIco primò. Casus talis in Bullâ præfatâ continetur, quæ etiam renouata
ab Vrbano III.
Decreto citato, num. 190. Constat
ex §. 4. vbi sic habetur?
Quiúe carcerem, aut aliam
custodiam, seu publicam, seu priuatam, effregerit, vinctumque extraxerit, seu emiserit, capiendum prohibuerit, seu facultatem effugiendi dederit, &c. Ecce vinctum capi prohibitum, & captum ereptum. Quid
manifestius?
*Dices agi de hæretico, quod tripliciter
probari potest.
Primò ex tenore Bullæ in eius
§. 1. vbi Pontifex in eos inuehitur impios homines, qui omnibus malis artibus S. Officium subuertere, Ministrosque functionibus disturbare
moliuntur. Tales autem se reprimere velle Constitutione suâ protestatur. Non solent autem tales esse nisi qui hæreticis fauent, & ideò Tribunali sancto sunt infensi, quod est hæreticorum terror.
Secundò, quia §. 2. inter eos, quos offendi
prohibet, sic concludit
: Seu accusatorem, denuntiatorem, aut testem in caußâ fidei, quomodocumque productum. Quod ad præmissos omnes videtur referendum ex communi doctrinâ de qualitate, seu
determinatione in fine dispositionis, pro quâ
Glossa in Cap.
Secundò requiris, de appellationibus
& cum aliis atque ex aliis Barbosa de dictionibus
& clausulis
Claus. 119. de quo & Nos alibi.
Tertiò
quia §. 7. sic habetur
: Quicumque autem pro talibus veniam petere, aut aliàs intercedere tentauerint;
in easdem illas pœnas, quæ in hæreticorum fautores à
Sacris Constitutionibus inferuntur, ipso facto se nouerint
incurrisse. Hæc Pontifex: ex quibus id satis videtur apertum. Tandem, quia Constitutio ista
est conformis duabus aliis, scilicet Innocentij IV.
& Clementis IV. vbi de hæretici capturâ agitur,
& pœnæ impedientibus assignantur. Quæ apud
Pegnam habentur
suprà.
*Sed certè nullo est modo sustinendum,
stante in contrarium supremorum Tribunalium
praxi, quam Pontifices vti suæ menti conformem
dubio procul amplectuntur. Et illi se Tribunalia
inferiora conformant, vt necessarium omnino id
sibi rata: cùm regulam non debeant sequi, quod
nec ipsis est licitum, laxiorem. Et ita videmus
iuxta tenorem Bullæ eiusdem punitos, qui vinctos eripuerant non hæreticos, pœnis aliquando
ex Pontificiâ mansuetudine temperatis. Pro quo
Carena
Parte 2.
Titulo 13.
num. 67. & aliis, de quibus
infrà, num. 215.
*Deinde. Quæ in contrarium adducuntur, non vrgent. Primum enim est quidem
verissimum, & omninò Pontificem velle impiis
hominibus S. Officio infensis validum frænum iniicere, ac penitus reprimere eorum audaciam. Sed
tales non semper fautores hæreticorum sunt, sed
liberrimi, petulantes, & præcipites,
sub pietatis colore, vt loquitur Constitutione citatâ Iulius III. &
licet non omnes subuertere S. Officium malis artibus, aut Ministros suis functionibus disturbare
moliantur
: si tamen id faciant, quod est prohibitum, pœnas incurrunt
: quia tali prohibitione intendit Pontifex, ne quisquam sic agendo in profundum malorum veniat, & illam contra S. Tribunal, & eius Ministros, tandem hauriat impietatem. Quemadmodum si quis hæreticum ex manibus Ministrorum eripiat humano aliquo respectu, Bullæ pœnis obnoxius redditur: & tamen
non ideo subuertere S. Officium intendit, & generaliter Ministros suis functionibus disturbare.
Et reuerà licet expressè ac directè nolit sic
operans S. Officium subuertere, vult tamen, ex
parte quidem, expressè; & interpretatiuè, totaliter. Siquidem suo facto & exemplo viam aliis
sternit similiter faciendi: quod si ita contingat,
actum est de S. Officij auctoritate.
*Secundum est enerue, quia caussa fidei
latiùs patet, vnde & additum à Pontifice,
Quomodocumque productum. Et ita caussa, quæ contra
impedientes agitur, caussa fidei est, vt benè ex
Zanardo Carena
suprà, num. 67. vnde & abiurant,
vt videri potest apud Dianam
Parte 4.
Tractat. 7.
Resolut. 13. in fine: licèt hoc in omnibus locum
non habeat regionibus, de quo
infrà, Dub. 4. &
verò cùm facilè fuisset Pontifici dicere,
In caußâ
hæresis, sicut expresserunt nonnulli alij, nec tamen
dixerit, validum argumentum est vt credamus Constitutionem suam voluisse ad omnem caussam tribunali sancto propriam ampliare. Vnde concedo quod de qualitate aut determinatione, in fine dispositionis adiectâ obiiciebatur.
*Tertium videtur vrgentius, sed soluitur nihilominùs inprimis, si dicamus ibi quidem
esse sermonem de hæreticorum caussis, pro
quibus, qui veniam petunt, eisdem fauere videntur. Prætereà dicendum magis ad rem pœnas
fautorum incurrere, non quia fauent hæreticis,
sed quia Pontifex vult in eodem pœnarum genere comprehensos cum hæreticorum fautoribus:
eò quòd impedire S. Inquisitionis Officium maius
quid est simplici hæretici fauore; tendit enim ad
illud subuertendum, vt iam vidimus asseruisse
Pontificem, & ita grauiùs puniendos benè obseruat P. Palaus
Tomo 1.
tract 4.
Disput. 8.
Puncto 16.
§. 7.
n. 2. sic etiam Pontifex tales pœnis subiicit,
quæ reis læsæ Maiestatis sunt constitutæ, licèt reuerà rei talis criminis non sint.
*Vltimum denique parui momenti est,
cùm constet Pium V. ampliorem voluisse Constitutionem edere pro speciali Tribunalis sancti,
& Ministrorum eiusdem protectione, vnde Constitutionum Pontificum aliorum non meminit,
quia si meminisset, de earum ampliatione non
poterat dubitari.
*Dico secundò. Casus prædictus etiam
in Bullâ Pij V. continetur, quatenus fuit cum
perterrefactione Ministrorum coniunctus, de
quâ §. 2. ibi:
Seu perterrefecerit. Quod quidem
non respectu actionis illius tantùm accidit, sed &
aliarum, quæ deinceps iniungi à DD. Inquisitoribus contingeret. Quis enim non timeat manus
in aliquem iniicere, cùm contra se potestatem sæcularem irrupturam possit verosimiliter suspicari?
Et cedere quidem parùm videbitur honorificum,
quando & resistere magno constat obnoxium
|
esse periculo. Scio hæc non inaniter dici, sed magno, &, vt sic dicam, palpabili fundamento. Vnde
& metus est cadens in constantem virum, quem
in hoc negotio requiri ex Zanardo habet Diana
Resol. 13.
citatâ, & Carena
num. 63.
& 64.
DUBIUM III.
An ob imperfectionem actus poßit casus, de
quo agitur, à pœnis Constitutionis Pij
V. alienus pronuntiari.
*
QVia scilicet ereptus reus, Tribunali
est tandem S. Officij consignatus, vt
in narratione perspeximus. Imperfectionem
namque actus obstare pœnarum incursioni
dictũdictum
à Nobis
hoc Titulo, num. 2. & in materiâ præsenti
loquendo sic tradere videtur Sousa
in Aphorismis,
Lib. 1.
Cap. 28.
num. 16. vbi ita scribit:
Impedientes
Officium S. Inquisitionis effectu non secuto, non excommunicantur in Bullâ Cœnæ. Dixi suprà, Cap. 23.
n. 19.
Farinacius §. 7.
num. 101.
& seqq. sic ibi. Et loco
à se allegato sic habet
: Receptatores hæreticorum
(
idem est de fautoribus & defensoribus iudicandum)
non
excommunicantur effectu non secuto: ab Inquisitoribus
tamen puniendi sunt. Sanchez
numer. 9. (scilicet
Decalogi, Lib. 2.
Cap. 10.) Hæc ille, citans insuper seipsum in Expositione Bullæ
CœnęCoenæ variis in locis.
Et cùm de impedientibus loquens idem velit intelligi de ipsis, quod de fautoribus ac defensoribus, non solùm de excommunicatione Bullæ
Cœnæ intelligendus venit, sed etiam de pœnis
aliàs constitutis, cùm & ipse teneat
citat. Cap. 28.
num. 14. impedientes esse fautores, & tales esse
etiamsi non in odium fidei
n. 17. vt probabilius.
Pro eodem stat Bonacina
Tom. 3.
disput. 1.
quæst. 2.
Puncto 3.
num. 3.
qui malè, vt sæpè facere solet (verba
sunt Dianæ
Tract. 7.
cit. Resol. 21. §.
Sed in fine)
citat
prose Suarez & Filliucium. Et licet de receptatoribus & fautoribus loquatur, de eisdem vt impedientibus etiam loquitur, quod plus est, vt diximus, quàm simplex receptatio & fauor. Tenet
etiam P. Tamburinus
Lib. 2.
in Decalogum, Cap. 1.
§. 6.
n. 7. & Leander
Part. 4.
tractat. 3.
Disputat. 1.
quæst. 21.
*Dico primò. Imperfectio actus in casu
nostro non tollit pœnarum incursionem. Sic de
receptatoribus & fautoribus loquuntur P. Suarez
P. Palaus, Sayrus, Graffia, Megala, & Duardus,
quos adducit & sequitur Diana loco citato §.
At
his non obstantibus, & P. Martinon
Tom. 5.
Disp. 59.
n. 14. & in casu, de quo agimus, est pro eo manifesta Pontificis mens, dum §. 4. sic statuit:
Siue
aliàs auxilium, consilium, aut fauorem, publice, vel occultè, in quolibet prædictorum scienter præstiterit, licèt
nemo occisus, nemo verberatus, nemo extractus, emissus,
vel ereptus, nihil expugnatum, nihil effractum, succensum, direptumúe nullum denique damnum reipsa sit secutum, nihilominùs hic sit anathemate præsentis Canonis auctoritate ligatus. Sic ille: ad quod non est
quod possit verosimiliter responderi, & ita in terminis casus nostri tenet Ignatius Lupus
in edictum
S. Inquisitionis, Lib. 24.
Dict. 1.
art. 2.
Difficult. 4. §.
Circa vtramque, & Difficult. 7.
ad finem. Qui de receptatoribus idem tenuerat
Lib. 14.
Dist. 5.
art. 3.
Difficult. 2. & Carena
suprà, numer. 50.
& 66. qui perterrefacientes testem tantùm excipit. Videndus etiam
num. 104. vers.
Notare. Vnde qui negasse videntur Auctores, speciale hoc statutum
non videntur attendisse, neque in terminis illius
locuti. Et Sousa quidem parùm consequenter
processit, qui
citat. Cap. 23.
numer. 10. ita scribit
:
Receptans hæreticum non desinit esse verè receptator,
quamuis pœnitentiâ ductus illum voluntariè & non
delatus manifestet: mitiùs tamen puniri debet. Decian.
Crimin. Titul. 5.
Cap. 51.
num. 78.
Farin. num. 155.
Sic ille. Atqui receptatio fuit ne receptatus in
manus iudicum veniret, qui effectus non est secutus: quod ergo de non secuto effectu aliàs dicitur,
non est solidâ ratione subnixum.
*Aliud ergo est actum prohibitum non
fuisse perfectè talem, & aliud non fuisse secutum
effectum, ad quem ille tendit. Vt qui furari aut
occidere intendit, non tamen furatus est, aut occidit, pœnas furis aut homicidæ non incurrit, ob
actus imperfectionem minimè sufficientem ad
absolutam denominationem talis, quia neque
furtum, neque homicidium dici potest, quod sub
his terminis prohibetur. Qui autem resistit iustitiæ ministris, ne in manus eorum cadat, licèt reuerà
capiatur, pœnis resistentium subiectus manet,
quia resistentia per se prohibetur, & per accidens est, quòd captura sequatur, aut non sequatur: quod in casu nostro euenit: receptans enim verè receptat, & fauens verè fauet, & captum
eripiens verè eripit, quæ actiones per se sunt prohibitæ sub pœnis adiectis, vnde iuxta illas est iudicandum, & non ex subsecutis per accidens. Et
ita currit doctrina, de quâ Nos
num. 2.
Tituli
huius.
*Dico secundò. Licèt quoad excommunicationem latam in dictâ Bullâ, nulla esse possit exceptio, quia in eâ non est magis aut minùs,
in aliis tamen pœnis esse remissio aliqualis potest,
quando non est secutus effectus. Id probo. Quia
inflictio pænarum huiusmodi non est omnino
præcisa, ita vt debeat necessariò statui à DD. Inquisitoribus, etiam crimine plenè probato. Vnde
ex Zanardo obseruat Diana
cit. Resol. 13. §.
Non
desinam, quòd ad infligendas pœnas positas in dictâ Bullâ consulendus est Senatus Cardinalium
super negotiis fidei deputatus. Pro quo bonus
testis ille Tribunalis sancti diuturnus Consultor.
Et P. Palaus
suprà, num. 13. affirmat pœnam mortis impositam non esse in vsu, nisi in casu rarissimo. Est ergo locus arbitrio, & ita in casu non
secuti effectus habere illud potest locum, quia
ratio pro eâ congrua est satis, & maximè cùm impediens pœnitentiâ ductus restitutionem cum effectu fecit, vt ex Sousa est positum
num. 203. de
receptatore, qui & ipse est impediens, vt diximus.
Sed si quis fuerit
èex manibus ministrorum ereptus,
& vt sibi consulat fugiendo permissus, aliàs capiatur, id ad euitandam pœnam nihil videtur
conducere, nisi quatenus iuuare eum plus forsan potuit, & noluit, eripuisse contentus. Vnde
res hæc ex circumstantiis maximè pendet, quæ
in caussis criminalibus magnum solent habere
momentum.
DUBIUM IV.
An ex eo quòd impedimentum non fuerit ex contemptu aut odio S. Tribunalis, id poßit incursioni pœnarum
obstare.
*
FVndamentum dubia præstant verba
Pontificis sic enim §. 5.
Nemo autem
expurgationem habere, aut caussam vllam proponere
vel prætendere poßit, qui tantum nefas in contemptum
& odium huius Officij admiserit: nisi contrarium per
planas probationes docuerit se fecisse. Sic ille. Circa
quod ita scribit Sousa in
Aphorismis Lib. 1.
Cap. 28.
num. 9.
Intelligitur hæc Constitutio quando offendentes ipsos Inquisitores, & ministros, id faciunt in contemptum & odium S. Officij, secus verò si ex alia caussa,
ex qua per claras probationes id fecisse ostendant, non
in odium Inquisitionis. Farinacius 5.
n. 8. (§. inquam
5.
Quæst. 182.
de hæresi.) Idem tenet Lupus
suprà Lib. 24.
Dist. 1.
Art. 2.
Difficult. 2. in fine. Sed
cùm
Difficult. 9. §.
Si primo modo, aperte contrarium teneat, dubitari potest an in loco priori error typographiæ substet. Cui tamen obstare videtur citatio Farinacij pro suo asserto, & quòd
in Catalogo erratorum in fine non contineatur.
*Sed contrarium amplectitur Ioannes
Baptista Scortia in
Epitome Bullarum Epit. 106.
Theoria 278. dicens Pontificem non velle à præfatis pœnis eximere quempiam, eo quòd tantum
facinus suâ naturâ in contemptum maximum Inquisitionis vergens, docuerit se aliâ caussà, quàm
contemptûs & odij prædicti Tribunalis fecisse:
sed solùm si doceat se contrarium præstitisse:
quare probata quidem actio contraria violationi
Inquisitionis eximit à pœnis, sed non diuersitas
intentionis
: vtpotè si aliquis hæc commisisset rogatus precibus consanguinei, non formaliter in
contemptum S. Inquisitionis. Sic ille censet. Et
exemplum ab ipso adductum non ita accipiendum quasi ex illo probetur contrarium factum
violationi, sed vt diuersitas, intentionis non releuet violatorem: qui enim rogatus à consanguineo tale quid perpetrat, non videtur ex formali
contemptu aut odio operatus: sed nihilominùs
facinus committit ex se in contemptum & odium
S. Tribunalis vergens, quod est ad pœnas incurrendas satis. Et satis quidem contemnere Sanctum videtur Officium, qui propter pretium aut
preces in eius sacrarium irrumpit, mandata violat, irreuerens, infrunitus.
Aut Ecclesiam Dei contemnitis¿? Sic Apostolus 1.
Cor. 11.
v. 22. quia in
Ecclesia videbat indecentia quædam, dum voluptatem præferebant suam Corinthios perpetrare.
*Dico primò. Quomodocumque impedimentum dictum contingat, excommunicatio incurritur Constitutionis prædictæ. Hoc quasi
certũcertum videtur statuere Carena
suprà n. 102. quod
& tenet Lupus
citata Difficult. 9. qui
Artic. 4.
contrarium videtur amplecti quando impediens
non est talis respectu hæretici, aut eius actio hæresim sapit: solùm enim ad talia Inquisitorum
iurisdictio se potest extendere. Pro quo sex adducit Auctores, qui de blasphemiâ agentes id indicant, dum non hæreticalem ad Inquisitores
negant pertinere. Sed certè eorum nullus in casu nostro locutus, qui specialis est. Videtur autem Assertio efficaciter ostendi posse, tum ex
praxi Romanæ Inquisitionis, annuente Pontifice: tum quia Pontifex Constitutionis Auctor.
nullo modo vult à pœnis expertem, qui ex humano aliquo affectu fecerit quod seuerè adeò
prohibetur, vnde indubitatum est illum esse grauiter puniendum. Atqui non pœnis reorum læsæ Maiestatis, iuxta modum dicendi contrarium,
quia in odium & contemptum non est commissum: ergo saltem excommunicatione, quæ est
maximè propria Ecclesiasticæ potestatis. Patet
illatio, quia aliàs sic delinquens omnino euaderet immunis. Si dicas puniendum pœnâ arbitrariâ. Instari validissimè potest
: nam eo pacto
Constitutio dicta nihil in casibus talibus operatur: pœna enim arbitraria, etiam non stante
Constitutione huiusmodi, statui poterat: vnde
& Auctores ante Pium V scribentes, de pœnis
impedientium agunt, pro quibus & aliæ Bullæ
extant, & Decretales, vt vidimus
Dub. 1.
*Dices sententiam esse multorum,
quos adducit & sequitur Diana
Parte 4.
Tract. 7.
Resolut. 21. §.
Verùm ego, asserentium fautores
hæreticorum non ligari excommunicatione Bullæ Cœnæ contra illos, nisi faueant hæreticis vt
talibus: sicut & loquitur P. Sa V.
Excommunicatio Bullæ Cœnæ numer. 1. & Lupus quoad forum
conscientiæ
Libr. 14.
Dist. 2.
Artic. 1.
Difficul. 7.
P. Tamburinus
in Decalogum. Lib. 2.
Cap. 1. §. 6.
num. 6. vbi se refert addicta
Libr. 1.
Cap. 3. §. 7.
v. Hæreticus. Quod & videtur in casu nostro
cum proportione dicendum, vt non ligentur qui
in odium & contemptum S. Officij non fuerint
operati.
*Sed hoc non obstat. Nam inprimis
sententiam contrariam in fautoribus tenent P.
Suarez, P. Laymam,
Sousa & Sanctarellus, apud
Dianam §. ante nuper citatum. Et prætereà P.
Palaus
Tomo 1.
Tract. 4.
Disput. 3.
Puncto 5.
n. 9.
Nec contrarius videtur P. Martinon
Tomo 5.
Disputat. 59.
num. 213. licet enim dicat non incurrere excommunicationem fauentem ex titulo amicitiæ, cognationis, aut vtilitatis, addit tamen
extra caussam hæresis. Quod & in aliis Auctoribus obseruandum, qui immeritò pro assertione opposita referuntur. Aliud est namque fauorem præstari hæretico extra caussam hæresis,
quando scilicet ille non quæritur, aut aliquid agitur in ordine ad hæresim puniendam. Licet enim in hoc secundo casu non faueatur vt hæretico formaliter, fauetur tamen in caussa hæresis:
& tunc excommunicationem incurri non videntur negare quotquot priori modo loquuntur:
vnde & contrarium non esse Patrem Martinon
meritò pronuntiamus. Et hoc pacto etiam accipiendum quod tradit P. Palaus
Disput. 8.
Puncto
16. §. 7.
numer. 1. vbi ait pœnas fautorum non
incurrere, qui ex titulo consanguinitatis vel amicitiæ faciunt: ne sibi apertè contrarius euincatur. Id quod etiam benè explicat P. Fragosus
Tomo 2.
Lib. 1.
Disput 3. §. 1.
num. 29. vers.
Excusantur, dicens requiri ad incurrendam censuram,
quòd quis faueat propter hæresim, vel quòd fauor
|
redundet in fauorem hæresis. Quid dicat Leander
Part. 4.
Tract. 3.
Disput. 1.
quæst. 18.
*Deinde (quidquid de præfata sententia probabili sit) in casu nostro alia est ratio
:
nam Bulla Cœnæ solam pœnam excommunicationis profert à prædictis incurrendam. Si ergo
fundamentum sit ad Pontificis mentem dignoscendam, vt non sit verosimile adeò graue onus
imponere, cessabit illa penitus, quia non est diuisibilis. At Pius V. in sua Constitutione diuersas pœnas imponit, & manifestum est ex humano
impedientem affectu aliquas mereri: cùm ergo
grauissimæ illæ læsæ Maiestatis non habeant locum; iuxta modum illum dicendi, excommunicatio
saltẽsaltem debet admitti, vt
superiùs arguebamus.
*Dico secundò. Quocumque humano
respectu impedimentum contingat, pœnis aliis à
Pontifice designatis obnoxius remanet impeditor. Sic Scortia
suprà Sousa
citat. Cap. 28.
numer.
17. vbi ita scribit:
Impedientes Officium S. Inquisitionis, & ad id dantes auxilium, consilium, vel fauorem,
non in odium fidei, sed propter alias caussas, probabile
est non dici fautores hæreticorum: oppositum tamen
probabilius est. Dixi Cap. 23.
num. 6.
& 7. Sic ille,
qui loco à se citato de receptatoribus egerat, vbi
nec parentes, nec filios, nec coniuges excusat,
licet,
numer. 8. mitiùs dicat puniendos. Eum sequitur Diana
supra Resolut. 13. §.
Sed ego. & vterque de impedientibus locutus
: de quibus & agens Sanctarellus
Tract. de hæresi, Cap. 41.
Dub. 3.
num. 5. in fine, licet dicat non esse suspectos de
hæresi, si id faciant ex amicitia, vel consanguinitate: addit tamen procedi contra ipsos posse
tamquàm perturbantes iurisdictionem S. Officij,
quod & alij affirmant, vnde & iuxta communem
videtur esse Doctorum sensum pœnas perturbatorum
nōnon effugi ex humanis respectibus, quamuis possint temperari. Quod & probo
:
*Primò ex praxi Supremi
S. Inquisitionis Tribunalis, & Pontificiæ
Sedis, pro qua faciunt quæ habet Carena
suprà num. 67. vbi punitum quemdam ait Constitutionis pœnis, qui
blasphemum nomine Inquisitionis captum eripuerat. Et §. 19. vbi de Regente Aponte. Et
n.
99. vbi diuersas sententias delinquentium contra
illam refert, licet non abiurent, quia non suspecti. Et
numer. 100. vers.
Sic etiam, vbi Gregorij
XV. manifestam declarationem adducit.
*
Secundò. Quia si excusatio talis valeret, nullo modo à Pontifice esset grauissimo malo consultum, cui ipse intendit remedium efficax adhibere, vt ex Constitutionis constat exordio. Id ostendo. Nam vix est (si apertè
hæreticus non sit) qui excusationem aliquam
non posset adducere ex motiuo humano, à contemptu & odio
S. Tribunalis alieno. Id quod in
regionibus, vbi fides Catholica viget, est specialiter certum, in quibus nihil tale præsumitur, vt
obseruat Lupus
suprà Dist. 1.
Artic. 2.
Difficult, 1.
in principio, regulariter loquendo
: & ideò non
abiurant, vt ante eum tradiderat Carena
citat.
num. 99. Deinde,
Si amici, si cognati, si socij, si
collegæ, eripere reum absque periculo incursionis pœnarum possunt, quæ erit in capiendo securitas? Certè si puniri tales possint virtute Pontificiorum Decretorum, vt nuper dicebamus, id
Pius V. non iudicauit sufficiens ad securè in hoc negotio procedendum
: & ita securitati Ministrorum consulens, sic, vt vidimus, ordinauit.
Hoc autem non consecutum liquet, si euasioni
illi locus sit, de contemptu & odio minimè interuenientibus, tantoperè humanis respectibus deferendo: vix enim erit, cui fautores huiusmodi
desint, cùm aut cognatos, aut amicos, aut collegas, seu socios, in quouis viuendi genere sit facile reperire.
*Dices Pontificem ita significare verbis
allatis, dum contemptum & odium in violatione
iurisdictionis Officij sancti interuenturum exponit. Ad quid enim illud, si verba talia nullum erant effectum specialem habitura? Sed hoc certè
non vrget; iam enim ex Scortia congruam expetitionem accepimus.
Instrui tamen potest ex eo quod Pontifex addit, per claras probationes posse contrarium ostendi? Rogo enim quid sit hoc contrarium? An
tantum nefas non admissum, quia reuera actio
nulla iniuriosa extitit? cum tamen falsò imponatur. At hoc dici nequit: nam si actio non est legitimè probata per euidentiam facti, non potest
à quoquam exigi vt per claras probationes contrarium doceat: cùm non possit nisi confessus aut
conuictus condemnari, quorum nihil datur. Si
autem semi-plenè probata sit, non item requiritur
clara probatio in contrarium, sed proportionata:
vnde testimonium vnius testis testimonio alterius
eliditur, & indicia tormento purgantur, aut aliter,
secundum varias Iuris dispositiones, & etiam indiciis contrariis eliduntur. Pro quo Auctores adducit Diana Parte 4. Tract. 6. Resolut 2. in fine. Aliter ergo est illud Contrarium explicandum, vt scilicet per probationes claras ostendatur non esse
factum in contemptum & odium id, de quo reus
accusatur. Stare ergo ereptio, & sic actiones aliæ possunt, quin contemptum & odium importent, & ita ex mero facto non arguitur incursio pœnarum, ex eo quòd ipsum ex se in contemptum & odium vergat, iuxta dicta.
*Bona quidem instantia: sed ad quam
occurrere instanter possumus
: Nam stante præfatâ intelligentiâ de impedimento, ex se vergente
in contemptum & odium S. Officij, stat posse aliquando probationes esse in contrarium, si quis
videlicet clarè ostendat se ignorasse eos, à quibus
captus trahatur, Ministros
S. Officij fuisse. Quod
posse contingere testatur Pontifex §. 4. verbis illis:
Scienter præstiterit. Item potuit ex graui metu
operari: quo euentu excusationem Doctores
admittunt, vt videri potest apud Sousam in
Aphorismis Lib. 1.
Cap. 23.
num. 12. ex Farinacio, &
P. Azorio. & etiam apud P. Palaum
Tract. 4.
Disput. 3.
Puncto 5.
num. 13. vbi communem dicit esse sententiam, pro qua præter Farinacium
adducit Pegnam,
Simancam, & Vgolinum. Et
etiam apud P. Fragosum
Tomo 2.
Lib. 1.
Disput.
3. §. 1.
num. 27. vbi addit alios. Prætereà, si videret quis virum nobilem à Ministris nimis indecorè duci, & contra DD. Inquisitorum voluntatem id esse sibi persuaderet, quæ persuasio esset
absque dubio benè fundata: numquàm enim indecora huiusmodi & inurbana tractatio esse illis
grata potest. Et sic aliæ possunt esse caussæ, quæ
proponi & prætendi meritò possint, & propter
eas expurgationem sic proponentes & præten|
dentes habere.
Sic ergo non stat captum eripi
scienter & sponte ex quocumque humano respectu, quin pœnæ constitutionis incurrantur
: cùm
tamen stet optimè verborum illius sensus secundùm datam explicationem.
*Dico tertiò. Etiamsi dicamus sententiam contrariam non solùm esse probabilem, sed
veram, in ordine ad praxim parùm deseruire potest: vnde
S. Tribunal valebit semper auctoritatem suam magnâ cum potestate tueri. Hoc probo & explico. Nam contendens se non ex contemptu aut odio operatum, sed ex alio humano
affectu, id debet per claras probationes ostendere: cùm autem intentio sit actus internus, difficillimè potest per probationes claras demonstrari. Illis igitur deficientibus, procedere
S. Tribunal poterit ad pœnarum inflictionem.
Dices ex Carena num. 30. & seqq. etsi Pontifex claras probationes exigat, sufficere probabiles, quod benè probat. Verùm cùm non vtcumque probabiles in negotio adeò graui sufficiant,
sed quæ valde ad claritatem accedant, idem de
illis videtur dicendum, esse scilicet valde difficiles.
Cumque iudicium circa hæc apud iudices sacros
sit futurum, clarè ex eo apparet posse probationibus talibus non deferre, & ita reum Pontificiis pœnis dignum pronuntiare, piè easdem temperando, de quo inferius Dub. 6. Quando etiam si
tantùm probabiliter procedant, excommunicatio S. Tribunalis, sicut & declaratio timenda sit,
& contra eam neutiquam eundum, iuxta ea,
quæ adducit D. Fermosinus Allegat. citatâ, num.
76. pro quo & videndus P. Suarez Tomo 5. in
3. p. Disput. 4. Sect. 6. num. 6.
DVBIVM V.
An pœnæ Constitutionis prædictæ possint
à Tribunali Sancto temperari.
*
DIco primò. Quod ad excommunicationem attinet, temperamentum
non patitur. Id clarum, quia vt dictum
supra
num. 213. illa non est capax diuisionis.
Dico secundò. Pœnæ aliæ temperari possunt.
Sic colligo ex Auctoribus, qui de fautoribus agentes, puniendos dicunt DD. Inquisitorum
arbitrio: ex quibus aliqui negant posse illis pœnam confiscationis bonorum infligi. Quos cùm
afferat Diana Tract. 7. citat. Resolut. 21. §. Hoc
supposito, in fine, sic subdit: Verùm ego illam admitto, Stante Constitutione Pij V. si de protegendis, in
qua clarè contra supradictos infligitur talis pœna. Sic
ille, pergens §. sequenti in hæc verba: Notandum
est tamen hic titulum consanguinitatis, vel amicitiæ
strictißimæ, non excusare in totum fautores hæreticorum à supradictis pœnis, quæ latitudinem habent, sed
debent moderari pro matori vel minori sanguinis coniunctione; & ita docent Doctores &c. Vbi dici nequit non loqui in terminis Bullæ Pij V. cùm eam
referat. Quòd autem excipiat eas, quæ latitudinem non habent, propter excommunicationem
dictum, iuxta priorem Assertionem. Videndus
etiam Carena §. 21. & 24.
*Deinde id probo ex praxi
S. Tribunalis, de qua
num. 207. Quibus addo recentiorem casum apud D. Fermosinum
: Prætor namque
Vallisoletanus valde in hoc genere criminosus,
& proptereà excommunicatus ac interdictus, absolui iussus à Regiâ Maiestate, interueniente
procul dubio supremo Tribunali. Quid autem
casus ille ad Bullam Pij V. spectaret, ex facto
constat, & Allegatione pro ipso, præsertim
n. 30.
vbi illius inducta mentio.
*Dico tertiò, Prædicta potestas moderandi pœnas est etiam in Tribunalibus inferioribus. Hoc potest ex eorum etiam praxi probari,
& prætereà ex mandato supremi Romani Tribunalis, de quo
num. 207.
citat. vt non infligantur pœnæ Bullæ nostræ nisi illo consulto: possunt ergo aliæ infligi, iuxta Doctores, de quibus
dudum
: quibus adde
Sousam in
Aphorismis Lib. 1.
Cap. 28.
numer. 20. vbi ita scribit:
Impedientes dictum Inquisitionis Officium, siue directè, siue indirectè,
tam in odium fidei, quàm ob alias caussas, pœnâ arbitrariâ puniuntur. Peña d. Comment. 79.
Farinacius
§. 5.
num. 73.
& 74. (
Quæst. scilicet 182. de hæresi)
Sic ille. Et adducti ab ipso post Bullam Pij
V. scripserunt, vt manifestum. Licet contrarium
videatur tenere Carena §. 24.
citato. vbi ait casus huiusmodi semper ad Supremum Senatum
referendos, ad quem spectat declarare incursionem in pœnas Constitutionis. Verùm id de consilio tantùm videtur dictum, vnde vers A
duerte,
concludit sic; A
d quos ob id consulo quòd huiusmodi
caussæ semper referantur. Sic ille de Romano Senatu locutus. In Hispanico etiam faciendum vbi
res non vrget. Sed pro nobis stat insuper Lupus
Lib. 24.
Dist. 2.
artic. 3.
Difficul. 1. vers.
Tum præterea circa expositionem Constitutionis nostræ
locutus.
*Dico quartò. Quòd de priuatione Beneficiorum ipso facto statuit Pontifex verbis illis:
Beneficiis, & Officiis omnibus Ecclesiasticis præsentium
auctoritate priuati &c. moderationem etiam habere potest, non adhibitâ declaratione priuationis, sine qua Beneficia iustè retinentur, iuxta receptissimam sententiam. de qua sæpiùs in
Thesauro, & suprà num. 8. & videri, si placet, poterit P.
Palaus
Tom. 1.
Tract. 4.
Disput. 3.
Puncto 6.
num.
5.
& Puncto 6.
numer. 2. Si dicas non videri sine
peccato fieri posse, vt qui à Pontifice priuati sunt,
non declarentur tales. Occurri potest ex eo quòd
Pontifex non ita priuat, vt ad effectum priuationis non exigat declarationem. Cùm ergo hæc
iustis ex caussis suspendi queat, has ipsas caussas
non videtur improbare. Quemadmodum in laicorum condemnatione accidit, quos omni dominio, dignitate, honore &c. priuat verbis illis
ex §. 4.
Et perpetuò eo ipso priuatus. Et nihilominus
id stat, quod diximus, A
ssert. 2.
& 3. vbi & suspenditur, quod ad priuationem consequens videbatur: vnde §. 13. exhortans Sæculares Potestates ad impertiendum auxilium, & pœnas exequendas, his vtitur verbis:
Siue in præstando ministris prædictis auxilio, siue in criminum post Ecclesiæ
sententiam animaduersione. &c. vbi non ait post
suam sententiam puniendos, ob crimina scilicet,
propter quæ omni sunt honore ac dignitate priuati: sed post sententiam Ecclesiæ
: apertè indicans futuram aliam à suâ distinctam, in qua dicimus posse moderationem adhiberi.
*Quibus addendum Pontificem, cùm
|
de pœnis infligendis loquitur, nullum præceptum verbis expressis imponere, quo tamen vsus
§. 10. circa Constitutionis publicationem cum
Ecclesiæ Prælatis loquens. Licet autem addat:
&
quantùm in se est firmiter obseruari procurent, id non
vrget pro necessaria inflictione pœnarum, pro
qua DD. Inquisitoribus nullum præceptum imponit, neque Episcopis ipsis vt Ordinariis Inquisitoribus: sed illud tantùm exoptans vt Constitutio vim habeat, pœnas, cùm conueniens videbitur, infligendo, aut eas, cùm opportunum
fuerit, temperando. Dici enim verissimè potest
Constitutionem hoc modo à Tribunalibus sacris, firmiter, quod votum Piissimi Pontificis, obseruari. Neque merum rigorem tenendum semper optat Pontificia benignitas, etiam cùm irata
fuerit, misericordiæ, Diuinæ instar recordata.
DVBIVM VI.
Quæ occurrunt in casu nostro, an sint
sufficientia pro Constitutionis pœnis
temperandis.
*
DIco primò. Reorum nobilitas in rigore loquendo non videtur attendenda, etiamsi nota illa, & equestrium Ordinum
Crucibus decorata. Hoc videtur ex Constitutionis tenore perspicuum, in qua Pontifex §. 2. Ciuitates integras, & populos, Comites, Marchiones,
Duces, & potiori titulo illustres inuoluit. Et quod
ad excommunicationem attinet, id nequit dubitari. Quod & tradit Carena
Parte 2.
Tit. 7. §. 89.
generaliter locutus de criminibus ad S. Inquisitionis Tribunal spectantibus. Et licet dicat non
imponendam pœnam, quæ infamiam irrogat:
addit tamen earum loco alias subrogandas, castigandos tamen tradit
Parte 3.
Tit. 13.
numer. 60.
loco triremium.
*Dico secundò. Probabile est nobilitatem temperationi pœnarum caussam aliquam
præbere. Id probo. Nam Scriptores, de hoc loquentes discrimen statuunt inter nobiles, & ordinum inferiorum, sicut cùm de blasphemis agunt,
& de contrahentibus binas nuptias. Pro quo Salcedus in
Additionibus ad Bernardum Diaz. Cap. 8.
Lit. B. & Cap. 110.
Lit. A. Sousa in
Aphorismis
Lib. 1.
Cap. 19.
num. 20.
& Cap. 35.
num. 20. &
generaliùs
Lib. 3.
Cap. 36.
num. 7. vbi de pœnis
arbitrariis, & alij apud Dianam
Parte 4.
Tract. 7.
Resolut. 21. §. 2.
*Dico tertiò. Quòd vnus ex duobus
prædictis Prætoribus Familiaris esset S. Officij,
non videtur illum releuare, sed potiùs excessum
aggrauare. Id clarum
: quia tenebatur strictiori
valde vinculo, & ratione præstiti iuramenti, pro
S. Tribunali stare. Nihilominùs considerationis
esse aliqualis potest, vt non in odium illius operatus sit, cuius se cruce voluit & prætendit honorari.
*Dico quartò. Quòd ereptus esset
èex gremio Vrbani Capituli, cuius Alcaldij sunt Capita.
rationem pro temperamento exihet aliqualem.
Nam sicut iniuria vni de consortio facta, toti videtur facta consortio, vt ex Sesse & Bartholo
tradit D. Fermosinus in C
ap. Si quis contra, de foro competenti.
Quæst. 16.
num. 4. ita molestia vni
ex consortio illata, omnibus videtur inferri: vnde secundùm naturalem inclinationem est ad illam depellendam prouocari. Currit ergo suo
modo hic quod de stricta amicitia & cognatione
Doctores tradunt, vt vidimus
num. 220.
*Dico quintò. Conducere etiam potuit
ad moderationem pœnarum ampla & honorabilis parentela, quæ Tribunali Sancto nimis maneret infensa, & ratione illius quamplures alij, quibus cum tituli amicitiæ aut dependentiæ intercedunt, vnde & tota fere respublica, vnde & illud
potest odiosum reddi, quod minimè est conueniens: licet enim expediens sit vt timeatur, sed
non esse Fidelibus exosum. Et ita DD. Inquisitores vti communes parentes student se omnibus
amabiles exhibere. De quo in
Titulo num. 28.
*Dico sextò. Quod rei capturam iniustam censuerunt, non videtur facinus minorare.
Id ostenditur. Nam sic operantes grauem iniuriam S. Tribunali constat irrogasse, iudicantes
illud ex priuatis affectibus procedere, & non iustitiæ terminis in re adeò graui & notabili, strepituque plenâ seruatis. Cùm pro iudice stare debeat semper præsumptio, vt est apud Doctores
obuium: quod specialiter in iudicibus Tribunalis sancti procedit, qui maximâ cum maturitate
& consultatione se gerunt, vt expendit D. Fermosinus A
llegat. citat. num. 78. de quorum etiam
probitate & æquitate testantur Auctores apud
eumdem in Cap.
Si quis contra Quæst. 16.
num. 16.
Nihilominùs ex hoc capite sumi argumentum
potest vt ereptio non fuerit ex odio Tribunalis
facta, & ita circa pœnas Constitutionis non esse
rigidè iudicandum, quidquid de aliis sit aggrauantibus aliunde.
*Dico septimò. Quia in hoc casu nonnullæ sunt incidentiæ repertæ, ex quibus apud
vulgus bonum Tribunalis nomén aliquatenus
videbatur infuscari ad fabellas facile, & ad peiora
credenda promptissimum; meritò potuit temperamentum pœnarum nostræ Constitutionis assumi. Hac enim de caussa rei aliquando de hæresis
etiam crimine, ab ordinariâ pœnâ immunes euaserunt, quia scilicet Inquisitor impunitatem relapso confitenti pollicitus fuerat; ne scilicet bonum Tribunalis sancti nomen aliàs traduceretur, dum in eo promissorum fides inuiolata non
extaret. Pro quo D. Cantera in
Quæstion. Crimin. Cap. 1.
de vera confeßione n. 9. ex quo Diana
Parte 4.
Tractat. 8.
Resolut. 22. apud quem etiam
Flamminius Cartharius benè obseruat DD. Inquisitores maiorem aliis iudicibus potestatem habere ad pœnas aut temperandas, aut remittendas,
& propter vitanda scandala etiam in casu hæresis
Farinacius
de hæresi Quæst. 186.
num. 149.
*Dico vltimò. Quia in casu dicto captus non est penitus à potestate S. Tribunalis ereptus, sed eidem restitutus, pœnæ potuerunt
meritò temperari. Constat ex dictis
Dub. 3.
Artic. 2. & vt singulæ ex dictis caussis sufficientes
non sint, earum cumulus iure optimo potuit
sufficiens reputari:
Singula enim quæ non prosunt,
simul collecta iuuant.
DUBIUM VII.
An potuerint præfati rei sine citatione excommunicati, informatione statim sumpta, declarari.
*
RAtio dubitandi est, quia in excommunicatione à Iure ante denuntiationem
debet declaratoria commissi criminis sententia
præcedere, & consequenter citatio, vnde & appellatio à denuntiatione interponi, vt ex Cap.
Peruenit. 1. & Cap.
Consuluit, de appellation. Doctores colligunt: pro quo videri potest Marius
Alterius
de Censuris, Libr. 3.
Disput. 3.
Cap. 4. Vers.
Quintus casus. Diana
infrà, Leander
Parte 4.
Tract.
1.
Disputat. 7.
Quæst. 8. P. Suarez
Tomo 5.
in 3.
p.
Disput. 3.
Sect. 15.
numer. 20. P. Filliucius
Tractat.
11.
num. 118. & obuij alij, quibuscum ex recentissimis D. Fermosinus
Allegat. citat. n. 70. 71.
&
72. vbi multos adducit.
*Nihilominùs Dico DD. Inquisitores
legitimè processisse. Ratio est; quia quando
factum est notorium & penitus inexcusabile,
non est sententia declaratoria necessaria, nisi
quæ in denuntiatione ipsa continetur, quia neque appellationi locus esse potest, per quam denuntiatio impediatur, vt ex citatis Capitibus habetur, & tenent citati, apud quos Nauarrus, Couarruuias, & alij: pro quo & Fermosinus plures
congerit. Licèt enim in casu nostro non omnes
loquantur, iuuant tamen quatenus, vbi caussa notoria est, admittendam non esse appellationem
affirmant: vnde & superflua ad denuntiationem
videtur citatio, quandoquidem nihil, eâ factâ, responderi potest, per quod denuntiatio impediatur: præsertim ad accelerandam illam vrgente
ratione. In terminis autem casûs nostri loquuntur Couarruuias in Cap.
Alma mater, Parte 1. §.
9.
num. 6. Vers.
Et hæc quidem. P. Suarez
suprà, Sect.
10.
num. 18. Leander
Quæst. 11. citans Nauarrum,
Syluestrum, & Alterium, qui tantùm de Canonicâ monitione ad excommunicationem latam à
iure incurrendam minimè necessariâ locuti, &
non in casu nostro. Pro quo est Textus in Cap.
Cùm sit Romana, de appellat. §.
Prætereà, ibi:
Nisi fortè manifestus raptor vel fornicator existat:
sicut
ille, quem absentem, & irrequisitum Apostolus excommunicauit. Sic Alexander III. citans locum ex
2.
Corinth. 5. videndus etiam Diana
Parte 5.
Tract.
9.
Resolut. 18. & Bassæus verb.
Excommunicatio 2.
num. 15. nonnullos allegans. Pro quo & praxis
suffragatur, quando, vt dixi, pro acceleratione
ratio est vrgens.
Interdum enim nec locus, nec tempus patitur pleniùs deliberare consilium. L. 1.
Responso 1.
D. de exerc. act. Iuxta hæc ergo non est quod in
facto DD. Inquisitorum possit condemnari.
Stante insuper communi sententiâ, de quâ Bossius
Parte 1.
Titul. 1.
numer. 929. quòd in delictis
non admittentibus excusationem non est necessaria citatio, etiam ad sententiam.
*Obiectum à quibusdam informationem præproperè factam, & solis ministrorum,
qui ad capturam missi, testimoniis
: quos non
esse legitimos tenent aliqui apud Carenam
Parte
2.
Titul. 13. §. 68. Sed certè quod ad festinationem attinet, ea fuit pro casus contingentiâ necessaria: & cùm nihil defuerit ex substantialibus,
nequit eâ de caussâ notari, iuxta nuper dicta. Ministros autem esse testes legitimos, quando homines viles non sunt, tenet cum aliis citatus Carena §. 69. In nostro autem casu non fuêre viles,
quales esse birruarij solent, sed homines honorati,
quorum testimonium ex nullo possit titulo vllatenus infirmari. Et quod ad festinationem spectat roborandum vlteriùs vti maximè Iuri conforme ex Cap.
Constitutionem, de sent. excomm.
in 6. vbi cùm pro excommunicatione trina monitio cum competentibus aliquorum dierum interuallis vt necessaria statuatur, sic tandem concluditur:
Nisi facti neceßitas aliter ea suaserit moderanda. Videatur P. Suarez
suprà, Disput. 2.
Sect. 9.
num. 4. & Glossa V.
Neceßitas exemplum apponens,
vt quia partes sunt ad rixam & arma paratæ,
nec curant monitiones Episcopi. Iuxta
L. Æquißimum.
D. de vsufr.
DUBIUM VIII.
Quomodo absolutio committi potuerit Qualificatoribus, cùm excommunicatio sit
Pontifici reseruata, quod probatur.
*
NOn esse reseruatam absolutionem præfatæ Bullæ, tenent aliqui, quos adducunt Carena
Parte 2.
Titul. 13. §. 103. & Lupus
in edictum
Lib. 24.
Parte 4.
Dub. 2.
artic. 1. Cuius
contrarium tenent Carena ipse
ibidem, & alij, quos
citat. Lupus etiam, licèt vtramque sententiam
dicat esse probabilem, & pro temporum ac locorum opportunitate posse nunc vnam, nunc aliam
prudenti cuiquam deseruire
: in id tamen magis
inclinat, vt reseruata sit
: ait enim melius esse intacta iura seruari, quàm post vulneratam caussam
remedium quærere.
L. finali. C. in quibus caußis in
integr. restitut. & melius item pauca agere cautè
quàm multa periculosè.
Nouella 44.
de Tabellionib. & messem per alienam transeuntem, in eam
falcem mittere non debere. 6.
quæst. 3.
Scriptum.
Multa prætereà per patientiam, seu pro bono
pacis tolerari, quæ deducta in iudicium, exigente
iustitiâ, non debent tolerari. Cap.
Cùm iam, de
Præbend. & dignitat. Itidem multa ratione incertitudinis permitti, quæ aliàs non concederentur.
L. 1.
C. de pact. & L. Si ea. C. de
vsuris.
*Mihi certum videtur esse reseruatam.
Tum quia aliàs non videretur malo, quod intendit Pontifex potenter auertere, sufficienter occurrisse. Sciebat pro eo Constitutiones Pontificias fuisse præmissas, in quibus excommunicatio
est Sedi Apostolicæ reseruata, vt vidimus
Dub. 1.
de Constitutione Iulij III. & alias citauimus tum
in Iure contentas, tum Extrauagantes, de quibus
Pegna. Cùm ergo validioribus conetur armis
occurrere, anathema, quod fulminat, reseruatum
voluisse non videtur posse dubitari.
*Deinde §. 9. eiusdem Constitutionis
ita videtur apertè declaratum, sic enim ibi
: Ceterùm eam omnium, & quarumcumque absolutionum
rationem à prædictis criminibus, necnon habilitationem
|
& restitutionem, etiam ad famam, & honores, ita deinceps habendam optamus, vt successores nostri nullas,
nisi saltem Semestri post cuiuscumque assumptionem ad
huiusmodi dignitatis fastigium excurso, ac precibus apud
Supremum Officium Inquisitionis hîc institutum verificatis, concedant. Sic ille: qui verbis illis prioribus,
Quarumcumque absolutionum, non obscurè indicat absolutionem excommunicationis à se positæ ad Sedem Apostolicam pertinere: apud quam
& difficilem fore desiderat, vt ex eo atrocis huius
criminis malitia appareat, & homines ab eo patrando sic possint deterreri. Vnde Carena
suprà,
admonet ne quis audeat sic innodatum absoluere, quod equidem DD. Inquisitores ægrè ferent.
Ex quo & argui potest; quia praxis S. Tribunalis hanc partem amplectitur, immò & Pontifices,
qui, vt demus ex vi Constitutionis reseruationem
non haberi; eam possunt, sicut verbis, ita & facto
stabilire. Quo supposito subintrat difficultas,
quomodo scilicet possit absolutio ab inferioribus Tribunalibus per se, aut per alios impartiri.
Pro quo
*Dico primò. Licèt absolutio reseruata sit, potest tamen à DD. Inquisitoribus vti à
Delegatis Sedis Apostolicæ concedi. Constat ex
vsu & praxi ipsorum Tribunalium, sciente, &
iubente quandoquidem Supremo Consilio, vt
in casu Prætoris Vallisoletani, de quo D. Fermosinus
Allegat. citat. & prætereà, quia omnium maximè reseruatum crimen est hæresis, & tamen ab
illâ absoluere DD. Inquisitores possunt in vtroque foro, si Sacerdotes sint, id quod de fautoribus manifestius, & de quo Lupus
suprà, Libr. 14.
Parte 2.
Dist. 3.
art. 1.
Diffic. 8. & magis in terminis
Dist. 2.
cit. art. 4.
in fine.
*Neque contrarium ex verbis Pontificis
allatis ex §. 9. colligi potest. Ibi enim recurrens
ad Sedem Apostolicam non supponitur à Tribunali S. Inquisitionis iudicatus, sed eius rigorem
fugiens, ad benignitatem Pontificiam prouocare.
Quod autem habilitatio & restitutio petatur,
non ideò est quia per sententiam sint illi fama &
honores ablati, sed quia ex vi Constitutionis id
habetur, iuxta dicta
num. 223.
*Dico secundò. Dum caussa agitur apud S. Tribunal, possunt absolui rei ad effectum
comparendi, & illâ conclusâ, iterùm. Sic factum
in eâ, de quâ loquimur, pro quo iuuat mandatum hîc specialè proponere sic se habens
: En la
Ciudad de los Reyes, ana 28. de Marzo, de 1661.
estando el Señor Inquisidor DotorDoctor Don Christoual de
Castilla y Zamora en su Audiencia de la mañana, auiendo visto la peticion de Don Sebastian Nauarrete, y Don
Alonso de la Cueua, Alcaldes Ordinarios, y la respuesta
del licenciado Don Pedro Aluares de Faria, que hace oficio de Fiscal en esta causa. Mandò que los dichos Alcaldes
Ordinarios sean absueltos ad effectum comparendi,
y cometio la absolucion de Don Alonso de la Cueua al
Padre Calificador Diego de Auendaño Prouincial de la
Compañia de IHS, y la de Don Sebastian Nauarrete
al Padre Calificador, Maestro Fray Martin Melendez
Prouincial de la Orden de Santo Domingo, y que siendo
absueltos, queden presos en sus casas con dos guardas cada
vno, que lleben de salario à quatro pesos corrientes cada
guarda en cada vn dia, y que no salgan de las dichas sus
casas en sus pies, ni agenos, pena de excomunion maior
ipso facto incurrenda sine Canonica monitione præmissa, quedando desde luego citados para la tablilla, y de docientos pesos ensayados cada vno para gastos
de Estrados, y que en la prosecucion de sus causas hable
codacada vno por su escrito aparte con su Abogado, que se à de
aprobar segun estilo de estoeste Santo Officio, y que se les notifique este auto, &c.
*Licèt autem ad effectum comparendi
absolutio data fuerit, aliàs profectò immediatus
finis fuit, quòd scilicet Equites prædicti instante
Maiori hebdomadâ præceptum possent Confessionis, & Paschalis communionis pariter adimplere. Neque ita limitata absolutio præter effectus dictos, vt non possent cum aliis conuersari.
Sic enim intelligendum cùm absolutio hoc modo confertur, vt licet finis comparitio sit, absolutus tamen omnino sit vinculo illo solutus, ita
vt non sit dimidiata, vt agere cum his possit, non
cum illis: id enim habetur consequenter
: quia
sicut excommunicatio vnum est & indiuisibile
vinculum, ita & absolutio indiuisibiliter circa illam feratur. Licèt enim absolutio sententia humana sit à positiuo iure introducta, & ita eius effectus à voluntate pendeat absoluentis, vt benè
expendit P. Suarez
Tomo 5.
in 3.
p. Disput. 7.
Sect.
8.
num. 8. id tamen non est sufficiens vt dicamus
posse tolli per partes, dum ab ipso Canonico iure
aliud dispositum non inuenitur. Est enim introducta cum proportione ad excommunicationem, quæ indiuisibile vinculum est ex Ecclesiæ
institutione.
*Ex hoc autem videtur difficilis reddi
secunda Assertionis pars, quòd scilicet post
conclusionẽconclusionem caussæ possint rei plenariè absolui. Non
videtur enim à quo vinculo absolui debeant; quia
absolutio non fuit data ad reincidentiam, &
aliunde non est nouum crimen, propter quod
noua possit imponi censura. Ad quod dici potest difficultatem hanc non esse in casu nostro
specialem, sic enim frequenter accidit, cùm
excommunicantur iudices, quibus, quando causa non vrget, absolutio impenditur iuxta dierum numerum per leges designatum. Et rursum
caussà conclusâ, etiamsi dies assignati non sint
elapsi. Dicendum ergo vel absolutionem huiusmodi esse ad reincidentiam, & sic conclusâ causâ posse absolutionem impendi. Licèt enim reincidentiæ verbo id non indicatur, satis id tenor decreti manifestat. Nam cùm datur absolutio ad effectum comparendi (sicut iudici ad effectum administrandi iustitiam pro tali tempore)
limitata profectò est; aliàs non ad effectum comparendi, sed planè & plenè daretur, quod tamen non erat conueniens durante caussæ cognitione. Redit autem excommunicatio non ex vi
sententiæ inferiorum iudicum, sed Pontificij
Canonis; quia absolutio ita data est; vt sententiæ Pontificis minimè derogaretur, sed vim suam
post tempus aut effectum designatum retineret.
Sicut accidit cùm excommunicatus à Iure absoluitur vt testificatur, quia non est alius, per quem
possit id, de quo agitur, comprobari. Iuxta
Cap.
Veniens 2.
de testib. & attestat. aut in articulo
mortis, cum obligatione comparendi, vt benè
explicat P. Gaspar Hurtadus
disput. 14.
de excommun. num. 13.
& 14.
*Vel dicendum potiùs cum P. Suario
suprà num. 21. talem absolutionem non esse ad
|
re incidentiam, sed excommunicationem moraliter perseuerare ad instar sententiæ, cuius tamen
est ad tempus impeditus effectus. Quod ergo
diximus de sublata excommunicatione pro eo
tempore, est quidem verissimum, quia sic absolutus reuera non est impeditus in ordine ad omnem effectum, qui per Censuram potetat impediri. Vnde in rigore, & quasi physicè sunt distinctæ, vt loquitur P. Hurtadus
num. 13. Cum
quo stat moralis quædam persistentia excomunicationis, eò quòd non sit penitus ablata, quæ est
statim reditura: quo pacto dicitur perseuerare
Interdictum, quod Festis quibusdam occurrentibus relaxatur. Pro quo & Diana
Parte 5.
Tract. 9.
Resolut. 15. §.
Dices maiorem. Facit autem pro eo
quod diximus de ablata verè Censura id, quod
ibidem ait P. Suarez. Quærens enim an redeat excommunicatio eadem vel diuersa, respondet rem
esse praui momenti, moraliter autem eamdem
reputari. Diuersa ergo reuera est, licet aliqualiter
eadem secundùm communem loquendi modum,
& concipiendi pariter. Quod & in Censura Canonis dicendum, virtute cuius potest alia distincta succedere, licet moraliter eadem.
*Dici etiam tandem potest absolutionem conclusâ caussâ tantùm esse in foro exteriori ad plenè satisfaciendum Ecclesiæ, quæ semper
absoluit iam probatos reos, quamuis interdum
contingat quoad forum Dei tales non esse. Ex
traditis à Lupo
Lib. 7.
Dist. 1. A
rtic. 1.
Difficult. 4.
& Dist. 3. A
rtic. 3.
Difficult. 2. sic absolutus in
articulo mortis à Confessario absoluitur post
mortem in foro exteriori, de quo citatus.
Lib. 10.
Dist. 9. A
rtic. 1.
Difficult. 3. Quod eueniet etiamsi
quis ex vi priuilegij fuerit in foro animæ, quod
in nostro casu accidere potest, si virtute Bullæ
Cruciatæ aut Iubilæi fiat, iuxta sententiam multorum apud Dianam
Parte 1.
Tractat. 11.
Resolut.
29. P. Escobar
Tomo 1.
Problematum Lib. 7.
num.
576. P. Quintanad.
de casibus Iubilæi A
nni sancti,
& similium. Cap. 23.
num. 11. & P. Mendum in
Bullam Cruciatæ Disput. 25.
numer. 57. & quod ad
Indias spectat ex dictis
Titulo 12.
num. 300. Hæresis enim nomine non comprehenditur fautoria, receptatio, defensio hæreticorum, & ita neque impeditio. Id quod est verius quando respectu hæreticorum non est, pro quo & Lupus.
Quomodo autem in casûs contingentia procedendum, dictabit prudentia, quæ vtinam talis,
qualem res ista videtur postulare.
DVBIVM. IX.
An in casu nostro, captus ob resistentiam,
in pœnas impedientium inciderit.
*
ITa quidem videtur, quia per resistentiam exercitium S. Officij dubio procul
impeditur. Incidunt etiam Ministri in periculum, à quo
PōtifexPontifex eos expertes vult, vt ex proœmio constat, ibi
Periculorum omnium expertes. Cùm
sit insuper perterrefactio prohibita, sicut actiones aliæ, vt ex §. 2. ibi:
Quamuis ex Inquisitoribus,
Aduocatis, Procuratoribus, Notariis, aliisue Ministris
prædicti S. Officij occiderit, verberauerit, deiecerit, seu
perterrefecerit, & quidem perterrefactis solis verbis facta, ad incurrendas pœnas est sufficiens, vt
cum aliis tradit Lupus
Lib. 24.
Dist. 1.
Difficult. 2.
& ex Zanardo Diana
Tract. 7.
citat. Resolut. 13.
§.
Non desinam. Igitur multo potiùs quæ non
tantùm verbis, sed manu patratur armatâ: facta
enim sunt verbis potiora
L. Pupillo §.
Meminisse.
D. de operis noui nuntiat.
*Dico primò. Resistens non incurrit
impedientium pœnas. Sic videtur praxis S. Tribunalis amplecti & fundamentum esse potest,
quia in Pontificiis Decretis non est sermo de illis, & præsertim in Constitutione nostrâ, non
obstantibùs adductis ex ipsâ, quæ ad impedientes pro exercitio erga alios, non erga se ipsos referuntur; vnde omnes quæ enumerantur actiones tales sunt. Quod autem de periculo dictum,
non vrget, quia quando capiendus est aliquis, ita
est disponenda Ministrorum potestas, vt nihil
possit à capturâ timeri: cùm tamen ab aliis non
ita possit totalis securitas præueniri. Quæ autem
de perterrefactione dicuntur, iis adnectenda, quæ
in §. sequenti succedunt
: Quiue Ecclesias, & item
quæ in subsequenti:
Quiue carcerem vbi perspicuum est de tertio impediente agi, vnde & priora pariter accipienda, cùm sub eodem tenore proferantur.
*Ratio autem horum est obuia, quia in
resistente ob defensionem propriam, non est
contemptûs aut odij S. Tribunalis suspicio, licet
cum illius iniuriâ coniuncta sit. Impedientes insuper fautores sunt, vt diximus
num. 204. nemo
autem respectu sui ipsius fautor dicitur; quamnis ob temeritatem defensionis pœnis arbitrariis
subiaceat, sicut in omnibus tribunalibus accidit:
semper enim resistentia speciali est digna supplicio, præsertim si qualificata sit, vnde ob illam
forum S. Inquisitionis amittitur, iuxta generalem
Hispaniæ Concordiam, de quo dictum hoc
Titulo numer. 154. & qualisicatam esse cùm verba contumeliosa dicantur, aut alapa interuenit,
vel quid aliud impudens, iudicis arbitrio, explicat Narbona
Glossa 14.
num. 115.
*Et quia de verbis dictum (vt hoc interim adiiciamus) licet illa ad pœnas incurrendas
sufficere, cùm perterrefactoria sunt, Doctores
tradant, quos vidimus; sunt tamen qui in terminis Constitutionis nostræ illa non esse sufficientia contendant. Sic enim tenet Carena
Parte 2.
Tit. 13. §. 15. quem sequitur Lupus
Dist. 2.
cit.
Artic. 2.
Difficult. 2. Quorum ratio est, quia perterrefactio incussionem timoris factis contingentem propriè significat. Et item quoniam
PōtifexPontifex verba non expressit; cùm tamen vbi comprehensa volunt, exprimere soleant. Vt in
Canone 13.
Bullæ Cœnæ, vbi perterrefactio comminationi, & concussioni comparatur: & cùm dispositio sit pœnalis, strictè est interpretanda. Verùm in terminis eiusdem Constitutionis loquentes contrarium tenent adducti; & Lupus ipse
sic scribens:
Vel offensio fit immediata aut mediata,
quæ fit etiam verbis iniuriosis, vel signis, perterrefaciendo. Patet ex Constitutione si de protegendis: ad
veritatem enim disiunctiuæ propositionis sufficit alteram partem verificari. l. St ita quis. D. de verbor. obligat. Sic ille. Vt mirum sit breui adeò interuallo
sui oblitum contrarium tenuisse.
*Et certè non videtur quomodo id ne|
gari possit, cùm perterrefactio verbis frequentiùs fieri soleat, possintque minæ adeò esse graues, vt metum in virum constantem cadentem
importent: vnde non fuit opus illa exprimi, etsi
aliquando expressa inueniantur, sicut in aliis accidit. Cùm aliàs videamus verba à Pontifice posita vbi minoris efficaciæ sunt, cùm §. 4. dantes
consilium pœnali Canone comprehendit: maiorem enim vim comminationes quàm consilium
habent, quia aliquid supra consilium addunt: si
enim solum consilium sufficeret, minæ vtique
non adderentur. His præiactis,
*Dico secundò. Si quis delicti sui conscius, & capturam timens, comminationes anteà
iactet, non videtur pœnas Constitutionis incurrere. Id probari potest, quia illa est inchoata resistentia, & perterrefactio in ordine ad personam
propriam: etiamsi talis sit, vt cadat in constantem
virum: si enim non talis, ex eo etiam capite locum non habebit incursio, iuxta dicta
num. 203.
*Dico tertiò. Si verba ita generalia
sint, vt terrorem erga capturam aliorum etiam
incutere possint, incursio in pœnas existet. Hoc
ex ipsa Assertionis propositione constat, iis suppositis, quæ de perterrefactione per verba probauimus. Ex quo fit cognatos & amicos, qui
capturam suspicantes, comminationes spargunt,
in pœnas potiori ratione proruere, sed mitiganda, iuxta dicta
Dub. 5.
Assert. 2. quando est in
illis latitudo, vt excommunicationem excipiam.
Si verò post capturam iniuriosa verba in Tribunalis sancti iudices ac ministros proferant, eorum
est qualitas expendenda: communiter loquendo
talia erunt, vt eorumdem iudicum veniant arbitrio punienda, iuxta ea, quæ cum aliis tradit Lupus
Dist. 2.
citat. Artic. 3.
Difficult. 2. & D. Fermosinus
Tomo 2.
in Cap. Cùm venissent. Quæst.
10.
num. 5.
& seqq. non tamen Constitutionis
pœnas, quia per illa non est impedita captura,
neque conatus ad impeditionem adhibitus; cùm
tamen Constitutio contra impedientes sit, saltem
inchoatè, vt ex eius est tenore perspicuum. Ex
quo fit eos, qui videntes captum, ad Alcaldios
accurrerunt, si vt eriperent ipsum instarunt, pœnis Constitutionis obnoxios redditos, ratione
scilicet consilij, & non qualiscumque, sed vrgentis: secus si tantùm simpliciter nuntiarunt.
*Sed quid de seruis cooperantibus? Excusandi sanè, quia nesciunt quid faciunt, etsi non
obediant, metuere graue supplicium possunt. Sic
enim & impedientes excusari posse diximus
numer. 218. secus de aliis, qui in satellitio concurrunt, & sui iuris sunt, cùm id in Constitutione
expressum habeatur, ibi:
Siue aliàs auxilium scienter præstiterit. Nisi fortè illis ignorantia suffragetur, & bonâ fide procedant, instar militum, qui
vbi iniustitia manifesta non est, si Principi obsequantur suo, non peccant, iuxta multorum sententiam, etiamsi dubium aliquod subsit, dummodo vehemens suspicio non sit. Pro quo videri
potest Cardinalis Lugo
Disputat. 18.
de Iustitia
numer. 21. & Angelus M. Verricelli
Tomo 1.
qq.
moral. Tractat. 1.
Quæst. 34.
Sect. 3. alios adducens. Et vehemens suspicio in casibus similibus
regulariter stimulat, quia res S. Inquisitionis sine
magno non solent timore contingi. Vnde non
est eadem ratio, quæ circa immunitatem patrocinari solet vt ministri sæpiùs excusentur, cùm
ex præcepto Magistratuum delinquentes ex Ecclesia extrahunt, pro quo, citatus Scriptor
Tractat. 8.
Quæst. 1.
& Quæst. 5.
numer. 8. quia
multi sunt casus, in quibus Ecclesia delinquentibus non fauet, & possunt illi existimare talem esse eum, qui tunc occurrit. Quod tamen respectu
S. Inquisitionis aliter omnino contingit, vt est
perspicuum, vnde moraliter certum est id esse
illicitum. Et quando tale accidit, peccant illi grauiter, qui Superiorum exequuntur mandata, iuxta communem doctrinam, pro qua citatus Verricelli
Tract. 2.
Quæst. 33.
num. 2.
& Tomo 2.
seu
Tractatu de Mißionibus Quæst. 107.
numer. 48. vbi
de famulis loquitur Mercatorum Lusitanorum
in Æthiopum contractatione. Sicut famulus etiam legens librum hæretici iussu domini, nisi graui metu excusetur: pro quo P. Thomas Sancius
Lib. 2.
Operis Moralis Cap. 10.
num. 48.
& 49. ex
quo Alberghinus in
Manuali Cap. 32.
num. 11. &
hæc pro casu dicta, subiectione ad quos debeo,
de qua &
num. 188. alibique, libenti semper animo, pro quo & Deus testis, inculcatâ.
ADDITIONVM
Ad Tomum Posteriorem Auctarium.
*
POst scriptas illas in manus
venit citatus dudum Angelus Maria Verricelli, doctus
& eruditus Scriptor, apud
quem multa deprehendi aut
discussa aut tacta ex iis, quæ ad Indias spectantia
à me sunt hoc in Opere pertractata. Vnde operæ pretium duxi quod ex illis opportunum visum
fuit adiicere, aut si quidquam minùs verosimile
occurrerat, pariter adnotare. Et licet aliqua in
Additionibus ad priorem Tomum, suis sint locis inserta; ea autem quæ ad posteriorem spectant simul proponere visum est paucis exceptis,
in margine, aut aliter prænotatis. Ergo
CIRCA TITVLVM XII.
De Priuilegiis.
An limitationes & reuocationes Priuilegiorum à S. Congregatione de propaganda fide dispositæ, ad Indica sint
extendendæ. Et alia circa Cap. 5. &
6. de illorum communicatione.
*
TRactatu de Missionibus, pro quo
integer est nec molis exiguæ Tomus, ea habet, de quibus in sequentibus consulendus. Missionariis ergo à dicta
Congregatione missis specialia ab eadem ex auctoritate Sedis Apostolicæ priuilegia conceduntur, respectu quorum addi restrictiones solent,
aut etiam reuocationes
: & per posteriora Decreta ita sunt limitata, vt si ad Religiosos limitatio pertingat, multùm inde eorum potestas contra receptissimam praxim eminuatur. Et manere
|
illa penitus inconcussa probat Auctor
Quæst. 94.
postquàm
Quæst. 93. probauerat per Bullam Cœnæ maximè reuocari, ex manifestis priuilegiis,
dequo &
Quæst. 98.
num. 29. Sed
Quæst. 299.
&
300. circa casus Bullæ Cœnæ, & alios quosdam,
de quibus
Titulo 4. magis ex professo quæstionem agitans, videtur sentire contrarium. Cùm enim fundamenta pro negatiua parte
Sect. 1. proponat, in sequenti pro affirmante profert, & in 3.
negantis dissoluit; addit tamen sic in fine
Quæst.
300.
Quia tamen Apostolicum Diploma mihi videre
non licuit, ideò de singulis singillatim quoad Indias nihil audeo affirmare. Prætereà cùm vsus sit optimus
legum interpres, nolo ex his, quæ scripsi scrupulum inijcere pro ijs priuilegijs quæ in aliqua regione essent in
vsu, præsertim quia in pluribus regionibus non potest authenticè & sufficienter constare de reuocatione. Hæc
ille, qui immediatè ante de vsu in Societate, non
obstantibus reuocationibus Congregationis, fidem facit, ex testimonio P. Martini Tridentini
Senensis Procuratoris. Ex quibus videtur non
esse circa hoc vllatenus dubitandum, stante præsertim concessione Innocentij X. modo currente, cui aliæ sine dubio succedent: sic enim Pontificum stylus decurrit per Vicennarias concessiones. Quid circa hæresim, dicendum
inferiùs de
quo &
num. 125.
*Illud non ita videtur apertum, an scilicet priuilegia S. Congregationis pro Indiis manifestè non concessa, existimari eisdem communia
possint. Pro quo negatiuè statuit Auctor
Quæst.
160.
num. 4. vers.
Confirmatur 4. Sed videnda quæ
diximus
citatis Capitibus 5.
& 6. Sunt enim pro
specialibus Prouinciis concessa, vt videri potest
apud citatum
Titulo 16. & quia multa Episcopis
illarum conceduntur, aut Nuntiis, seu Vicariis
Apostolicis, respectu quorum non videtur communicatio generaliter admittenda, nisi fortè respectu similium Prælatorum
: videndum specialiter quæ sint ea, quæ Missionariis conceduntur,
præter generalia illa, de quibus
Sect. 7. Licet autem Formulæ non sint reuerà concessiones: quia
tamen, vt ex
Sect. 24. constat, à S. Congregatione sunt approbatæ, & pro iis Missionibus, quæ
frequenter fiunt deseruiant; quasi concessionum
certa argumenta sunt accipienda. Quibus non
obstat Regula 7. Concessionum, de qua
Sect. 1.
in fine. Iuxta illam enim licet S. Congregationi à regulis pro eisdem traditis recedere, & facultates, prout opus fuerit, variare. Quamuis enim
variatio aliqua respectu alicuius Prouinciæ fuerit, respectu aliquarum aliarum inuariatæ supererunt concessiones. Iuxta quæ in propositâ quæstione eo modo philosophandum, de quo diximus locis citatis. Et quia facultates dictæ pro
Missionariis sunt, non videntur extendendæ nisi
ad Missionarios; ad eos scilicet, qui à R. P. Generali missi, saluti Indorum incumbunt: aut etiamsi
non missi, à suis Superioribus ad opus illud Apostolicum destinantur: iuxta ea quæ ex Cardinali
Lugo habet Auctor
Quæst. 97.
num. 4. de quo
statim.
Circa Cap. VII. Difficult. I.
Ubi de Religiosis non missis à suis Prælatis circa communicationem Priuilegiorum.
*
DVdum
citata Quæst. benè id Auctor
probat, quod à Nobis probatum etiam non solùm de necessaria licentia, sed approbatione, ad priuilegiorum vsum, quæ talis sit, vt
ad conuersionis finem dirigatur. Vnde si quis ex
fine mittatur alio, non licebit vsus & communicatio, iuxta illum, & alios. Quod non tollit id,
à Nobis assertum; etiam stante fine alio posse
communicationem extare, si
Superior velit vt
sic missus eo quo possit modo ministrum se salutis Indorum exhibeat: quod & tradit P. Verricelli
num. 8. Quòd autem missi censendi sint etiam ij, qui in Indiis degunt, si ad munus conuersionis destinentur, pro certo habendum, vt benè
statuit Cardinalis Lugo
Lib. 4.
respons. moral. Dub.
48. Sunt autem destinati omnes, etiamsi ministeriis aliis sint addicti: quia nullus est qui aliquomodo non possit ad conuersionem conferre: &
ministeria illa mediatè & virtualiter ad eum finem
diriguntur. Vnde vsus habet vt omnibus indifferenter priuilegia communicent Superiores, cum
eo tamen discrimine, quod qualitas exigit personarum. Vnde circa hoc sine scrupulo procedendum. Quod etiam à Nobis dictum
Assert. 4.
de veniente cum Regia licentia, etsi probet Auctor ex Fr. Emmanuele, vt ibi
: reprobat tamen
ex Breui Innocentij X. de quo & Nos
Cap. 8.
Difficult. 1.
Circa Difficultatem V.
Vbi de communicatione Priuilegiorum
limitationem aliquam habentium,
aut etiam conditionem.
*
DE hoc
citat. Quæst. 97. vbi cùm tacitam
communicationem sufficere dicat, etiam pro Religiosis Societatis, quæ tunc interuenit, cùm illi quis ministerio adscribitur, cui solet
esse adnexa concessio, per obliuionem non postulata, ex P. Laymam
Libr. 5.
Tractat. 6.
Cap. 10.
num. 16. Addit tamen dependentiam à Superioribus in illis requisitam, pro Religiosis aliis non
requiri, sed eo ipso quòd approbantur, priuilegiorum amplâ concessione gaudere; pro quo
alios adducit,
num. 11.
& 18. Sed §.
Mihi videtur, id quidem de priuilegiis Societati concessis
affirmat, non verò de concessis aliis Religionibus
cum prædicta limitatione: quia in Societate id
exigit peculiare illius institutum, & Monachica
penitus gubernatio, vnde non est, cur ad alios
limitatio talis extendatur. Cùm verò illa in concessione pro Religionibus aliis apponitur, non
est extensioni locus, quia cessat ratio dicta, &
priuilegium non debet in communicatione ampliùs quàm in concessione directâ prorogari.
Nostræ tamen resolutioni standum, quia nihil
affectus, quod pro asserto opposito aliquatenus
videatur vrgere. Pro quo & stat Bordonus
Tomo
|
2.
Resolut. 52.
num. 87. non obstante concessione
Gregorij XIV. pro Clericis Crucigeris, seu Ministrantibus, de quâ testatur Fr. Emmanuel
Tomo
1.
qq. regul. quæst. 55.
artic. 17. §.
Secundum dubium, iuxta quam habent communicationem priuilegiorum Societatis absque eo quòd necessarium sit eam à Generali mendicare. Illis enim
id potuit esse conueniens, non sic aliis: cùm adeò
grauia inconuenientia ex tali communicatione
sequantur, vt est à Nobis comprobatum. Vnde
non est credibile id esse iuxta Sedis Apostolicæ
voluntatem.
*Illud apud Auctorem certius ex
n. 15.
vbi alios adducit, scilicet præciso omni priuilegio,
solùm ex iure communi posse Capitulum Generale & Prouinciale restringere & tollere vsum
priuilegiorum, quia & illis potest renuntiare.
Sed quod ad Prouinciam attinet, intelligendum
de priuilegio specialiter Prouinciæ concesso
: si
enim toti Religioni concessum sit, nequit eidem
renuntiari: neque Scriptores ab illo adducti
contrarium dicunt, sed de renuntiatione aut cessione à Capitulo Generali factâ loquuntur, vt
videri potest apud P. Suarium
Tomo 4.
de Relig.
Tractat. 10.
Lib. 2.
Cap. 22.
num. 15. quem alij citant, fortè non benè perlectum. Neque Diana
Parte 3.
Tractat. 2.
Resolut. 87. de Capitulo Prouinciali quidquam attigit, de Generali tantum
locutus. Omitto alia ex
cit. quæst. circa quæ non
est opus immorari.
Circa Caput VIII. De Baptismo.
*
QVod
Quæst. eadem, num. 21. ait ex priuilegio Pij V. posse Religiosos in
omnibus Monasteriis Ordinum, vel extra illa,
in locis Indiarum baptizare: & quod
num. 22.
ex Fr. Emmanuele
Tomo 1.
qq. regul. quæst. 31.
art.
4. habere illos priuilegium baptizandi filios Hispanorum, nullâ additâ limitatione, non ita generaliter accipiendum, sed iuxta illam, quam adhibuisse iam vidimus in euntibus cum Regis licentiâ, & etiam habet
n. 343.
& 346. quod & magis
ex professo probauerat
Quæst. 91. cum Thoma à
Iesv, ad litteram adducto Breui Innocentij X,
iuxta quod Pij V. priuilegium non suffragatur
nisi in illis partibus, vbi neque Episcopi, neque
Parochi sunt, de quo & Nos
Diffic. 2.
& num. 181.
De similibus aliis Leon. X. & Pauli III. ac IV.
idem iam dixerat P. Suarez
Tomo 4.
de Relig. Tractat. 10.
Lib. 9.
Cap. 4.
num. 6. 7.
& 8. vbi & de Infidelibus, ac eorum filiis, cum negatione locutus.
Quòd autem priuilegia alia pro locis dictis concessa ante Tridentinum Concilium, non sint ab
illo reuocata, neque per Bullam Pij IV. benè ostendit
Quæst. 92. an & alia, à Nobis dictum, &
generaliter loquitur
n. 242. cum Fr. Emmanuele
suprà, art. 1. vers.
Tertiò nota. Vide & pro Baptismo
infrà circa
Titul. 16.
Circa Cap. IX de Priuilegio Leonis X.
*
ESse illud perpetuum ex vi prioris Concessionis contendit
Quæst. 96. id quod
ægrè poterit persuaderi: vnde
Quæst. 132.
num. 4.
& 5. contrarium amplectitur. Quia verò Bullam
Adriani VI. adducit, ex quâ id etiam ostendit,
quod & à nobis præstitum, nulla profectò remanet alicuius momenti controuersia. Confirmatur
enim, & cum maiori amplitudine conceditur,
non restringens mittendorum numerum, qui à
Leone ad quaternarium fuerat limitatus.
Ibidem, alia circa Sacramentum Confirmationis.
*
IN Nouo Orbe statim post Baptismum,
& ante vsum rationis administrandum
probat
Quæst. 126. præsertim vigente persecutione: quibus libenter assentior. Et quod ad persecutionis tempus attinet, extra dubium est ex Sacramenti institutione ad roborandam fidem. Ex
quo etiam congruentia desumitur pro infantibus;
vt scilicet cùm ad annos discretionis perueniant,
peculiarem habeant Iucem circa fidei mysteria,
& sic feliciter in professione eiusdem progrediantur.
*
Quæst. 127. hæc habet.
Primum. Probabile esse Episcopum validè benedicere sacra
olea & Chrisma benedictione à se composita, etiamsi substantialiter ab eâ differat, quæ est per
Ecclesiam instituta. Sic dicto primo.
Secundum.
Etiam esse probabile posse validè confirmari oleo
infirmorum & Catechumenorum
: vbi & iuxta
propriam mentem ostendit balsamum non esse
materiam necessariam, neque determinatam à
Christo, sicut neque aliàs Sacramentorum, præter Baptismum & Eucharistiam, de quo &
Quæst.
168.
n. 8. Sic Dicto 2. Contrarium tenet Leander cum multis, quos adducit
Tomo 1.
tract. 3.
disp.
3.
quæst. 3. addens tamen sufficere balsamum adulterinum. Sed cùm adulterinum absolutè tale non
sit, ex eo Auctoris huius infirmum additur Assertionis vnicum fundamentum. Vel dicat vnde hoc
colligat, si adhibendam velit fidem.
Tertium.
Probabilius esse Episcopum inualidè prædicta
consecrare, quia designatio materiæ ad solum
Pontificem spectat, & quæ ab illo assignatur est
substantialis, sicut & modus ipsam consecrandi,
qui ad materiam ipsam spectat. Sic Dicto 3.
Quartum. Probabilius esse Confirmationem oleo infirmorum aut Catechumenorum administratam
esse inualidam, sicut & Extremam vnctionem
Chrismate aut oleo Catechumenorum.
*Hæc, cum generalia sint, ad difficultatem pro Nouo Orbe propriam accedendo
quæst.
128. quærit an amisso Pontificali possit Episcopus Chrisma, & Olea sacra benedicere benedictione à se composita. Et negatiuæ sententiæ fundamentis præmissis affirmatiuam latiùs & robustiùs probat, concludens
num. 11. quòd ipse illam
non consuleret; quia vix vlla necessitas fingi potest, quæ præponderet tanto absurdo, vt Episcopus fungens publicâ legatione totius Ecclesiæ
apud diuinam Maiestatem, priuatis precibus vtatur. Quæ ratio parum videtur habere momenti,
quia dici potest Ecclesiam ipsam in necessitate
hoc eidem indulgere; vnde preces illæ quodam
modo Ecclesiæ ipsius sunt; vel si non sint, in eo
ob necessitatem dispensari. Certè vt de Confirmatione consilium illud sit conueniens, circa Ex|
tremam vnctionem videtur aliter consulendum,
quia Sacramentum magnæ vtilitatis est in ordine
ad æternam salutem, à quo multoties illa pendet.
Cumq́ue non preces omnes, quæ in benedictione interueniunt, de substantiâ illius sint, vt de
Chrismate loquens obseruat P. Suarez
Tomo 3.
in
3.
p. disp. 33.
Sect. 2. vers.
Restat. & de modo benedictionis aut Episcopus ipse, qui aliàs ea vsus functione, aut eidem interfuit, vel testimonio aliorum notitia aliqua succurrere possit; id quod magis est visum substantiale per verba similia vsurpandum. Quod & necessariò videtur faciendum,
si Calix & Patena consecrati desint: ad illorum
enim consecrationem in casu necessitatis ad benedictionem est huiusmodi recurrendum. Fauet
Leander
tract. 4.
disp. 2.
quæst. 5.
*Addit
num. 12. modicam quantitatem
balsami sufficere etiam pro magna quatitate olei,
quamuis oleum nullam odoris recipiat qualitatem, contra P. Coninck
de Sacram. quæst. 71.
n. 35.
asserentes omnes partes debere alterari. Sed cum
P. Dicastillo
Tom. 1.
de Sacram. tract. 3.
disp. vnic. n.
62. media certè similior vero sententia, vt neque
exigua quæuis sufficiat, nec talis necessaria, vt
omnes debeant partes alterari; dummodò odor
possit percipi, quia propter illum vt materia huius Sacramenti est assumptum, quod ex Concilio
Florentino constat in Decreto Eugenij IV. de
Sacramentis, cuius illa sunt verba:
Cuius materia
est Chrisma confectum ex oleo, quod nitorem significat
conscientiæ:
& balsamo, quod odorem significat bonæ
famæ, per Episcopum benedicto. Pro quo & videantur dicta
num. 216. Subdit vers.
Notandum secundò,
inualidè ministrari, si subsidente balsamo, eo solo
vngatur, secus autem si vngatur oleo tantùm ex
P. Dicastillo
suprà, & Diana
Parte 10.
tract. 11.
Resol.
13. vers. sequenti balsamum Indicum esse propriè
tale ait, licet censeat Pium IV. non id tantùm declarasse, sed in eo dispensasse, de quo &
n. 8. vers.
DeniDenique idẽidem, & Nos
n. 214. Concludit in necessitate
posse Olea benedici cum minori numero ministrorum, ex Declaratione S. Congregationis. Pro
quo & extat priuilegium Indicum in facultatibus
temporalibus, quæ Episcopis conceduntur.
*
Quæst. 129. probat Pontificem posse
simplici sacerdoti administrationem huius Sacramenti committere, & oppositum esse temerarium
Chrismate autem per Episcopum benedicto. Idque fore conuenientissimum in Iapone, & Prouinciis aliis, in quibus Episcopi non inueniuntur. In Peruuio certè aliquæ sunt, ad quas aut
numquàm aut rarissimè, etiam zelo præditi Pastores accedunt. Vnde & hoc etiam est pro talibus conueniens à multis iudicatum. Timendum
tamen ne hac occasione Episcopi à visitatione
abstineant, quam ob conferendam Confirmationem solent frequentiùs adoriri. Quibus enim
administratio dicta committitur, poterit etiam visitationis cura committi.
*
Quæst. 130. disquirit an seclusâ Pontificiâ prohibitione, solo iure diuino attento, possit
Presbyter ex Episcopi sui præcepto validè confirmare, & negat cum multis. Circa quod non est
in quo hærere modò debeamus, licèt ille circa
quæstionem sententiarum diuersitate propositâ
diuagetur. Sicut neque circa
Quæst. 131. vbi inquirit an valida sit hodie Confirmatio à Presbyteris Græcis secundùm eorum ritum celebrata.
Clemens quidem VIII. omnes sic confirmatos
sine concessione Sedis Apostolicæ iussit sub conditione iterùm confirmari, vt ex illius Constitutione constat, quæ est in ordine 47. Quòd si modò valet, ad approbationem est Sedis eiusdem reuocandum, & sic componenda quæ habet
quæst.
130.
n. 25.
& quæst. 131.
n. 1.
*
Quæst. 132. id probat contra P. Quintanad. & P. Pellizarium, quod & Nos probauimus
num. 208.
& seqq. scilicet neque virtute Bullæ
Leonis X. neq; Adriani VI. neque Vrbani VIII.
posse Religiosos Sacramentum istud conferre.
Num. 4.
& 5. priuilegium Leonis X. quod perpetuum esse contenderat, fuisse personale
ostẽditostendit,
de quo
suprà n. 261. Quòd si ex Bullâ Adriani id
licet; non tamen debeat ad Indiam Orientalem
extendi, ex eo habetur, quod tradit
Quæst. 98.
num. 323. concessionem scilicet talem ad eas tantùm Indias spectare, quæ tunc erant Carolo V.
subiectæ, qualis non erat India Orientalis. Sed
contrarium tenet P. Quintanad.
Tomo 1.
tract. 2.
singul. 6.
num. 3. sicut de aliis priuilegiis. Nec de
Confirmatione plura.
Circa Caput X. de Eucharistia.
*
DEfendit illam
Quæst. 142. adducto Limensi Concilio, & aliis ex Dom. Solorzano, tradensque generalem doctrinam illis
accommodandam, ex multorum Doctorum sententia dicentium sufficere vt rudis agnoscat non
esse communem cibum, sed cibum aliquem benedictum, sanctum, veneratione dignum, & proficuum ad animæ salutem, id quod ex cultu ab
aliis exhibito, & sacro apparatu, non est difficilè
coniectare: quo pacto cœcus & mutus communicare potest. Sed certè ego non video quomodo stare possit vt rudis communicaturus non cognoscat confuso aliquo modo ibi esse Christum,
cuius cognitio in illo supponi debet: & cùm administratur illi, dicitur esse ibi Christum, vnde &
pectus tundens dicit:
Domine non sum dignus, &c.
suo idiomate à Confessario instructus. Quòd si
non ita sit, & merum panem credat, non leue est
idololatriæ periculum in iis, qui assueti sunt ligna
& lapides adorare.
*Vers.
Aduerte tertiò, circa finem, Concessionis Pauli V. mentionem subdit ad instantiam Regis Nostri Philippi III. vt Indi sine Communione valeant Iubilæa & gratias alias, solâ præmissâ Confessione, lucrari, aitque huius Pontificij Breuis mentionem fieri in Concilio secundo
Limensi. In quo est lapsus manifestus; Concilium
enim secundum ante natum Philippum est celebratum
: sicut & potiori ratione ante Pauli V.
creationem. Quod in sine addit Religiosis, de
quorum bono statu debet præsumi, si vsum rationis amiserunt, non solùm in articulo mortis,
sed etiam semel in anno, & si lucida habuerint
interualla, bis aut ter in anno posse Communionem præberi; nec se maiorem frequentiam admissurum; ad Indos quidem non spectat, & ita
non est circa illud diutiùs insistendum. Addo tamen si lucida interualla sint, & verosimilis ratio|
nis vsus, non solùm bis aut ter, sed sæpiùs panem
vitæ conferendum: nulla enim est ratio cur debeat denegari; & cùm in bono statu sint, magis
videntur ad illum dispositi, quia à peccatis magis
alieni. Pro quo stat P. Henao
Disp. 14.
de Euchar.
n. 73. post hæc scripta visus.
De Priuilegijs circa Missam.
*
AGit de illis
Quæst. 98. §. 31.
num. 197.
& seqq. vbi specialiter de horâ celebrationis, pro quâ concessionem Alexandri VI. adducit de duabus horis post mediam noctem, &
Eugenij IV. de celebratione ex caussâ vsque ad
Nonam inclusiuè, ad quod ait non esse Superioris licentiam necessariam. Sed in Societate aliter
dicendum ob generalem rationem circa vsum
priuilegiorum. In casu autem non frequenti, vt
itineris in die festo aut simili, tacita aut præsumpta sufficiet.
*Quod autem
initio ex Eugenio IV. &
Leone X. proponit, posse Missam & diuina officia celebrare in locis vbi eos hospitari contigerit;
& de Missionariis est sermo, & ex Clement. VIII.
posse Missam celebrare in locis decentibus &
honestis, & ab omnibus actibus humanis seiunctis & remotis; quod perinde est ac dicere, in
Oratoriis priuatis quibuscumque
: non est ita accipiendum, vt hoc posterius prioris explicatio
aut limitatio sit. In Missionibus enim celebrari in hospitiis potest, etiamsi loca ab humanis actibus seiuncta non sint, iuxta ea, quæ à
Nobis dicta.
*Sacerdotem etiam sæcularem in locis
vbi raritas eorum est, posse duas Missas, etiamsi
non sit Parochus, celebrare, cum iis Auctoribus,
quibuscum & Nos, quibus adde Leandrum
infrà,
quæst. 39. Alia ibidem non specialia, de quibus Nos
latiùs: plura tamen
quæst. 135. ex quibus subiicienda nonnulla.
Primum, posse celebrare in Cameris sæcularium, etiam vbi dormiunt, & in plateis. Sic n. 1.
& 3. ex priuilegio, ex quo & Nos.
*Secundum in Altari portatili vbicumque voluerint, ex priuilegio PP. Prædicatorum,
& Minorum. Cap.
In his 30. de priuilegiis. Et
non esse reuocatum à Tridentino; cum multis,
licèt alij contradicant. De quo
n. 3.
& 4.
*Tertium posse item in Oratoriis sæcularium, iuxta aliquos, etiamsi prohibitio Episcopi extaret ne vltra Missam vnicam alia dici posset.
Quod ipse non probat, quia abusus esset in priuato oratorio plures Missas, acsi publica esset
Ecclesia, celebrare. Quæ ratio non probat de
duabus aut tribus, ex hoc enim non videtur Ecclesia publica, in quâ tot licent, quot occurrerint
Sacerdotes.
*Quartum cum P. Pellizario, Portel,
Diana, Lezana, Cespedes, & P. Quintanad. posse
ibidem, contradicente Episcopo, Eucharistiam
ministrare, quia nequit ille vsum priuilegij multorum Pontificum impedire. Admonet tamen
cum illis ne id fiat, ob vitandas turbas.
*Quintum posse in grangiis, vbi & quoslibet Sacerdotes sæculares, eaque Oratoria gaudere immunitate. Pro quo ibidem Auctores, qui
& addunt licere id etiam contradicente Episcopo, neque addunt nuper positam moderationem; &
meritò, quia hoc Religiosis magnum pareret detrimentum.
*Sextum vsum priuilegij Pij IV. id habet
quod à Nobis ex eodem positum in Additionibus ad priorem Tomum
num. 123. Addit
n. 11.
ex priuilegio Sixti IV. vti posse Religiosos Altari
viatico etiam extra necessitatem, & sic diebus ferialibus; modò adsit caussa rationabilis, ex Barbosa
Allegat. 23.
n. 3. qui tamen de feriatis diebus
non loquitur, sed tantùm ait posse extra necessitatem: est tamen verosimilis ampliatio.
*Post præfata ad Episcopos diuertens
nonnulla tradit iuxta communes Doctorum resolutiones, ex quibus cùm aliquos præferat
n. 19.
sic concludit
: Hæc magna neceßitas considerandæ
est respectu multorum, non autem vnius aut alterius,
Sed propter tot Doctorum auctoritatem & vsum, de
quo multi testantur, censeo posse hodie ratione infirmitatis, sed rarò, saltem semel in mense, Episcopum concedere
licentiam celebrandi coràm nobili persona infirma. Tutiùs tamen esset S. Congregationem consulere. Sic ille:
qui post alia loci alterius pergit, & sit
*Septimum, sacerdotem quemlibet itinerantem posse diebus singulis in Altari viatico celebrare ex Concilio Tribariensi Cap.
Concedimus
30.
de Consecrat. Dist. 1. quando scilicet sine graui
incommodo nequit ad Ecclesiam accedere. Pro
quo patronum allegat nullum & erit certè rarissimus, cùm Doctores contrarium generaliter fateantur ob Cap.
Finale de priuilegijs in 6. vbi summa dicitur futura necessitas. Id certè minimè consulendum, si tamen pro sæcularibus id licet,
quantò id potiùs Religiosis concedendum? Sed
addit
num. 22. quòd ad hoc precisè vt decem vel
viginti laici itinerantes Missam audiant, non debet Sacerdos extra Ecclesiam, saltem diebus ferialibus, celebrare, secus si magna sit multitudo, de
quo
Assert. 3. quia priuilegium Concilij
concessũconcessum
est
Sacerdoti itineranti, quem non decet aliquem
diem sine sacrificio transire, non autem laicis.
Quod est sanè mirabile, posse scilicet
Sacerdotem
diebus singulis celebrare, ob propriam deuotionem, non posse ob coitinerantium commodum,
cum vterque respectus simul esse possit, & priuilegium simpliciter concessum valeat in aliorum
commodum practicari. Nisi fortè loquatur de
Sacerdote non coitinerante, sed in viâ habitaculum habente, villâ scilicet, aut ouili. Petendam
ab Episcopo licentiam cùm casus præuidetur, vt
semper itinerantibus accidit, colligitur ex
n. 27.
quia non est euidens id licere: sed iuxta aliorum
sententiam, quos ibidem adducit, aliter asserendum.
*Octauum, circa Religiosos Hiberniæ
pro Officiis defunctorum responsa quædam
S.
Congregationis Cardinalium, vtilia certè, proponit, sed quæ negotium præsens non concernunt,
vbi non omnia, quæ conducere aliàs possunt,
glomeranda. Vnde ad alia.
De benedictione sacrorum, vbi & de
Ecclesijs.
*
AGit de hoc
Quæst. 93.
num. 4. vbi adducit Decretum Congreg. Cardinalium ab Innocentio X. approbatum. Cùm enim
|
quæsiumquæsitum fuisset.
Vtrum Patres Societatis in Ciuitate
& Diœcesi Angelorum poßint consecrare vasa sacra,
altaria, & similia, in quibus vnctio requiritur? Respondit non posse. Ad quem locum se refert
Quæst.
270. vbi generalem declarationem adducit pro
Missionariis Apostolicis, vbi Episcopi existunt.
Quæst. autem 98. §. 6.
num. 25.
& seqq. vbi varia
priuilegia accumulat, sicut & Leander
Tomo 2.
Tract. 8.
Quæstio 30.
Disput. 7. nihil addit quod à
Nobis adductum non sit, præter priuilegium
PP. Carmelitarum Discalceatorum à Clemente
VIII. concessum Missionariis infidelium: pro
quo & aliis extat Bulla, cuius tenorem exhibet
initio Tituli 4.
pag. 223. sed cum exceptione eorum, quæ vnctionem exigunt.
*Quibus non obstantibus, standum iis,
quæ stabilita à Nobis sunt. Decretum enim in
gratiam Angelopolitani Episcopi ad summum
probat in Ciuitate illa ac Diœcesi existente Episcopo, id non posse fieri, quando distantia est
minor duabus diætis, iuxta ea, quæ tradit Thomas à
IESV MARIA de Conuersione Gentium, in Compendio priuilegiorum.
V Benedicere.
Et videntur conformia Concessioni Adriani VI.
in Omnimoda, de qua
num. 194.
Et alibi. Prætereà, id tantùm pro Ciuitate & Diœcesi præfatis dispositum, quia ægrè id ferebat Episcopus &
noluit Congregatio priuilegium in eo casu contra illius voluntatem vim habere, ad contentionum procellas sopiendas. Et quidem facile erat
S. Congregationi, cùm respondit,
Non posse, addere,
Neque in illis, neque in aliis. Quod cùm
non fecerit, indicium est aliquod prohibitionis
limitatæ. Quòd autem de Missionariis Apostolicis aliter sit dispositum, non conuincit, ob dicta
§. 1.
huius Tituli.
*Circa Ecclesias nonnulla adducit
Quæst.
98. §. 15.
& 44. sed in iis nihil notabile & quod
Indiarum possit caussam promouere, cùm ex adductis à Nobis satis ampla pro benedictione, &
reconciliatione facultas habeatur. Pro erectione
autem stat priuilegium Pauli Tertij, & pro PP.
Discalceatis Carmeli Apostolicis Missionariis aliud Clementis VIII.
Constitut. 47.
citata num. 4.
de quo Auctor §. 15. sunt tamen pro Indiis specialia Regum nostrorum statuta: & solâ Regiâ
licentiâ, irrequisitis Episcopis, erigi posse, immò
& contradicentibus, ex Dom. Solorzano &
Fr. Ioanne Baptista, proponit
num. 72. ob concessionem Pauli IV. ex qua etiam habetur omnia Regia rescripta & mandata circa hoc & alia
esse à Pontifice confirmata, & eamdem vim habere, acsi ab eodem emanassent. Circa quod
hæret ille, eo quòd hæc sint contra Ecclesiasticam libertatem (sicut multa, quæ habet Dom.
Solorzanus
Tomo 2.
Lib. 3.
Cap. 21. vbi de decimis. Et
Cap. 26. vbi de Religiosis) nec Bullam
Pauli IV. videre potuerit, cuius fidem penes Auctores eam citantes esse vult. Sed quidem Bulla
est certissima, cuius tenorem adducit Fr. Ioannes
Baptista
fol. 304.
& 305. & est illa pro PP. Dominicanis, in quorum libro priuilegiorum habetur
fol. 258. & licet non procedat specialiter de
Indiis, ex eo tamen quòd in ea approbantur, confirmantur, & innouantur concessiones omnes
quocumque modo factæ, non solùm Pontificum, sed Imperatorum, Regum, & aliorum Principum, colligi ait Mag. Alfonsus à Veracruce
apud citat. Ioan. Baptistam
fol. 307. quòd cùm
Reges Catholici per suas Regias litteras prouideant vt Religiosi liberè suis vtantur priuilegiis à
Pontificibus concessis, idem est acsi Pontifex ipse speciales de hoc dirigeret litteras.
*Iuuat eum audire sic loquentem:
Eadem
ratione cum expreßè per Reges Castellæ sit præceptum
vt Religiosi poßint ædificare domos pro Religiosis vbicumque fuerit necessarium pro instructione Neophytorum, vt patet in expreßis litteris ad trium Ordinum
Prouinciales specialiter directis: sequitur posse Prouinciales sine aliqua requisita licentia accedere ad loca vbi
ipsi iudicauerint expedire, & ibidem posse ædificare domum ad habitandum sicut si per Pontificem esset concessum. Sic doctus ille Magister. Non ergo omnes Regiæ Schedulæ sunt à Pontifice confirmatæ, neque hoc Auctores dicti asseruerunt, vt affirmat P. Verricelli, sed quæ pro executione priuilegiorum Pontificiorum à Regibus diriguntur.
Sunt namque Regia etiam priuilegia, & cùm ista
à Paulo IV. generaliter approbentur pro PP. Dominicanis, & consequenter pro omnibus communicationem habentibus, iam eo ipso sunt
PōtificiaPontificia reddita, iuxta modum philosophandi Mag.
Veracruz. Quod ad Dom. Solorzanum attinet,
vir fuit sanè piissimus & doctissimus
: in cuius si
quidquam scriptis minùs conforme Ecclesiasticæ
immunitati succurrit, in eo alios est secutus, quod
neque Nos probauimus: certum tamen communiter iuxta Pontificias fuisse locutum concessiones. De quo hæc satis.
De celebratione in mari.
*
DE hoc
Quæst. 133.
& 134. vbi id licere
cum bonis probat Auctoribus, & etiam in flumine, si aliàs priuilegium sit pro celebratione extra Ecclesiam, vel si non sit, quoties
sine illo id in terra liceret absque Episcopi licentia, nec solùm in festis, sed etiam diebus singulis.
Id tamen negat in triremibus ob continuam iactationem, quod tamen concedit Diana
Parte 5.
Tract. 3.
Resolut. 40. & totum ab experientia pendet
: & alicubi triremem esse posse quietam oculis comprobamus. De hoc etiam P. Busembaum
in
Medulla Theologiæ moralis Lib. 6.
Tract. 3.
de Eucharistia Cap. 3.
Dub. 4. cum aliis, & Leander
supra Quæst. 18. & luculentissimè Andreas Du Saunay in
Panoplia Sacerdotali Parte 2.
Lib. 1.
Cap. 8.
Artic. 2.
De portatione Eucharistiæ ad collum.
*
AFfirmat
Quæst. 136. & de Apostolicis
Missionariis
Quæst. 232. addens generaliter id licere ob periculum infidelium sine stola, superpelliceo, & lumine: ob Viaricum scilicet infirmo tradendum. Ergo & idem licebit ob
eamdem caussam, si aliter conferri nequeat; licet
vix moraliter accidere posse videatur, vt saltem
stola non suppetat, quæ adhiberi poterit, etiamsi
superpelliceum desit, in eo enim indecentia apparet nulla: & sæpiùs id videmus in Religiosorum funeribus, iuxta peculiares eorum ritus, &
cùm Sacerdotes more laicorum communicant.
Circa Caput XI. De Sacramento
Pœnitentiæ.
De absolutione ab hæresi.
*
QVæst. 98. §. 1. priuilegium Societatis
adducit quoad absolutionem sæcularium, sed sine Adnotationibus ab eadem adiunctis. Et aliud pro Missionarijs Apostolicis in terris vbi grassantur hæreses, declaratione subiunctâ
particularis Congregationis Theologorum super dubiis Missionariorum Capucinorum Orientis, in qua sic:
Manifestum est non posse absolui à
Mißionariis hæreticos, qui lapsi in partibus vbi non
grassantur hæreses, ad partes vbi sunt Mißionarij, se
conferunt. Sic Congregatio in Palatio Cardinalis
Pamphylij posteà Innocentij X. Sed contrarium
ille satis probabile existimat ex Bulla Eugenij
IV. iuxta quam aduenæ & peregrini sortiuntur
forum pœnitentiæ vbicumque contigerit reperiri. Addit & rationem conuenientiæ, quæ in aduenis & prædictis pariter militat, ne in hæreticâ
prauitate confirmentur, concludens tutiùs esse
S. Congregationem consulere. Ex his ergo aliquis non immeritò deducat, in Indiis locum non
esse priuilegio quoad absolutionem ab hæresi,
cùm absolui nequeant lapsi in partibus vbi hæreses non grassantur, vt non grassantur in Indiis,
nisi fortè in locis illis, vbi Belgæ hæretici dominantur, aut Angli. Sed quidquid de Missionariis
sit, ad priuilegium est Indicum prouocandum,
cùm de Missionariis alia sit ratio, vt dictum
suprà
iuxta moderationem à Nobis designatam.
*§. 2. de absolutione agit Religiosorum, & pro ea priuilegium Societatis, & aliud
pro PP. Franciscanis allegat. Sed verò Gregorius XIII.
vt ibidem, hæresim excepit, & nonnulla alia grauissima crimina. Non est ergo eisdem innitendum in absoluta aut affirmatione aut
negatione. Quia contra affirmationem militant
nouiores Pontificum dispositiones: & contra
negatiuam id stat quod est à Nobis suo loco
comprobatum.
*
Quæst. 147. probat perpetuò impeditum posse ab Episcopo absolui; non solùm quia multi, quos adducit, id probabiliter,
iuxta eundem; affirmant generaliter loquendo;
sed quia ratione impedimenti est casus Episcopalis. Quod si neque Episcopus adiri possit, & diuturnum sit impedimentum, etiamsi non perpetuum, quia & illud æquiparatur mortis articulo,
tenet, & robustè probat
Quæst. 148. absolui ab
eo posse, qui ab aliis mortalibus potest absoluere, pro quo graues fautores inducit.
Quæst. autem 149. degentes in Indiis ait legitimum impedimentum habere, si neque Episcopi, aut eorum
Vicarij sint; quod & de aliis remotissimis regionibus tradit.
Et Quæst. 50. vt probabiliùs sustinet
sic absolutos, si contingeret ad ea loca accedere,
in quibus obligatio est se Apostolico conspectui præsentandi, id debere facere. De Inquisitione verbum nullum: neque cùm illius Iudices
adsunt, nec tamen absoluere volunt.
Quæst. tamen 151. videtur obligationem penitus amoliri,
dum tamquàm probabilius statuit impeditum legitimè, nec potentem Sedem Apostolicam, Episcopum, aut eius Vicarium adire, non teneri
priuilegiato confiteri, neque cuicumque alteri,
qui non sit Apostolicus Legatus, quales non
sunt Inquisitores. Et
num. 7. concludit cum multis, quos citat, impeditum personaliter adire, non
teneri per Procuratorem aut litteras id præstare.
Esse autem eandem rationem hæresis & aliorum
criminum, vt absolui possit impeditus, probauerat.
Quæst. 147.
numer. 5.
& seqq. Facit pro eo
multorum sententia apud eumdem
Quæst. 162.
num. 25. dicentium denegata iniustè facultate absoluendi à reseruatis à Prælato sæculari, haberi
pro obtenta (de Regulari id probaueràt
num. 15.
cum multis ob Pauli V. concessionem.) Tunc
sic. Aut Episcopi & Inquisitores possunt absoluere ab hæresi in foro pœnitentiæ, aut non. Si
primum, & tamen negant, stat prædicta sententia satis probabilis. Si secundum, perinde est acsi
non adessent. Possunt ergo impediti à quocumque absolui Confessario legitimè iuxta Tridentinum approbato Pro quo & iuuat id quod tradit
ipse
Quæst. 161.
numer. 7. scilicet Ordinario præsente, sed latente, ita vt ad eum esse nequeat accessus, haberi pro longissimè absente.
Circa approbationem Confessariorum.
*
QVæst 98. §. 11. &
citata nuper 161.
ex priuilegiis, & aliis fundamentis
in partibus infidelium absente Episcopo & eius
Vicario, absque vlla approbatione Ordinarij
posse Religiosos Confessiones audire, quod est
etiam conforme Breui Innocentij X. nec censeri adesse, si per duas distent diœtas. Quod &
habet
numer. 80.
citat. Quæst. 98. vbi de actibus
Pontificalibus ex priuilegio licitis loquitur. Pro
quo
n. 81. adducit P. Quintanad. idem asserentem, si tamen diu deberet expectari. Et licet iuxta leges viginti milliaria singulæ habeant, non
debent tamen in eo rigore accipi, cùm ratione
asperitatis viarum, debilitatis virium & aliarum
circumstantiarum, non ita plena sufficere possint
:
posse tamen licentiam per litteras postulari de
quibus
n. 10. Et quòd non sit necessaria Episcopalis licentia, nisi ex vrbanitate, quando à Rege,
aut Prorege mittuntur vt munus exerceant Parochi, cum Fr. Emmanuele, & Fr. Ioanne Baptista affirmat
num. 7. Quod tamen limitat iuxta
Breue Innocentij X. si non sint Parochi in illis
partibus, etiamsi sint Episcopi, & si nolint sæculares Parochos destinare. Quod non est penitus
circa hoc vltimum admittendum: quia Parochi
nequeunt nisi præsentati à Rege designari: cùm
autem eos destinat ad munus illud, destinatio
talis habet saltem vim præsentationis
: debent ergo institui. Si autem sint Parochi; aut illi præmissa præsentatione instituti sunt, & tunc non
est credendum velle eos, qui alios designant, penitus amoueri. Si autem præsentatio non præcessit, designatio vim habet talis, & ita Canonicè
instituendi, nisi idonei non essent, tunc enim repellendi
: pro quo Auctor
num. 239.
cit. Quæst. 98.
*
Quæst. 162.
vers. Mihi videtur, sententiam aliquorum, quos
numer. 6. allegat, asserentium pro Religiosis vnicam sufficere approba|
tionem improbabilem iudicat, & in fine ait non
esse iam locum quæstioni ob Innocentij X. Decretum in caussa Episcopi Angelopolitani, est
enim satis expressum. Quod & alios dixisse vidimus, & quid circa id sentiendum declarauimus.
Illud fauorabilius apud eumdem, virtute Iubilæi,
& Cruciatæ vnicam approbationem sufficere.
Sic
num. 2. vbi quamplures pro eo adducit, quidquid aliter sentiant ibidem adducti.
Circa Confessionem in nauigatione.
*
DE hoc tractat
Quæst. 156.
& tribus
seqq. vbi multa scitu digna. Et in priori, si sit Capellanus Parochi officio fungens, consitendum eidem ait: secus si nauis in portu sit,
nec Capellanum habet Parochialem. Vbi addendum ex quo quis nauim non exiturus intrat,
posse Capellano confiteri; secus si exiturus, vt
sæpè accidit. Si Capellanus non sit, & nauis inueniatur in centum milliarium distantia à diœcesi
aliqua, quæ minor est quàm distantia duarum
diætarum, Confessio est facienda Confessario
pro eadem approbato, si in naui adsit. Quòd si
æquè distet à pluribus, aut parùm plus, minusue,
cui voluerit, si plures pro eisdem approbati succurrant.
*Si verò sit in alto mari neque necessitas
vrgeat, nequit confiteri nisi Confessario approbato ab Ordinario Confitentis, sicut non posset in terra, etiamsi à sua diœcesi longissimè distaret: pro quo
Quæst. 161.
num. 4. cum multis aliis. Quia Decretum Concilij Tridentini etiam tunc videtur vrgere, neque pro exceptione
fundamentum solidum affertur. Quòd si nauigatio periculosa sit, quod prudentis arbitrio relinquitur, tunc eam initurus, aut prosequens,
cuicumque potest Sacerdoti etiam simplici, nec
approbato, confiteri iuxta eumdem
Quæst. 158.
post relatas sententias aliorum. Non inquirit autem de periculo in nauigatione ipsa, quia de eo
fortè dubitatio esse nequit, cùm in mari quodlibet obortum periculum debeat magnum & lethale reputari; nisi expertorum iudicio leue &
ordinariè superabile censeatur. Cùm aliàs opinio
sit aliquorum nauigaturos posse absolui à quolibet, quia nauigatio periculosa semper est, præsertim si longa, pro quo Auctores apud eumdem
: qui
Quæst. 159. concludit eum, qui præuidens periculum, se mari commisit, etiamsi liberè
potuisset à naui descendere, posse in naui à quocumque absolui, secus ante ascensum in illam
omnino voluntarium, quia hic omnino extra periculum esse censetur, secus ille, qui non tenetur ad confessionem non approbato faciendam,
etiamsi id præuideat, immò velit à nauigatione
iam inchoata desistere. Pro quo exempla ex multorum doctrina probabilia conducit. Nec Nos
de illis plura.
Circa Caput XII. De Extrema
Vnctione.
*
DE hoc Sacramento agit
Quæst. 165.
& seqq. & in illa tenet cum multis deficiente oleo infirmorum pro communitate posse oleo Catechumenorum ministrari; secus si
vnus vel alter nequiret inungi: quam limitationem proponit ex P. Layman, P. Castropalao
num. 9. sed cùm alij eam non adhibeant, sed generaliter loquantur, oppositum est probabile, si
consequenter sit loquendum. Addit
ibidem. vers.
Verùm non desinam, non esse improbabile, deficiente vtro que oleo licitè posse Chrisma adhiberi sub conditione, sicut de oleo Cathecumenorum dicendum.
*
Quæst. 166. multis conatur ostendere
non esse præceptum vllum renouandi quotannis
oleum infirmorum, & nouo vngere; licet respectu Chrismatis sit obligans sub mortali, licet contraria sententia sit communis. Et vt præceptum
aliquod sit illud sub veniali tantùm obligare, pro
eodem stat cum aliis Leander
Tract. 4.
Disput. 2.
Quæst. 11. qualecumque autem sit præceptum,
si factâ diligentiâ nouum haberi nequeat, nullum
futurum peccatum, de quo
& Quæst. 98.
n. 222.
Neque ad illam teneri eos, qui priuilegium habent vtendi veteri. Quòd si diligentia præscribatur, illa certè minor sufficiet, quàm si priuilegium non esset, quia illud aliquid debet operari.
Et licet in Rituali Pauli V. habeatur oleum dictum quotannis Feriâ v. in Cœna Domini renouandum, addit Rubricas dictas tantùm continere doctrinalem instructionem, & non præceptum: quia Paulus V. in Bulla Rituali præfixâ
non præcipit, sed tantùm hortatur ad illius obseruantiam. Hoc vltimum à Nobis est sufficienter improbatum. Quod autem de diligentia dicitur, non videtur admittendum, quia renouatio
olei ideò fit, nam vetus est obnoxium corruptioni, & oportet, etiamsi corruptum non sit, esse purissimum. Et licet in priuilegio diligentia non
exprimatur, id satis apertè innuitur, dum dicitur
id licere
in locis, à quibus valde remoti sunt Episcopi,
vt in Bulla Pauli V. & sequentium Pontificum.
Et leuis quidem iste non videtur esse defectus.
Opinioni P. Martinon, de qua
numer. 223. nullam notam inurit, sed tantùm falsam asserit
num.
222.
citat.
*Et vt quod ad olea spectat pariter præbeamus,
citat. Quæst. 98.
num. 219.
& 220. ait
peccatum esse mortale oleo Catechumenorum
antiquo adultum extra periculum mortis inungere, non verò infantem, quia semper iste in periculo versatur. Addit tamen
num. 221. ex virtute priuilegij Greg. XIII. etiam nullo mortis
periculo existente, & etiam si nulla sit adhibita
diligentia, posse oleo antiquo quatuor annorum
circa baptizandos vti. Sed verò Gregorij priuilegium præterquam quòd temporale fuit, &
anno 1603. finitum, faciendam diligentiam præscribit, sicut & Clemens VIII. in Bulla pro PP.
Carmelitis Discalceatis.
Circa Caput XIII. De Sacramento
Ordinis.
*
PRiuilegium conferendi Ordines Minores Innocentij IV. & Leonis X. non
esse reuocatum censet cum Fr. Emmanuele, &
Fr. Hieronymo Rodriguez
Quæst. 98.
num. 224.
Inter alia priuilegia vt Religiosi ordinari possint,
|
illud proponit, quod est ab Vrbano VIII. PP.
Augustinianis Discalceatis concessum in Indiis
Occidentalibus & Philippinis degentibus, vt scilicet tribus diebus continuatis festiuis promoueri
possint à quocumque Antistite, quem maluerint,
in propriâ Diœcesi, aut in alienâ, de Diœcesani
consensu Pontificalia exercente. Sic
num. 226.
qui tamen
num. 227. asserit priuilegia dicta pro
Orientalibus Indiis non fauere: sed Nos aliter
suo loco demonstrauimus.
Circa Caput XIV. De Sacramento
Matrimonij.
*
CItatâ nuper
Quæst. 98. §. 29.
& Dubijs
seqq. de illo Auctor, sicut &
Titulo 12.
& num. 170. §.
dicti, priuilegium Pauli III. Societati concessum exhibet, rogatque an in illo
propriè dispensatio, an sola declaratio sit? Videtur hæc esse, quia matrimonia in gradibus diuinâ
lege non prohibitis legitima sunt. Quia verò
Pontifex voce dispensationis vtitur, censet illud
ad hæreticos extendendum qui infideles reuerà
sunt, sed contra Ecclesiæ leges contraxerunt invalidè, & possunt virtute priuilegij circa gradus
quoscumque dispensari, in quibus matrimonium
celebrarunt. Gradum primum excipit
num. 175.
&
num. 174. cum alijs docet in primo gradu lineæ transuersalis, vt fratrum, non esse inualidum,
& sic coniunctos non separandos; secus si hæretici, de quo
citat. num. 175. Pro quo & Leander
Tomo 2.
Tractat. 9.
Disputat. 12.
Quæst. 9. citans
alios.
*
Num. 176. adducit dispensationem Pauli
circa 3. & 4. gradum: contendit tamen non eo
ipso esse dispensatos, sed posse dispensari: & probat ex Bullâ Gregor. XIV.
die 21.
Septemb. 1591.
quam allegat D. Solorzanus
Tom. 2.
Lib. 1.
Cap. 28.
n. 50. ibi enim Pontifex dispensationem necessariam statuit, & eam ad Mestizos
extẽditextendit. Sed certè
nihil tale ex Bullâ deduci potest, quidquid Dom.
Solorzanus
num. 51. videatur indicare, qui tamen
se refert ad Fr.
IoannẽIoannem Baptistam in Animaduersionibus pro Confessariis Indorum 1.
parte in
Tabulâ, v. Mestizos, vbi tenorem concessionis adducit, iuxta quam Indi & Æthiopes ex Christianis etiam parentibus nati, & in infantiâ baptizati;
Neophyti censendi sunt, & iis mixtim progeniti
admiscendi:
Vt vel matrimonio coniungi, vel in contracto remanere poßint, siue eorum alter tantùm, siue
etiam vterque inde oriundus ac propriè indigena sit, in
quibuscumque consanguinitatis, seu affinitatis gradibus,
iure diuino (
vt suprà)
non prohibitis, dispensare poßit,
concedimus & indulgemus. Quæ sunt verba Pontificis. Vbi cùm dispensationem pro omnibus concedat gradibus, non eo ipso, sed à Societatis Patribus tribuendam, non benè inde infertur pro
tertio & quarto esse necessariam, pro quibus
iam concessio præcesserat; sed pro aliis, pro
quibus facultas præcipuè quærebatur. Quarterones Mestizorum nomine non venire affirmat
n.
172. de quo iam dictum.
*
Quæst. 170. multis probare pergit generaliter loquendo non posse coniugem conuersum cum remanente infideli cohabitare, etiamsi alter velit cohabitationem sine iniuria Creatoris.
In Nouo tamen Orbe, & Æthiopia aliter faciendum, quia aliàs grauia incommoda sequerentur.
Canonem Concilij Toletani defendit, etsi Prouincialem, quia Iuri insertum, Decreto inquam,
quod Iuris auctoritatem habere contendit cum
aliquibus contra plures à se adductos. Nihil profectò in iis, quæ à Nobis stabilita possint demoliri.
*
Quæst. 176.
statuit, cùm Polygami conuertuntur, primam vxorem retinendam, cum qua
verè fuerit contractum matrimonium. Quòd si
hoc deprehendere non sit probabile, nulla est circa coniuges obligatio. In dubio autem dari posse
facultatem Missionariis vt dispensent, fore conueniens. Sed certè hoc non videtur admittendum: nam dubium aut vinci diligentiâ potest,
aut non? si primum, & legitimus coniux comperiatur, in coniugio permanendum: si secundum, stat resolutio præcedens de impossibili notitiâ: cessat ergo obligatio, quia respectu aliarum
superari nequit, cùm hoc pendeat à notitia coniugij omnium primi. Alia, de quibus ibi, de contrahentibus scilicet cum conditione repudij, valde verosimilia sunt, vt scilicet standum sit communi modo contrahendi, etiamsi non sit conditio semper expressa, quæ est contra substantiam matrimonij, & ita in sic contracto nulla est
obligatio.
*
Quæst. 177. contrarium firmat ei, quod
Quæst. 170. vidimus asseruisse: vno scilicet coniuge non conuerso, eum, qui conuertitur, posse
ad alias nuptias transire, etiamsi infidelis velit sine
iniuria Creatoris habitare. Cùm modò ob auctoritatem Innocentij III. in Cap.
Gaudemus, de
diuortiis; statuat
num. 4. regulariter non licere:
qui citatâ
Quæst. 170.
num. 4. dixerat Innocentium
agere de casu, in quo coniux vterque conuertitur. Limitationes addit.
Primò, quando est lex
aut consuetudo prohibens cohabitationem.
Secundò, quando ex circumstantiis timetur periculum peruersionis coniugis, filiorum, aut familiæ.
Sic
num. 5. 6.
& 7. & id auctoritate Concilij Limensis probat
num. 8. addens in
sequentibus, quòd
si coniux infidelis requiri nequeat ob difficultatem itineris, non ideò licet denuò contrahere,
nisi circumstantiæ tales sint, ex quibus eum nolle
conuerti verosimiliter coniiciatur.
Tertiò, si fidelis pertrahatur ad peccatum mortale. Sic
num. 13.
Quod, vt diuersum sit à primo, intelligendum,
cùm cohabitatio admissa, eo quòd nullum coniiciebatur periculum, est reipsa deprehensa periculosa ex dictâ ad peccatum pertractione. Immò
dicendum, etiamsi fidelis ita constans sit, vt sibi
inde non metuat, secedere posse, quia esset illud
onus grauissimum.
Quartò, per Pontificis dispensationem, quæ stare potest etiam in matrimonio
infidelis consummato. Sic
num. 18. contra aliquos. Et id posse conueniens ob conuersionem alicuius, aut multorum inde euenturam,
iudicari, præcipuè si vniuersi populi, aut regni.
*
Quæst. 180. affirmat, & multis comprobat matrimonium celebratum coram Parocho,
qui contrahentium idioma non callet, sed interprete vtitur, esse validum, contra Basilium Donnæi. Sed certè vt ista sententia possit tutò su|
stineri, interpretes Indus esse non debet, sed talis,
cui meritò credi possit. Vel adhibendi plures, ita
vt moraliter constare de consensu queat. Vel si
non plures, alia debent adminicula suffragari.
Pro quibus sunt Doctores ab Auctore adducti
Quæst. 181. multi enim dicunt absolutè non sufficere vnum interpretem ad matrimonium contrahendum, vt videri potest
numer. 1.
& 2. si duo in
loco haberi possint. Alij plures requirunt iuxta
sententiam eorum, qui dicunt requiri plures quando non habent certas artis suæ regulas. Sic
num.
2. §.
Tertia opinio. Item, cùm interpres non est
cognitus, neque consideratè electus, neque à partibus, sed à Parocho. Prætereà Parochus tunc
tenetur credere interpreti dicenti se fuisse de consensu coniugum electum, quando est persona
bonæ famæ, & non adest rationabilis suspicio
fraudis, sic
num. 5. Denique interpreti à Republica electo & stipendiato creditur, qui de fideliter
exercendo officio iurat, de quo §.
Tertius est casus:
est enim velut notarius publicus. Quæ omnia
pro Indis non faciunt
: vnde plures adhibendi in
casu, qui videtur Metaphysicus: Parochus enim
potest duo hæc verba addiscere,
Vultis maritari?
idque breuissimè, nisi stipes sit. Illis autem dextras
iungentibus, & annuentibus, ad firmitatem satis.
Quòd si difficultatem aliquam in memoria habeat,
scribat, & scriptum legens interroget.
*
Quæst 247. rogat an Indi validè contrahant, vbi ex consuetudine receptâ Gubernator
explicat præsentium coniugum consensum. Et
affirmatiuè respondet cum Veracruz & Matienzo, ac Pesancio, quia ex consuetudine illud est
signum sufficiens expressiuum consensûs, vnde
etsi taceant, consentire probantur. Addit tamen,
si reuerà non consentiunt, matrimonium esse
nullum, aut si consentiant ex non leui metu. Res
prorsus periculosa & non toleranda, cùm sciamus
quantoperè Indi Gubernatores timeant suos, &
quàm illi durè imperent, extraneis quibusque frequenter duriores.
*
Quæst. 148. de variis inquirit casibus,
in quibus dubitari potest an sine assistente Parocho possit matrimonium contrahi. Et respondet ex Declaratione Clementis VIII. & S. Congregationis, esse tantum tres: quando scilicet ob
persecutionem Episcopus & Parochus Ecclesiam
deseruerunt, vel quacumque ex caussa non sunt,
quia scilicet mortui, aut occisi, aut relegati. Et
quando etiamsi adstent, latent penitus; vel si absentes sint, tutò adiri nequeunt: & item cùm Parochus nequit haberi, nec de proximo speratur: tunc autem de proximo sperari censet, cùm
infra annum expectatur. Alios casus, quos graues
Scriptores admittunt, reiicit, quia nullum bonum
æquiualere potest illi, quod ex firmâ Conciliaris
Decreti obseruatione tenetur. Admissis enim
variis limitationibus, aut potiùs relaxationibus,
ad frequentiores alios Ecclesiæ perniciosissimos
venietur. Idem tenet Leander
suprà, Quæst. 7.
qui & videndus
quæst. 8. circa Clementis VIII.
Declarationem non firmam. Sed certè cùm probabiles opiniones sint tales casus admittentes,
quas Ecclesia tolerat, in casuum eorumdem contingentia parùm cautio præfata molietur: viris
ergo doctis negotium est huiusmodi relinquendum. In Indiis autem, si Religiosi adsint, nulla
est difficultas, quia ex priuilegio Pij V. administrare omnia Sacramenta possunt, vbi Parochi
non sunt.
Circa Caput. XX. num. 461.
Ubi de dispensatione in voto Castitatis.
*
DE hoc
Quæst. 98. §.
vltimo. vbi priuilegium Clementis VIII. pro PP. Carmelitanis Discalceatis adducit, iuxta quod ex rationabili caussa licet, necessitatis nempè, vtilitatis,
conuersionis, & salutis animarum illarum partium. Quod & de voto religionis similiter concedit. Licebit ergo & in Indiis ex vi communicationis, quia concessio illa generalis est pro terris infidelium, vbi & fideles etiam fortè sint, vt
Clemens loquitur & ita concessio ista non est
more aliarum pro Missionariis Apostolicis regulanda, quarum Formulas exhibet Auctor
Titulo
16. in quarum Quartâ
Sect. 6. §. 2. quæ est pro
Asiâ, Africâ, & Americâ, sic habetur
: Secundò,
dispensandi, & commutandi vota simplicia, etiam castitatis, ex rationabili caussa, in alia pia opera, non tamen
religionis. Sic ibi. Vbi quod de voto religionis
dicitur, non obstat priori concessioni, quia concessio limitata ampliorem non tollit, dum non
exprimit: vt tradunt Abbas, Portel, Sigismundus
Scaccia, P. Arriaga, & P. Palaus, quos adducit
Auctor
Quæst. 95.
num. 1. vbi id tamquàm probabile proponit, & pro eo statuit primam Assertionem.
Circa Caput XXII. deDe venditione armorum pro infidelibus.
*
DE hoc agit
Quæst. 202. vbi hæc habet.
Primum non prohiberi, quando de
abusu contra Catholicos non constat, etiamsi aliquando per accidens contra intentionem contingat, cum multis
numer. 1.
Secundum, incidere in
excommunicationem, qui in ipsis terris infidelium arma conficit & vendit: pro quo Auctores
citat, sicut & pro contrariâ sententiâ. Licèt enim
non deferat, præbet tamen auxilium, quod expressè prohibitum. Oppositum tenet Leander
Parte 4.
Tractat. 3.
Disput. 7.
Quæst. 2. cum Alterio
& P. Petro Hurtado.
Tertium, metum grauem
excusare, si non præponderet damnum Christianæ Reipublicæ, vt est à S. Congregatione declaratum. Id quod rarò eueniet, cùm illud, quod
facere vnus homo potest, magnum nequeat dispendium afferre, & ita non præponderat proprio, siue vxoris, filiorum, parentum, aut consanguineorum vel affinium, seu intimorum amicorum: ex Sousâ
in explicatione Bullæ Cœnæ, Disp.
51.
num. 5. Pro quo & Leander
suprà, Quæst. 66.
ex PP. Suario & Petro Hurtado.
Quartum, quando damnum commune præponderat; peccari
quidem grauiter, sed non incurri excommunicationem; sic bonis Auctoribus affirmantibus,
sed negantibus grauissimis aliis, quorum vrgentius videtur fundamentum; sed fauorabilius aliud
|
promiserit præferendum.
Quintum excusari vendentem ob redemptionem captiuorum. Sic apud illum multi.
Sextum, hæreticos expressè seu
nominatim declaratos, de quibus
Canone 7. Bullæ,
esse eos, qui sequuntur sectam expressè damnatam, vt Lutheri, Caluini &c. contra non paucos volentes propriis expressis nominibus declaratos esse debere.
Circa Caput XXIII. De Indulgentiis.
*
DE illis
Quæst. 98. §. 25.
& num. 137.
& Religiosos in partibus infidelium
illas concedere posse, quas Episcopi: Visitantes
eorum Ecclesias centum dies Indulgentiæ consequi affirmat.
num. 138. Pro quibus omnes illæ, quas in Terra-sancta fideles consequuntur,
de quo
num. 139. & ex Fr. Emmanuele
Tomo 3.
qq. regular. quæst. 98.
artic. 1.
& 2. in Noua-Hispania visitantes Ecclesias PP. Prædicatorum Indulgentiam plenariam in Festis S. Dominici, S.
Thomæ, S. Vincentij, & S. Catharinæ Senensis,
ex Motu proprio Pij V. & confessos ac contritos, si in Octauis SS. Dominici & Thomæ Eucharistiam sumpserint, similiter Indulgentiam
plenariam. Quam concessionem extendit ad Ecclesias
PP. Minorum, & S. Augustini in NouaHispania. Additque per communicationem idem
habere Ecclesias aliorum Ordinum in Festis
suorum Sanctorum, etiam Beatificatorum, vt
B. Andreæ Caietani, & B. Andreæ Auellini.
Sic enim
numer. 139.
& 140. Indorum priuilegium vt sine confessione, dum Confessarij copia
deest, lucrari Iubilæum possint, habet
n. 141.
de quo & Nos
numer. 233.
& 234. Esse etiam
pro eo die, quo
PP. Dominicani iter aggrediuntur ad Indos, & quo perueniunt, aut in itinere
decedunt, tradit
numer. 142. esseque
Pij IV. cùm
tamen sit
Pij V. apud Fr. Emmanuelem
Artic. 2.
quia ex eadem Bulla, de qua
suprà Ann. 1571.
& ex eadem ibidem docentes Indos eorum idiomate totiesquoties centum dies. Ac tandem
ex
Paulo V. eadem quæ ex
Pio V. pro Religiosis
omnibus, sed confessis, & sacrâ Communione
refectis. Sic
numer. 144. Nec de Indiis tantùm
procedit, sed de infidelium ac hæreticorum quorumlibet conuersione. Eamque consequi Fratres
laicos ex
P. Pellizario
Tomo 2.
Tract. 8.
num. 200.
firmat.
num. 145.
*Circa quæ id quod de communicatione aliarum Religionum dicitur pro Indulgentia
illâ Nouæ-Hispaniæ, est tantùm probabile iuxta
à Nobis hoc
Titulo num. 141.
& seqq. Communicationem siquidem in Indulgentiis negant multi. Propter quod concessio pro PP. Prædicatoribus ad duos alios Ordines fuit extensa, supponentibus eorum Religiosis non extendi, aut valde dubitantibus circa illud. Id quod dicendum
potiùs de extensione ad Prouincias alias Indiarum
: pro quo & illud est fundamentum, quod à
Nobis propositum hoc etiam
Titulo Cap. 5.
Dicto
4. Cùm autem visitantibus Ecclesias Indulgentia plenaria concedatur, quid noui habet quòd
posteà illa pro communicantibus aut Missam celebrantibus concedatur? Fr. Emmanuel
citat. Artic. 1. quasi pro Textu addit,
A fortiori. Nihil ergo maius additum, sed maius pro consecutione Indulgentiæ fundamentum. Quod autem insuper concedit Pontifex, vt celebrantes, aut facientes celebrare in Festis D. Dominici, & D. Thomæ, toties consequantur per modum Iubilæi
eamdem, aliquid magis speciale videtur indicare,
cum pro Sanctorum omnium Festis non procedat, de quibus priùs. Nec verò quale sit apparet;
nam quòd
Toties dicitur, etiam de aliis Festis dictum fuerat, sicut per modum Iubilæi, quod ad
electionem Confessarij solet vsurpari. Est ergo
speciale, sed latens, & Deo soli notum, quod
esse satis debet, vt iuxta concessionem operantes,
specialem sibi possint suo reuelandum tempore
thesaurum expectare. Fundendæ preces iuxta
Pontificis præscriptum pro augmento Christianæ Religionis, felici statu Sedis Apostolicæ, & infidelium conuersione.
*Pro euntibus ad Indias duo sunt priuilegia similia, Pij. V. & Pauli V. sed ille communionem non petit, quam tamen petit iste. Et si
die inchoandi itineris, aut consummati, non est
pro eo commoditas, quid tunc? Priuilegium Pij
V. tantùm in eo casu locum habebit, & Communione ante iter inceptum præmissâ, aut consummato itinere, Pauli concessio valebit: neque
aliud potest de voluntate Pontificum rationabiliter suspicari. Quamquam fortè non deerit,
qui pium contrarium sensum arbitretur, dum per
eum non stat, cui facta est gratia pro Apostolicâ
functione.
CIRCA TITVLVM XIII.
De Episcopis. Et Cap. 6. num. 65.
Ubi de illitteratorum Ordinatione ob
Indicæ linguæ peritiam.
*
TAntam esse necessitatem posse, vt
prorsus illitteratus propter linguæ
peritiam valeat ordinari, tenent ij,
quos adducit
Quæst. 276. quibus & assentitur ipse
non absque formidine, & expectandam quidem
ait Pontificis dispensationem, nisi biennium ferè
sit elapsurum, vt in nauigatione Indica solet accidere. Sed certè si ratio, quam ipse & alij adducunt, efficax est; quòd scilicet multi sine Viatico
& Pœnitentiæ Sacramento morientur, minus
spatium videtur admittendum: immò nec peritia necessaria ob illam, sed aliqualis notitia. Cùm
sit aliàs spes vt sic Ordinati ex Indorum communicatione maiorem sint illius notitiam adepturi,
sicut etiam Latinæ, pro quo conscientiæ sunt
eorum onerandæ. Sine necessitate autem Ordinatum, si aliàs sciat Ordinum functiones, ministrare posse, tenent P. Henriquez, P. Quintanad.
Dicacus Perez, & Garcias apud Auctorem
: quod
negant alij apud ipsum mediâ gradientem viâ, &
dicentem quòd si omnino illitteratus sit, ita vt
Grammaticam non audierit, est omnino irregularis, secus si aliqualem illius notitiam habeat,
pro quo & Auctores adlegat. Certè si non possit
sine adstantium offensione celebrare, ab Altari
arcendus, vel iniungendum vt occultè celebret.
Quoad Beneficium autem dictum à Nobis aliàs.
CIRCA TITVLVM XIV.
De Vicariis Generalibus Episcoporum.
*
IN aliquibus Indiarum partibus post
mortem Episcoporum designantur auctoritate Apostolicâ eorum Vicarij,
quia Capitulum non est. Sicut & ex eadem auctoritate ab Episcopis ante obitum. De his quæsitum an possint intra annum vacationis dimissorias concedere. Et responsum negatiuè à S. Congregatione, vt videri potest apud Auctorem
Quæst. 274. sed videtur addenda limitatio iuxta
præcedentem decisionem; videlicet si necessitas
tanta non sit, vt Parochi desint & Ministri Euangelici, ex quo defectu ingens res Christiana
sit acceptura dispendium: hic enim eadem ratio
videtur militare.
CIRCA TITVLVM XVI.
Ubi de Confessione cum Complice.
*
LIcere illam generaliter loquendo
negat
Quæst. 162.
Dub. 5. pro quo
& multiplicat probationes, secutus Basilium Poncium
Lib. 7.
de Matrimonio Cap.
38.
numer. 3. vbi tamen id concedit in extremæ
necessitatis casu, & vrgente
pręceptopræcepto annuæ Confessionis sine copia alterius, nec possibili dissimulatione illud adimplendi. Adducit tamen
n. 33.
plures id concedentes cessante periculo consensus. Vult autem quòd si ad euitandam infamiam
Confessio facienda sit, debet illa dimidiari, tacendo impuros actus, iuges cogitationes de illo,
& vix vnico verbo indicando breuissimè actus inhonestos cum illo habitos: immò neque hos, si in
eorum recordatione magnum aduertat fore periculum. Quod quidem non videtur quomodo
stare queat, Confessario scilicet scienti actus inhonestos secum habitos illos in Confessione non
aperiri, saltem sub confusa illa narratione:
Confiteor tibi actus inhonestos, quos scis, vel ea peccata, quæ tecum patrata. Nisi adeò doctus sit, vt
has P. Verricelli animaduersiones habeat vsque
quaque perspectas, & sciat à muliere dimidiari
Confessionem posse circa idem pariter instructam
: in quo grauius fortè periculum occurret
deprehendenti illam erga se vehementer affici, vt
nequeat sine magno periculo commercij cum eo
habiti recordari. Et quidem ob periculum in recordatione regulariter loquendo non excusatur
quis à Confessione similium, quando Confessio
non est complici facienda: ergo neque quando
illi: si verò cum proposito emendationis accedat, quo & poterit ille ad emendationem consimilem prouocari. Et sic debet iudicare femina,
vnde non erit caussa scandali in illo, quidquid aliàs malitia in eo fuerit radicata.
*Pergit, &
numer. 41. quòd si dubitet
Pœnitens an validæ fuerint Confessiones cum
complice in carnali crimine factæ, debent repeti
sub mortali, quia in dubio pro ea est parte iudicandum, pro qua stat præsumptio, juxta communem doctrinam, pro qua ibi aliquos citat:
quod in casu præsenti contingit, quia communiter in talibus Confessionibus mortale peccatum
inuenitur. Sed cùm tot sint Doctores, qui dicunt posse cessare periculum, non est adeò firma prædicta præsumptio, & valde durum est
peccata huius generis iterùm confiteri, quando
& id semel facere est onus satis graue, præsertim
respectu feminarum. Et non recordatio grauium
in hoc lapsuum, argumento esse potest tales non
extitisse, cùm soleant quæ eiusmodi sunt ob suam
grauitatem in memoriâ conseruari. Et hoc procedit quando tantùm in confuso dubitatio occurrit ob multoties accidentia: si autem dubitaret
de graui in eo peccato an consenserit, necnon, &
ita an sacrilega fuerit Confessio, id iam non ob
doctrinam de præsumptione iudicandum, sed ex
ea, quæ habet peccata dubia mortalia esse confitenda, quod iam multi negant, & circa quod non
oportet distineri.
CIRCA TITVLVM XVI.
Ubi de Baptismo pro Parochis. Et quædam de Chocolato.
*
QVæstio 206. sic procedit, An extra
necessitatem liceat committere laicis Iaponiensibus vt catechizent, ac
Baptismi Sacramentum administrent? Respondetur negatiuè: nam si id fiat, paratur via ad Ecclesiasticam Hierarchiam subuertendam. Ita responderunt Theologi deputati à S. Congregatione de propaganda fide. Sic ibi. Ergo in necessitate id licet, nec sanè magnâ, eorum, quibus
committltur, capacitate pensatâ.
*
Quæstione 210. quærit an potione Chocolaticâ possit Baptismus ministrari
? de quo &
Quæst. 98.
num. 133. vbi affirmatiuè responderat, & probauerat hoc discursu. Nam in tali potione sex vnciæ aquæ sunt, & tres sacchari & aliorum aromatum: à maiori autem quantitate
fumitur denominatio in mixtis, & ita simpliciter
dici potest aqua, ac consequenter eâdem baptizari. Hunc autem breuem discursum adiunctis
aliis locupletauit
Quæst. 210.
citata, in qua non
sex vncias aquæ, & tres sacchari atque aromatum
adhiberi dicit, sed ex aliorum relatione, quinque
aquæ, & duas aliorum. Neque hoc constans,
cùm & aliter fiat. De quo latè & cordatè Leander
Tomo aut Parte 3.
Tractatu 5.
Quæst. 5. Quinque deinde casus distinguit.
Primum cùm aqua
valde superat Chocolatum, & nulla fit decoctio.
Et tunc certum ait posse illo baptizari, sicut aqua luculenta mixturæ similis, iuxta communem doctrinam.
Secundum, cùm facta est leuis
decoctio ad primam ebullitionem. Et tunc similiter, neque iterandum sub conditione Baptismum, ex multorum, quos recenset, sententiâ.
Tertium, quando dubitatur an decoctio sit magna, an magna vel modica spissitudo. Et tunc
sicut materiâ dubiâ vtendum, & iterandum sub
conditione, quod omnes ait tenere Doctores,
|
& præsertim
P. Laymam.
Quartum, quando certum est maximam fuisse decoctionem: & tunc
si maior fuerit aquæ quantitas immissa, & potio
sit liquida, & ita potio vsualis, tenet contra plures idem quod circa casum præcedentem, fauentibus
PP. Lessio, Coninck, & Castropalao.
Quintum, auctoritate
P. Coninck &
Palai (& addi
potest Lezana de iure carnium cum aliis locutus
Tomo 3. v.
Baptismus num. 11. sed Leander
Tomo
1.
Tract. 2.
Disput. 2.
Quæst. 9.
& 18. contrarium
videtur iudicare) idem tenet, etiamsi ob spissitudinem rationem vsualis potus amiserit, quia probabiliter credi potest esse ibi aquam
Quia extrema
puerorum neceßitas cogit extrema quæquæ tentare, vt
loquitur
P. Coninck
Quæst. 66.
Artic. 4.
n. 23.
Sic ille philosophatus non improbabiliter, vt putat. Et quidem stante probabilitate in iusculo &
cereuisia crassis & multùm decoctis, de quibus
duo præfati Auctores loqu untur, in potione
Chocolaticâ non est specialis difficultas, sicut in
qualibet alia simili. Et ita idem, & potiori ratione potest de
ChicaChicha, familiari Indis poculo ex Maizio confecto, Sydromele, vulgo
Aloja, & Guarapo, de quo in Thesauro, & aliis. Vbi non prætereundem nimis esse rigidam
Pasqualigi sententiam, de qua
Decis. 77. negantis posse in necessitate aquis ex floribus expressis vmquam baptizari.
Cùm & ipse admittat fieri posse humore stillante
ex arboribus
Decis. 78. & iure-carnium
Decis. 79.
Circa quæ videri etiam potest Leander
Quæst. 8.
14.
& 15. aduersans Pasqualigo.
*Et vt de potione dictâ agentes frequentissimam de ieiunio quæstionem cursim attingamus, quam & connectit Auctor
Quæst. 98.
cit. censet ille
num. 132. apud Indos certum esse
non frangere ieiunium, quia est vsualis
: & apud
Hispanos idem asserendum, ex multis, quos citat
ibidem, sine reiectione proponit contra Pasqualigum in Praxi ieiunij
Decis. 141. quem mirari
iuuat circa hoc scrupulosiùs hæsisse, vbi tot suffragantur Auctores, solitum in ea materiâ sine
ducibus minùs securè procedere. Maiorem difficultatem inuenit
num. 133. in iis Prouinciis, in
quibus non est potionis huiusmodi consuetudo,
neque vt potus vsualis habetur. Et cùm multos
negantes adleget, contrarium statuit pro Italia,
Germania, & Gallia, eo fundamento, quod pro
Baptismo ex eodem adductum. Sed certè illud
valde dubium est, quia si decoctio sit facta non
leuis, multi, vt vidimus, negant validam esse materiam, & tamen est potus, qui eodem modo
fieri potest apud omnes nationes: non est ergo
firmum fundamentum illud. Sed circa hoc non
est cur diutiùs hæreamus, cùm potio ista adeò
generali sit plausu vt probabiliter licita iam admissa, bonis adstipulantibus Auctoribus, vt omnino inutile fuerit, & forsitan etiam pernitiosum, scrupulum fide bonâ operantibus iniecisse.
Vnde P. Michaël Palain Hieronymianus in
Commentariis ad Euangelia Quadragesimæ, Dominica
1.
num. 58. cùm ita scripsisset:
Aliqui vt inediam
non sentiant, sorbitiunlamsorbitiunculam Chocolatæ ex Indiarum
nucibus pinguißimis, saccharo, & si placet, ouis conficiunt, autumantque nec frangere ieiunium, & quòd
impasti remanent, ac ante illius sorbitiunculam. Ieiunium frangit secundum Laurentium à Ponte, quia
omnia ingredientia (
aquam demo)
sunt solida essentialiter: nec dixeris esse liquida, & transire in naturam potûs. Experientiâ enim reperi post horas separationem rerum fieri, & præter saccharum in fundo
omnia decidere. Vnde ergo non soluitur ieiunium?
Mentior si hanc sorbitiunculāsorbitiunculam non adumbrat, quod dixit Pater Hieronymus ad Nepotianum:
Audio prætereà
quosdam contra hominum, rerumque naturam, aquam
non bibere, nec vesci pane, sed sorbitiunculas delicatas,
& contrà olera betarumque succum, non calice sorbere, sed conchâ. Dicamus XicarraXicara Hispanice. Ita illi
pro pane & aqua. At nostri ieiunatores præter aquam
& panem, & delicatißimos cibos, illa vtuntur. Idem
iudico de Misculla. Cùm inquam ita scripsisset, sic
concludit:
Non audeo tamen damnare contrariam,
quam tenuêre Antolinez, Basilius Poncius, & Cornejo,
qui dicunt esse potum vsualem & sic ieiunium non
frangere. Videndus Diana 4.
p. Tract. 4.
Resol. 196.
Hæc ille. Et eodem modo quæstionem dirimit
P. Tamburinus in
Decalogum Lib. 4.
Cap. 5. §. 2.
numer. 13. Pro quo & Bossius
Tomo 3.
Tit. 21.
numer. 208.
Circa Titulum XVII. de Parochis
Religiosis.
*
DE illis Auctor
Quæst. 98. §. 37.
& in eo Pontificum concessiones pro eo munere congerit.
Quærit autem
Primò numer. 234. an Religiosi
non habentes in India Prouincialem, à Generali tamen missi,
Parochi esse possint, iuxta prædictas concessiones? Et affirmatiuè resoluit contra Fr. Emmanuelem
Tomo 1.
qq. regul. quæst. 35.
artic. 1.
& 3. Certè vt id fieri possit, non tamen
expedit, nec practicatum vidimus, nisi temporariâ administratione in absentiâ
Parochorum, aut
eorum adiutorio. Non enim habent
Prælatum
Regularem, à quo & de vita & de moribus visitentur, neque expedit à Prælatis aliis de huiuscemodi visitari, quod & cautum Regiis legibus.
*Secundò
numer. 235. An Capitulum
Prouinciale Indiarum possit committere Fratribus alterius Prouinciæ curam Parochialem Indorum? Et affirmat contra Fr. Emmanuelem
suprà Artic. 4.
P. Sancium
Lib. 3.
de Matrim. Disput. 26.
num. 4. &
P. Pellizarium
Tomo 2.
Tract. 8.
num. 356. quia licet Fratres tales non sint subditi, dum in suis
Prouinciis sunt; vbi tamen cum
licentia suorum
Prælatorum in Indias tendant,
earum sunt
Prouincialibus subiecti, & ita pro eo
tempore possunt ad
Parochiale munus destinari.
Sic enim verificatur illud,
Vt de Superiorum suorum licentia, quòd à
Pio V. est positum. Et est
illud verosimile, si Religiosi tales linguam Indicam calleant, quod erit rarum in iis, qui reuersuri contendunt in Indias, nec tam Indorum salutem, quàm propria emolumenta credi possunt
quæsituri.
*Tertiò
num. 236. Quis sit sensus verborum illorum
Pij V.
In locis aßignandis? In quo,
quidquid aliàs fuerit, ad praxim pro Indiarum
præsenti statu stabilitam, & à Dom. Solorzano
propositam, se remittit.
Quartò
numer. 237. an possit vir grauis fieri
Parochus lingulæ Indicæ ignarus, coadiutore
ipsi linguæ perito designato? Quod negat, &
|
cum aliis, quos citat, talem detestatur abusum,
Regiis etiam rescriptis improbatum. Vbi & collationem esse nullam cum aliis ibidem citatis affirmat.
*Quintò
numer. 239.
& 241. An Rex
possit inuito Episcopo, aut eo irrequisito, assignare
Parochos aliquos Religiosos? Et asserit
cum Fr. Emmanuele
suprà Artic. vbi & Regem
esse
Pontificis delegatum, & ita posse etiam Religiosum ex Indiis auocare, de quo
n. 240.
Sextò numer. 242. reuocationem priuilegiorum factam à Pio V. contra Regulares non comprehendere ea, quæ sunt pro partibus infidelium.
Septimò circa visitationem Parochorum adducit quæ apud Dom. Solorzanum deprehendit num. 243. & seqq.
Octauò, esse verè Parochos, vt apud eumdem
num. 255,
Nonò, semel examinatum debere iterùm examinari in Peruuio. Sic n. 256. ex eodem.
*Decimò, Si Clerici sæculares sint, qui
benè administrent, conueniens futurum vt Religiosi
Parochias dimittant, secus si necessarij censeantur. Statuitque generaliter loquendo meliùs
administrare, cum eodem fere locutus & citatis
ab ipso
num. 257.
& seqq. & hoc vltimum confirmans sic arguit
num. 260.
Tertiò, quia Indi Sacerdotes sæculares rarò inueniuntur pari scientiâ præditi ac Religiosi;
præsertim cùm Indi sint obtusi ingenij:
Regulares verò Europæi plerumque doctißimi. Sic ille,
grauiter in eo lapsus, quod natos in Indiis Indos
vocat, cùm Hispani sint Hispanis prognati parentibus. Et deinde obtusi eos ingenij insimulat, cùm acutissimi, & perspicacissimi, omnique
litterarum genere instructi, magnâ in copiâ reperiantur.
Pro quo legere potuit Dom. Solorzanum
Tomo 2.
Lib. 1.
Cap. 28.
num. 22.
& seqq.
eodem certe Capite, ex quo eum citat, vt quasi
inconsequenter locutum immeritissimò reprehendat: ait enim vers. vltimo sic
: Miror ergo Solorzanum de Iure Indiarum Tomo 2.
Lib. 3.
Cap. 16.
num. 68
asserere se consuluisse Regi vt Parochiæ sensim auferentur èex Religiosis, & huiusmodi Mulatis Presbyteris traderentur. Miror sane eum oblitum eorum,
quæ de prauis moribus Mestizorum scripserat Tomo 2.
Lib. 1.
Cap. 28.
Sed meritò prudentißimus ac Piißimus Rex prauum viri consilium secutus non est, vt ipsemet scribit, sed præcepit innouari. Sic ille.
*Vbi mirari Nobis potius licet virum
aliàs diligentem ex incuriosa lectione aut intelligentia ita grauiter cecidisse.
NumquāNumquam enim Dom.
Solorzano in mentem venit vt Parochiæ Indicæ
Mulatis & Mestizis traderentur, quos probè cognitos habebat, & suis depinxerat ipse coloribus:
sed vt darentur Clericis sæcularibus.
Et ego quoque
(verba illius sunt.
citat. num. 68.)
Cùm in Limana Cancellaria Auditoris munus exercerem, & illa per
Schedulam Ann. 1618.
rogata esset quid super hoc articulo censerem, cum omnibus ferè eiusdem Audientiæ
Collegis pro Sacerdotibus sæcularibus consului: & Proregis, atque ipsorum Collegarum consensu propria manu epistolam ad Regium Senatum Indiarum scripsi &c.
An hoc est Mulatis & Mestizis dandas censuisse
Doctrinas? An hoc prauum consilium, quod &
Auctor dictus
Assert. 1.
num. 257.
& 258. probat, dum P. Acostam, & Episcopum Paraquariensem adducit, idem luculentissimè comprobantes, & apertas conuenientias ostendentes?
Nec dici potest, vt ille ait, sæpissimè esse tales,
id enim omnino à vero abest. Mulatus nullus,
Mestizi perpauci in magna copia Sacerdotum.
An superstes sit hic Auctor nescio: si tamen fuerit, optandum vt quod hic dictum, sicut alia, de
quibus in fine Operis, ingenuâ recognitione retractet. Sin minùs, hæc nostra poterunt vtcumque sufficere, si digna fuerint, vt ad communem
vsum expromantur.
*Vndecimò ex
num. 265.
& seqq. ea
quæ Parochi, cùm ad Monasterium redeunt, secum deferunt, statim fieri Monasterij, etiam iure
communi attento, sicut & ea, quæ morienti lupersunt, quia sub obedientia viuunt, & in claustro degere reputantur, ex concessione Clementis VIII. Et quidquid de iure communisit, illos
non posse de superfluis sustentationi disponere,
sed (iuxta Prælatorum placitum sic enim intelligendum) dispensanda in Monasteriorum commodum, iuxta Regias schedulas
: quæ ex Dom.
Solorzano habet
num. 271. Si autem in Ciuitate aut
Prouincia, in qua moratur Religiosus Doctrinarius, nullum sit Monasterium, neque eiusdem Ordinis Religiosus: tunc ait quòd in vita
poterit expendere pro libito in vsus pios, neque
requiritur licentia Superioris Regularis. Stipendia
verò remanentia post mortem spectabunt ad
Ecclesiam beneficialem, si nullus alius Religiosus eiusdem Ordinis in eâ Prouinciâ sit. Vbi rogo, si Religiosus talis sit, cur ei tradenda stipendia, & non Ecclesiæ? An vt ipse, si eget, susten
ietur
? Bene quidem, sed si non egeat? Erit quidem vt Monasterio, à quo ille egressus, aut alteri, iuxta dispensationem Prouincialis, conferatur. Vt enim probat Dom. Solorzanus, magnis annuentibus viris, relicta à Religiosis non
possunt vt spolia colligi, sicut Episcopalia &c.
quia Monasterio acquirunt, vbicumque sint, etiam Apostatæ, vt videri potest
citat. Lib. 3.
Cap. 1.
num. 101.
& seqq. Iuxta hæc ergo videtur in casu prædicto procedendum, nisi de Prælatorum
voluntate aliter præsumatur.
*
Dubio 31,
ibidem latè ostendit donationem
èex Beneficiario factam ipso mortis die, esse
validam, si animus fuit donandi inter viuos; &
regulam Cancellariæ habentem donationem factam intra viginti dies ante mortem esse nullam,
fundari in præsumptione fraudis, & ita in conscientia non obligare. Videatur ille, multa enim
vtilia congerit de legibus huiusmodi.
*
Dubio 32. inquirit an Parochi dicti
possint matrimonio iungere non incolas & vagos
? Et de vagis affirmat, sed Episcopum consulendum, contra aliquos probabiliter loquentes, & circa hoc consuetudinem attendendam.
ItẽItem,
transeuntes, qui in patria carent Parocho, & possunt sine illo contrahere, adhibitis tantùm duobus testibus
: etsi ibidem non sit Consilium publicatum, valide contrahere sine illis, sed non licitè. Apud Indos certè non fit publicatio Tridentini sub iis terminis, sed prohibitio Ecclesiæ
eisdem intimatur: quæ si defuerit, iuri eorum
proprio non repugnanti naturæ contractûs standum
: expediet autem matrimonium reualidari,
in quo erit difficultas nulla. Adesse Parochum
|
tunc censeri, quando adest Religiosus, qui ex
priuilegio potest Parochialia exercere, & sine eo
inualidè contrahi generaliter statuit: & inualidè
etiam ignorantem, quando maior fidelium pars
scit esse Parochum, quia lex ligat ignorantes.
Quæ doctrina circa Indos videtur fallere ob eorum ordinariam inscitiam & hebetudinem. Et
proprium habentes Parochum non posse ad locum transire, in quo Parochus non est, vt ibi
contrahant, declaratum à Sacra Congregatione.
Indos etiam habentes proprium Parochum, absentem tamen, non posse matrimonio iungi ab
eo, qui illas transit, Parocho loci alterius eisdem
assignati, concludit cum Veracruce, P. Sancio, &
P. Pellizario.
*
Quæst. 227. probat Parochos in Indiis, sicut Euangelicos Ministros, non petitis, sed
voluntariis tantùm eleëmosynis & oblationibus
viuere ex obligatione constringi. Sed aliud satis
prouidè Regiis est dispositionibus constitutum:
licet firmum stare debeat oblationes non spontaneas penitus relegandas, de quo à Nobis dictum.
Circa Appendicem num. 20. adducit Bullam
Pauli V. de qua ibi, vt quæ viro habeat etiam
modò. Quæst. 98. num. 111.
Circa Titulum XIX. & Cap. VI.
Ubi de potestate Capituli circa dispensationes cum illegitimis.
*
ID quod à Nobis ibi dictum, probat
Quæst. 98. §. 14. Pij V. & Greg. XIII.
Bullis adductis. & de Capitulo præsertim loquitur
numer. 67. Et concludit omnia, quæ circa dispensationes possunt Episcopi, etiam
posse Capitulum.
Eodem §. quia de dispensatione est, hæc habet.
Primò Regulares posse dispensare cum iis, qui excommunicati receperunt Ordines, aut celebrarunt, Ex Innocentio IV. Secundò idem posse cum
malè promotis, dummodo seruata talis forma extiterit, per quam Ordines recepissent. Quod perinde
est ac dicere nihil ex substantialibus omissum.
Tertiò idem posse circa alias irregularitates, in quibus solent Legati Sedis Apostolicæ dispensare.
Et etiam in defectum talium, dummodò non sit
ex adulterio, incestu, aut Regularium turpitudine. Ex eodem, sicut & præcedens. Quartò, cum
Schismaticis & Apostatis à Religione, vel Clericali Ordine. Ex eodem. Et de Apostatis à Religione agit etiam §. 4. & n. 17. obseruat tales sic
sponte venientes & absolutos non esse puniendos, alioqui nullus fauor iis concederetur. Addit ex Clemente VIII. num. 18. & 19. alia circa
eosdem, qui circa omnia dispensari possunt, &
secluso scandalo celebrare, & Sacramenta, si in
eo animarum comperiatur vtilitas, ministrare, &
per tempus aliquod in habitu reassumpto suæ
Religionis extra Monasterium degere. Locum
concessionis non indicat, sed est in Bulla pro
PP. Discalceatis Carmelitanis numer. 16. Addit
tandem num. 20. proficiscentem ad partes infidelium sine licentia Generalis apostasiæ notam
ipso iure incurrere. Ex eodem num. 19. Sed cùm
hoc non sit priuilegium, sed pœna, ad Patres
prædictos arctandum. Addere etiam poterat non
ad omnes illos, sed ad solos Italicæ Congregationis extendi. Et licentiam sufficere Commissarij eiusdem, de quo num. citat. Censet ergo Auctor in fauorabilibus esse communicationem:
quod & Nos suprà. Vt cum eodem pariter concludamus.
INDEX
ADDITIONVM
AD TOMVM POSTERIOREM
THESAVRI INDICI.
Numeri marginales hic tantum indicantur.
-
A
-
Absolutio.
- AB hæresi vt liceat pro perpetuò
impeditis. 27. & seqq. &
291. vbi obseruatione digna.
- Pro Regularibus. 125. & 290
-
Academia.
- An gradus per sufficientiam dari queant, in eo dispensando. 143. & 144
- An gradum Magisterij sine illa recipere sit mortale. 144
-
Actus.
- Quando imperfectus qualiter excuset à pœnis. 204
& seqq.
-
Angelus, Maria Verricelli.
- Auctarium Additionum pro eodem, quia de Indicis Misßionibus ex professo egit. 254. & seqq.
-
Annus.
- In Bullis pro Indijs quomodo computandi. 1. & 2
-
Apostatæ.
- Quid circa illos liceat ex conceßione Pontificia. 300
-
B
-
-
Benedictio.
- Ornamentorum & vasorum ex priuilegio. 24. 283
& 284
-
Beneficiatus.
- Ad ornatum Ecclesiæ tenetur. 106
- De redditibus respondentibus ministerijs, pro obligatione restitutionis. 115
-
Bulla Cœnæ.
- Excommunicatio pro venditione armorum quando incurratur. 309
- Vide v. Hæresis, & v. Inquisitio.
-
-
Bulla Pij V.
- Pro Mendicantibus vt reuocata. 51
-
C
-
Chocolata.
- AN frangat ieiunium Ecclesiasticum. 319
-
Confessarius.
- An pro eo vnica sufficiat approbatio. 121
- Pro nauigantibus specialia. 294. & 295
-
Confessio.
- Cum complice an liceat. 315. & 316. vbi specialia.
-
Confirmatio Sacramentum.
- Quando administrandum in Nouo orbe. 262
- An Episcopus validè poßit consecrare olea benedictione à
se composita. 263. & 264
- An confirmare Oleo Catechumenorum aut infirmorum.
Ibidem.
- Balsamum an materia necessaria. Ibid.
- Quæ balsami quantitas sufficiat. 265
- Subsidente balsamo, an cum eo sit valida confirmatio,
& quid de solo oleo. Ibid
- Balsamum Indicum an propriè tale, & an Pontifex in
eo dispensarit. Ibid
- Minor Ministrorum numerus in neceßitate sufficit. Ibid
- Illius administratio an simplici Sacerdoti committi poßit,
sitque id vtile in Iaponiâ, & similibus. 266
- Ex vi juris diuini an Episcopus poßit administrationem
talem committere, & quid de Græcis. 267
- Non licere ex conceßione id non exprimente Adriani
VI. & Vrbani VIII. 268
- An si liceret, poßet ad Indias Orientales extendi Adriani
conceßio. Ibid
-
Correctio fraterna.
- Non obligat in publicis delictis, nec ob illius defectum
potest repelli denuntiator. 105
-
Constitutio.
- Quæ dicatur odiosa. 3. vbi an Religiosi veniant nomine Clericorum, cùm vitandi dicuntur illorum percussores.
-
Consuetudo.
- Qui consensus Principis necessarius vt vim habeat. 15
-
D
-
Decimæ.
- DE obligatione pauperum circa illas. 66. & de vno
fœtu secundum æstimationem. Ibid
-
Dispensatio.
- Ignorata an suffragetur pro valore actus. 88
- Circa votum Castitatis quæ caussæ sufficiant, & quid
pro Indijs. 67. & 308
- Circa petitionem debiti extare priuilegium Religiosorum. 68
- Circa bigamiam. 136
- Multa & specialia circa illam pro Religiosis in Indijs ex
Verricelli. 330
- Vide verb. Irregularitas.
-
Donatio.
- Facta ipso mortis die à Beneficiario valida. 327
-
-
Ecclesia.
- AQuo reconciliari poßit. 25
-
Ecclesiastici.
- Clerici ludorum prohibitorum spectatores excommunicati per Bullam Pij V. 105
- De cohabitatione fœminarum, & occasione proxima.
116.
-
Episcopus.
- Breue Alexandri VII. circa consecrationem, & posseßionem sine Litteris Apostolicis. 70
- Notanda circa ipsum. 71. & 72
- Ex apprehensione posseßionis censuræ incursæ. 73
& seqq.
- Non posse allegari defectum præsumptionis, quia hæc
datur cùm quis contra legem scienter operatur. 75
- Pœnæ consecrantis & consecrati. 76. & seqq. vbi quid
suspensio, quæ est censura. 84. Et irregularitas ob
violationem. Ibid.
- Sacræ Congregationis Decretum validam quoad impreßionem Characteris consecrationem statuentis, vt
stare queat tamquàm omnino certum, cùm reuerà
dubia sit. 85. & seqq. vbi quòd Episcopatus iuxta
plures non sit Ordo Sacramentalis.
- Pius IV. opinione probabili vsus circa consecrationem
sine tribus Episcopis. 87
- Dispensatio eiusdem ignorata quomodo ad effectum conferre poßit. 88
- Quæ coniectura voluntatis Pontificiæ iuuare pro talibus queat, & quòd sine illa stat valor iuxta ipsius
mentem. 89. & 90
- Circa Decretum dictum depulsæ malefactæ narratiunculæ. 91. & seqq.
- Stante valore consecrationis non ideò valida sunt omnia, quæ ex Characteris positione dependent. 94
vbi illa recensentur.
- Communem errorem non suffragari intrusis, vt verum.
95. & 96.
- Quid si non præstetur iuramentum fidelitatis & obedientiæ. 99. & seqq
- Dubia excommunicatio ingressum impedit, sicut & in
alias dignitates. 102
- Quàm vrgens visitandi obligatio. 103
- Non peccare contra justitiam profanè expendentes. 104
- Ad pauperes diœcesanos præcipuè teneri. Ibid.
- Vbi & præclarum S. Thomæ Villa-nouæ exemplum.
-
Error.
- An suffragetur intrusis, si communis. 95. & 96
-
Eucharistia.
- Communio Paschalis apud Religiosos an liceat. 18
- De Communione Indorum, & qualis generaliter capacitas ad illam satis. 269
- De habentibus lucida interualla, & nonnullis alijs.
270
- De illius gestatione ad collum. 288
-
Excommunicatio.
- Pueri quando illi subiaceant. 69
- Dubia impedit ingressum in Ecclesiæ dignitates.
- Reseruata, quæ in Bullâ si de protegendis. 226
& seqq.
- Quomodo redeat, cùm data absolutio ad aliquem effectum. 241. & seqq.
- Quomodo illam incurrant fautores Hæreticorum. 211
& 212.
-
Extrema vnctio.
- A Religiosis an poßit hospitibus conferri. 49
- Oleo non benedicto ab Episcopo an liceat. 123
- Quomodo supplendi defectus in administratione. 124
-
F
- FAmiliares quinam dicantur vide v. Inquisitio, vbi
& de Familiaribus Ministris.
-
G
- QVæ dicantur Glossæ. Aurelianenses. 62
-
H
-
Hispania.
- REgum illius rescripta pro Indijs quomodo habeant
vim acsi à Pontifice emanassent. 285 &
286
-
I
-
Indi.
- AN excommunicationi subiaceant. 69
-
Indiæ.
- An veniant regnorum Hispaniæ nomine. 13
- Vide v. Priuilegium.
-
Indulgentia.
- Religiosos in partibus infidelium eas posse concedere, quas
Episcopi. 310
- Quæ pro visitantibus eorum Ecclesias, ac nonnullis alijs.
311
- Pro tendentibus ad Indias. 312
-
Inquisitio, Inquisitores.
- Eorum potestas etiam pro foro interno: contra quod
tenent alij. 28. & 29
- Aliquam semper formam iudicialem iuxta eosdem requiri. 30. quod ibidem alij negant, vbi specialiter
de Hispanis.
- An absoluere valeant Episcopi ab hæresi, & id alijs committere. 33
- Absolutionis quomodo capax excommunicatus. 34
- Beneficio Cruciatæ an valeat absolutio ab hæresi. 36. 42.
& seqq. vbi specialia.
- Quid per Religiosorum priuilegia. 45. & seqq.
- Quid illi pro casibus Bullæ Cœnæ. 48
- Munera vt prohibita S. Inquisitionis Ministris. 137
- DD. Inquisitores an queant Confessarium eligere non
approbatum. Ibid.
- De illorum iniurijs, ac ipsorum Ministris, quando non
intuitu Officij. 140
- Ministri puniri à S. Tribunali possunt. 141
- Quomodo ij exempti in ciuilibus. 142. & 156
- Qui gaudeant eius foro in criminalibus, & in quibus
criminibus. Vbi de Sodomitis. 145
- De crimine læsæ Maiestatis. 146
- Non esse tale circa Regios Consiliarios. 147
- Quid si rei sint Ecclesiastici, & an necessariò tradendi
Curiæ sæculari. 148. & 149
- An degradandi. 150
- Concordia nouior an cum antiquiore circa excepta crimina componenda? 151
- Pro illis discursus vt non excepta constet. 152. & seqq.
-
Specialis casus, pro quo instituta tractatio. 157
- Familiares, qui scilicet de familiâ, gaudent foro Inquisitionis, maximè serui. 138. & 164
- Debent eorum expensis sustentari. Ibid
- Ex Nigris arma gestantibus argumentum. 159
- Ex dispositione aliâ Concordiæ circa bona, in quibus DD.
Inquisitores succedunt, aliud. 160
- Eorum jurisdictio circa familiares à Rege, ex quo &
tertium argumentum. 161. De quo & 173.
vbi quod id sit dubium.
- Exemptio est contra ius, vnde strictè interpretanda, ex
quo & arguitur. 162
- Supremum S. I. Consilium valde in huiusmodi circumspectum: ex quo & ratio pro casu. 163
- Seruientes non diuturni an gaudeant priuilegio. 164
- Fit satis argumento ex sustentatione, & dari id, cùm
S. Tribunali competit administratio. Ibid. & 165
vbi ratione beneficij arguitur.
- Quia fauorabile ampliandum. 166
- Nomen familiarium extendendum fauore S. Tribunalis,
quia est fauor fidei. 168
- Etiamsi contra ius commune. 175
- Ex identitate rationis validum argumentum in proposito. 167
- Pro voluntate Regiâ, & supremi Consilij valida coniectura. 169
- Ratione pietatis stare extensionem. 170
- Stat familiaris priuilegio gaudere aliquem sine sustentatione, pro quâ varia exempla. 171
- A maioritate rationis non valet illatio. 172
- Quando est caussa sanguinis, non committendam laico
ab Ecclesiastico, ex Iure habetur, & id securius in casu,
de quo agitur. 177. & 178
- Sed non penitus necessarium. 179
- Ex praxi S. Tribunalis à Supremo disposita argumentum. 180. & 181
- Specialis difficultas circa illam, eò quòd non extet priuilegium pro eo, sicut in caußis fidei. 182
- Ex eo quòd non sit proxima cooperatio ad mortem, vt
philosophentur quidam. Ibid.
- Priuilegium in caußis alijs ad tollendos scrupulos concessum. 183
- Non videri necessarium vt rei capitaliter Curiæ sæculari tradantur, exemplo Sodomitarum & Lamiarum.
184
- Constitutio Gregorij XV. de maleficis homicidium perpetrantibus non videri contraria. 185
- Possunt DD. Inquisitores ad torturam procedere, etiam
sine speciali priuilegio. 186
- Et in homicidio aleuoso: quod quale sit explicatur. 187
& 188
- In dubio circa jurisdictionem generaliter loquendo, possunt cognoscere, vbi de sortilegio & blasphemia.
Ibid.
- Etiamsi non sapiant hæresim. Ibid
- Crimen læsæ Maiestatis non exceptum iuxta aliquos,
sicut nec aleuosa rebellio. 188
- Specialis casus contra Bullam Pij V. si de protegendis.
187
- Bullæ aliæ contra impedientes, & Decretales. 190
& seqq.
- Impedientes in caußis etiam ad fidem non spectantibus
comprehensi. 190. & seqq.
- Bullam Pij V. non agere tantum de impedientibus in
in caußâ hæresis. 196. & seqq.
- Perterrefacientes comprehensi. 203
- Imperfectio actus non excusat ad incursionem pœnarum Bullæ, quidquid de alijs sit iuxta communem doctrinam. 204. & seqq.
- Circa excommunicationem non est arbitrio locus, secus
circa pœnas alias. 207
- Ex eo quòd prætendatur impediendi conatum non fuisse
ex contemptu aut odio S. Officij, non vitari pœnas
Bullæ. 208. & seqq.
- Fautores hæreticorum non incurrunt excommunicationem Bullæ Cœnæ, nisi sint eorum vt talium, quæ
aliquorum est sententia, vt poßit sustineri. 211
& 212
- Peculiaris diuersitas in Bullâ Cœnæ, & Pij V. quoad
pœnas. 213
- Quomodo probationes in contrarium admittantur. 217
& 218
- Pro praxi notandum. 219
- Pœnæ possunt à S. Tribunali moderari. 220 & seqq.
- Circa priuationem Beneficiorum speciali difficultati occursum. 223
- Obseruatio peculiaris de non imposito præcepto circa inflictionem pœnarum. 224
- Nobilitas non excusat à pœnis. 225
- Temperari posse probabile. 226
- Quod reus Familiaris sit aggrauat, & aliquomodo delictum extenuat. 227
- Iuuat pro moderatione ampla cognatio. 228
- Quòd iniusta captura iudicetur, aggrauat excessum, ob
DD. Inquisitorum probitatem & maturitatem, &
qualiter extenuet. 229
- Ex circumstantiarum concursu rectè adhibita moderatio.
230
- Item ex actu non prorsus completo. 231
- Sine citatione an potuerint rei statim excommunicati
denuntiari. 233. & 234
- Ministri capturæ, cùm non sunt personæ viles, possunt
esse testes. 235
- Aliquando acceleratione vtendum, stylo ordinario relicto. Ibid
- Absolutionem excommunicationis Bullæ dictæ esse reseruatam Pontifici, quidquid nonnulli dicant. 236.
& seqq.
- Potestatem à DD. Inquisitoribus impendi. 240.
& seqq.
- Data ad effectum comparendi &c. quomodo redeat. 241
& seqq. vbi notanda doctrina.
- Captus resistens an Bullæ pœnas incurrat. 246.
& seqq.
- Perterrefactio verbalis sufficit. 249. & 250
- Quid si comminationes præcesserant. 251. & 252
- Quid de mancipijs cooperantibus, & de satellitibus, cùm
notanda pro ipsis & famulis doctrina. 253
-
Irregularis.
- An validè absoluat, sicut & suspensus. 97. & 98
- Negatur cùm suspensio est cum notorio vitio intrusionis,
aut simili. 100
- Irregularis an resignari poßit? 135
- Ob defectum natalium vt dispensabilis. 136
-
Dom. Ioan. Solorzanus.
- Cum laude propugnatus. 286
-
L
- LÆsæ Maiestatis crimen, vide v. Inquisitio, ad
num. 146. 147. & 188.
-
-
Matrimonium.
- QVid circa illud, cùm apud Indos conuertuntur qui
plures habent vxores. 52. & seqq. & 303
- Pontifex an dispensare queat in matrimonio infidelium
quando coniux vterque conuertitur. 53
- Vno coniuge conuerso an alius poßit ad nouas nuptias
transire, etiamsi alter cohabitare velit. 54. & 55
302 & 304
- Præceptum D. Pauli circa hoc luculenter explicatum. 57
& seqq.
- Non esse tantum Consilium. 65
- Cum hæreticis posse in gradibus ab Ecclesia prohibitis
dispensari per priuilegium Pauli III. concessum Societati Iesv, excepto primo: in quo infideles alij, qui
contraxerunt, non separandi, si transuersalis. 300
- Pro tertio & quarto non est necessaria dispensatio, contra
Verricelli. 301
- Per interpretem vt valeat. 305
- An cùm Indorum Gubernator explicat præsentium contrahentium voluntatem. 306
- Sine aßistentia Parochi quando valeat. 307
-
Missa.
- De priuilegijs Religiosorum pro cameris sæcularium. 19
- De tempore celebrationis. 21
- Particulæ an sumi post ablutionem poßint. 22
- An in sacristiâ. 23
- Duæ Missæ vt liceant eodem die. 26
- Circa stipendium doctrina multiplex. 108. & seqq.
- Quid de restitutione accepti ex opinione olim probabili.
111. & 112. cum doctrina vtili, & modo conuenienti pro satisfactione.
- De obligatione circa Rubricas. 118
- Quædam circa horam ex priuilegijs. 271
- Item circa locum. 272
- Sacerdos sæcularis quando duas dicere poßit. 273
- In altari portatili vbicumque Religiosi. Prædicatores &
Minores ex priuilegio non reuocato à Tridentino.
274
- In Oratorijs sæcularium etiam contradicente Episcopo.
275.
- An plures in illis dici poßint Missæ. Ibid
- Et Eucharistia ministrari. Sed vitandæ turbæ. 276
- In grangijs: quarum Oratoria gaudent priuilegio immunitatis, quidquid Episcopi renuant. 277
- Altari viatico vti posse etiam diebus ferialibus, cum
rationabili quacumque caussa extra neceßitatem.
278
- Episcopum licentiam posse concedere, sed pro specialibus
casibus. 279
- Et sacerdotem itinerantem, quotidie. 280. vbi quid
cùm plures itinerantes.
- Quid in mari. 287
-
N
-
Nobilitas.
- APœnis an excuset? 225. & 226
-
O
-
Officium diuinum.
- OMißionem cuiusque Horæ esse peccatum mortale.
134
-
Ordo.
- Episcopatus an Ordo, & quomodo. 86
- Illitteratus an ob neceßitatem ordinari poßit, & qui
iam ordinatus, an ministrare. 313
-
P
- DImisso officio an maneat approbatus pro Confeßionibus. 14
- Quæ pro illis audiendis obligatio. 115
- An esse Vicarij generales poßint. 105
- An Visitatores. Ibid
- Quæ obligatio ad Missam, & illius pro Paræcianis applicationem. 106
- An recipere stipendium poßint pro Mißis obligationis.
-
Parochi Religiosi.
- Parochi Religiosi an absolui à reseruatis poßint. 119
- Quid circa votum paupertatis. Ibid
- Non habentes in Indijs Prouincialem an Parochi esse
poßint. 320
- Quid poßit circa hoc Capitulum Prouinciale. 321
- De sensu verborum Pij V. In locis aßignatis, & aßignandis. 312
- An Rex Catholicus inuito Episcopo poßit Parochum destinare vt Delegatus Pontificis. 323
- Alia quæ ex D. Solorzano P. Verricelli. Ibid
- Amouendos si sæculares idonei ad Parochias sint. 324
- Verricelli lapsus, & in Dom. Solorzanum aperta calumnia. Ibid. & 325
- De bonis, quæ secum afferunt, cùm ad Monasteria redeunt. 326. vbi quædam alia circa Parochorum
emolumenta.
- Abusus designandi virum grauẽgrauem in Indicæ linguæ ignarum dato socio illius perito damnatus. 322
- Quid circa non Parochianos poßint. 328
- Quid de locis, in quibus non est Tridentinum publicatum, & non censeri deesse Parochum, vbi Religiosus
adest. Ibid
- An circa hoc suffragetur Indis ignorantia. Ibid
- Proprium habentes Parochum non posse vt contrahant
eò se conferre vbi non est. Ibid
- Et transeuntem Parochum per locum, vbi deest, quia
absens, non posse iungere coniugandos. Ibid
- An debeant ex eleëmosynis tantùm sustentari. 329
-
Pœna.
- Ante sententiam non incurri. 8
- Pro actu merè interno nulla ex Iure positiuo. 137
- Temperanda ob diuturnam carceris molestiam. 139
- Non extenditur etiam ex maioritate rationis. 172
-
Præbendarius.
- Vide verb. Residentia, subrogatus, & superflua.
-
Prælatus.
- An absolui poßit ab ijs, à quibus ille alios potest absoluere.
138
- Vide v. Absolutio, & v. Regulares.
-
Præsumptio.
- Datur cùm scienter contra legem agitur. 75
-
Priuilegium.
- Communicatio in illis Fratrum B. Ioannis Dei. 8
- An extendatur ob identitatem rationis. 9
- Moniales vt gaudeant ijs, quæ virorum sunt. 10
- An sit communicatio circa Indulgentias. 11
- An circa Festa. 12
- Indica an limitentur limitatione & reuocatione S. Congregationis de propaganda fide pro Mißionarijs. 255
- Quæ ab illa concessa, sed non expreßè pro Indijs, an
communia. 256
-
An fruantur illis non mißi à Prælatis. 275
- Quæ concessa cum dependentia communicationis à Prælatis, an cum eadem debeant communicantibus conuenire. 258
- Capitulum generale aut Prouinciale an poßit priuilegijs renuntiare. 259
- Priuilegium Pij V. pro Baptismo in Monasterijs an vim
habeat, & quid pro filijs Hispanorum. 260
- Indica non esse à Tridentino, Pio IV. & V. reuocata.
313
- Priuilegium Leonis X. pro Mißionarijs Indicis an perpetuum. 261. & 268
-
Q
- QVantitas balsami pro Confirmationis Sacramento
requisita. 265
-
R
-
Religiosus.
- AN Censuris compelli ab Episcopis poßint in ijs, in
quibus subsunt. 20
- Si domus diues, an exigere aliquid à professuris queant.
120
- An cum limitatione approbari poßint. 121
- Vide v. Parochi Religiosi.
- Pro approbatione ad prædicandum an examen necessarium. 122
-
Residentia.
- In Præbendarijs quæ obligatio circa illam. 126
- Quæ absentia noceat, aut non obstet pro lucrandis distributionibus. 133. & 134
-
S
-
Sacramentum.
- QVæ potestas Ecclesiæ circa materias & formas Sacramentorum. 16
- Quæ circa balsamum Indicum. 17
- Solius Baptismi & Eucharistiæ materiam, Christum determinasse, ex Moderno scriptore. 263
- Sacramenti Baptismi administratio an committi laico
poßit extra neceßitatem. 317
- An potione Chocolatica conferri poßit. 318. vbi notatu digna circa materiam dubiam.
-
Sepultura.
- An sæcularibus apud Religiosos morientibus tribui ab
illis queat. 49. & 50
-
Simonia.
- Vt contingat cùm datur aliquid ex gratitudine, sed cum pacto. 135
- An obliget. 136
-
Societas Iesv.
- Circa Bullam Innocentij X. pro gubernatione, quomodo
triennium computandum. 4
- De subita Superiorum vacatione. 5
- De paucitate dierum in delegatâ gubernatione. 6
- Interualla breuiora vt compleant. 7
- Pœnæ contentæ in illâ non incurruntur ante sententiam. 8
-
-
Subrogatus.
- Subrogatis Præbendariorum quæ competant. 127
-
Superflua.
- De obligatione erogandi illa pauperibus, quando tota
præbenda est in distributionibus constituta. 128
& seqq.
-
T
-
Tabachus.
- NOnnulla pro ipso ex diuersis Auctoribus. 117
-
-
V
-
Vicarius Generalis.
- QValis illius jurisdictio, ordinaria, an delegata.
105
- De extraordinarijs pro partibus Indiarum. 314
- An Theologi præferendi. 135
-
Visitator Ecclesiasticus.
- Quid in illis circa acceptionem munerum, & eorumdem
restitutionem. 106
- Vide v. Parochus.
-
Votum.
- Vide v. Dispensatio.
- Adde ex Angelo Bossio Parte 1. Titul. 1. num.
1270. & 1271. in voto castitatis & religionis
posse dispensare Episcopum ratione necessitatis,
& difficilis aditûs ad Pontificem. Quod & de
Parochis affirmat, si vrgentissima sit necessitas.
1283.
- Et ex Leandro de SS. Sacramento Tomo 2.
Tractat. 9. Disputat. 23. §. 5. Quæst. 2. & Tomo 3.
Tractat. 5. Disputat. 2. Quæst. 139. eum, qui vouit
castitatem, nec tamen se continere potest, morali
inquam impotentiâ, non obligari voto, & ita liberum esse ab eo vinculo ante obtentam dispensationem.