Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT LXXIII.

CAPVT LXXIII.

Vſsufructu finito, vtrùm proprietarius ſstare debeat colono vſsufructuarij: Item fructuarius ipſse an proprietarij locationi ſstare teneatur: vbi l. ff. pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, l. arbores, §. 1. ff. de vſsufructu, l. cùm antiquitas, C. eodem tit. l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati, dilucidè, & verè explanantur: quorundam traditiones in propoſsito, & nouiter, & concludenter confutantur, & materia hæc accuratè, & meliùs quàm hactenus declaratur.

SVMMARIVM.

  • 1 Vſsufructuarius locationi authoris ſstare non tenetur; imò conductorem expellere poteſst, & numero ſsequenti.
  • 2 Emptor, ac alius ſsingularis ſsucceſsſsor colonum venditoris, vel authoris expellere poteſst, nec locationi eiuſsdem ſstare tenetur: quod latius explicatur remiſsſsiuè.
  • 3 Proponitur difficultas l. ſsi pendentes, §. ſsi quæ ſseruitus, ff. de vſsufructu, cum. l. arbores, 66. §. 1. eodem titulo, & num. ſseqq. explicatur.
  • 4 Baldum, Alexandrum, Angelum, & Socinum nequaquam probare id, ad quod citantur per Caballinum.
  • 5 Caballini diſstinctio in propoſsita difficultate reiecta.
  • 6 Gloſsſsæ ſsententia in eadem difficultate damnata.
  • 7 Vincentij Carocij diſstinctio in eodem dubio refellitur.
  • 8 Vſsufructuarium non teneri ſstare colono proprietarij, ſsiue vſsufructuarius ſsit particularis, ſsiue omnium bonorum, & vide num. præced.
  • 9 Vera traditur interpretatio ad textum in dict. l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, ff. de vſsufructu, & oſstenditur, lapſsos Doctores communiter exiſstimantes eum textum contrarium eſsſse textui, in d.l. arbores, §. 1. ff. de vſsufructu, & num. ſseqq.
  • 10 Fundus tranſsit in quemcunque poſsſseſsſsorem cùm ſsuo onere, & ſseruitute.
  • 11 Onera realia ad vſsufructuarium pertinent durante vſsufructu.
  • 12 Penſsiones rerum locatarum, vbi conuentum eſst, quòd pertineant ad vſsufructuarium, fructuarius cogitur ſstare colono.
  • 13 Penſsiones iam antè locatorum agrorum, non aliàs pertinent ad vſsufructuarium, quàm ſsi ipſsa quoque ſspecialiter comprehenſsæ ſsint.
  • 14 Et circa id dubitandi ratio proponitur, & vera reſsolutio traditur.
  • 15 Vſsufructuarius ſsi incipiat exigere, vel recipere penſsiones, ex hoc ſsibi præiudicium generat, & per factum, aut tacitam acceptationem cogetur ſstare colono.
  • 16 Vfufructuarius, ac alius ſsingularis ſsucceſsſsor locationi authoris ſstare tenetur, ex quo penſsiones debitas receperit, quia eo ipſso videtur locationi conſsenſsum accommodaſsſse.
  • 17 Vſsufructu finito, proprietarius non tenetur ſstare colono vſsufructuarij ſsi ſsed poteſst expellere illum, provt latiùs hoc numero explicatur.
  • 18 Vſsufructuarius poteſst locare alteri vſsumfructum, vel res fructuarias.
  • 19 De vſsufructuario locante res fructuarias, & mortuo eo, pendente tempore locationis, ad quid, & qualiter poſsſsit aduersùs hæredès eius agi: qualiter etiam ſsuccurratur conductori circa expenſsas, & multis aliis quæstionibus in propoſsito neceſsſsariis, atque de materia l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati, latiſsſsimè actum remiſsſsiuè.
  • 20 Vſsusfructûs locatio an extinguatur ex parte conductoris, per mortem ipſsius? remiſsſsiuè.
  • 21 Is, cui habitatio relicta eſst, poteſst illam alteri locare.
  • 22 quod procedit, ſsiue habitatio relinquatur in vltima voluntate, ſsiue inter viuos concedatur, vel aliis quibuſscunque modis.
  • 23 Proponitur difficultas l. ſsi habitatio, 10. ff. de vſsu & habitatione, & num. ſseqq. explicatur.
  • 24 Vſsuarius locare non poteſst ius, quod habet.
  • 25 Neotericorum ſsolutio circa difficultatem propoſsitam ſsuprà, num. 23. reiicitur.
  • 26 L. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, eleganter, ac meliùs quàm hactenus declarata.
  • 27 Habitatio eſst ſspecies alimenti.
  • 28 Baldum aſsſsequutum fuiſsſse veram rationem l. cum antiquitas, C. de vſsufructu, & verba eiuſdẽeiusdem in id relata.
p. 263
PRo abſsoluta atque diſstincta huius Capitis explicatione, vt ab vſsufructuario ipſso exordiamur, conſstituendum erit in primis, in fauorem eiuſsdem fructuarij
1
* textum rideri expreſsſsum in l arbores, 66. § 1. ff. de vſsufructu, vt ſscilicet vſsufructuarius iure poſsſsit locationi Authoris non ſstare, & conſstructorem eiuſsdem expellere,
2
* exemplo contractûs venditionis; in quo conſstat quòd emptor, vt & alius ſsucceſsſsor ſsingularis quicunque, colonum venditoris, vel authoris expellere poteſst, nec eius locationi dare debet, per textum in l. emptorem, C. de locato & conducto, l. 19. tit. 8. partit. 5. & latiſsſsimè declarant Tiraquel. de retractu conuentionali, §. 3. gloſs. 1. & vnica, num. 13. & ſseqq. Socinus regula, 487. Dueñas regula. 240. Couar. reſsolut. lib. 2. cap. 15. Antonius Gomezius tom. 2. variarum, cap. 3. de locatione & conductione, num 9. per totum Aluarus Valaſscus conſsultat. 40. 76. & 78. latiſsſsimè Barboſsa in l. ſsi filiofamilias, § ſsi vir in quinquennium, ff. ſsoluto matrimonio. Ioannes Guttſserrez canon. quæſst. lib 2. cap. 8. per totum. Surdus deciſs. 172. 225. & 265. & in terminis ſsuperiorem ſsententiam, fructuarium, inquam, authoris locationem obſseruare non teneri, defendunt Romanus num. 13. & Alexander num. 10. in d. §. ſsi vir in quinquennium, idem Alexander in conſsil. 122. num. 8. lib. 5. & de communi teſstantur Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 177. fol. mihi 370. Antonius Gomezius d. cap. 3. de locatione & conductione, num. 9. in princ. verſs. imò habet etiam locùm. Barboſsa in d. §. ſsi vir in quinquennium, num. 5. verſs. vnde vidimus.
Sed in contrarium videtur vrgere textus in l. ſsi pen
3
*dentes, §. ſsi qua ſseruitus, ff. de vſsufructu, vbi ſscribitur, quòd vſsusfructus tranſsit cùm onere rei impoſsito; & ſsic vſsufructuarius tenetur vti & frui re in vſsumfructum ſsi. bi conceſsſsa, eo modo, & forma, quo dominus vtebatur: ideò ſsi qua ſseruitus impoſsita eſst fundo, neceſsſse habebit fructuarius ſsuſstinere eam; & idem dicendum eſst, ſsi ſstipulatione ſseruitus debeatur, ſsed etſsi ſseruus ſsub pœna emptus ſsit interdictis certis quibuſsdam, & vſsusfructus eius legatus ſsit, ha re omnia obſseruare debebit fructuarius, vt in eodem textu exprimitur: ex quo ſsolent nonnulli argumentum deducere, vt eadem ratione teneatur vſsufructuarius obſseruare locationem à proprietario, ſsiue
4
* domino rei factam. Caballinus autem milleloquio 525. part. 2. pro huius difficultatis explicatione, primò quærit, an mulier vſsufructuaria viri, colono ſstare debeat: & pro ſsolutione dicit, quòd Baldus in l. 1. colum penultima, verſs. pone maritus, C. de fructibus & litium expenſsis. Alexander in d §. ſsi vir in quinquennium. Socinus in conſs. 125. lib. 1. Angelus in conſs. 244. tenent, quòd mulier vſsufructuaria ſstare debeat locationi factæ per maritum: & reddit rationem, quia mulier debet vti arbitrio boni viri; ideò debet dare colono, l. ſsi pendentes, §. ſsi quid, ff. de vſsufructu: ſsed vbi vſsufructuarius non debet vti arbitrio boni viri, nec etiãetiam colono dare debet, per tex in d.l. arbores, §. 1. ff. de vſsufructus ſsic conciliatur cũcum d. §. ſsi qua ſseruitus.
Verùm hæc conciliatio vera non eſst, & prædictus
5
* Author manifeſstè decipitur. Primò, quia Baldus in loco per eum allegato, quamuis referat Bartolum ita tenentem; ipſse tamen contrarium tenet, & ſsuperiori reſsolutioni accedit: quod expreſsſsim colligitur ex ſsummario eiuſsdem Baldi ibidem, num. 17. vbi dicit, quòd vſsufructuarius poteſst expellere colonos. Alex. verò in d §. ſsi vir in quinquennium, contrarium etiam dicit eius, ad quod citatur per dictum Authorem, vt ſsuperiùs diximus: Socinus denique, & Angelus in dictis consiliis, de vſsufructuario nihil tractant, & falsò in eam ſsententiam præcitati ſsunt.
Deinde & ſsecundò, quia conſstituere differentiam in hoc, an vſsufructuarius arbitrio boni viri vti debeat, necne, truffa quidem est, & iuris rationi res contraria, quippe cùm vſsufructuarius vti & frui arbitrio boni viri ſsemper debeat, quocunquemodo vſsusfructus conſstiturus ſsit, nec aliquis caſsus eſsſse poſsſsit, qui arbitrium boni viri excludat: eo maximè, quòd colonum expelli per fructuarium, non alienum ab arbitrio boni viri iudicat Paulus Iureconſsult. in d.l. arbores, §. 1. Imò ſstrictam iuris rationem obſseruans, ad exemplum venditionis poſsſse vſufructuariũvsufructuarium conſtuctorẽconstructorem repellere, reſspondet expreſsſsim.
Gloſsſsa igitur ante alios in d. §. ſsi qua ſseruitus, aliter
6
* componit prædictam difficultatem, conſstituítque, quædam eſsſse, quæ non diminuunt de libertate fruendi, vt eſst ſseruitus fundo fructuario impoſsita; & tunc tenetur vſsufructuarius ea obſseruare, aliàs non dicitur vti arbitrio boni viri: ſsic procedit textus in d.l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus. Quædam verò ſsunt, quæ diminuunt de libertate vſsusfructus, vt, non poſsſse expellere colonum, & alia ſsimilia, & hæc fructuarius obſseruare non tenetur, per textum ſsic intelligendum in d.l. arbores, §. 1. Hæc tamen ſsolutio, aut distinctio, non ſsolùm aliena eſst à mente dictorum iurium, ſsed etiam iuris rationi contraria. Enim verò pati ſseruitutem in fundo, ius vtendi & fruendi, ac etiam libertatem eius diminuit, & maximam incommoditatem affert fundo, vt de ſse patet, & apertius colligitur ex diffinitione ſseruitutis, quam tradit Bartolus in l. 1. vbi probarunt Doctores communiter, ff. de ſseruitutibus. Prætereà non poſsſse vti ſseruo in omnibus locis, vel non poſsſse illum ad loca excepta tranſsmittere, quis negare poterit, quòd multum de libertate fruendi diminuat, vt rectè conſsiderat Vincent. Carocius de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 18. num. 6. fol. mihi 84. Et tamen hæc omnia, & alia ſsimilia obſseruare debere fructuarium, ſstatutum eſst in dict. §. ſsi qua ſseruitus, cuius deciſsio in alio quidem fundatur, vt ſstatim dicetur.
Quare ipſse Carocius vbi ſsuprà, num. 7. in ſsuperiori
7
* dubio diſstinguendum exiſstimat, quòd quidam eſst vſsusfructus titulo particulari, vt emptionis, & ſsimilium, & vſsufructuarius talem vſsumfructum obtinens, ad exemplum venditionis, non tenetur ſstare colono: & ita procedit textus in d.l. arbores, §. 1. Quidam eſst vſsusfructus, aut vſsufructuarius titulo vniuerſsali omnium bonorum, & iſste tenetur ſstare colono: & ſsic procedit textus in d. l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus. Sed nec iſsta diſstinctio placere poteſst. Primò, quia in vſsufructuario omnium bonorum, licèt eam opinionem tenuerit Bartolus in locis relatis per Alexandrum in dicto §. ſsi vir in quinquennium, num. 15. Tamen ipſse Alexander rectiùs ſsirmat, ſsuſstineri non poſsſse; & conſsequenter vſsufructuarium omnium bonorum ſstare non debere colono proprietarij: quod tenuit etiam Angelus in dicta l. arbores, §. 1. Capella Tholoſsana deciſs. 420. Secundò, quia textus in dict. l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, non loquitur in vſsufructu omnium bonorum, ſsed potius in vſsufructu rei particularis, vt fundi, & ſserui, vt ex verbis eius conſstat aperte; & ſsic deſstruitur omninò ſsecundum membrum præſsatæ diſstinctionis: verba etiam dict. l. arbores, §. 1. ita obtinent, aut militant, cùm vſsusfructus omnium bonorum relinquitur, ſsicut quando vſsus rei particularis legatur. Deinde quia vſsufructuarius ideò poteſst expellere colonum poſsitum à proprietario, quia quaſsi dominium in re conſsequitur, vt firmat Barboſsa in d.l. ſsi filiofamilias, §. ſsi vir in quinquennium, num. 5. in ſsine, fol. 618. qui eum Cumano, Cephalo, & aliis, ſsecurè probauit, in hac materia non eſsſse conſsiderandum, vtrùm ſsucceſsſsor particularis ſsit neceſsſsarius, vel voluntarius, ſsed vtrùm conſsequatur plenum ius in re, vel non conſsequatur: nam primo caſsu poteſst expellere colonum, & in ſsecundo caſsu non; quod in vſsufructuario omnium bonorum æqualiter, aut fortiùs, quàm in particulari fructuario procedere debet: eo maximè, quòd vſsufructuarius omnium bonorum, particularis, & non vniuerſsalis ſsucceſsſsor dicitur regulariter, vt cum Menochio, & aliis probauimus ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 8. num. 26. & in propoſsito, ſsucceſsſsor etiam ſsingularis intelligendus eſst, quoniam in hac materia ille tantùm ſsucceſsſsor vniuerſsalis tenetur ſstare colono, qui eius perſsonam repræſsentat, vt eſst hæres, l. viam veritatis, C. de locato. Dueñas regula 240. limit. 1. vel qui ſsuccedit vniuerſsaliter in omnibus bonis: Aliàs quantumcunque aliquo reſspectu videatur ſsucceſsſsor vni|
p. 264
uerſsalis; tamen non tenetur obſseruare locationem prædeceſsſsoris, vt cum Ruino, & Pontano reſsoluit Barboſsa indict. §. ſsi vir in quinquennium, num. 6. in principio. At vſsufructuarius omnium bonorum defundi perſonãperſonam non repræſsentat, nec vniuerſsaliter ſsuccedit in omnibus bonis, ſsed in vſsufructu tantùm: ergo non tenetur ſstare colono. Conſstat ergo ex dictis adhuc dubiam eſsſse veram
8
* interpretationem dictorum iurium: re tamen vera firmandum, vſsufructuarium non teneri ſstare colono proprietarij, ſsiue vſsufructuarius ſsit particularis, ſsiue omnium bonorum, idque propter generalitatem d.l. arbores, §. 1. & rationes ſsuperiùs propoſsitas, quæ in effectu concludunt, propter authoritatem etiam Alexandri, & Angeli ſsuprà relatam, quibus conuenire videntur Antonius Gomez. Borgninus Caualcanus, & Barboſsa in locis relatis ſsuprà, qui indiſstinctè admittunt, fructuarium poſsſse expellere colonum proprietarij, & diuerſsum ius in vſsuario conſstituunt, qui cùm tantum ius vtendi habeat, colonum expellere non poteſst, l. ſsi habitation. § finali, §. de vſsu, & habitatione. Dueñas regula 240. in fine.
Nec obſstat textus in d.l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſserui
9
*tus, ff. de vſsufructu. Quoniam in eo textu ſsuperior dubitatio, an poſsſsit vſsufructuarius expellere colonũcolonum, necne, nequaquam tractatur. Aliud enim eſst, vſsufructuarium debere vti & frui re, cum oneribus eidem impoſsitis, hoc eſst. ſseruitute, & aliis ſsimilibus: quæ iura cùm rem afficiant, cùm ipſsa etiam re tranſsire debent, argumento l. Titius, ff. de ſseruis exportandis: & ſsic tenetur vſsufructuarius illa obſseruare, vt ibidem dicitur. Aliud verò eſst, vſsufructuarium poſsſse repellere colonum proprietarij; ſsiquidem ex locatione non cauſsatur ius aliquod reale, quod rem afficiat, ſsed tantùm cõpetitcompetit actio perſsonalis colono contra locatorem, & eius hæredem, quæ perſsonalis actio non tranſsit cum re, nec ligat fructuarium, per textum in l. vltima, §. Lucius, ff. de contrahenda emptione. Quæ eſst vera interpretatio ad dicta iura, & fuit originaliter Alberici de Roſsatis, ad quem nullus Neotericorum aduertit, in d.l. arbores, §. 1. ff. de vſsufructu, vbi n. 2. vno verbo præfatam ſsolutionem tradit,
10
* inquit enim: Sed in contrario erat quoddam ius quod rem afficiebat. Idque comprobari poteſst ex ſsequentibus. Primò per textum in l. via conſstitui, 33. §. ſsi fundus ſseruiens, & in l. cum fundo, 36. ff. de ſseruitutib. rusticorum, l. neque, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, vbi fundus tranſsit in quemcunque poſsſseſsſsorem cum ſsuo onere, & ſseruitute Secundò probatur, quia cùm Iureconſsultus in eadem l. ſsi pendentes § ſsi quid cloacarij, generaliter
11
* conſstituiſsſset, onera realia ad vſsufructuarium pertinere durante vſsufructu, vt ibidem adnotarunt Baldus, & Albericus num. 2. & poſst Pinellum, ac multos alios infinita congerit Vincentius Carocius de locat. & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 19. per totam, fol. 87. dicit ſstatim ipſse Conſsutus, quòd ſsi qua ſseruitus impoſsita eſst fundo, neceſsſse habebit fructuarius ſsuſstinere eam: Vnde cùm tractetur ibi de onere reali, apparet manifeſstè, lapſsos Doctores communiter exiſstimantes, eum textum contrarium eſsſse textui in dict. l. arbores §. 1. in quo ius perſsonale tantum cauſsatur contra locatorem; ideò poteſst vſsufructuarius colonum expeliere.
Quod tamen limitatur, niſsi expresè conuentum ſsit,
12
* ve penſsiones rerum locatarum ad vſsufructuarium pertineant; tunc enim fructuarius tenetur ſstare colono, vt in dict. §. 1. Expreſsſsum eſst. Idque, vt melius percipiatur, conſstituendum erit, dubium eſsſse, vtrùm vſsufructuarius poſsſsit recipere penſsiones? Et Iureconſsultus in ead. l. arbores, 66. d. §. 1. plane reſspondet, quòd penſsiones iam antè
13
* locatorum agrorum, non aliàs pertinent ad vſsufructuarius, quàm d ipſsæ quoque ſspecialiter cõprehenſæcomprehenſæ ſsint, & tunc tacitè videtur actum de non repellendo colono: quòd ſsi exceptæ non ſsint, minimè tenetur vſsufructuarius ſstare colono. Sed dubitationem faciebat, nam vi
14
*debatur, quòd penſsiones præcentes, etiamſsi ſspecialiter comprehenſsæ non eſsſsent, deberentur fructuario, quemadmodum fructus pendentes debentur, l. pendentes, ff. de vſsufructu: Nihilominùs tamen, rectè reſspondit contrarium Iureconſsultus; nam fructus ſsunt quid cohærens fundo, & tanquam pars fundi cedunt vſsufructuario, l. fructus pendentes, ff. de rei vendicatione: penſsiones verò ſsunt quid ſseparatum à fundo, & ideò fructuario non debentur, niſsi expreſssè agatur, vt in eo textu eleganter docuit Albericus num. 1. & eo non relato, ſsic in effectu reſsoluit Vincentius Carocius de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum. quæſst. 17. per totam, fol. 84. vbi poſst Fulgoſsium, & Albericum exclamat, reputans valdè notabile in praxi, quòd eo ipſso, quòd conuenitur, vt fructuarius habeat penſsiones, cogitur ſstare colono: & inde num. 4. rectè infert, quòd ſsi maritus faciat
15
* teſstamentum, & vxorem relinquat vſsufructuariam omnium bonorum ſsuorum, acceptando dupliciter vſsumfructum, non per hoc cogitur ſstare colono, ſsed ſsi incœpiſsſset exigere, vel recipere penſsiones, videtur in hoc ſsibi præiudicaſsſse, & per factum, aut tacitam acceptationem cogeretur ſstare colono; quod prædictus Author nec iure, nec alicuius Doctoris authoritate comprobat: veriſsſsimum tamen eſst, & optimè confirmatur ex his,
16
* quæ ſscripſsit Socinus in conſs. 125. ex num. 1. cum ſsequentibus, vol. 1. vbi in terminis, eruditè oſstendit, mulierem vſsufructuariam, ac alium ſsingularem ſsucceſsſsorem teneri ſstare locationi prædeceſsſsoris, ex quo penſsiones debitas receperit, quia eo ipſso cenſsentur locationi conſsenſsum accommodaſsſse: & ita in facti cõtingentíacontingentia aliquando vidimus obſseruatum, & iudicatum. Et hactenus de vſsufructuario, qui regulariter colono authoris ſstare non tenetur, ob rationem dictam ſsuprà, num. 7. in verſsiculo, deinde quia vſsufructuarius, aut ob alias adductas per Vincentium Carocium gradu 3. perſsonarum quæſst. 18. ex num. 3. & num. 8. fol. 84.
Secundò & principaliter conſstituendum eſst, quòd
17
* proprietarius etiam finito vſsufructu non tenetur ſstare colono vſsufructuarij, ſsed poteſst expellere illum, eadem ratione quâ fructuarius poteſst, quia plenum ius conſsequitur in re, l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati: & ita obſserunant, licèt in ratione diſsſsentiant Bartolus numer. 1. Alexander num. 20. Imola num. 9. in dict. l. ſsi filio familias, §. ſsi vir in quinquennium, vbi Barboſsa n. 6. fol. 618. Crotus in conſs. 414. num. 22. lib. 3. Antonius Gomezius tom. 2. variarum, cap. 3. de locatione, & conductione, nu. 8. in fine, & in l. 40. Tauri, nu. 84. in fine. Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 176. fol. 369. Cephalus in conſs. 181. num. 20. & 21. lib. 2. Mieres de maioratu, part. 4. quæſst. 25. num. 2. & num. 4. in fine, Vincentius Carocius de locato & cõductoconducto, dicto gradu 3. perſsonarum, quæſst. 6. vſsufructuarij, in principio, fol 79. Qui dicit in hac re conſsiderationem habendam ſsecundum facti contingentiam, & communem curſsum cauſsarum: ſsi enim vſsufructuarius locauerit ad annũannum, & infra eum ſseminauerit conductor, qui ad manus proprias agrum colebat, & ſsimiliter infra annum deceſsſserit vſsufructuarius, debètne priuari conductor; vtique non; vt ipſse exiſstimat, & ſsimili quodam de colono fundat: Inde nu. 3. ſstatuit, quòd cùm in hac materia locati & conducti æquitas præ oculis habenda ſsit, bonus Iudex arbitrari debebit, an locatio ſsit de domo, & rebus habitabilibus, in quibus nõnon requiritur aliquis ſsucceſsſsiuus labor, nec opera, aut induſstria in fructibus percipiendis, & colligendis, ſsed per breue tempus de alia habitatione prouideri poteſst: An verò locatio ſsit facta defundo, & aliis, in quibus requiritur cultura, vt hoc ſsecundo caſsu priuari non debeat conductor laboribus & impenſsis, quas fecit habendo reſspectum ad finem colligendorum fructuum: & ſsic de aliis fructibus, in quibus inquit conſsiderandum eſsſse, ne ex æquitate, quæ attendẽdaattendenda eſst, in aliquam iniquitatem incidamus. Denique num. 5. eandem æquitatem attendẽdamattendendam eſsſse dicit, ſsi quis conduxerit domum ab vſsufructuario, & in ea fecit aliquam impenſsam valdè neceſsſsariam, quam veriſsimiliter quilibet habitare volens feciſsſset, vt ſsi poſstea moriatur vſsufructuarius, non debeat tam neceſsſsario opere defraudari; & refert |
p. 265
Borgninum in repertorio deciſs. in verbo, vſsufructuarius locator, 1. part. Vides ergo hac in re arbitrium diſscreti, aut boni iudicis multum facturum, & iuxta id temperandam ſsuperiorem reſsolutionem communem ex dict l. ſsi quis domum, §. 1. deductam, quam confirmat, & ſsingulariter declarat l. 3. titul. 8. partit. 5. quæ pro certo
18
* ſsupponit, poſsſse fructuarium locare alteri vſsumfructum, vel res fructuarias, & de iure communi probat apertè textus in eadem l. ſsi quis domum, §. 1. & in l. arboribus, §. vſsufructuarius, ff. de vſsufructu, provt cum communi reſsoluimus ſsuprà, cap. 69. num. vlt. & tradit Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 171. fol. 365. In propoſsito tamen huius materiæ, & deciſsione d.l. ſsi
19
* quis domum, §. 1. cùm fructuarius ſscilicet locat res fructuarias, item ſsi moriatur pendente tempore locationis ad quid, & qualiter poſsſsit aduerſsus hæredes eius agi: & qualiter ſsuccurratur cõductoriconductori circa expenſsas, & mnltis aliis quæſstionibus neceſsſsariis. latiſsſsimè ſscribit Vincentius Carocius, & infinitis exornat dict. l. ſsi quis domum, §. 1. de locato & conducto, dicto 3. gradu per ſsonarum q. 1. cum multis ſseqq. fol. 76. vſsque ad quæſst. 16. & ibidem, quæſst. 9. plenè tractat, an vſsusfructûs locatio extingua
20
*tur ex parte conductoris per mortem ipſsius: de quo videndus eſst etiam Barboſsa in l. vſsufructu, 58. num. 6. in fine, & num. 7. fol. 934. ff. ſsoluto matrimonio.
Is etiam, cui habitatio relicta eſst, poteſst illam alteri
21
* locare per textum in l. cum antiquitas, C. de vſsufructu, §. ſsed ſsi cui habitatio, Inſstitut. de vſsu & habitatione, l. vlt. tit. 31. partit. 3. verſs. e aun ſsi la quiere: Quod procedit,
22
* ſsiue habitatio relinquatur in vltima voluntate, ſsiue inter viuos concedatur, vel aliis quibuſscunque modis, ſsecundùm Afflictis deciſs. 401. num 7. & 8. quem ſsequitur Vincentius Carocius de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 3. de vſsu locati. fol. mihi 87. & diximus ſsuprà, cap. 28. num. 23. & 24. ſsed & commodari poteſst, leg. 1. §. huius edicti, verſsiculo, Iulianus, ff. commodati.
Verùm in contrarium vrget textus in l. ſsi habitatio, 20.
23
* ff. de vſsu & habitatione, vbi probatur habitationem re ipſsa, & effectu, idem eſsſse cum vſsu; & tamen vſsus locari
24
* non poteſst, l. ſsed. neque, ff. de vſsu & habitatione, in princ. inſstitut. eodem tit. Ergo nec is qui habitationem habet, poterit eam locare: Et augetur difficultas, quia ſsi habitatio donari non poteſst, vt dicit textus in dicta l. ſsi habitatio; cur pecunia locari poterit, aut quæ huiuſsce rei diſscriminis ratio concludens eſsſse poteſst, maximè cùm commodari poſsſsit, vt diximus; & tamen commodati, & donationis par aut eadem ratio eſsſse videtur, vt ſsentiens difficultatem optimè aduertit Baldus in eadem l. cùm antiquitas, num. 2. cui tamen minimè ſsatisfaciunt gloſsſsa, nec alij Doctores communiter: Nonnulli verò arbitrantur, verum eſsſse, quòd iure Digeſstorum, nulla fuerit differentia inter vſsum, & habitationem, per textum in dicta l. ſsi habitatio, ac proinde, quòd eo iure habitatio locari non potuerit, quemadmodum nec vſsus locabatur: Iuſstinianus tamen corrigens ius antiquum, ſstatuit in ea lege, vt locari poſsſsit habitatio, quamuis vſsus non poſsſsit, quæ in re Iuſstinianum ſsic ſstatiſsſse admirantur, atque ipſsum reprehendunt Balduinus in Iuſstinianum, pag. 176. Hotmannus in dicto §. ſsed ſsi cui habitatio, enunciat. 2. Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap 5. num. 6. cuius mentionem fecimus ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 28. num. 28. Mouentur ij Authores, eo quòd nulla diſscriminis ratio reddi poſsſsit inter ædium vſsum, & habitationem, & quia habitatio originem duxit ab his, qui clientibus, aut libertis ſsuis, quorum exiguæ facultates erant habitationem ædium ad tempus vitæ: concedebant. Quæ beneficia cùm perſsonalia ſsint, non debent perſsonam egredi, ac proinde qui habitationem habent, habitare tantùm poſsſsunt, non aliis locare.
Verumenimverò præfati Authores iniuſstè, vel, vt
25
* ita dixerim, temerariè, Imperatoris conſtitutionẽconstitutionem redarguunt. In primis, quia tẽporetempore, ſsiue iure Digeſstorum non ita certum erat habitationem locari non potuiſsſse, vt ſstatim dicam, & colligi poteſst ex iuribus ſsuprà citatis, & d.l. 1. verſs. Iulianus, ff. commodati, vbi probatur, habitationem commodari poſsſse: quo caſsu habitatio egreditur perſsonam eius, cui beneficium factum eſst. Deinde, quia Iuſstinianus, vt præfatam legem conderet, & ſsic ſstatueret, multa conſsiderauit, & non leuiter ductus, ſsed ſstrictam iuris rationem obſseruans, atque iuſstis de cauſsis motus, ſsic decidere fuit coactus. Quod facilius conſsta
26
*bit præmittendo, inter Iureconſsultos valdè controuerſsum fuiſsſse, an is qui habitationem habebat, poſsſset eam alteri locare, vt apertè colligitur ex verbis d.l. cum antiquitas, & d. §. ſsed ſsi cui habitatio: nonnulli enim crediderunt, nec locari, nec donari poſsſse habitationem; cuius opinionis videtur fuiſsſse Papinianus, vt conſstat ex d.l. ſsi habitatio, ff. de vſsu & habitatione, vbi refert Vlpianus, conſsenſsiſsſse Papinianum lib. 18. quæſst. legatum vſsus, & habitationis idem effectu eſsſse: alij verò exiſstimarunt habitationem locari poſsſse: cuius opinionis fuit Marcellus, quem refert Imperator in d. § ſsed ſsi cui habitatio: Alij denique in hac diſsputatione inter ſse diſsſsentiebant, vt ſsignificat tex. in d.l. cùm antiquitas, ibi. Authorum iurgium decidentes. Quare Iuſstinianus, vt prędictam altercationem tolleret, Marcelli, ſsequaciúmque opinionem ſsequutus, præfatãpræfatam controuerſsiam decidit, & habitationem locari poſsſse propter rerum vtilitatem ſstatuit, vt in §. ſsi cui habitatio, ſscribitur, & confirmat l 27. tit. 31. partit. 3. quam adduximus ſsuprà, cap. 28. num. 29.
Nec obſstat quòd vſsus locari non poteſst; nam inter vſsum, & habitationem ea eſst diſscriminis ratio, quòd vſsus perſsonæ cohæret, & ad perſsonam ipſsam refertur, ſsic vt ſseorſsim ab ipſsa perſsona vſsus eſsſse non poſsſsit, l. 2. cum ſseqq. ff. de vſsu & habitatione. Habitatio autem vtrùm perſsonæ cohæreat, ita vt ſsine ipſsa perſsona eſsſse non poſsſsit, inter veteres controuerſsum erat: & plerique id crediderunt, indèque deducebant, habitationem locari non poſsſse: alij verò contrà exiſstimarunt, perſsonæ ſscilicet non cohærere; & ideò locari poſsſse: quam ſsententiam magis probat Iuſstinianus, quia in dubio defunctorum
27
* voluntates plenius interpretandæ: ſsunt, l. in teſstamentis, cum vulgatis, ff. de regulis iuris: & hoc ſsignificat text. in d.l. cùm antiquitas, ibi: Ad humaniorem declinare ſsententiam. Et confirmatur, quoniam habitatio ſspecies eſst alimenti, l. legatis, l. vltima, ff. de alimentis, & cibariis legatis, quæ alimenta ſsic percipiuntur locando domum, quemadmodum habitando: & ideò mirum non eſst, quòd habitatio locari poſsſsit; idque non obſscurè donat textus in eadem l ibi: Quid enim diſstat, ſsiue ipſse legatarius maneat, ſsiue alij cedat vt mercedem accipiat. Et confirmat d.l. vltima, tit. 31. partit. 3. atque prædictam
28
* differentiam inter vſsum, & habitationem, & veram eius legis rationem aſsſsequutus videtur Baldus in eadem l. cum antiquitas, oppoſsit. 1. num. 2. dum opponens de vſsu, qui locari non poteſst, dicit, differentiam eſsſse inter vſsum & habitationem, & reddit eam in hæc Verba: Reſspondeo: Quia vſsus eſst introductu ob neceſsſsitatem perſsonæ cohæerentis, & ideò ſseorſsum a perſsona non eſst vſsus: ſsed habitatio eſst ſspecies alimentorum; & ideò percipitur locando, ſsicut habitando.
Loading...