Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

back | | continue

CAPVT V.

Ad l. omnes, & l. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, vbi quæ hactenùs in propoſsito earum ſscripſserunt Doctores in mille locis, breuiter recenſsentur in vnum: nonnulla verò, quæ nec abſsolutè, nec diſstinctè explicarunt, dilucidè, & eleganter magis, quàm anteà erant, enucleata traduntur. Deinde, vtrùm in damnum Minorum, Eccleſsiarum, & Clericorum, Laicorum etiam in terris Eccleſsiæ, aut de iure canonico procedant, diligenti manu diſscutitur; Laurentij de Pinu reſsolutio in conſs. 90. num. 9. (ad quam nullus hucuſsque animaduertit in hac materia) nouiter, & verè impugnatur, atque in propoſsito quamplurima vltra alios, ab Authore adnotantur: vulgatum denique Doctorum aſsſsumptum, Piæ cauſsæ fauendum, atque in dubio iudicandum pro illa; multis remiſsſsiuè exornatum, & ibidem, quæ dicatur pia cauſsa, cum multis exemplis, latè etiam declaratum remiſsſsiuè.

SVMMARIVM.

1 Emens à Principe, vel à Fiſsco rem alienam, vel ex donatione, alióve titulo eam accipiens, ſstatim ſsecurus est, nec aliquid ab eo peti poteſst: dominus tamen rei, habet regreſsſsum contra Principem, aut fiſscum infra quadriennium ad conſsequendum pretium, & lapſso quadriennio, ampliùs non auditur.
2 L. omnes, & l. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, materiam, plenâ manu tractam ab his, qui hoc numero recenſsentur.
3 L. omnes, & l. benè à Zenone, diſspoſsitio vtrùm habeat locum in iuribus? & conſsilium Baldi, 359. lib. 3. eleganter, atque vtiliter explicatum ab Sfortia, remiſsſsiuè.
4 Legis, benè à Zenone, & ſsimilium deciſsio tot habet limitationes, & exceptiones, vt nunquam ſserè ipſsarum regula practican potuerit, ex ſsententia quorundam, ſsed Author num. ſseq. earum deciſsionem non ita ſsterilem arbitratur; imò potiùs in publicis cauſsis, & practicis negotiis frequenter allegari, multíſsque conducibilem eſsſse, teſstatur.
5 L. benè à Zenone, non procedit, quando actor prætendit cauſsam ab vno Principe, reus verò ab alio, remiſsſsiuè.
6 L. benè à Zenone, & l. omnes, C. de quadriennij præſscriptione, diſspoſsitio, velut rigoroſsa reſstringenda est, atque ſstrictiſsſsimè interpretanda, ſsic vt quilibet error, ſseu modicus defectus faciat eam ceſsſsare.
7 L. benè à Zenone, cum ſsimilibus, non procedit in præiudicium Minoris, & in rebus ſsuis, ex ſsententia communi Doctorum.
8 Qui concordant in hoc, nempe quòd in propoſsito caſsu per beneſsicium reſstitutionis in integrum, Minori ſsuccurrendum ſsit; non tamen in ſspecie declarant, vtrùm reſstitutio hæc contra Principem, aut Fiſscum concedenda ſsit, an verò contra emptorem, ſsiue donatarium, ad rem ipſsam recuperandam.
9 Nec exprimunt tempus reſstitutionis prædictæ petendæ; alij enim ſsimpliciter dicunt, quòd dictæ leges non habent locum in rebus Minoris, alij vero, quid contra diſspoſsitionem earum Minor venit reſstituendus.
10 Idcircò, pro expedita, breui tamen, & diſstincta reſsolutione, vltra Scribentium ſsententiam, nonnulla conſstituere dux.t Author, quæ numeris ſsequentibus adnotantur.
11 L. benè à Zenone, diſspoſsitio, comprehendit Minores, & res eorum, ex ſsententia Authoris, cum aliis.
12 Lex generaliter loquens, comprehendit omnes, & quaſscunque perſsonas, etiam priuilegiatas, ſsi in ea re, de qua agitur, non reperiuntur habere priuilegium aliquod peculiare.
13 Lex generaliter loquens, comprehendit perſsonam Minoris.
14 Minori reſstitutionem competere aduersùs deciſsionem dict. l. benè à Zenone, & dict. l. omnes, rectiſsſsimè constituiſsſse Doctores communiter.
15 Reſstitutio in integrum Minori læſso regulariter competit, niſsi aliqua lege reperiatur expreſsse prohibita.
16 Et adeò ſsauorabilis est, vt nec tollatur per verba generalia legis, vel ſstatuti.
17 Nec generalem excluſsionem alicuius legis.
18 Niſsi per ſspecialem nominationem.
19 Et quamuis lex, vel ſstatutum de quacunque perſsona loquatur, ſsi de Minore ſspeciſsicè non loquitur, tunc Minori competit restitutio.
20 Minor contra diſspoſsitionem dict. l. benè à Zenone, reſstituitur ad rem ipſsam, etiam poſst quadriennium, ex ſsententia Gloſsſsæ, & quorundam.
21 Ex ſsententia verò aliorum, ad pretium tantùm, etiam poſst quadriennium, & non ad rem ipſsam: quod ab Authore magis probatur, & num. ſseqq.
22 Si Fiſscus, vel Princeps vendit rem Minoris, non tanquam alienam, ſsed tanquam propriam, emptor eſst ſsecurus; & tunc, vbi Maior habet regreſsſsum in quadriennium ad pretium, habebit etiam ſsimiliter Minor poſst quadriennium, ad pretium, non ad rem.
23 Reſspublica Minori æquiparatur, & iure Minoris vtitur, vt restituatur, contra diſspoſsitionem dict. l. benè à Zenone, & ſsimilium.
24 Reſspublica, aut Communitas non debet gaudere beneficio reſstitutionis in integrum, ad petendum pretium à Principe, ſsi à tempore perfectæ præſscriptionis quadriennij, quod in dict. l. benè à Zenone, ſstatuitur, lapſsum eſst aliud quadriennium, & vltrà, infra quod reſstitutio in integrum poſstulari debuit, & ibidem |
p. 34
ponderatum in terminis Iaſsonis conſsilium, cuius mentionem non faciunt ij, qui in propoſsito huius quæſstionis ſscribunt.
25 L. benè à Zenone, & l. omnes, C. de quadriennij præſscriptione, diſspoſsitio, in præiudicium Eccleſsiarum ſsiue in rebus earum à Principe ſsæculari donatis, vel aliter alienatis non procedit: idcircò emens à Principe, aut ex donatione, aliòve titulo accipiens rem Eccleſsiæ, ſsecurus non eſst, & ad rem ipſsam conſsequendam Eccleſsia poterit experiri.
26 Lex ſsecularis, ſsiue conſstitutio, aut diſspoſsitio quæcunque, vtilitati, aut libertati Eccleſsiæ contraria, vel de Eccleſsiis, earúmque bonis diſsponens, nulla eſst, ob defectum poteſstatis condentis, neque etiam etſsi fauorabilis ſsit, niſsi ab Eccleſsia probetur, vel niſsi in vim priuilegij lata ſsit.
27 Gloſsſsa in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, dicens, quòd. l. benè à Zenone, non habet locum ſsecundùm canones, in quem ſsenſsum accipi debeat? & infrà, num. 67. in princ.
28 L. benè à Zenone, & l. omnes, diſspoſsitio, contra Clericum, cuius res à Principe ſsæculari donaretur, vel aliter alienaretur, non procedit.
29 Clerici à potestate ſsæculari, qualiter, & quo iure exẽptiexempti ſsint? vbi ſspiritualia à temporalibus diſstinguuntur, vt in illis exemptio Clericorum ſsit de iure Diuino; in his verò, humano tantùm iure prodita fuerit.
30 L. benè à Zenone, in pia cauſsa, ſsiue in rebus piis à Principe ſsæculari donatis alteri, vel aliter alienatis, non procedit; idque ex ſsententia Socini, quæ ab Authore probatur.
31 Piæ cauſsæ fauendum, multáque in iure in fauorem piæ cauſsæ introducta, provt hoc numero adnotatur remiſsſsiuè, & infrà, num. 44.
32 Pia cauſsa, quæ dicatur? cum multis exemplis, remiſsſsiuè.
33 Legis, benè à Zenone, deciſsio, quæ in præiudicium Eccleſsiarum non procedit, vtrùm in fauorem Eccleſsiarum locum habeat, quando res priuati, ipſsi Eccleſsiæ concederetur, vel aliter alienaretur? & num. ſsequent.
34 Damnum qui ſsentire non vult, nec commodum percipere debet.
35 Ferendus non eſst, qui lucrum amplectitur, onus autem ſsubire recuſsat.
36 Eccleſsia, quæ vult vti ſstatutis, aut legibus laicorum, oportet quòd ſseruet formam ipſsarum.
37 Eccleſsia ſseruare debet æqualitatem.
38 Legis, bene à Zenone, deciſsio perdura eſst, & maximum rigorem continet.
39 Eccleſsiæ maximè conuenit æquitatem obſseruare.
40 Præſsertim, vbi ipſsius conditio non fit deterior.
41 Eccleſsia impiè videtur agere, ſsi ſsummo iure vtatur, vbi æquitas repugnat.
42 Eccleſsia non debet admittere lucrum cum aliqua iniquitate, aut cum aliena iactura locupletari.
43 Eccleſsia eſst auctrix, & cultrix iuſstitiæ, nec ſse, vel alium pro ſse pati iniuſstitiam, aut aliquid contra rationem fieri permittere debet.
44 Hyppolit. Riminaldi conſsil. 358. vol. 4. expenditur, vbi à num. 260. vſsque ad num. 270. ſsingulariter limitat, & declarat prædictus Author vulgatam Doctorum traditionem, ex l. ſsunt perſsonæ, in fine, ff. de relig. & ſsumpt. fun. deſsumptam, piæ cauſsæ fauendum, aut in dubio iudicandum pro illa.
45 Æquitas ſsumma exigit, vt quod quiſsque iuris in alium ſstatuerit, ipſse eodem iure vtatur.
46 Idque magis Eccleſsiam, quàm alium adstringit.
47 L. benè à Zenone, in fauorem Eccleſsiarum locum non habet, ex ſsententia quorundam.
48 Contrà, ex ſsententia Abbatis, Barbaciæ, & aliorum, quæ per Authorem magis probatur, & concludentibus rationibus corroboratur, & num. ſseq.
49 Auguſstinum Beroum latè, & eruditè in hac materia loquutum, & ſsententiam Abbatis optimè comprobaſsſse: plenè etiam reſspondiſsſse ad textum in capite placuit, 16. quæſst. 3.
50 Eccleſsia non eſst deterioris conditionis, quàm priuatus, imò melioris eſsſse debet, vtpote, cùm in iure multa concedantur eidem, quæ denegantur priuato.
51 Conſsuetudo à principio valida, cùm primum Eccleſsiæ præiudicialis eſsſse cœperit, irritatur.
52 Eccleſsia poteſst vti lege pro ſse, & eãeam non recipere contra ſse, idque ob rationem hoc numero aſsſsignatam, propter quam nulla iniquitas, aut inæqualitas ex hoc conſsideratur in Eccleſsia.
53 Regula illa, Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris, non procedit, vbi Eccleſsia vtitur iure ſsuo, defendendo ſse priuilegio à iure ſsibi conceſsſso contra alium non ſsic priuilegiatum.
54 Regula cap. qui ſsentit, de regulis iuris, lib. 6. fallit interdum ratione contractûs, aut perſsonæ, aut cauſsæ, aut ſspeciali diſspoſsitione legis.
55 Et in Eccleſsia omninò ceſsſsare debet, in quæſstione hactenùs agitata, ſspeciali ratione, & diſspoſsitione iuris, provt hoc numero, & præcedentibus adnotatur.
56 Regula dict. cap. qui ſsentit, de regulis iuris, lib. 6. obtinere debet in his, puæ proueniunt ex ipſsius actus natura, non verò in his, qua ex accidenti contingunt.
57 Eccleſsia, quæ emit rem alienam à Principe, aut ex donatione, alióve titulo eam accepit, quia ex diſspoſsitione l. benè à Zenone, honorem percipit, & commodum, & onera rei emptæ, aut donata iniuncta patietur.
58 Eccleſsia, ad quam res oneri cenſsuum obnoxia, aut alio modo onerata peruenit, ipſsos cenſsus ſsoluere, oneráque adimplere tenetur.
59 Ad argumentum 3. contra Eccleſsiam adductum reſspondetur, constituitúrque, ex parte Eccleſsiæ accipientis rem alienam à Principe quocunque titulo, nullam iniuſstitiam conſsiderari debere.
60 L. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, procedit, quando Princeps ignoranter, & bona fide rem alienam donauit, aut aliter alienauit, credens ſsuam eſsſse, & non ad alium pertinere.
61 Titulus ff. quod quiſsque iuris, in alium ſstatuerit, &c. in quæſstione propoſsita obtinere non poteſst contra Eccleſsiam: idque ob rationem hoc numero aſsſsignatam.
62 Titulus ff. quod quiſsque iuris, ſsolùm habet locum, quando illud, quod contra ſse recuſsat quis recipere, fuit ad ſsuam poſstulationem conceſsſsum: aliàs ſsi non fuit eo inſstante conceſsſsum, ſsed proprio motu, poteſst quidem eo ſse iuuare, ſsed non tenetur contra ſse admittere.
63 Præſscriptio quadragenaria, quare neceſsſsaria ſsit aduersùs Eccleſsias, earùmque res, ſsiue præſscriptio procedat à priuato, ſsiue ab altera Eccleſsia; Eccleſsiis autem contra alios, cur decem, aut viginti annorum præſscriptio ſsufficiat, nec illis obſstet ratio tituli ff. quod quiſsque iuris, & num. ſsequent.
64 Titulus ff. quod quiſsque iuris, procedit inter ſsimiles perſsonas, & eadem ſsubſsiſstente ratione.
65 Eccleſsia maiori priuilegio digna eſst, quàm priuatus.
66 Eccleſsiæ, & priuati diuerſsam rationem eſsſse in quæſstione ſsuperiori, provt hoc numero adnotatur.
67 L. benè à Zenone, inter laicos ſseruatur etiam de iure canonico, reprobata opinione quorundam diſsſsentientium, & num. ſseq.
68 Lex ciuilis, deficiente canonica, etiam in foro canonico obſseruatur.
69 Deficiente iure canonico, recurrendum eſsſse ad ius ciuile, etiam in foro Eccleſsiaſstico, niſsi ſsit ius Regium; illud enim præcisè obſseruari debet in hoc Regno, tanquam ius commune eiuſsdem Regni.
70 Ioannes Vincentius Honded. laudatur, & eiuſsdem ſsententia probatur.
71 Laurentij de Pinu reſsolutio, in conſs. 90. num. 9. lib. 1. |
p. 35
deciſsionem dict. l. bene à Zenone, non procedere in donatione, vel alienatione facta à Principe Eccleſsiaſstico, nouiter & verè improbata, & num. ſseqq.
72 Laurentij de Pinu ratio in propoſsito ſsuperiori, euidenti ratione deſstructa ab Authore.
73 L. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, generaliter procedit in omni Principe habente iura Imperij, & non recognoſscente ſsuperiorem.
74 L. benè à Zenone, & ſsimilium deciſsio, vtrùm procedere debeat, ſsi Princeps, vel fiſscus ceſsſserit iura ex cauſsa confiſscationis, remiſsſsiuè.

E Mens à Principe, vel à fiſsco rem alienam, vel ex do

*natione, alióve titulo eam accipiens, quòd ſstatim ſsecurus ſsit, nec aliquid ab eo peti poſsſsit; dominus tamen rei, quòd habeat regreſsſsum contra Principem, aut fiſscum infra quadriennium ad conſsequendum pretium, & lapſso quadriennio ampliùs non audiatur, per textum in l. omnes, & in l. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, ita frequenter adnotarunt Scribentes in mille locis, vt ferè nihil in iure ſsit, quod magis expeditum, aut frequentiùs agitatum fuerit; de eodem tamen, licèt ab infinitis diſsputatione præhabita, non inutiliter tractatum ſsuſscipiendum exiſstimauimus; vtile potius aliquando futuru, ſsi hoc loco omnia ferè congeramus in vnum quæ in propoſsito magis frequenter vtriuſsque iuris Interpretes tradiderunt, ſsic etiam veritate & breuitate, nonnulla componamus, quæ in praxi occurrere poſsſsunt, nec ab eiſsdem abſsolutè, aut diſstinctè ſsatis tractantur.

Principio igitur, dictarum legum diſspoſsitionem con

*firmat l. 53. tit. 5. partita 5. in illis verbis: Vendiendo, o dando el Rey coſsa agena, como ſsuya paſsſsa el ſseñorio, de aquella coſsa al que la vende, o al que la da: pero aquel à quien la tomaſsſse puede le pedir que el dè la eſstimacion de aquella coſsa faſsta quatro años, è el Rey denegela pagar: è ſsi ſsaſsta quatro afios non pidieſsſse la eſstimacion, dende en adelante non podria. Et earum materiam, poſst ordinarios ibidem, & in aliis locis, & in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis: vbi Barbacia, & Berous cæteris aliis latiùs ſscribunt, poſst infinitos etiam alios, quos ideò omitto, quia à ſsequentibus referuntur, tractarunt pleniſsſsimè Gregorius Lopez in dict. l. 53. partitæ, vbi vide omninò Romanus ſsingulari 737. Rodericus Suarez, allegat. 11. per totam. Grammaticus deciſs. 65. à num. 78. Socinus regula 424. latiùs Dueñas regula 238. latiſsſsimè Antonius Gabriel commun. concluſs. lib. 5. tit. de acquirenda, vel amittenda poſsſseſs. concluſs. 2. Balbus de præſscriptionibus, 2. particula, 5. partis principalis, 8. quæſst. per totam, fol. 425. & ſsequent. vbi 11. modis limitat dictas leges, eruditè Craueta in conſs. 263. col. vltima. Villalobos in ſsuis communibus in litera E. num. 25. Gratianus regula 377. pleniùs Portius, lib. 2. regula 42. Carolus de Tapia in rubrica, ff. de conſstitut. Principum, ex num. 16. vſsque ad num. 30. Guil. Bened. in cap. Rainuntius, verbo, & vxorem, nomine Adelaſsiam, num. 381. & tribus ſseqq. fol. 143. Peregrinus de iure fiſsci, lib. 6. tit. 4. num. 16. 17. & 18. Martinus Laudenſsis in tractatu de principatu, quæſst. 11. Bellonus in conſs. 51. Curtius iunior in conſs. 143. num. 1. lib. 2. Cephalus in conſs. 634. ex num. 52. vſsque in finem conſsilij, lib. 5. Menochius, qui ſsex modis declarat dict. l. in conſsilio 2. num. 333. lib. 1. Laurentius de Pinu in conſs. 90. à num. 9. vſsque in finem conſsilij, Ioannes de Monteſsperello in conſsil. 39. num. 47. 49. 50. & 51. Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſs. 93. num. 14. & quinque ſseqq. vol. 1. Simon de Prætis in conſs. 114. num. 25. & ſseqq. lib. 1. Petrus Antonius de Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 14. ex num. 140. Rota Auenion. deciſs. 17. Aldobrandin. in conſs. 1. n. 61. 62. & 63. Ioannes Vincentius Honded. in conſs. 66. num. 27. & 28. lib. 1. latiùs in conſs. 38. num. 41. 42. 43. & num. 51. cum multis ſseqq. vſsque in finem conſsilij, lib. 2. Sfortia

* Oddi in conſs. 99, lib. 1. vbi tractat per totum conſsilium, vtrùm diſspoſsitio dict. l. omnes, & dict. l. benè à Zenone, habeat locum in iuribus dotalibus, atque eleganter, & vtiliter declarat conſsilium Baldi 359. lib. 3. ſsuperiores etiam idem tractarunt, & optimè Gregorius Lopez in dict. l. 53. partitæ, verbo, coſsa agena, verſs. quid autem in re dotali; habétque ex eiſsdem tot limitationes, & exce

*ptiones dictarum legum deciſsio, vt nunquam fere ipſsarum regula practicari potuerit, vt poſst Felinum. annotauit Ioannes Franciſscus de Ponte in conſs. 59. num. 49. vol. 1. vbi poſst Rodericum Suarez allegat. 8, num. 6. in fine, & alios, conſstituit quod dict. l. benè à Zenone, non proce

*dit, quando actor prætendit cauſsam ab vno Principe, reus verò ab alio: quod etiam eruditè, & breuiter, vt aſsſsolet, reſsoluit Gregorius Lopez m eadem l. 53. partitæ, verbo, al que la vende. Sed verè dictarum legum deciſsionem non ita ſsterilem exiſstimamus imò potius in publicis cauſsis, & in negotiis practicis frequenter allegari vidimus, multíſsque vtilem & conducibilem eſsſse arbitramur, vt ex eiſsdem Authoribus deduci poteſst apertè. Benè verum eſst, diſspoſsitionem ipſsarum legum velut

* rigoroſsam reſstringendam eſsſse, ac ſstrictiſsſsimè interpretandam, vt ſscribunt Purpuratus in conſs. 374. num. 38. lib. 1. Petrus Antonius de Petra de fideicommisſsis, q. 14. num. 140. & 143. Ioannes Vincentius Honded, in conſsil. 38. num. 51. lib. 2. vbi num. 52. poſst Baldum, Gabrielem, & alios conſstituit, quòd quilibet error, ſseu modicus defectus facit ceſsſsare vigorem illarum legum: quod aduertit etiam Gregorius Lopez in dict. l. 53. partitæ, verbo, el Rey. ad medium, verſs. & ideò dicit quòd leuis occaſsio.

Ad rem itaque deueniendo, vt alia ſsciens, conſsultóque prætermittam, ac in his dumtaxat inſsiſstam, quæ difficiliora ſsunt, nec ab aliis perfectè explicata: apud prædictos Authores communi conſsenſsu receptum video, vt diſspoſsitio dict. l. omnes, & dict. l. benè à Zenone, non

* procedat in præiudicium Minoris, & in rebus ſsuis, vt eſst Gloſsſsa in l. finali, in verbo, debiti, C. ſsi aduerſsus fiſscum, quam cum multis aliis ſsequuntur Socinus d. regula. 424. verſs. Septima limitatio eſst. Dueñas dicta regula 238. verſs. Decimò limita. Portius dicta regula 42. verſs. octuò limita, Balbus de præſscriptionibus, dict. particula 2. 5. part, principalis, quæſst. 8. verſs. Decimò limita. Menochius in conſs. 2. num. 333. verſs. reſspondetur vltimò, lib. 1. Antonius Galeatius Maluaſsſsia dict. conſsil. 93. num. 15. qui omnes

* concordant in hoc, nempe quòd in propoſsito caſsu, per beneficium reſstitutionis in integrum Minori ſsuccurrendum ſsit, non tamen in ſspecie declarant, vtrùm reſstitutio hæc contra Principem, aút fiſscum concedenda ſsit; an verò contra emptorem, ſsiue donatarium ad rem ipſsam recuperandam: nec etiam exprimunt tempus reſstitutio

*nis prædictæ petendæ; alij enim ſsimpliciter dicunt, quòd dictæ leges non habent locum in rebus Minoris; alij verò, quòd contra diſspoſsitionem earum Minor venit reſstituendus: & hoc modo loquendi vtuntur Menochius, & Socinus locis relatis ſsuprà; idcirco pro ex

*pedita, breui tamen, & diſstincta reſsolutione, vltra omnium Scribentium ſsententiam, nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxi, quibus res iſsta abſsolutè, & diſstinctè magis, quàm anteà erat, explicata manebit.

Et in primis conſstituo, verum eſsſse, quòd diſspoſsitio

* dict. l. benè à Zenone, comprehendat Minores, & res ipſsorum, lex namque illa loquitur generaliter in quibuſscunque rebus, & perſsonis, vt ex ea patet; & lex, quæ generaliter loquitur, comprehendit omnes, & quaſscun

*que perſsonas etiam priuilegiatas, ſsi in ea re, de qua agitur, non reperiuntur habere priuilegium aliquod peculiare, l. in fraudem, §. finali, & ibi eum ad hoc notat Bald. ff. de teſstam. militis, & cum infinitis aliis plenè comprobant Tiraquel. de retractu lignagier, §. 1. gloſs. 14. num. 96. & de præſscriptionibus, §. 8. gloſs. 11. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 8. num. & de ſsucceſsſsionum. progreſsſsu. lib. 1. §. 2. num. 31. Menochius in conſs. 190. num. 12. lib. 2. Et in terminis, quòd lex generaliter loquens comprehendat perſsonam Minoris, per textum

* in cap. conſstitutis, de in integrum reſstitutione, adnotarunt Doctores Communiter in l. ſsi ſsine, §. Lucius ff. de adminiſstratione tutorum. Baldus in l. finali, C. de in integrum reſstitutione, & cum Socino, Alberico, Angelo, & Ale|

p. 36

xandro, Baëtius de inope debitore, cap. 8. num. 1. fol. 69. & ſsuperiorem reſsolutionem vt certam ſsupponunt omnes Authores ſsuprà citati, qui in caſsu dict. l. benè à Zenone, & dict. l. omnes, loquentes, Minori concedunt reſstitutionem communiter, aliàs enim neceſsſsaria non eſsſset reſstitutio, ſsi ea diſspoſsitione non includerentur Minores, & non eundo per alias ambages, ex omnibus à me hucuſsque prælectis, ſsic ſspecificè aduertit ſsolus Gregorius Lopez in dict. l. 53. tit. 5. partita 5. verbo, coſsa agena; in principio, ibi: Et quid ſsi res ſsit Minoris, dic quòd adhuc habebit locum huius legis diſspoſsitio. Et dicit ita tenuiſsſse Iacob. Butrig. Bald. Salicet. & Paul, de Caſst. in l. finali, C. ſsi aduersùs fiſscum, reprobatâ Gloſssâ ibi, quæ voluit contrarium, & iterùm in eadem Gloſsſsà ad medium, ibi: Et tamen, vi dixi, in Minorum rebus habere locum iſsta iura.

Secundò conſstituo, quòd leges illæ, tametſsi Minores,

* & res eorum comprehendant, non tamen denegant illis in integrum reſstitutionis remedium, quod ex ſserie ipſsarum manifeſstè colligitur; idcircò Minores in caſsu præſsenti reſstituendos eſsſse, aduersùs deciſsionem dictarum legum, rectiſsſsimè tradiderunt Doctores communiter, vt conſstat ex ſsuperiùs relatis, & probatur ratione generali, & certa, quòd reſstitutio in integrum Minori

* læſso regulariter competit, niſsi aliqua lege reperiatur expreſssè prohibita per textum in l. nec non, §. quoties, ff. ex quibus cauſsis maiores. Decius in conſs. 559. ad finem, Craueta in conſs. 210. num. 37. Afflictis deciſs. 370. in principio, Menochius lib. 3. præſsumpt. 82. Gironda de Gabellis, 3. p. num. 27. fol. 59. & 4. part. §. 2. num. 37. fol 89. & adeò fauorabilis eſst, vt nec tollatur per verba generalia legis, vel ſstatuti. Tiraq. referens multos de retractu lignagier, §. 35.

* gloſs. 4. num. 32. nec per generalem excluſsionem alicuius

* legis, Gloſsſsa in l. poſstquam liti, C. de pactis, & in l. 1. C. de ſsilentiariis, lib. 10. quæ communiter approbantur ſsecundùm Iaſsonem in l. 1. num. 10. ff. de iuriſsdictione omnium iudicum, Rebuffum, ad regias conſstitutiones Galliæ, titulo de reſstitutione, art. 2. gloſs. num. 23. Couar. practicarum, cap. 17. num. 4. Simon de Præt. de interpret, vltimar. volunt. lib. 3. interpret. 1. dubit. 5. ſsolut. 4. num. 34. fol. 35. niſsi

* per ſspecialem nominationem, l. illud, §. finali, cum l. ſseq. ff. de minoribus, Boërius deciſs. 140. ſsub num. 3. Beccius in conſs. 12. ex num. 64. Alexander Raudenſsis de Analogis, lib. 1. cap. 33. n. 141. fol. 318. & quamuis lex, vel ſstatutum

* de quacunque perſsona loquatur, ſsi de Minore ſspecifice non loquitur, tunc Minori competit reſstitutio. Alexander in conſs. 165. Dubitatur ſsi ſstatutum, verſs ſsecus fortè ſsi de quocunque, lib. 6. Borgninus Caualcanus de tutore & curatore, num. 97. & alios referens Alexander Raudenſsis dict. cap. 33. num. 131. fol. 317.

Tertiò conſstituo, quòd in dubio præcipuo propoſsito

* ſsuprà, Minorem reſstituendum eſsſse contra diſspoſsitionem dict. l. benè a Zenone, ad rem ipſsam etiam poſst quadriennium, firmauit apertè Gloſsſsa in. finali. C. ſsi aduerſsus fiſscum, quam vltra Iacobinum, ibi, num. 6. & alios antiquos recepiſsſse videntur Petrus Dueñas dict. regula 238. verſs. Vndecimò limita, & alij ſsuperiús citati, qui ad ſsententiam Gloſsſse ſse remittunt, aut ſsimpliciter, & abſsolutè reſserunt eam: ſsed contrariam ſsententiam, Minorem in

*quam ad pretium tantùm reſstituendum eſsſse, etiam poſst quadriennium, & non ad rem ipſsam tenuerunt expreſssè Iacobus Butrigarius in dict. l. finali. Salicetus etiam, Baldus, & Paulus num. 1. dum docent, quòd emptor hodie per titulum C. de quadriennij præſscriptione, ſstatim eſst ſsecurus, & non poteſst ab eo res auocari, ſsed ille, qui erat dominus, poteſst agere contra fiſscum ad recuperationem pretij, ſsi erat Maior; ſsi autem erat Minor, quòd Gloſsſsa dicit, quòd vſsque ad quadriennium poteſst recuperare rem, ſsed Doctores tenent contrarium, quòd ad rem non datur regreſsſsus, nec intra quadriennium, nec poſst, ſsed benè poteſst agere contra fiſscum, etiam poſst quadriennium, & in hoc differt à Maiori: idem etiam probauit Ioan. de Plat in l. penult. ad finem, C. de fide inſtrumentorũinſtrumentorum, & iure haſstæ fiſscalis, lib. 10. vbi ſscribit, quòd ſsi fiſscus vel

* Princeps vendit rem Minoris, non tanquam alienam, ſsed tanquãtanquam proprià ipſsius fiſsci, emptor eſst ſsecurus, & tunc vbi Maior habet regreſsſsum in quadrienniũquadriennium ad pretium, habebit etiam ſsimiliter Minor poſst quadriennium ad pretium, non ad rem, & quòd hoc eſst notandum ſsecundùm Iacobum Butrigarium in dict. l. finali, C. ſsi aduerſsus fiſscum, licèt Gloſsſsa ibi, dicat ad rem, tenuit etiam Gregorius Lopez in dicta l. 53, tit. 5. partita 5. verbo, coſsa agena, in princ. in illis verbis: Benè tamen verum eſst, quòd ſsi Minor non peteret pretium à fiſsco infra quadriennium, poſsſset elapſso quadriennio, adhuc illud petere.

Et in Republica, quæ Minori æquiparatur, & iure

* Minoris vtitur, vt reſstituatur contra diſspoſsitionem dict. l. benè à Zenone, & ſsimilium, expreſsſsim obſseruauit Menochius dict. conſs. 2. num. 334. lib. 1. Iaſson etiam, quem nullus retulit in conſs. 227. col. 9. & 10. vol. 2. idem expreſs

*sè firmauit, & in caſsu ſsibi conſsulto concludit, quòd Communitas quædam non debet gaudere beneficio reſstitutionis in integrum ad petendum pretium à Principe, quia à tempore perfectæ præscriptionis quadriennij, de quo in dict. l. benè à Zenone, lapſsum eſst aliud quadriennium, & vltrà, infra quod reſstitutio in integrum poſstulari debuit, ex l. finali, Cod. de temporibus in integrum reſstiutionis petendæ, cap. 1. de in integrum reſstitutione, lib. 6. Ex quibus hæc opinio tenenda erit omnino, atque ex illa notandum tempus, intra quod à Minore, vel Republica reſstitutio in integrum poſstulari debebit.

Deinde & ſsecundò conſstituunt Doctores, diſspoſsitio

*nem dict. l. benè à Zenone, & dict. l. omnes, Cod. de quadriennij præſscriptione, non procedere in præiudicium Eccleſsiarum, ſsiue in rebus earum à Principe ſsæculari donatis, vel aliter alienatis: & conſsequenter ementem à Principe, aut ex donatione, alióve titulo rem Eccleſsiæ accipientem, ſsecurum non eſsſse, & ad rem ipſsam conſsequendam iure poſsſse Eccleſsiam experiri, idque certa, &

* communi ratione, quòd lex ſsæcularis, ſsiue conſstitutio, aut diſspoſsitio quæcunque, vtilitati, aut libertati Eccleſsiæ contraria, vel de Eccleſsiis, earúmque bonis diſsponens, nulla eſst ob defectum poteſstatis condentis, neque etiam etſsi fauorabilis ſsit, niſsi ab Eccleſsia probetur, vel niſsi in vim priuilegij lata ſsit, cap. quæ in Eccleſsiarum, cap. Eccleſsia ſsanctæ Mariæ, de conſstitutionibus, cap. benè quidem, cap. ſsi Imperator, 96. diſstinctione, cap. vltimo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, cap. quanquam, de cenſsibus, lib. 6. cap. 3. de conſsuetudine, & pleniſsſsimè notarunt Doctores in dictis iuribus. Berous in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 4. & num. 22. Lælius Iordanus de maioribus Epiſscoporum cauſsis, cap. 8. & cap. 12. Lancelot. Conrad. in templo Iudicum, lib. 2. cap. 5. §. 3. num. 37. Didacus Perez in l. 1. tit. 12. lib. 1. ordinamenti. Decianus in conſs. 90. num. 12. vol. 2, & in conſs. 80. num. 6. vol. 3. Nauarrus in cap. nouit, de iudiciis, notabili 3. corollario 17. Sfortia Oddi in conſs. 70. num. 33. lib. 1. Azeuedius in l. 11. tit. 2. num. 10. lib. 5. nouæ Recopilationis: quo dumtaxat ſsundamento diſspoſsitionem dictarum legum ſsic limitant Abbas num. 6. Barbacia, & Imola num. 3. Berous dicens, quòd hæc opinio abſsque dubio procedit num. 20. in c. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, vbi Gloſsſsa dicit, quòd

* dicta lex benè à Zenone, non procedit ſsecundùm Canones, & in hunc ſsenſsum accepta rectè procedit. Idem etiam ſsecurè firmarunt Felinus in cap. quæ in Eccleſsiarum, n. 38. in 4. limitat. de conſstitutionibus, & cum multis Socinus regula 424. verſs. Sextæ limitatio, Dueñas dict. regula 238. verſs. Tertiò limita. Portius lib. 2. d. regula 42. verſs. Quintò limita. Antonius Gabriel commun. concluſs. tit. de acquirend. poſsſseſs. concluſs. 2. num. 22. Guil. Bened. in cap. Rainuntius, de teſstamentis, dict. verbo, & vxorem, nomine Adelaſsiam, num. 383. Balbus de præſscriptionibus, in 2. part. 5. part. princ. quæſst. 8. verſs. Octauò limita. Laurentius de Pinu in conſs. 91. num. 6. Ioannes Vincentius Honded. in conſs. 67. num. 28. vol. 1.

Extenditúrque ſsuperior reſsolutio ad Clericos etiam,

* vt ſscilicet dictarum legum diſspoſsitio non procedat contra Clericum, cuius res à Principe ſsæculari donaretur, |

p. 37

vel aliter alienaretur, vti extendit Antonius Gabriel dicta concluſs. 2. num. 19. vbi refert Socinuin in conſsil. 46. num. 14. & num. 25. vol. 4. ſsic dicentem, Et verè hæc pars concludenter confirmatur ex his, quae ſscripſserunt Doctores in dict. cap. quæ in Eccleſsiarum, & in dict. cap. Eccleſsia ſsanctæ Mariæ, de conſstitutionibus, & in cap. finali de ſsolutionibus. Berous in dict. cap. 2. num. 4. de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Item ex eo quòd Clerici ſsunt exem

*pti de iure Diurno à poteſstate ſsæculari, etiam Principis ſsæcularis, vt tenent permulti, quos refert Couarruuias practicarum, cap. 31. num. 1. & 2. Nauarrus in cap. nouit, de iudiciis, 3. notabili, num. 52. Rolandus à Valle in conſsil. 23. num. 18. lib. 2. Burſsatus in conſs. 397. num. 10. vol. 4. Cæuallos, qui multos allegat vbi infrà, & referens Menchacam, Ioannem Guttierrez, & alios, Azeuedius in l. 5. tit. 3. num. 6. lib. 1. nouæ Recopilationis, licèt Couarr. vbi ſsuprà, Rolandus etiam, & Ioannes Garſsia de nobilitate, gloſs. 9. num. 8. cap. 27. & infiniti alij congeſsti per Cenedum in collectan. 37. ad Decretum, n. 1. intelligant id procedere in his, quę verè & propriè ſspiritualia ſsunt, in quibus exemptio Clericorum à poteſstate ſsæculari de iure Diuino eſst: in temporalibus autem, aut prophanis ſsecus eſsſse, quoniam in illis eorundem exemptio tantùm humano iure eſst intro ducta. Sed vtcunque res ſsit, in propoſsito caſsu Clericos non comprehendi ſsub diſspoſsitione dictarum legum, nec illâ ligari, negari non poteſst ex his, quæ Doctores tradiderunt communiter in dictis iuribus. Couarruuias Practicarum, dict. cap. 31. n. 3. verſs. Quarta concluſsio. Ioannes Garſsia vbi ſsuprà. Ferretus in conſs. 167. num. 8. Berous in conſsil. 31. vol. 1. Sfortia Oddi in conſs. 70. per totum, lib. 1. Ioannes Botta in conſsi. 87. à num. 3. Ioannes Vincentius Honded. in conſs. 3. num. 39. & num. 30. lib. 1. Cæuallos practic. commun. quæſst. 550. fol. 112. vbi multos refert in propoſsito dubio, an ſscilicet exemptio Clericorum ſsit de iure diuino, vel de iure poſsitiuo. Pater Molina de iuſst. & iur. tom. 1. diſsput. 31. per totam, vbi plenè ſscribit, & per plures concluſsiones explicat præfatum dubium, à quo ſscilicet iure, Clericorum exemptio procedat. Petrus Surdus in conſs. 2. ex num. 14. atque ex num. 22. cum ſseqq. lib. 1. vbi multa adducit, quibus ſsuperior ſsententia comprobatur apertè, & in effectu ad hoc tendunt ea, quæ in comprobationem huius partis expendit Socinus vbi ſsuprà, dict. n. 14. & 25. qui rectè extendit prædictam doctrinam ad

* omnem piam cauſsam, vt ſscilicet deciſsio d.l. benè a Zenone, non procedat in rebus piæ cauſsæ à Principe ſsæculari donatis alteri, vel aliter alienatis, ex communi & vulgata tradictioni Doctorum in mille locis repetita, piæ cauſsæ

* fauendum, multáque in iure, in fauorem piæ cauſsæ introducta, vt pleniſsſsimè oſstendunt Tiraquellus in tract. de priuilegiis piæ cauſsæ, per totum. Antonius Gabriel communium opinionum. lib. 7. tit. de pia cauſsa, Menchaca de ſsucceſsſsionum progreſsſsu lib. 1. §. 3. num. 16. & 17. & n. 40. & 41. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 1. §. 2. per totum. Simon de Prætis de interpret. vltim. volunt. lib. 3. interpret. 1. dubit. 6. ſsolut. 6. num. 9. fol. 82. & lib. 4. dubit. 1. à princ. fol. 405. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum. §. legatum quæſst. 8. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 2. num. 62. & num. 85. & art. 3. num. 62. & num. 67. cum ſseqq. Pedrocha in conſs. 5. ex num. 12. vſsque ad num. 22. latiſsſsimè Petrus Magdalenus de num. testium in teſstamentis requiſsito, cap. 12. per totum, fol. 140. & vide 2. part. cap. 2. per to

*tum, fol. 351. vbi pleniſsſsima manu, & cum multis exemplis oſstendit, quæ dicatur pia cauſsa.

Nunc verò ampliatur ſsuperior reſsolutio, vt ſsicut in damnum. aut præiudicium Eccleſsiarum non procedit

* dict. lex, benè à Zenone, & dict. l. omnes, diſspoſsitio; ſsic nec procedere debeat in earum fauorem, aut commodum, quoties à Principe ſsæculari res priuati Eccleſsiæ ipſsi concederetur, vel aliter alienaretur; quod ſsequentibus rationibus fulciri poſsſse, non incongruè videbitur prima facie intuenti. In primis, quia ſsi Eccleſsia dictarum legum

* deciſsionem in ſsui damnum. admittere non vult, ratio ſsuadet, vt nec in ſsui fauorem eam admittat: & conſsequenter, vt commodum non recipiat, ſsi damnum ſsentire non vult, cap. qui ſsent, de regulis iuris, lib. 6. l. ſsecundùm naturam, ff. de regulis iuris, l. vltima, §. ſsed cùm in ſsecunda, C. de furtis, l. id quod, ff. de periculo & commodo rei venditæ, cap. generali, §. illos, de electione, lib. 6.

Nec eſst ferendus, qui lucrum amplectitur, onus au

*tem ſsubire recuſsat, l. vnica, §. pro ſsecundo, in fine, C. de caducis tollendis, cap. cùm non deceat, de electione, lib. 6. Et Eccleſsia, quæ vult vti ſstatutis, aut legibus Laicorum,

* oportet quòd ſseruet formam ipſsorum. Baldus in l. 4. C. ad legem falcidiam, & in l. vlt. C. de contrahenda emptione. Anguiſsſsol. in conſs. 24. num. 57. Petrus Surdus in conſsil. 2. num. 13. verſs. Poſstremò hanc ſsententiam, lib. 1. aliàs

* non ſseruaret æqualitatem, quam ſseruare tenetur, iuxta ea, quæ habentur in l. finali, C. de fructibus & litium expenſsis, & plenè adnotatur per Neuizan. in conſs. 39.

Secundò facit, quòd d.l. benè à Zenone, deciſsio per

*dura eſst, & maximum rigorem continet, atque ſspecialitatem etiam contra iuris communis regulas: vt dominus abſsque facto ſsuo, dominio rei ſsuæ priuetur, l. id quod, ff. de regulis iuris. Rodericus Suarez allegat. 11. verſs. nihilominus. Ioannes Vincentius Honded. in cona ſsil. 38. num. 51. lib. 2. optimè Berous in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 21. cùm autem Eccleſsiæ maximè conueniat æquitatem obſseruare, c. dilecti, de

* iudiciis, vbi Doctores communicer, Iaſson, in l. iuriſsgentium, §. ſsed cùm nulla, num. 4. ff. de pactis. Menochius in conſs. 322. num. 52. lib. 4. Videbatur equidem, non licere eidem dictæ legis diſspoſsitione vti, præſsertim cùm ipſsius conditio non fiat deterior, argumento eorum,

* quæ in ſsimili tradit Butrius in conſs. 34. impièque videtur agere Eccleſsia, ſsi ſsummo iure vtatur, vbi æquitas repu

*gnat. Caſstrenſsis in authent. qui rem, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, Sfortia Oddo in conſs. 41. num. 87. Nec debet ipſsa admittere lucrum cum aliqua iniquitate, vt in ter

*minis noſstris conſsiderant plures relati per Antonium Gabrielem in ſsuis concluſs. in tit. de acquir. poſsſs. concluſsione 2. num. 20. Portium d. regula 42. verſs. Sexto limita; nec cum aliena iactura locupletari, contra l. nam hoc natura, ff. de condictione indebiti, vt in ſsimili caſsu contra Eccleſsiam obſseruat, & alios multos refert Hyppolit. Rimin. in conſs. 493. num. 61. & in conſs. 517. num. 51. vol. 5.

Tertiò facit, quòd Eccleſsia eſst auctrix, & cultrix iuſstitiæ, nec ſse, vel alium pro ſse pati iniuſstitiam, aut ali

*quid contra rationem fieri permittere debet, vt dicitur in cap. 1. §. ſsed diuerſsis, de alienatione feudi, in vſsibus feudorum, & per Ancharanum. in conſs. 217. num. 3. Simon. de Prætis, in conſs. 109. ad finem, & in conſs. 205. n. 25. Burſsatum in conſs. 306. num. 40. lib. 4. Hyppolit. Rimin.

* in conſs. 358. num. 260. vſsque ad num. 270. vol. 4. quo loco is Author ſsingulariter limitat, & declarat vulgatam Doctorum traditionem ex l. ſsunt perſsonæ, ff. de religioſsis, & ſsumptibus funerum, deſsumptam, piæ cauſsæ fauendum, aut in dubio iudicandum pro illa, ſsed iniuſstitia videtur, vt quis abſsque iuſsta cauſsa, dominio rei ſsuæ priuetur, vt in terminis noſstris conſsiderat Roderic. Suarez d. alleg. 11. ante finem; ergo Eccleſsia nequaquam admittere debet pro ſse diſspoſsitionem dictarum legum.

Tandem & vltimò, non mediocriter vrget, ſsummam

* æquitatem exigere, vt quod quiſsque iuris in alium ſstatuerit, ipſse eodem iure vtatur, ex l. 1. & per totum titul. ff. quod quiſsque iuris: & quod in alterius perſsona obſseruari Voluerit, , id in ſsua fieri patiatur, c. primo, diſstinctione prima, idque magis Eccleſsiam, quàm alium adſstrin

*git, vt per Hoſstienſsem, Imolam, & Abbatem in capite primo, de emptione & venditione. Tiraquellum de retractu lignagier, §. primo gloſsſsa 13. num. 6. & hoc argumento vtitur in terminis huius quæſstionis Guil. Bened. in dicto capite, Rainuntius, de teſstamentis, verbo, & vxorem, nomine Adelaſsiam, num. 383. vbi hanc partem, ſscilicet tex. in dicta lege, benè à Zenone, in fauorem Eccleſsia

*rum locum non habere, magis amplectitur, & refert Gloſsſsam ita tenentem in c. quicunque, verbo, conſsenſsu, 12. |

p. 38

quæſst. 2. Sequuntur eandem ſsententiam Alexander, Iaſson, Salicetus, Felinus, Balbus, Afflictis, & Pariſsius, quos retulit Antonius Gabriel dict. concluſs. 2. num. 20. Portius lib. 2. regula 42. verſs. Sextò limita. Imola in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Gregorius Lopez in l. 53. tit. 5. partitas 5. in verbo, coſsa agena in princ. ibi. Et idem, ſsi res aliena donaretur Eccleſsiæ, vt in cap. placuit, el 1. & ibi Gloſs. 16. quæſst. 3. Et videtur in eam magis inclinare Rodericus Suarez dict. allegatione 11. in fine, verſsiculo, Inde eſst.

Sed contrariam ſsententiam, imò deciſsionem dictæ

* legis, benè à Zenone, in fauorem Eccleſsiarum locum habere, quando res priuati ipſsi Eccleſsiæ concederetur à Principe, vel alio modo alienaretur, Eccleſsiámque in tali caſsu ſstatim ſsecuram eſsſse, & domino rei venditæ, vel donatæ dumtaxat dari recurſsum contra Principem, longè quidem veriorem, & omninò amplectendam crediderim: ad quod dicendum & authoritate, & iure, atque ratione moueor; authoritate in primis, Abbatis in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 6. quo loco apertè docuit Abbas, quòd licet deciſsio dict. 6. benè à Zenone, & ſsimilium, non procedat in præiudicium Eccleſsiarum, ſsecus tamen eſsſse in eius fauorem, & r anteà dixerat; quòd ſsi Imperator donauit rem alienam Eccleſsiæ, vel aliquis Rex, qui habet iura Imperatoris, tenet talis donatio, licèt poſsſsit agi contra fiſscum ad æſstimationem: apertiùs Barbacia ibidem, num. 3. vbi dicit ponderandum eſsſse, quod textus in dict. l. benè à Zenone, loquitur in rebus donatis ſsacroſsanctis Eccleſsiis, & ſsic, in quantum lex illa fauet Eccleſsiis, eſst approbata per ius canonicum, & inde infert, quòd malè dixerunt Gloſsſsæ, quòd ſsi Eccleſsia non acceptauit contra ſse, ergo non debuit acceptare pro ſse; & reddit veram rationem, vt ſstatim dicetur Be

*rous etiam expreſssè in eodem cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, qui latè, & eruditè loquitur in hac materia, & optimè comprobat ſsententiam Abbatis, ex num. 21. vſsque ad num. 26. qui etiam aduertit, quòd dicta l. benè à Zenone, prouidet, quòd donatarius à domino rei conueniri non poſsſsit, ſsed ſstatim tutus ſsit, & efficiatur dominus rei ſsibi à Principe donatæ, & quoad hunc caſsum expreſssè loquitur non ſsolùm de ſsubditis ſsuis, ſsed etiam de Eccleſsiis, aut aliis piis locis, quibus Princeps donaſsſset, & ſecundũſecundum hæc vides apertè, negari non poſsſse, quin contrariæ opinionis Authores loquuti ſsint contra caſsum, & deciſsionem dict. l. benè à Zenone: deinde ipſse Berous ex num. 22. eruditè fundat deciſsionem dict. l. benè à Zenone, in fauorem Eccleſsiarum, etiam de iure canonico obſseruandam; & tandem ex num. 24. plenè reſspondet ad textum in cap. placuit, 16. quæſst. 3. qui induci ſsolet pro contraria parte, eo quòd dicit, quòd ſsi Princeps donauerit Eccleſsiæ priuilegia. aut res aliquas, ipſsa non dicitur tuta; niſsi poſst 30. annos, quibus dictas res præſscripſsit. & loquitur ille textus, quando rem alienam donaſsſset, alioquin præſscriptioni locus non eſsſset, argumento l. clauibus, ff. de contrahenda emptione. Sed, vt dixi, plenè ſsatisfacit ipſsemet Author, vt ibi videri poterit, & ſsuperiorem ſsententiam tenuerunt itidem, ipſse Barbacia in conſs. 27. col. 2. vol. 4. Lancelotus Decius in l. ſsi hæres abſsens. num. 18. ff. de iudiciis, quæ & iure, & ratione etiãetiam fundatur. Et in primis, quoniam Eccleſsia non eſst deterioris conditionis,

* quàm priuatus; imò melioris eſsſse debet, vtpote, cùm in iure multa concedantur eidem, quæ denegantur priuato, vt conſstat ex his, quæ ſscripſserunt Tiraquellus de priuilegiis piæ cauſsæ, priuilegio. 61. Pedrocha in conſsil. 6. num. 17. & ſseqq. Ioannes Vincendus Honded. in conſs. 64. num. 58. & num. 66. Quare igitur Eccleſsiæ denegabitur id, quod in dict. l. omnes, & in dicta l. partitæ, priuato cuicunque conceditur, ac etiam sacroſsanctis Eccleſsiis, & locis, in dict. l. benè à Zenone, vt ſsuperiùs dixi.

Secundò facit, quia vt ſsuprà dicebam, lex ſsæcularis Eccleſsiæ fauorabilis, aut in vim priuilegij lata, ab initio valida eſst; præiudicialis autem minimè valet, per textum in cap. 1. de conſsuetudine, vbi iuxta veriorem interpre

*tationem, conſsuetudo à principio valida, cùm primùm Eccleſsiæ præiudicialis eſsſse cœperit, irritatur, quamuis contra Laicos conſseruetur, vt conſstat ex integra Decretali illius textus, quam reſstituit Antonius Auguſstinus in ſscholiis, ad illum textum, in prima collatione, & probauit Ioannes Botta in conſs. 87. ex num. 2. Vnde Eccle

*ſsia poteſst vti lege pro ſse, & eam non recipere contra ſse. Barbacia num. 3. & Berous num. 22. in dict. c. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, idque ſspeciali iure procedit, vt optimè, & latiùs probat Petrus Surdus in conſs. 2. n. 37. libro primo. Et inde eſst, quòd frequenter lex Pontificia allegat legem ciuilem pro ſse, quam non admitteret cõtracontra ſse, cap. lege, 10. diſstinctione, & tradit Gloſsſsa in c. nouit, in verbo, quicunque, de iudiciis, vbi Innocentius, & Abbas, & ibidem Decius num. 28. Nam cùm Eccleſsia non ſsit ſsubdita diſsponenti, nihil impedit, quòd poſsſsit, ſsi velit, ſse iuuare aliqua diſspoſsitione, ſsed eâ non ligetur, vt eleganter aduertit Surdus d. conſs. 2. num. 38. & 39. Nec in hoc, quòd vtatur pro ſse diſspoſsitione alicuius legis ex priuilegio ſsibi conceſsſso, iniquitas aliqua, aut inæqualitas conſsiderari debet, cum iure id faciat, ex ſsuperiùs relatis, & Felino in capit, ſsanctorum, de præſscriptionibus, in principio, vbi dicit, quòd regula illa, Quod ti

*bi fieri non vis, alteri ne feceris, non procedit, vbi Eccleſsia vtitur iure ſsuo, defendendo ſse priuilegio à iure ſsibi conceſsſso contra alium non ſsic priuilegiatum: ex quibus ceſsſsare debet primum, ſsecundum, & tertium Argumentum; item ex eo, quòd regula dicti capit, qui ſsentit, de re

*gulis iuris, in 6. fallit interdum ratione contractûs, aut perſsonæ, aut cauſsæ, aut ſspeciali diſspoſsitione legis, vt Gloſsſsa ibidem adnotauit in principio, verſsiculo, & nota, quæ communiter approbatur, & in terminis noſstris omninò ceſsſsare debet in Eccleſsia propter ſspecialem ratio

*nem, aut diſspoſsitionem iuris, quæ in hoc multùm fauet Eccleſsiæ, ex dictis per Surdum vbi ſsupra, & Beroum in capit, ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 21. & 22.

Prætereà, regula dicti capit. qui ſsentit, obtinere debet

* in his, quæ proueniunt ex ipſsius actûs natura, non verò in his, quæ ex accidenti contingunt: idcircò poſstquam Eccleſsia emerit rem alienam à Principe, vel alio

* titulo eam acceperit, quia ex diſspoſsitione dictæ l. benè à Zenone, honorẽhonorem percipit, & commodum; & onera etiam rei emptæ, aut donatæ coniuncta patietur, ex his, quæ reſsoluunt Gloſsſsa, & Doctores in Clementina prima, per illum textum, de cenſsibus. Innocentius in c. verum. de foro competenti. Hoſstienſsis in titulo, de immunitate Eccleſsiarum, num. 3. verſsiculo, ad ordinaria verò, Ruinus in conſs. 111. num. 12. vol. 5. Abbas in conſs. 30. ex num. 1. lib. 2. Ancharanus in conſs. 386. n. 1. in fine. Berous in conſs. 150. num. 20. & ſsequentib. vol. 3. Gigas de penſsionibus, q. 39. num. 5. Beccius in conſs. 24. num. 28. & ij Authores inter alia, quæ mirè conueniunt propoſsito, ex communi ſsententia tradiderunt, quòd Eccleſsia, ad quam res oneri

* cenſsuum obnoxia, aut alio modo onerata peruenit, ipſsos cenſsus ſsoluere, oneráque adimplere tenetur, vt etiam cum aliis probauit Iacob. Mandel. de Alba in conſs. 8. num. 2. Ioan. Guttierrez pract. lib. 2. quæſst. 4. num. 2. & quæſst. 132. num. 9.

Tertiò facit, quia in propoſsita ſspecie conſsiderai non

* poteſst iniuſstitia ex parte Eccleſsiæ accipientis rem alienãnam à Principe, quocunque titulo, tametſsi dominus dominio rei ſsuæ priuetur, proptereà quòd vtitur Eccleſsia iure communi cæteris omnibus conceſsſso, & domino datur recurſsus ad pretium contra Principem, aut fiſscum, ex diſspoſsitione dictarum legum intra quadriennium: item etiam, quia vt procedant, neceſsſsarium eſst, quòd Princeps alienans, vel aliter concedens, ignoranter con

*cedat, atque in bona fide ſsit, exiſstimans, rem quam vendit, aut donat Eccleſsiæ, ad ſse pertinere, & non ad alium: quod cum infinitis aliis aduertunt Antonius Gabriel commun, lib. 5. tit. de acquirend. poſsſseſs. concluſs. 2. num. 14. & n. 16. Dueñas regula 238. verſs. limita 1. Portius, Balbus, Cephalus, Maluaſsſsia, Menochius, Ioannes de Monteſsperello, Ioannes Vincentius Honded. & ferè |

p. 39

omnes in initio huius capitis præcitati. Tiraquellus in tractatu, res inter alios acta, pagina 28. in principio, & vide omninò Beroum in dicto cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 27. & num. 31. Gregorium Lopez in d. l. 53. tit. 5. partit. 5. verbo, el Rey, vbi tractant, quid ſsi Princeps ſscienter rem alienam concedat: vnde in Eccleſsia à Principe recipiente, nulla iniuſstitia conſsiderai poteſst, quia recipit rem tanquam Principis, & non alterius.

Quartò & vltimò facit, quia quartum Argumentum

* contra Eccleſsiam deſsumptum ex titulo ff. quod quiſsque iuris, quoad Eccleſsias in propoſsita ſspecie obtinere non poteſst, idque ex ſsuperiùs dictis, & notatis à Petro Surdo in conſs. 2. num. 35. & 36. Ex quibus deprehenditur, in Eccleſsiis diuerſsam rationem militare, eo præcipuè, quòd

* titulus ff. quod quiſsque iuris, ſsolùm habet locum, quando illud, quod contra ſse recuſsat quis recipere, fuit ad ſuãsuam poſstulationem conceſsſsum, aliàs ſsi non fuit eo inſstante conceſsſsum, ſsed proprio motu, poteſst quidem eo ſse iuuare, ſsed non tenetur contra ſse admittere, vt eſst textus in leg. ſsi quis §. 1. ff. quod quiſsque iuris, & ibi notatur per Alexandrum, poſst Gloſsſsam, & Bartolum; Gloſsſsa etiam in cap. 2. de mutuis petitionibus, vbi Abbas num. 7. eleganter Surdus in conſs. 2. num. 36. lib. 1. & vltra relatos ab eo, Barbacia num. 3. & Berous num. 23. in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, qui rectè aduertunt, diſspoſsitionem d.l. benè à Zenone, eiúſsque priuilegium motu proprio Principis, & non ad petitionem alicuius, præſsertim Eccleſsiæ emanaſsſse: idque ſsuaderi, nam quando Princeps aliquod priuilegium indulſsit, ſstatuendo ius generale, & ſsic per viam legis generalis; tunc priuilegium illud non ad alicuius poſtulationẽpostulationem, ſsed motu proprio conceſsſsum eſsſse præſsumitur, vt eſst de mente Bartoli in authent. quas actiones, & ibi Gloſsſsa C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, Felinus etiam in c. Sanctorum, de præſscriptionibus,

* vbi dubius eſst in reddenda ratione, quare ſscilicet quadragenaria præſscriptio neceſsſsaria ſsit aduerſsùs Eccleſsias, earúmq;earumque res, ſsiue præſscriptio procedat à priuato, ſsiue ab altera Eccleſsia: Eccleſsiis autem contra alios, cur decem, aut viginti annorũannorum præſscriptio ſsufficiat, c. de quarta, c. SanctorũSanctorum, de præſscript. c. illud, c. ad aures, eodem titul. authent. quas actiones, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, l. 26. tit. 29. partita 3. & latè tradunt Balbus de præſscriptionibus, 5. parte principali, num. 1. & ſseqq. folio mihi 323. & ſseqq. Couarruu. in regula, poſsſseſsſsor, de regulis Iuris; lib. 6. in relectione ſsecundæ partis, §. 2. num. 3. Burgos de Paz in conſs. 42. n. 15. nec illis obſstet ratio tituli ff. quod quiſsque iuris, vt ſscilicet debeant Eccleſsiæ eandem præſscriptionem contra ſse admittere, quam contra alios iure obtinent; verùmenimverò ex præcedentibus manifeſsta deducitur, & vera ratio, ſsi animaduertamus, prædictum priuilegium per viãviam legis generalis, & motu proprio non ad poſstulationem alicuius conceſsſsum fuiſsſse, ideſst, non poſstulante Eccleſsia, ſsed ex mera Principis, aut legiſslatoris liberalitate, vt declarant communiter Doctores in authent. quas actiones, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis: ideò Eccleſsia in præſscriptione poteſst illo iure ſse iuuare, nec tenetur contra ſse recipere, ex rationibus, & Authoribus ſsuperiùs præcitatis.

Item etiam quia titulus ille ff. quod quiſsque iuris, &

* ratio textus in c. primo, prima diſstinctione, procedit inter ſsimiles perſsonas, & eâdem ſsubſsiſstente ratione: quæ omnia ceſsſsant in propoſsito caſsu; ſsiquidem Eccleſsia maiori

* priuilegio digna eſst, quàm priuatus, ex traditis à Petro Surdo d. conſs. 2. ex num. 37. & ratione l. ſsunt perſsonæ, in fine, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum, quam multis exornauimus remiſsſsiuè numeris præcedentibus. Diuer

*ſsa etiam eſst ratio quoad tempora præſscriptionis, Eccleſsiæ, & priuati; fragiliorem enim habent defenſsionem res Eccleſsiæ, quàm priuati, cuius maior eſst induſstria, cura, & ſsolicitudo in re propria, quàm adminiſstratoris in rebus Eccleſsiæ eſsſse poſsſsit, vt experientia docet: idcircò 40. anni aduerſsùs Eccleſsiam requiruntur, & ipſsa ordinatio tempore præſscribit contra priuatos.

Tandem, & vltimò dubitarunt Doctores, vtrùm de

*ciſsio d. leg. omnes, & dictæ l. benè à Zenone, procedere debeat de iure canonico, aut in terris Eccleſsiæ, etiam inter laicos? Et partem negatiuam procedere non debere, firmarunt Socinus iunior in conſs. 69. num. 60. lib. 1. Pariſsius in conſs. 27. num. 88. lib. 1. Ioannes Faber in §. vltimo in fine, de vſsucapionibus. Franciſscus. Marc. deciſsione 200. num. 12. parte ſsecunda. Riminaldus iunior in §. 1. num. 71. de donat. Portius lib. 2. regula 42. verſsic. limita etiam tenendo. Guil. Bened. in d.c. Rainuntius, verbo, & vxorem, nomine Adelaſsiam, num. 384. Berous in conſs. 85. ex num. 5. cum ſseqq. lib. 3. Menochius in conſs. 2. num. 333. lib. 1. Petrus Antonius de Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 14. num. 147. qui mouentur ad ſsic dicendum, authoritate Gloſsſsæ, & Cardinalis, in capite ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, vbi verè eorum opinio non probatur; ſsolùm enim Gloſsſsa, & Doctores per eos allegati dicunt, diſspoſsitionem l. benè à Zenone. non procedere ſsecundùm canones, nec aliter declarant, an inter Laicos, vel in bonis Eccleſsiæ tantùm id procedat; quod non nocet, quia fatemur verum eſsſse, diſspoſsitionem leg. benè à Zenone, non habere locum ſsecundùm canones quoad bona Eccleſsiæ, ſsiue in præiudicium Eccleſsiarum, quarum reſspectu, inter ius canonicum & ciuile conſstituitur differentia, ſsed inter laicos diſspoſsitio illius legis neceſsſsariò obſseruari debet, vtpote cum rationes omnes pro Eccleſsia ſsuperiùs adductæ, ceſsſsent in hac ſspecie, nec vllum præiudicium fiat ipſsi Eccleſsiæ: id

*circò obtinere debet iuris traditio legem ciuilem, deficiente canonica, etiam in foro canonico obſseruandam, per textum in cap. 1. & 2. cap. paſstoralis, de cauſsa poſsſseſsſsionis & proprietatis, c. 1. de iuramento calumniæ, c. 1. & 2. de noui operis nunciatione, vbi Doctores communiter ſsic adnotarunt: Præpoſsitus in c. conſsuetudo, prima diſstinct. Rochus de Curte in c. finali de conſsuetudine, num. 6. folio 50. Segura in l. cohæredi, §. cùm filiæ, n. 19. ff. de vulgari, & pup. ſsubſstit. Palacios Rubios in rubrica. de donat. inter, num. 2. Caſstillo in leg. 1. Tauri, verſsic. Primeramente. Cifuentes in leg. 3. Tauri, quæſst. 1. Auiles c. 19. Prætorum, gloſsſsa, guardar, num. 3. Didacus Perez in 3. quæſst. proœmiali, ad leges ordinamenti: qui etiam reſso

*luunt deficiente iure Canonico, recurrendum eſsſse ad ius ciuile. etiam in foro Eccleſsiaſstico, vt dixi, niſsi ſsit ius Regium; illud enim præcisè obſseruari debet in hoc Regno, tanquam ius commune eiuſsdem Regni; idque etiam in foro Eccleſsiaſstico, vt cum aliis tradit Ioannes Gutierrez in conſs. 12. num. 7. & ſsic hanc partem, inter Laicos inquam, etiam in terris Eccleſsiæ, & de iure canonico procedere leges illas tenuerunt Abbas, & Imola in dicto capite ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Felinus in c. quæ in Eccleſsiarum, de conſstitutionibus, num. 38. in 4. limitat. Balbus de præſscriptionibus, in ſsecunda particula 5. partis principalis, verſsiculo, Octauò limita, fol. 427. Berous in conſs. 56. num. 17. lib. 3. Anton. Gabriel commun. concluſs lib. 5. tit. de acquir. poſsſseſsſs. concluſs. 2. n. 22. Dueñas d. regula 238. verſsiculo, Tertiò limita. Ioannes

* Vincentius Honded. qui eruditè & ingeniosè, vt aſsſsolet, rem hanc declarat in conſs. 67. n. 28. lib. 1. & in conſs. 38. num. 65. lib. 2. Rota Auenion. in deciſs. 17. num. 2. Prætis in conſs. 114. num. 25. & ſsequentib.

Ex his, & vltra omnes hucuſsque Scribentes, conſsi

*deraueram ſsuſstineri non poſsſse Laurentij de Pinu reſsolutionem in conſs. 90. num. 9. cuius in hac materia nullus hactenùs mentionem ſsacit; is enim ad limitationem dictæ l. benè à Zenone, & ſsimilium, conſstituit, deciſsionem earum legum non procedere in donatione, vel alienatione facta à Principe Eccleſsiaſstico, ſsed dumtaxat in ea, quæ fit à Principe ſsæculari; & reddit rationem, quia ſsicuti Eccleſsia nõnon recipit illa iura contra ſse, ita nec pro ſse recipere poteſst: & inde firmat, quòd in caſsu ſsibi propoſsito inter Simonem, & Guillelmum, conceſsſsio Pontificis non præiudicat illis, in quo, vt vides, manifeſsto er

*rore decipitur, & loquitur contra caſsum expreſsſsum dictarum legum: quid enim intereſst, quòd Eccleſsia non teneatur recipere leges illas contra ſse, ad hoc, vt diſspo|

p. 40

ſsitio earum obtinere debeat, cùm à Principe Eccleſsiaſstico conceſsſsio facta fuerit; longe enim diuerſsum eſst vnum ab alio, nec ſsumus in caſsu, in quo Princeps recuſsat contra ſse ipſsum leges illas admittere, ſsed cùm alius tertius contendit eaſsdem leges obſseruari debere contra alium, cuius res à Principe alienata fuerit, vel quocunque alio modo conceſsſsa, eo magis, quòd non ſsubſsiſstit ratio illa: Eccleſsia non recipit iura illa contra ſse; ergo nec pro ſse recipere debet: imò ex his, quæ hactenùs diximus, manifeſstè ſsubuertitur.

Deinde, quia inter Laicos, & vbi nullum datur Eccleſsiarum, vel Eccleſsiaſsticarum perſsonarum præiudicium, nulla poteſst conſstitui differentiæ ratio inter Pontificem maximum, & alios Principes ſsæculares, vt malè conſstituit prædictus Author vbi ſsuprà, dict. num. 9. cum dict. l. omnes, & dict. l. benè à Zenone, generaliter proce

*dant in omni Principe habente iura imperij, & non recognoſscente Superiorem, vt infinitos referens aduertit Dueñ. d. regul. 238. verſs. Quintò limita. Socin. d. regul. 424. verſs. Primò fallit, Antonius Gabriel Portius, & alij innumeri in initio huius capitis præcitati. Quis igitur cordatè rem hanc inſspiciens, contrarium in Romano Pontifice audebit conſstituere? cuius tanta poteſstas eſst, vt alterius etiam maximi cuiuſsque Principis poteſstatem ſsuperet, vt latiſsſsimè, atque elegantiſsſsimè probauit Aldobrandinus in conſs. 1. per tot. vol. 1. & de his hactenùs. De aliis verò, quæ ad hanc materiam pertinent, videri poſsſsunt ij, quos ſsuprà retulimus num. 2. & omiſsſsis quamplurimis, notandum erit Ioannis Vincentij Honded. conſs. 38.

* lib. 2. vbi plenè in propoſsito ſscribit, & vltra alios diſscutit, vtrùm deciſsio dict. l. benè à Zenone, & ſsimilium procedere debeat, ſsi Princeps, vel fiſscus ceſsſserit iura ex cauſsa confiſscationis, vt ibi videri poterit ex num. 53. vſsque ad num. 57.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT V.

SVMMARIVM.