Pactum
autem dicitur a pactione.
inde est pacis nomẽ appellatũ. ⁊ est pactio duoꝝ pluriũve in
idẽ placitum seu cōsensus vt dicit tex.
in. l. j. ff. de pac. Et iō oĩs contractꝰ generaliter dicitur pactũ sʒz cũ habeat no
mẽ specificũ ab ipso contractu denomi
natur vt vẽditio locatio. cum vero non
habet nomen dr̃ pactum a genere.
Adde intum dr̃ ꝙ pactũ est duorũ cōsensus procedere ĩ pacto expresso.
Sed pactum tacitum pōt intelligi pactum esse cum his qui erant absentes.
⁊ simul non consenserunt: ita Bar. in. l.
si creditores in fi. C. de pac. ⁊ Alexan. in
l. ij. col. j. cum concor. ibi per eum signa
tis. C. eodem.
¶ Que dr̃ia est inter pactũ pollicitatio
*nẽ cōuẽtionẽ stipulationẽ ⁊ ꝓmissionẽ
Rñ. ꝙ pactũ est cōsensus duorum vel
pluriũ ad aliquid faciendũ vel dandũ
verbis expressum. ita ꝙ verba p̃mittāt̃
a ꝓmittẽte ⁊ consequenter a recipiẽte.
Si vero verba p̃mittant̃ a recipiẽte sic
erit stipulatio exemplu
ʒz dabis mihi. x.
Rñ. dabo ꝓmittis facere sic ⁊ tu rñdes
ꝓmitto. insti. de ver. obli. in prĩci. Polli
citatio vero est solius offerẽtis promissio nec requiritur presentia persone cui
fit pollicitatio. l. j. ⁊. l. peccatũ. ff. polł.
Et no. glo. in Cle. romani de iureiurā.
gl. in. l. j. C. de iur. do. Dicens ꝙ pollici
ratio fit sine interrogatione preceden|
te. ff. de polli. l. iiij. promissio cōiter fit ro
gatiōe. de quo dic. vt. j. Pollicitatio. in
prin. ⁊ pōt ꝓmissio profiteri vł ad polli
citationẽ vel ad stipulationẽ. vł ad nu
dũ pactu
ʒz. ff. de edi. edic. l. scieñ. §. dictũ
a ꝓmissio. Cōuentio vero est nomẽ ma
gis gñale pctm̃ scholares in scho
lis ⁊ fratres in. c. cōueniret dicũtur. ff.
eo. l. j. ꝑ conuentionis verbum.
¶ Quottuplex ẽ pactũ. Rñ. duplex ali
*vestitum aliud nudum.
¶ Sedquomodo dicatur pactũvestitũ.
*Rñ. ꝙ. vj. modis. Primo re. secũdo ꝟbis
s. stipulādo. tertio literis. quarto cōsen
su. ⁊ de his habes exẽpla. s̃. obligatio.
.§. iij. v. coherẽtiā contractus putavẽdi
di tibi domũ cũ tali pacto ꝙ ego debeā
morari in ipsa domo ꝑ annũ q q̇dem
valet. vestitur coherẽtia contractus
s. vẽditionis. ałs esset nudũ. vj. interuẽ
tu rei. puta promisi tibi aliq̇d dare vt
faceres mihi. vel dares ali. Vnde statim cũ dedero tibi q ꝓmisi vestit̃ pactum ex parte mea. ⁊ ideo interuentu
eius es mihi obligatus ad faciẽdũ q
ꝓmisist. ꝓbātur ista insti. de verb. ob.
Nudũ vero dicitur quādo non vestitũ
aliquo predictorũ sed est in meris ⁊ pu
ris finibus cōuentionis verbi gratia ꝓ
misit tibi dare cẽtũ sine aliqua interto
gatiōe p̃cedẽti vł chirographo ⁊ hmōi
⁊ cōsentis aliter si non consentiat non
erit peccatum sed pollicitatio de quovi
de in. l. iurisgentiũ. §. igit̃. ff. de pac. Si
militer dicitur nudũ qñ non continet
causam quia traditio rei sine causa nul
lius est efficacie. l. nũ nuda traditio.
ff. de acqui. re. do. habes tñ aliquas fal
lentias quas vide in Pañ. in. c. si cautio. de fide. instru.
¶ Vtru
ʒz ex nudo pacto siue ex sola pro
*missiōe hō obliget̃. Rñ. ꝙ de iure cano
nico ⁊ ĩ cōsciẽtia sic sub pena mortalis
peccati. vt no. ĩ. c. j. de pac. ⁊ in. c. Juramẽti. xxij. q. v. Q limito verũ ẜm collectariũ ⁊ sequitur Pā. in. c. prudẽtes de
don. ⁊ ĩ. c. si cautio de fid. instru. quādo
exprimitur causa vt promitto tibi decẽ
vẽdidisti mihi talẽ rẽ vel mutuo cōcessisti ⁊ hmōi si sit nudum sic ꝙ nul
la causa est adiecta nō obligat etia
ʒz in
cōscientia. Rō presumitur per errorā
promississe. Et sic non pōt allegari obli
gatio naturalis cũ nihil si tam contra
riũ consensui error xxix. q. j. §. j. ⁊. l. si
ꝑ errorẽ. ff. de iur. om. iud. Aduerte tamẽ ꝙ si quis dicit promitto tibi cẽtum
donare ꝙ tũc liberalitas ꝓmissiōis p̃sumitur causa donādi ⁊ sic non est sine
causa. Similiter si ꝓmittitur aliquid lo
co pio. presumitur obligasse se fauore pie cause nec presumitur ibi error. c.
fi. de suc. ab inte Limito etiā ⁊ verũ ꝙ
ex nudo pacto obligat̃. s. quando nude
paciscẽs habuit animũ obligādi se
ẜm cōmuniter Theologos in. iiij. dist.
xxxvij. nemo ex quacũ ꝓmissiōe obligatur. nisi q̇ h
ʒz animũ obligandi se. fa
cit. c. literarũ de voto. ⁊. l. obligationu
ʒz
la. j. ff. act. ⁊ ob. Alias sinō habuit ani
mũ obligādi nō tenetur sub pena mor
talis peccati ad pactũ nudũ seruādum
nisi subesset causa q̃ ad hoc obligaret
de necessitate precepti puta ꝓmisi pr̃i
meo vestẽ qui moritur ex frigore tenetur. uis nō habuerit animũ obligā
di se datur. iij. limitatio. s. si cōditio vel
rationalis causa nō aduenit postea q̃ si
a patri affuisset nō promisisset. quia si
talis causa adueniret et propterea nō
impleat nudum pactum non peccaret
mortaliter secundum Jo. de notho. in
iij. di. xxxviij. ⁊ secundum. scilicet. Tho.
secunda secunde. q. xj. ꝙ bene. no. Adde ⁊ quartum. s. quod sit honestũ licitũ
possibile ⁊ c. de quibus. j. dico de pacto vestito.
¶ Vtrum oriatur actio ex nudo pacto.
*Rñ. Jnno. ĩ. c. nouit de iudi. ⁊ multi alij
ꝙ non sed solũ competit officiũ iudicis
implorare. S
ʒz ego credo ꝙ oriatur de
iure canonico vt tenet Hos. Jo. an. do.
Anto. ⁊ Pa. cũ gl. in. di c. j. de pac. ⁊ Ar.
in. c. quicũ suffragio. xij. q. ij. ad minꝰ
cōditiōe ex cautione predicti. c. iuramẽ
ti. ꝙ intellige ĩ casu qñ obligat ad mor
tale peccatum alias non.
¶ Vtrũ oẽ pctm̃ vestitũ obliget. Rñ. ꝙ
* |
nō. vt no. Pau. in. c. pactiones de pac. ⁊
quādo hoc sit ꝙ nō obligat. dic vt dixi
s̃. iuramentũ. v. vbi iuramẽtum non
obliget nec pactũ itẽ pactũ dolo initũ
nō valet. cũ vniuersoꝝ de rerũ permut.
Jntellige quo ad dolosu
ʒz. Jtẽ si sit alte
ri captiosum. ff. de rescin. vẽdi. l. si id q
pure in fi. Jtẽ ea q̃ ꝓmittunt̃ ob nimiā
reuerentiā alicuiꝰ non obligāt̃. l. j. ff. q̃.
re. act. nō da. Jtẽ qñ pactũ continet tur
pitudinẽ. l. si vnꝰ. §. pacta q̃ turpẽ cām
ff. de pac. ⁊ oẽ pactũ ↄtra ius dr̃ turpe.
c. faciat hō. xij. q. ij. ẜ
ʒz tñ distinctionẽ de
qua in §. viij. Jtẽ pactũ in cōuentiōibꝰ
innoĩatis nō obligat si ille cũ quo ↄtra
xit nō ĩplet ex parte sua cōtractu
ʒz. vt. l.
naturalis §. j. ff. de pre. ꝟ. ⁊. l. ex placito.
C. re. permu. Jdeo cũ q̇s ↄuenit cũ ali
quo dare sibi centũ vt nũ petat tale
quid talis nũ poterit petere centum
quia nũ potest implere quia semper
poterit petere. secus si conuentio fiat.
promitto tibi centum si remittas mihi
fideicōmissu
ʒz quia talis poterit petere
eo quia potest remissionem facere. hoc
Bart. C. de pac. l. conditionis.
¶ Vtrum pactum initum per fratres
*minores vł predicatores aut alios mẽ
dicātes cum rectoribus parochialiu
ʒz
ecclesiaru
ʒz super iuribus parochialibus puta exhibitione sacramentoru
ʒz.
Jure funerādi ⁊ similibus vł suꝑ alijs
quibuscũ valeat. Rñ. ꝙ si factũ est ꝑ
guardianos vel priores cũ cōsensu suo
rũ conuentuum vel locorum valet. lic
ʒz
nō interuenerit licentia sui generalis.
aut principalis. aut capituli. aut sedis
apostolice quo ad fratres minores. Dũ
modo alias sit honestu
ʒz ⁊ licitũ de pac.
c. quidem vl. li. vj.
¶ Vtrum pactum iuramẽto firmatum
*ꝙ in se cōtinet turpitudinem. s. peccati
vel est cōtra ius valeat. Rñ. Pau. ĩ. c. pa
ctiōes de pac. ꝙ si cōtinet turpitudinẽ
ex parte vtrius. s. iurantis ⁊ recipientis non valet. xxij. q. iiij. per totum. Similiter si cōtinet turpitudinem solũ ex
parte iurātis vt in regula nō est obligatorium li. vj. Si vero solum continet
turpitudinẽ ex parte recipientis sic tenet ⁊ obligat. c. debitores iureiu. Rō:
quia iuramẽtu
ʒz principaliter dirigit̃ ĩ
deũ in quo nulla potest versari turpitu
do. Si vero non est firmatum iuramẽto an obliget. Vide. s̃. Obligatio. §. x.
¶ Vtru
ʒz pactum de non cedendo bo
*nis suisvaleat. Rñ. Pa. in. d. c. pactiōes
ꝙ sic nisi sit notoria paupertas tũc il
licitũ est in effectu tũc vr̃ se obligare
ad carceres quod non potest cum dñs
sit dñs membroru
ʒz suorum.
¶ Vtrum pactum factũ patri a filia dũ
*nuptui traderetur. ꝙ dote cōtenta nullũ ad bona patrimonialia habebit recursum teneat. Rñ. ꝙ nō nisi sit iuramẽ
to firmatum. de pac. c. uis li. vj.
¶ Vtrũ pactũ q ẽ de substātia ↄ̃ctus
*nec ↄtinet turpitudinẽ valeat. Rñ. ꝙ si
ponatur ꝑ viā modi vitiat̃ ⁊ nōvitiat
ẜ
ʒz Fran. de rāpo. in repe. l. fi. C. de cōdi.
ab causa
ʒz. Vnde pactũ ꝙ p̃cariũ duret
inuito dño nō v
ʒz vt in. c. p̃cario de p̃ca.
⁊. l. cũ precario. ff. de p̃ca. Similiter si cō
stituo ꝓcuratorẽ ⁊ ꝓmitto nō reuocare
nōvalet. ita dicit Bar. ĩ. d. l. cũ precario.
⁊ Ange. in. l. ij. ff. de ꝓcu. Et Bal. in l. ꝑ
petuũ. ff. de ꝓcur. ⁊ si ꝓmisit sub pena
nō tenetur ad penā reuocādo. facit gl.
in. c. ij. de consue. lib. vj. ⁊ Ang. in consi.
ccxxij. Sed si apponatur per viam con
ditionis non vitiatur sed vitiat. facit
c. fi. de cond. appo. ⁊ quod not. bart. in
autẽ. ingressi. C. de sa. san. eccle. Sed
contra videtur. l. vbi mortis causa ita
donatur. ff. de dona. causa mortis sol. vt
ibi per Bar.
¶ Promitto tibi ter te hospitari in do
*mo mea: stas ꝑ multos annos ꝙ nō ve
nis nũq̇d petere poteris extimationẽ.
Rñ. Jo. an ĩ addi. ad Spe. de cẽsi. refert
suos magistros disputasse ꝙ non. ⁊ sic
tene l
ʒz videatur ꝙ teneatur per ti. fi. de
alimen. ⁊ cib. lega.
¶ Pactũ de hereditate viuentis regu
*lariter nō valet: inducit votũ captan
de mortis. vt. l. fi. C. de pac. ⁊ ibi ꝑ doc. ⁊
ꝑ Bal. in. li. de vsibus feu. de feudo dato. ĩuicẽ. l. ↄmissorie. c. siq̇s. ⁊ ꝑ cāonistao
|
in. c. venerabilem de ele. ⁊ Pa. ĩ. c. nulla
de cōce. preben. Et ibi sic distinguẽdo
dicit ꝙ aut pactũ de futura successione
fit ad cōseruandā legitimā successionẽ
⁊ sic v
ʒz. vt insti. de legi. agn. succes. §. fi.
pactũ ẽ legi ↄsentaneũ. Aut fit ad le
gitimā successionẽ minuendā. ⁊ tũc va
let. l. pactũ. ff. de pact. Sed si iuramẽto
firmeturvalebit in. c. ij. de pac. li. vj. aut
fit ad legitimā successione
ʒz perdẽdam
seu ad tollẽdā liberā testamenti factio
nẽ. ⁊ sic nō v
ʒz cōtra bonos mores vt
l. stipulatio hoc mō. ff. de ꝟb. ob. Adeo
ꝙ ẜm Bar. etia
ʒz iuramento non firma
tur per regulā nō est obligatoriũ de re.
iu. li. vj. vt in. d. l. stipulatio no. ⁊ in. l. fi.
C. de pac. Sed ego nō credo ꝙ l
ʒz sit cōtra bonos mores non tamẽ naturales
sed solum ciuiles. et ideo firmatur. di.
ca. ij. de pact.
¶ Vtrum habens parẽtes magnos qͦs
*timet ⁊ volẽs ꝓuidere aĩe sue relinquit
medietatẽ oĩm bonoꝝ suoꝝ pauperibꝰ
⁊ dicit si cōtingeret me facere aliud te
stamẽtũ ĩ qua ↄsanguineos meos insti
tuerẽ per q reuocaret̃ pñs iudiciũ ex
nũc. ibi. p. notario. publico tā persōe
publice stipulāti ⁊ recipiẽti pro dictis
pauperibꝰ dono irreuocabiliter ⁊ inter
viuos dictā medietatem bonoru
ʒz meo
rũ constituens me ex nunc causa possidere p̃cario noĩe. facit tandẽ ali testm̃
Mō q̃ritur vtrũ pauꝑes valeant aliq̇d
habere ex tali donatione. Rñ. Bal. vbi
s̃. ꝙ fuerũt opinio. vna ꝙ sic que est do
mini Dy. ff. de testamen. l. heredes palam. §. fi. ⁊ in regu. quod semel placuit.
de re. iur. li. vj. Alia ꝙ nō. iste contractus donationis vr̃ impedire liberam
testamenti factionẽ. ff. de. ꝟ. ob. l. stipulatio hoc mō. Sed aduerte ꝙ nos sumus extra casum docto. Nam hic inter
uenit traditio vnde ⁊ si donatio esset in
firma ⁊ sine cā tamen dñsvolẽs trāsfer
re dñiũ trāsfert. ff. de ↄdi. ob causam. l.
iij. §. subtiliꝰ. vel cā est ipsa liberalitas. vt. ff. de do. l. hoc iur̃. Jtem ipsa pie
tas. vt. ff. de cond. indebi. l. cum is. §. si
in ea opinione sit mulier ⁊ no. insti. de
obli. que ex quasi cōtractu. §. ex quibus
dam. ad hec. C. de sa. san. ec. l. fi. volẽs er
go sustinere opi. Dyn. faciat ꝙ ꝓcedat̃
ad traditiōis actũ qui etiam sub condĩ
tione fieri potest. vt. ff. de acqui. po. l. q̇
absenti. ⁊ cautiꝰ si interueniat traditio
corporalis si precaria quia precariu
ʒz
forte nō valet. Tu cogita: ego dimitto
te sine decisiōe. hec Bal. S
ʒz tu tene ꝙ si
v
ʒz valeat donec alicui publice ꝑsone ĩ
ter viuos sub tali conditione tradat
sic valebit indubitanter.
¶ Vtrum cum vir faciat testm̃ ⁊ legat
*vxori certũ quid hoc acto ꝙ si mutaret
testamẽtum siue non ista vxor iure do
natiōis inter viuos debeat habere certā domũ quam sibi legauerat ⁊ demu
ʒz
mutauit testamẽtum nulla facta mentione de dicta donatiōe. An multer debeat habere dictā domũvidetur ꝙ non
d. l. stipulutio hoc modo. Contrariũ dico quia ista donatio est presens ⁊ pura
quia dixit. siue mutauero siue non. ⁊ iō
nō est apposita in penam testamẽti mu
tati. Caue tamen quia nisi interuenerit
traditio nō cōfirmatur morte ⁊ sufficit
traditio interueniat tꝑe donationis vł
postea viuo donante. ff. de do. inter vi.
⁊ vx. l. papinia. alias incipit si quis pro
vxore. ⁊ ar. in. l. ij. C. si quis alteri vel sibi. hec Bal. vbi. s̃.
¶ Quomodo interpretātur peccata ob
*scura. Rñ. ꝙ in dubio cōtra eum qui ea
apposuit ⁊ potuit apertius clarare. ff.
de pac. l. veteribus.
¶ Pactũ legis ↄmissorie quid est. Rñ. ĩ
*cōtractu vẽditionis est pactio qua red
ditur in emptũ ꝙ venditũ est si nō seruatur ꝙ est promissu
ʒz. vt in. l. j. ⁊. ij. ff. de
le. cōmissoria ⁊ fit ita vẽdo tibi fundu
ʒz
⁊ si. j. talẽ diem non solueris preciũ inemptum sit. Jn pignore aute
ʒz fit sic ni
si luceris pignus. j. certũ tempus sit ꝑ
ditum vel sit mihi pro soluto.
¶ Vtꝝ gñaliter sit reprobatũ. Rñ. ꝙ nō
*vt. ff. de le. cō. per totum vbi pt
ʒz ꝙ valet
in ↄtractu vẽditiōis s
ʒz in pignore gña
liter est reprobatu
ʒz. vt. ĩ. l. fi. C. pac. pi
gn. ⁊ in. c. significante de pigno. ⁊ ideo
|
ipso nō obstāte pignꝰ est restituẽdũ ni
si iurasset ĩ tali pcō. vt ĩ. d. c. significāte.
¶ Vtꝝ istud sit pcm̃. l. ↄmissorie pigno
*ro tibi hāc rẽ ⁊ si nō lucro infra mẽsem
nũ possi
ʒz luere. Rñ. Bal. vbi. s̃. de vsu.
feu. de feudo dato ĩuicẽ. l. cō. ꝙ sic l
ʒz nō
dicat̃ ꝙ dominiũ sit apud creditorẽ. ista
est gl. no. in. l. vlt. C. de pac. pigno.
¶ Vtrũ possitfieri istud pcm̃ cũ fideius
*sore v
ʒz si nō extraxero te de obligatiōe
ꝙ pignus q pro indẽnitate tibi dedi
loco indẽnitatis sit tuũ. Rñ. Bald. vbi.
s̃. gl. dicit hic ꝙ valet: speciale est in
his q̇ pro alio sunt obligati hoc modo possunt indẽnes seruari vt. ff. de cōtrahen. emp. in fi.
¶ Vtrum in dote valeat hoc pactum si
*tibi pecuniā nō restituero talẽ fundu
ʒz
loco ꝑmutatiōis assigno. Rñ. Bal. vbi
s̃. videt̃ ꝙ sic. ista est queda
ʒz ꝑmutatio. vt. ff. de iur. do. l. ita constante. ⁊. l. fi.
Jtẽ speciale videt̃ in dote. vt. ff. de sol. l.
Calipodius.
¶ Vtrũ valeat istud pactu
ʒz obligo tibi
*talẽ fundum ꝓ. x. ⁊ si nō soluero tibi. j.
mẽsem habeas eũ emptũ iusto pretio.
Rñ. Bal. vbi. s̃. ꝙ sic ⁊ est mirabile ꝙ l
ʒz
nō sit collatũ in alicuius arbitrium de
clarādi p̃tiũ: valet istud pcm̃ est ꝑs
alteriꝰ cōtractꝰ validi iste est casus mirabilis. ff. de pig. l. si fundus. §. fi.
¶ Vtrũ cum mutuasti mihi. x. nullo pi
*gnore constituto hoc acto ꝙ si non soluero. j. mẽsem talis domꝰ mea sit tua ꝓ
illis. x. valeat tale pcm̃. Rñ. q̇. s̃. ibidem
ꝙ sic non est pactũ pignoris vt. d. l.
fi. ff. de contrahen. emp. vbi tex. est not.
¶ Vtrum cũ pactum. l. commissorie est
*appositum non ipsi contractui pignoris sed diu postea valeat. Rñ. qui. s̃. ibi
dem ꝙ sic. vt. ff. de pigno. ac. l. titius vel
vbi interuenit pactum rogatu debitoris ⁊ eius gratia non voragine credito
ris. ⁊ dicunt ꝙ ex interuallo valet ad ex
cipiendum non ad agendum vt refert
Bar. in. d. l. calipodius.
Pala
r lineꝰ pānus cōsecratus qui
extendit̃ suꝑ altare suꝑ quo ex
tẽdit̃ corpale ⁊ a quo dʒz bñdici. Vide
s̃. Benedictio. §. j.
Palium
vt hic summit̃ ẽ spāle orna
mẽtũ archic p̃oꝝ ĩ quo plenitudo officij confertur de autoritate ⁊
vsu pal. c. nisi specialis.
De notatis in hoc. §. ⁊ an palium
archiep̃i annumeret̃ inter pontificalia
⁊ an possit eo archiepiscopus vti extra
suam diocesim no. Spe. in ti. de instru.
edi. §. vj. ver. quid de his.
¶ Quando d
ʒz peti. Rñ. infra tres men
*ses a tꝑe cōsecrationis vel confirmatio
nis si ante non fuit consecratus aliter
potest remoueri. c. quoniam. c. di. nec an
te d
ʒz se archiepiscopum nominare. d. c.
nisi. Nec etiam pōt ante habeat ip̃m
paliũ cōciliũ ↄuocare. ↄficere. Chrisma.
dedicare basilicas: ordinare clericos.
nec episcopos consecrare. c. ꝙ sicut de
elect. §. placet.
¶ Vtrũ ar chiep̃s possit suum paliũ al
*teri accommodare. Rñ. ꝙ non. immo d
ʒz
cũ eo sepeliri. ꝑsonā eiꝰ nō trāsit. c. ex
tuarum. ⁊. c. ad hoc de aut̃. ⁊ vs. pa.
¶ Vtrum semper debeat celebrare cum
*palio archsepiscopus. Rñ. ꝙ tam in sua
ĩ aliena diocesi potest abs palio celebrare vel sādalis. Jn sua ꝟo diocesi
nō semꝑ d
ʒz celebrare cũ palio s
ʒz tantu
ʒz
in diebus illis q̇ in ecclesie sue priuilegijs sunt expressi: extra ecclesiam non
d
ʒz eo vti vt in processionibꝰ. c. fi. de autoritate ⁊ vsu pa.
¶ Aqͦ d
ʒz peti. Rñ. ꝙ a Papa. d. c. qm̃ et
*etiā a patriarcha. c. antiqua. de priuile.
Papa
summus est ĩter oẽs ip̃e so
lus hʒz plenitudinẽ ptātis. vt
pʒz. ij. q. vj. qui se scit.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ quod papa re
putatur sanctus ⁊ presumat̃ arbitrio ce
lesti no. Bald. in. l. j. C. de summa. tri. ⁊
quam potestatem habeat no. Bald. et
Saly. in. l. rescripta. C. de preci. impe. of
fer. ⁊ an in spiritualibus not. Bald. in
l. ij. in. vj. questio. de ser. ⁊ aqua. ⁊ potest
cum infami dispensare. Barto. nota. in
l. infamẽ. ff. de publ. iudic. ⁊ in. l. j. §. de
qua de postu.
¶ Vtrũ papa possit dispẽsare in oĩbus
* |
p̃ceptis moralibꝰ legis nature vel dinine. Rñ. Canoniste ĩ. c. lr̃as de re. spo.
⁊ ĩ. c. ꝓposuit de ↄces. p̃b. ⁊ ĩ. c. cũ ad mo
nasterium de statu. mo. ⁊ in. c. per vene
rabilẽ q̇ filij sunt legi. varie ⁊ cōfuse loquunt̃ nec ex eoꝝ doctrina pōt hec que
stio declarari. S
ʒz vt clare intelligat̃ sic
distĩguo vt colligo ex doctrina Sco. in
iij. di. xxxvij. ⁊ Alex. ĩ. iij. parte ⁊ habet̃
in. v. quol. q. xxix. ⁊ Franc. in. ij. snĩaru
ʒz
ꝙ sunt aliqua de lege nature seu diuĩa
tā ṗncipia practice. no. ex terminis q̃
sunt hec finale bonũ est appetẽdũ malũ ĩtellige moris ẽ fugiẽdũ aut auer
tit a finali bono vt est cupiditas mortalis. Aut retrahit ab ip̃o vt est cupidi
tas venialis ⁊ ista sunt oĩno indispẽsa
bilia. Aliqua sunt de lege nature vt cō
clusiones necessario sequẽtes ex princi
pijs p̃dictis vt ista deus est diligẽdus
⁊ ꝓximus. Et ĩ istis nulla pōt cadere di
spẽsatio vnde isto modo ius naturale
dicit̃ immutabile vt dicit̃ in. c. ius naturale. §. j. di. v. rō est rō legis que est
id ꝙ debẽt p̃dicta duo ṗncipia ab eis
nō pōt separari in aliqͦ casu. Vñ primũ p̃ceptũ decalogi ⁊ ẜ
ʒz sũt de hmōi.
Jō simpłr sunt in dispẽsabilia. Tertiũ
ꝟop̃ceptũ tũ ad cultũ deo exhibẽdũ
aliqñ siłr ẽ de hmōi. Jō tũ ad hoc est
dispẽsabile l
ʒz quo ad determinationẽ
tꝑis sit dispẽsabile. vt p
ʒz in. c. l
ʒz ⁊. c. cōquestus de ferijs. Sunt ⁊ alia de lege
nature nō tā ṗncipia aut cōclusiōes
necessario a primis principijs deducte
sed sunt multũ cōsona p̃dictis ṗncipijs ⁊ cōclusionibꝰ cuiusmodi sunt pre
cepta sce tabule ⁊ oĩa moralia data in
l. moysi ⁊ euāgelica. ex prĩo em̃ ṗncipio
⁊ cōclusiōibus necessarijs sequẽtibus
ex eo nō est quo ad ꝓximũ nisi vnũ pre
ceptum. s. diliges eũ sed ꝓximꝰ fuit
mutatus per peccatum ⁊ factꝰ pronus
od malũ ideo addita fuerũt plura precepta tan multũ cōsona primis prin
cipijs et conclusionibus predictis Et
in istis tũ ad rōnẽ ipsoꝝ nō potest ca
dere dispensatio sed bene tum ad ob
feruantiam sanctionum sicut ⁊ aug. in
li. ↄfe ssi. ponit exẽplũ dicẽs ꝙ sicut modicina est ars immutabilis tñ medicꝰ
aliqñ mutat p̃cepta languentis ⁊ tñ rō
p̃cepti artis. in se est immutabilis. vnde l
ʒz papa nō possit dispẽsare vniuersałr ĩ p̃ceptis sce tabule vt cōiter ⁊
ĩ pluribꝰ in eis inest rō legis. Vñ si occurreret casus ꝑticularis in quo defice
ret rō legis ꝓpter causas speciales impediẽtes obseruationẽ p̃ceptoꝝ legis
ex applicatiōe ipsoꝝ ad diuersas mate
rias. tũc Papa posset dispẽsare ałr vt
dicit Ricar. ĩ. iiij. dist. xxxvij. nō videret̃
deꝰ fuisse bonꝰ pr̃familias nisi dimisiset pastorẽ suꝑ gregẽ suũ q̇ posset ↄsule
re oĩbꝰ occurrẽtibus ⁊ necessario expediẽdis. Nec etiā posset dici ꝙ papa sit
gñalis cōmissariꝰ dei assumptꝰ ĩ plenitudine potestatis cuiꝰ ↄ̃riũ determina
tur. ij. q. vj. c. q̇ se scit. ⁊. xxiiij. q. j. qcũ.
Et ꝙ dico de p̃ceptis sce tabule ide
ʒz
dic de oĩbꝰ p̃ceptis veteris ⁊ noui testĩ.
Vnde. d. Archi. flo. ĩ summa dicit se audiuisse a fidedignis ꝙ papa martinus
v. habita cōsultatiōe cũ multis doctissi
mis viris ĩ sacra theologia ⁊ iure cano
nico dispẽsauit cũ qͦdā q̇ acceperat ger
manā suā invxorẽ ꝓpter multa mala ⁊
scādala q̃ euenissent si eā dimisisset ⁊ q̃
euitari nō poterāt nisi sic dispẽsaret̃. et
idẽ ego dico de similibꝰ. ar. ij. q. j. c. mul
ti in fi. ⁊. d. c. q̇ se scit cũ si. Et sic ẜm hāc
distĩctionẽ ĩtellige ⁊ limita. d. c. lr̃as et
siłia q̃ vident̃ dicere ꝙ ↄ̃ legẽ diuinā ⁊
euāgelicā aut apłicā non pōt papa di
spẽsare. vt ĩ. c. sunt q̃dā. xxv. q. j. Qr veꝝ
est vbi rō legis nō cessat. Et ĩ predicta
opi. cōcurrũt oẽs canoniste si bñ intellĩ
gant̃. qñ dicũt ꝙ papa pōt declarare in
terpretari ⁊ limitare ac distĩguere ius
diuinũ ꝙ nihil aliud ẽ dicere nisi vide
re vbi rō cessat vel nō vt sic nō dispẽset
vel dispenset. ⁊ sic tene firmiter.
¶ Sed quis poterit quando ratio le
*gis deficit in aliquo casu. Rñ. ꝙ istud
aliquando habemus ex exemplo ipsiꝰ
dei qui multotiens dispensauit in sua
lege. Vnde ĩ simili casu possumꝰ ⁊ nos
cognoscere. Sed quando talis dispen|
satiōis vel similis nō habemus exẽplũ
in sacra scriptura tũc ad solũ papā ꝑti
net ipsiꝰ declaratio cui dictũ est Quod
cũ ligaueris suꝑ terrā in. d. c. quodcũ
qui q̇dẽ multa declarauit vt in mate
ria voti. Juramẽti ⁊ hmōi ⁊ aliqñ etiam
ex ipsa nr̃a rōne colligimꝰ vt facimꝰ in
gladio deposito quẽ dicimꝰ nō fore red
den. deponẽti effecto furioso. vt in. c. ne
quis. xxij. q. ij. ⁊ similibꝰ. Vnde firmiter
credo ꝙ si aliq̇s petẽs dispensationem
in aliquo casu cōtra legẽ dei nō ĩterponat importunitatẽ munerũ vel precũ s
ʒz
simpliciter ponet se in manibus ipsius
pape exprimẽdo casum suũ ꝙ deus nō
permittet errare vicarium suum in disspensando.
¶ Vtrũ papa possit dispensare in oĩbꝰ
*que sũt iuris positiui. Rñ. ꝙ quāuis ali
q̇ canoniste teneāt ꝙ nō pōt dispensare
ↄtra statum vniuersalẽ ecclesie. vt ĩ. d. c.
sunt quidā. Jtẽ in his ĩ quibus decolo
raret̃ status ecclesie ꝑ. c. ⁊ si illa. j. q. vij.
ego tñ dico ꝙ vniuersałr pōt dispensa
re. s
ʒz tñ nō esset tolerādus si dispensaret contra predicta sine rationabili cau
sa pur dispensatio teneret ⁊ sic tenetur
communiter.
¶ Vtrũ papa possit dispẽsare in gradi
*bus ↄsanguinitatis nō solũ ꝓut nũc s
ʒz
etiā ꝓut ex tũc. Rñ. ẜm Jo. an. in. c. ꝑ ve
nerabilẽ q̇ filij sunt legiti. ꝙ si ↄ̃ctu
ʒz est
in gradu ꝓhibito diuĩa lege pōt dispẽ
sare ꝓut nũc s
ʒz nō ꝓut tũc. s. vt filij sint
legitimi q̇ añ dispẽsationẽ nati fuerāt.
S
ʒz ĩ matrimonio humana lege ꝓhibito pōt dispẽsare nedũ ꝓut nũc s
ʒz etiam
ꝓut ex tũc. Q limito veꝝ quo ad istud
vltimũ nisi ius esset q̃situm alteri puta
patre mortuo successerũt iam agnati vnde l
ʒz postea legitimaret filiũ nō excluderet agnatos. sed inre querẽdo valeret. vide legitimato. §. j. ⁊. ij.
¶ Vtrum possit dispensare in bigamia
*vide. s̃. bigamia.
¶ S
ʒz q̇d de obligatiōe q̃sita laico qui
*ei nō subest qͦ ad tꝑalẽ iurisditionem.
Rñ. pa. ĩ. c. ij. voto ꝙ si talis obligatio
solũ cōtrahit̃ ex fidei p̃statione sic papa
potest ex causa ab ea absoluere ⁊ dispẽsare. vt in. c. to de iureiu. Secus aute
ʒz
si aliunde esset quesita. quia cum talis
obligatio sit de iure gentium non pote
rit per papam tolli cle. pastoralis. dere
iudi. ⁊ no. Jnn. in. c. que in eclesiarũ. de
consti. ⁊ legiste in. l. fi. C. si cōtra ius vel
vti. pu.
¶ Que sunt que reseruantur pape. Rñ.
*ꝙ absolutio ab excommunicatione. in
xxxix. casibus de quibꝰ. s̃. excommunicatio. v. itẽ dispẽsatio in multis de quibus. s̃. dispensatio ⁊ irregularitas. ite
ʒz
cause grauiores facit. c. j. de iur. calũ. et
c. multis. xvij. dis. ⁊. c. quotiens. xxiiij. q.
j. et. c. vt debitus de appe. ⁊ que sunt vi
de in. c. ꝙ translationem de of. le. in gl.
que hic omitto quia parũ pertinent ad
confessores.
¶ De eo qui gerit se ꝓ papa nō electus
a duabus partibus cardinaliũ ⁊ de ob
seruandis in eius electiōe habes supra
excommunicatio. vij. casu. ij. et casu. xij.
¶ Vtrum papa possit decidere contra
*aliud statutum in causa fidei sine consi
lio. Rñ. ꝙ nō vt in. c. anastasiꝰ. xix. di.
papa potest errare in fide. xl. di. si papa.
sed nō tota ecclesia. c. a recta. ⁊ ibi bona
glo. xxiiij. q. j.
Parapherna
dicitur a para ꝙ est
iuxta ⁊ pherna ꝙ est
dos quasi iuxta dotẽ qñ bōa paraphernalia dicunt̃ omnia bona vxoris extra
dotem vt dicit glo. in Rub. C. de pac. cō
nen. Aʒzo. in sum. C. de iu. do. Bal. in. l. ij.
C. de sen. que sin. cer. ti ⁊ in. l. fi. C. quĩ
po. in pig. hab. ⁊ in. l. ob maritorum. C.
ne vx. pro ma. ⁊ in. l. si mulier. C. de pac.
conuen. Et de istis habes tex. ĩ. l. si ego.
.§. dotis. ff. de iu. do. ⁊ glo. in. c. plerũ.
de dona. inter virum ⁊ vxo.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ ꝙ bona paraphernalia mobilia vxori cōsumunt̃ dā
no vxoris ⁊ non viri qui nō tenetur de
eis vt communi cōsumptis. l. de his. C.
de dona. inter vir. ⁊ vxo. ⁊. l. extimate. ff.
solu. matri.
¶ Vtrũ statutũ loquens de dote exten
*dat̃ ad paraphernalia bona. Rñ. ꝙ sic
|
ẜm Albe. in. l. de quibus in. xxiiij. col. ff.
de legi.
¶ Vtrum bona paraphernalia sint prĩ
*uilegiato sicut dotalia quo ad hoc vt
bōa viri sint hypothecata sicut ꝓ dote.
Rñ. glo. in. c. de literis. de pign. ⁊ glo. in
l. fi. C. de pac. conuen. ꝙ sic licet ẜm Pa.
in. d. c. ex literis aliqui libri habeāt pre
dictam glo. dicentem ꝙ non sed vtrũ
saluatur per distinctio. valet si speciale
ʒz
sibi ꝓ his hypothecā a viro exegit illa
erit contenta. Si autem nullam exegit
habebit hypothecata omnia bōa viri ꝓ
omnibus prefatis bonis. vt in. d. l. fin.
Et de quibus habet vir administratio
nem. De alijs autem que vxor penes se
retinet nō habet hypothecatam in bonis viri ẜm Paul. in. d. c. ex literis ista
tamen hypothecata nō est priuilegiata
sed communis ẜm Jnno. ⁊. Jo. an. in. d.
c. ex literis.
¶ Vtrum maritus debeat habere fru
*ctus dictorum bonorum paraphernalium. Rñ. ꝙ non naturales quando do
minium eorum nō est translatũ in virũ
ꝙ nũ presumitur translatum nisi pro
betur. vt not. glo. in. d. l. fi. sed solum po
test habere comodum bonorum aliorũ
propter labores in exigendo. Aduerte
hoc quod quando maritus debet habe
re fructus nihilominus si aliquid superest q non sit consumptum dicitur
pertinere ad ipsam vxorem per ea que
not. in. l. vbi adhuc. C. de iu. do. ⁊ in. l. fi.
C. de pac. conuen. ⁊ ibi Bal. dicit Bart.
consuluisse.
¶ Sed nunquid in deferendo in domũ
*mariti dicta bona ⁊ ea eidẽ assignando
transeāt in dominiũ mariti. Rñ. ꝙ non
vt in. l. si ego. §. dotis. ff. de iur. do.
¶ Ex qua culpa tenetur vir si male di
*cta bona administrat. Rñ. ꝙ de dolo lata culpa ⁊ leui culpa. vt not. in. d. l. fi.
¶ Sed qua actione repetuntur. Rñ. q
*si dominium eorum transtulit in maritum condicet conditione certi vel sine
causa vel ob causam. si autem non trāstulit dominiũ ad exhiben. si nō nixus
sit maritus ammouere vel rerũ ammotarum si nixus ammouere. vt in dict.
§. dotis. Vel ẜm glo. ibidem agit depo
siti quando eas custodiendas maritus
accepit vel mandati quando vxor man
dauit custodiam earum marito.
Parentis
appellatione non tantũ
pater. sʒz ⁊ auus⁊ ꝓauus
⁊ deinde omnes superiores continentur. Sed ⁊ mater ⁊ auia ⁊ proauia. ff. de
ver. sig. l. appellatione.
¶ Parentes quomodo tenentur alere
*filios ⁊ filij parẽtes. habes. s̃. Alimẽta.
⁊. s̃. filius. §. xxj. ⁊ quomodo tenentur ex
contractu filioru
ʒz. s̃. obligatio. §. fi. ⁊ ex
delicto. s̃. Dominus.
Paricida
est qui parentem occidit
vs in infinituʒz in linea
ascendentium ⁊ descendentium ⁊ non
solum qui occidit sed ⁊ omnes qui sunt
cōscij ad hoc vel operam in aliquo dederunt vt. l. j. ⁊. iij. ⁊. iiij. ⁊. l. vtrum. ff. deparici.
Adde q etiam paricida dicitur: lʒz
improprie qui ꝓcurat incarcerari patrẽ
vel fratrem vel similes vt not. bal. in. c.
j. §. fi. in tit. que sit prĩa causa bñ. amit.
in li. feu. ⁊ an veniat appellatiōe homi
cidij. no. idem bal. ĩ. l. ij. col. ij. ver. iuxta
predicta. C q̇ cau. in ĩte. resti. nō est neces. ꝙ nō. ⁊ Alex. in. l. senatus. de ac.
¶ Que pena paricidarum. Rñ. prĩo vir
*gis debet cedi deĩde. ĩ sacco corij cōsui
cũ cane. gallo. vipera ⁊ simia ⁊ sic iacta
ri in mari vel flumine. Et si flumẽ vel
mare nō est prope. bestijs subijciatur. l.
pe. ff. de parici. ⁊. C. eo. ti.
Parochia
dicitur locus in quo degit populus alicui eccle
sie baptismali deputatus certis finibꝰ limitatus Vnde plures ecclesie baptismales non debent esse in eisdem li
mitibus. xvj. q. j. plures baptismales.
facit. capitu. j. xiij. q. j. de his que fiunt
a prela. cap. pastoralis. Aliquando parochia dicitur totus episcopatus. ca. j.
de rapto. de paro. ca. super eo de officio
archiepiscopi. c. ij. §. pluraliter. no. Hos.
⁊ Gof. in summa eo. ti.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ parochia
|
sit per hoĩes no. spe. in ti. de noto. crimi.
.§. viij. s̃. quidam tñ. ⁊ que dicatur paro
chialis ecclesia no. bal. in. l. si quis ad
clinādā. col. xxj. C. de epis. ⁊ cle. ⁊ nō potest parochianus vendicare ecclesia
ʒz.
gol. in. l. iubemus. §. sane. el. j. ver. econo
mus de sac. san. eccle. licet tamen rẽ ececlesie iniuste alienata
ʒz dicta. l. iubemꝰ
§. j. ibi Bart.
¶ Jn quo ↄsistit ius parrochiale. Rñ. ꝙ
*in. vij. Primovt in diebus dñicis ⁊ festi
uis populus audiat missam in sua parochiali ecclesia. de quo dic. vt. s̃. Missa
.§. lxix. Procipitur tamẽ in virtute obĩe
⁊ sub interminatiōe maledictiōis eter
ne religiosis oĩbus ne dicāt aliqua ver
ba intellige infamatoria vel falsa. vt re
trahāt laicos ab ecclesiaꝝ suaꝝ frequẽ
tia vel accessu in cle. religiosi de priuil.
Sco consistit ius parochiaĩe. in decimis. xvj. q. ij. in multis de deci. c. ad apo
stolice de quo. s̃. decime. Tertio in obla
tiōibus. x. q. j. sacerdotes. ⁊. c. sancto
rum. ⁊. c. seq. Quō aũt obligant̃ ad obla
tiōes. vide. s̃. oblatio. §. j. Quarto ĩ peni
tentijs accipiẽdis in. c. oĩs de pe. ⁊ re. vi
de. s̃. Confessio. iij. Quinto ĩ exhibitiōe
sacramẽtorũ. Sexto ĩ sepulturis. Septi
mo in bñdictiōe nubẽtium de quibꝰ de
sepul. per totũ. xiij. q. ij. placuit de simo.
c. suā. ⁊ vide in suis locis. Gre. tñ. ix. in ṗ
uilegio ꝙ incipit attẽdentes declarat ꝙ
in priuilegijs minoribus cōcessis vbi di
citur saluo iure parochiali intelligi de
bere circa oblationes decimas ⁊ primi
tias solum ⁊ nō in alijs.
¶ Quō efficitur quis de parochia aliq̃
*Rñ. ꝙ acquisitione domicilij ibidẽvt. s̃.
domiciliũ. Jtẽ quo ad sacramentũ con
fessionis ⁊ eucharistie. Efficitur etiā cũ
quis per maiorẽ partem anni puta per
plus ꝑ sex mẽses in ea morā facit l
ʒz
ibidem nō transtulerit domicilium
ẜm Pau. in. c. omnis vtrius ⁊ c. ⁊ de hocvi
de. s̃. Confessio. iij. §. x. ⁊. xj.
Patris
Apellatione quid contĩne
tur vide supra fama. §. quar
to.
Patientia
Est suas ⁊ suorum iniurias ac cetera mala equa
nimiter ferre. xxiij. q. j. §. j.
¶ Vtrum semper sit habenda. Rñ. ꝙ sic
intus sed extra non quādo non expedit
saluti proximi. xxiij. q. j. paratus. vbi
hostis non personaʒz sed fidem querit si
sibi resistitur nō patientia sed negligen
tia est. xxiij. q. iij. Maximianus. Et patiẽ
tia prelatorum qua vitia nutriuntur pe
stifera est. xxiij. q. iij. iustũ licet aliqñ tol
leretur aliquod malũ laudabiliter propter maius malũ euitandũ. xxiij. q. iiij.
eccle. ⁊. c. se. Sʒz qñ expedit saluti ꝓximi
sic etiā est habẽda ab extra. ⁊ sic intellige illud Lu. vj. si quis percusserit te iu
vnā maxillā prebe ei ⁊ c. ẜm Aug. tuʒz
ad preparationẽ animi: ⁊ alterā si eius
saluti expedit. d. §. j. alias non sicut nec
xp̃s eam prebuit in conspectu pontificis percussus. d. c. paratus.
Patria
Potestas de iure ciuili introducta ⁊ soluit̃. primo cum pa
ter transit in potestatẽ alterius puta efficitur religiosus. ⁊ ideo cum sit in pote
state abbatis non poterit habere filium
in ptāte. vt in. l. si arrogator. ff. de adop.
facit. c. cũ scimus de regula. ⁊ no. in aut̃.
ingressi. ⁊ aut̃. si qua mulier. C. de sa. san.
eccle. Jtẽ sco soluitur qñ filius post pu
bertatem profitetur in religione approbata vt not. gl. in. c. j. xx. q. ij. ⁊ glo. in. l. si
ex causa §. papinianꝰ. ff. de min. sed ante pubertatem non pōt profiteri patre
inuito non desinit patria potestas ꝑ
ingressum ante pubertatem. ⁊ ideo tenet̃ patri obedire imo nec pater potest
offerre filium impuberem religioni ma
tre cōtradicente. ẜm Jnn. ⁊ no. Pa. in. c.
ij. de regula. quia obedientia qua filius
tenetur matri est de iure naturali ⁊ diui
no: sed patria potestas de iure ciuili. Et
ideo in istis spiritualibus magis consi
deratur ratio naturalis ciuilis. Nec
auus similiter patre contradicente eadem ratione.
Patriarcha
greca lingua summus patrum inter|
pretat̃. xxj. distin. cleros r etiā primas
qm̃ idẽ ẽ. vt. xcix. di. ꝓuincie ⁊ sunt qua
tuor principales. s. Romanus Cōstanti
nopolitanus. Jerosolyinitanus: ⁊ Alexandrinꝰ. Alij quo sunt Aquiligiẽsis
bituriẽsis. Cantuariẽsis. Gradẽsis ⁊ an
tiochenꝰ. vt no. glo. in. d. c. cleros.
De notatis ĩ hoc. §. ⁊ potestatem
habẽt patriarche no. Spe. in titu dis
pen. §. nũc breuiter ⁊. §. sunt quo. ⁊ ibi
Bal. in add. in versi. quā potestatẽ. ⁊ an
quattuor maiores debeāt pretẽdere in
consistorio pape Cardinales. vide Feli.
oĩno in rub. de maior. ⁊ obe. circa princ.
⁊ ibi q̇d in alijs inferioribꝰ de quo per
Pa. in. c. ātiqua. ibi post papā. de priui.
¶ Quid pñt facere. Rñ. ꝙ crucẽ añ se de
*ferri faciunt nisi in vrbe. ⁊ vbi est papa
vel eiꝰ legatꝰ. Appellat̃ ad eos omissis
medijs. Jtẽ supplet negligẽtiā metropolitani. ⁊ q̃dā alia de quibꝰ ⁊ ĩ. c. antiqua de priuil. ⁊. d. c. prouincie ⁊. ix. q. iij.
conquestus. ⁊ de offi. ord. presenti. li. vj.
⁊ de appel. solicitudinem.
Patronus
habes supra ius patronatus.
Peccatum
ẽ ĩ triplici genere quod
dam r orginale quod
nihil aliud est carentia iustitie originalis debite in primo parente accepte
ẜm Ansel. in li. de cōceptu virginali. Et
istud est omnino ĩuolũtariũ ⁊ in vniuer
sali ⁊ ĩ ꝑticulari solũmō fuit volũtariũ
voluntate aliena. s. ade. Et ꝑꝑea pōt re
mitti sine actiōe ⁊ sine passiōevolũtatis
illius in quo est. vt ꝑ baptismũ de quo
in. c. maiores. in. §. hic ꝟo dicimꝰ de ba
ptis. Quequidẽ iustitia originalis fuit
quoddā auxiliũ diuinũ suꝑnaturale ne
cessariũ hōi ratiōe sue ↄpositiōis. Quia
cum sit cōpositus ex anima ⁊ corpore ex
intellectuali ⁊ sensuali q̃ quoddammodo si sue nature relinquant̃ intellectu
ʒz
aggrauāt ⁊ impediũt ne libere ad sum
mũ cōtẽplationis ꝑtĩgere possit. Jdeo
data fuit sibi iustitia originalis ꝑ qua
ʒz
si mens hoĩs. subderetur deo etiā ei sub
derent̃ oẽs vires inferiores vt libere in
deũ posset tẽdere cuius substractio fuit
facta per pctm̃ originale. Cuius duplex
est pena. Vna taxata pctō. s. priuario iu
stitie originalis ⁊ carẽtia visionis diui
ne. alia est pena concomitās ⁊ huiusmo
di sunt. infirmitates mors ⁊ alia mala q̃
sequũtur. sicut si iudex ꝓ peccato impo
neret penam eruitionis oculorũ ad quā
sequerẽtur postea multa damna. hec ex
franc. de ma. in. ij. senten. Quoddā dicit̃
veniale. ⁊ istud aliqñ est voluntariũ ve
luntate propria et simpliciter. sicut qñ
ex deliberatiōe quis dicit mendaciũ iocosum. xxij. q. ij. c. j. Aliqñvero partim est
pena sicut motus inordinati qui oriun
tur nobis ex corruptela preuaricatiōis
ade. Partim vero est culpa licet nō sit
a volũtate ꝓprie antecedẽte oritur tñ a
volũtate cōcomitāte ⁊ nō prohibẽtevel
nō precauẽte cum possit prohibere vel
precauere tales motus mordinatos et
de istis dicit̃. xxv. di. §. alias. ⁊ ad remissionem eius cōcurrunt tria. s. pena pña
gratia cōcomitās ⁊ meritũ antecedens.
Quoddā dicit̃ mortale ꝙ quidẽ est volũ
tariũ ⁊ in vniuersali ⁊ in particulari: et
iō nō pōt sine nostra actiōe dimitti. vt ĩ
d. §. hicvero diximꝰ. Et de isto intelligitur illud Aug. lib. j. retracta. c. xij. ⁊ li. de
vera religione peccatũ est adeo voluntariũ vt si non sit voluntariũ nullo modo sit pctm̃ ⁊. xv. q. i. §. s
ʒz hoc nōgñaliter.
¶ Qũo pōt discerni pctm̃ mortale a veniali. Rñ. ꝙ p̃cepta diuine legis natura
*lis ac humane iudicāt q̇d sit mortalevł
veniale. nā quicquid est cōtra ipsa de se
habet rationẽ mortalis peccati. nisi vel
rationis surreptionis. vel modicitatis.
vel rationabilis cause quo ad precepta
hũana vel dispẽsationis superioris excusetur. Pctm̃ vero veniale nō est cōtra
legem aliquā sed est preter legem. quia
nō obseruat modum rōnis quẽ lex sancta intẽdit. Hec ex. ij. sentẽtiaꝝ. di. xxiij.
¶ Jn quo differt culpa pctĩ a pena. Rñ.
ꝙ culpa seu macula est quedam relatio
*ad actũ presentẽ vel preteritũ qua diui
na voluntas facit illũ qui fecit reputās
indecentẽ inesse morali ex qua indecẽtia relata ad actũ preteritũ vel presen|
rem nascitur oblatio ad penā ex determinatiōe volũtatis diuine ⁊ ideo aliud
est remittere culpā aliud penā. Qñ em̃
deus nō cōcipit hoĩem sub ista indecen
tia. tũc remittit̃ culpa. qñ vero nō cōcipi
tur sub obligatiōe ad penā tũc remittitur pena. Ex quo patet q esse morale
non cōsistit in re extra sed in extimatione. ꝓpterea dicit philo. j. erhicoꝝ ꝙ aliquādo filij vidẽtur trahere infelicitatẽ
a parẽtibꝰ ⁊ ibidẽ dicit̃ ꝙ honor est honorātis honorās agit virtuose ⁊ bonũ in se morale honoratꝰ autẽ nihiĩ facit. Similiter iniuria q̃ fit imagini dicit̃
fieri imaginato de hocvide Pe. aure. in
iiij. di. xiiij. q. iiij. ⁊ sic licet pctm̃ non sit
in esse naturali post actũ ipsiꝰ est tamẽ
inesse morali. ⁊ iō dānatur si nō deletur.
¶ Peccatũ qñ dicit̃ in spiritũ ictm̃. Rñ.
*ꝙ est qñ q̇s contẽdit abijcere vel remouere illud q eiectionem peccati posset
impedireverbi gratia. Jnstigatur quis
ad peccatum ⁊ occurrit ei diuina seueri
tas puniens illud peccatũ. ⁊ talis stud
abijcit studiosepromittens sibi impuni
tatem vt peccet liberius. ⁊ istud est proprie peccatũ in spiritũ sctm̃. ⁊ dicit̃ etiā
malitia ⁊ blasphemia in spiritũ sanctũ.
⁊ est speciale peccatum ⁊ grauissimum.
sunt aũt. vj. que impediunt peccati eiectionẽ que ponunt̃ in. ij. sen. di. xliij. duo
ex parte diuini iudicij. duo alia ex parte
bonorũ dei. ⁊ duo vltima ex parte pctĩ ⁊
propterea sunt sex species pctĩ in spiritum sctm̃. Prime due sunt presumptio
que sine meritis de misericordia dei pre
sumũt ⁊ desperatio qua desperāt de indulgẽtia pctōrũ cōtra duo prima. sc
ʒz cōtra timorẽ dei ⁊ spem. Sce due sũt sc
ʒz
impugnatio veritatis agnite ⁊ inuidẽtia fraterne gratie cōtra secũda duo. sc
ʒz
agnitionẽ veritatis fidei ⁊ auxiliũ inte
rioris gratie quā etiā in alijs nolet crescere. ⁊ dolet sividet in fratres. tertiedue
sunt. s. obstinatio ⁊. ĩpenitẽtia cōtra alia
duo sc
ʒz cōsiderationẽ turpitudinis pec
cati ⁊ breuitatem ipsius lectionis.
¶ Vtrũ actꝰ qui ex sua specie est veniale peccatũ possit esse mortale. Rñ. q sic
*tripliciter. Primo ratione finis cũ cōstituitur in eo. vel intũ refert̃ ab mortale pctm̃ sicut ad finẽ puta cũ quis dicit
verbũ otiosum cũ tali intẽtione ꝙ etiā
si esset prohibitũ de precepto nihilominus diceret. vel dicitvt prouocet aliquā
mulierem ad fornicañ. ⁊ sic intellige illud Aug. xxv. d. §. criminis. nullũ pecca
tũ adeo veniale quin fiat criminale dũ
placet. glos. sic. dum placet complacẽtia
fruitionis seu finis secũdo ratione erro
neitatis cũ ex cōscientia erronea credit
mortale ⁊ illud cōmittit. xxviij. qō. j. oẽs.
Tertio rōne cōsensus in electionem de
quo. s̃. cogitatio. Hec ex sancto Bona. in
iiij. dist. xvj.
¶ Vtrũ omne peccatum sit remissibile.
Rñ. ẜm Ale. de ał. in. iij. ꝑte summe. tra
ctatu de incarnatiōe dei ꝙ aliqua pctā
*dicũtur irremissibilia negatiue que nul
lo modo remitti poterũt sicut sunt pctā
solũ angelorũ malorũ ⁊ hoĩm dānatorũ
aliud peccatũ ab istis nō est irremissibi
le negatiue. Aliqua peccata sunt irremissibilia priuatiue ⁊ sic omnia peccata sũt irremissibilia quia vt dicit hiero.
Pro minimo pctō non habẽt vnde satis
faciāt simul hoĩes vniuersi nemo ali
quid ex se h
ʒz quo remittant̃. Tertio dicuntur pctā irremissibilia cōtrarie eo ꝙ
cōtrarie disponũt ad gratiā per quā remitti possunt. ⁊ sic pctā in spiritum sanctum proprie sunt irremissibilia. vt patet intuenti. nō quia nō possint remitti
sed quia contrarie disponũt hominẽ vt
remissionem consequatur.
¶ Vtrum voluntas ⁊ opus exterius sit
*vnũ peccatũ. vide preceptũ. §. xiiij.
Peculium
dicit̃ quasi pusilla pecu
nia siue patrimoniũ pu
sillum. ff. de pecu. l. depositi. Aliquando
dicitur omne patrimonium cuiuslibet
hominis etiam liberi. vt. ff. ad tre. l. cogi. in prin. ⁊ multis alijs modis dicitur
peculium. vt no. gloss. in rub. ff. de pecu.
sed hic intẽ do rractare de peculio quod
filius acquiritviuẽte patre. ⁊ sub ipsius
potestate existens.
De notatis in hoc. §. ⁊ quid sit pecu
|
lium ⁊ eiꝰ diffinitio. ⁊ q dicit̃ quasi par
ua pecunia. no. Bald. in. l. fi. C. quod cũ
eo. per. l. depo siti. §. penultimo. de pecu.
⁊ non dicitur nisi sit concessum a patre
vel dño. no. Alex. post Bar. l. frater a fra
tre. de condi. inde. l. peculium. in princ.
ff. de pecu.
¶ Quot sunt eius species. Rñ. quatuor.
*prima dicitur peculium profectitiu
ʒz. s.
quod proficiscitur ex rebus patris. Vnde glo. in. l. cum debet. C. de bo. que lib.
dicit quod lex capit large vt comprehẽdat omne id quod occasione patris ob
uenit. l. additio. ff. de acqui. he. Et istud
acquiritur patri quo ad proprietatem ⁊
vsumfructum. Similiter dic de acquisitis a clerico ⁊ bonis ecclesie vel eius in
tuitu quod sunt ecclesie quo ad proprie
tatem ⁊ vsumfructum ⁊ ideo non potest
disponere nisi vt a iure cōceditur. vt. s̃.
clericus. xiij.
¶ Secundum dicitur aduenticium sci
*licet quodacquiritur ex industria: vel ex
donatione facta aliunde intuitu patris vel. aliter aliũde prouenit ex euẽtu
vel fortuna seu industria. exciperes que
ab imperatore vel augusta donant̃ que
quasi castrense iudicantur. C. de bo. que
libe. l. cum multa. idem dicit de donato
a rege quia statutum loquens de imperatore generaliter intelligitur fore statu
tum de rege particulariter ẜm not. per
Jnn. in. c. super quibusdam de ver. sig. ⁊
in isto aduenticio filiusfamilias acquirit dominiũ siue proprietatem sed pater
habet vsumfructum donec vixerit nisi
remiserit vel nisi ab aliquo sibi detur
vel relinquatur hoc pacto vt ad patrem
non pertineat vsusfructus. vel nisi succe
dat filius vna cum patre in hereditate
fratris vel sororis. Vel nisi qñ pater noluit assentire filio adeunti hereditatem
aliquam. Vel nisi pater commiserit incestas nuptias. Vel nisi pater minus le
gitime diuertente id est dinortium indebite faciente bona filijs applicentur.
instit. per quas perso. nob. acqui. §. sancitum in gl. item si filius recipit dotem
patre ante non consentiente nec se obli
gante ẜm Bai. in. l. contra. ff. re. amo.
in istis patri acquiriturvsusfructus nec
quic aliud. Sed si eum emancipanerit media pars vsusfructus illorum bo
norum aduenticioru
ʒz remanebit apud
patrem solum vt in. d. §. sancitum. sed si
premoriātur filij erit specialiter ⁊ totali
ter. nec cōmunicabit cũ alijs fratribus.
Si autem filius premoriatur ante pa
ter totum erit patris nisi filios reliquerit. nam tunc filij erunt loco patris. Vn
de dicit text. in. d. §. sancitum. Si id q
suis laboribus vel prospera fortuna ei
accessit hoc in alium perueniet luctuosum ei fiet.
¶ Tertium dicitur castrense quod a pa
*rentibus cognatis aut alijs degẽti militia donatur. vel quod ipse siliusfamilias in militia acquisiuit quod nisi mili
taret acquisiturus non fuisset. nam q
erat ⁊ sine militia acquisiturus id pecu
lij eius castrẽse non est. ff. de castrẽ. pec.
l. castrense cum ibi no.
¶ Quartũ dicit̃ quasi castrẽse q acqui
*ritur a viris disertissimis. patronis cau
sarũ. viris deuotissimis memorabilibꝰ
s. notarijs ⁊ agentibꝰ in rebꝰ. necnō ma
gistris studiorũ liberaliũ artiũ. archiatris. i. medicis ⁊ oĩbus oĩo qui salaria
vel stipẽdia recipiũt publica. C. de inof.
test. l. cũ antiquos. ex predictis patet ꝙ
notarij cōes nō acquirũt in quasi castrẽ
se. s
ʒz solũ notarij cōis vel dñorũ aut officialiũ q̇ deberẽt hr̃e salariũ de publico.
Additio
Jdẽ dic de remigibus nau
tis patronis aut alijs officialibus nauium qui ex causa publica
hoc faciunt. le. j. ff. de bono. pos. ex te. mi.
Secus ex causa priuata.
¶ Sed q̇d de acquisitis ꝑ clericos filio
*familias. Rñ. ꝙ res oẽs quolibet modo
ad eorum dñium venientes habebunt
suas ad similitudinem castrẽsis peculij
ita ꝙ de ipsis ad libitũ disponere poterũt ⁊ testari legitima legata filijs vel pa
rentibus. vt in aut̃. desan. epi. §. presby
teros ponit̃. C. de epis. ⁊ cle. aut̃ presbyteros. Quod limita verũ nisi acquirantur ex bonis ecclesie vel eius intuitu.
|
tunc non poterũt disponere. de quo dic
vt. s̃. clericus. xiij.
¶ Vtrũ acquisitum per muratores: aut
*carpentarios ⁊ alios laboratores in rebus communibus qui etiam habẽt salarium ex publico sit quasi castrẽse. Rñ.
ꝙ nō. quia nō solum requirit̃ ꝙ id ꝙ ac
quirũt. sit ex publico. sed op
ʒz ꝙ sit ex pu
blica causa. vt puta publico officio aduocationis notarij cōmunis vel officia
lium ⁊ huiusmodi aliter non erit quasi
castrense. Sali. tamen in. l. fi. C. de inof.
tes. tenet ꝙ ingenierij dominorum vel
communis id quod acquirũt habebũt
pro quasi castrense.
¶ S
ʒz nũquid aduocati qui ex aduoca
*tione aliquid acquirunt nō ex publico
s
ʒz a clientulis habebũt ꝓ castrensi. Rñ.
ẜm bal. ĩ. d. l. fi. ꝙ sic cedit loco publici salarij. Et quo eis hodie nō soluit̃ ex
publico. l. fori tui. C. de aduo diuer. iu. ⁊
ibi. d. Bar. ꝙ similiter erit quasi castrẽse id ꝙ acquirũt assessores ẜm gl. ibidẽ.
Jdem dic ẜm bar. in. l. si mulier. ff. de ca
stren. pe. de relictis aduocato pro emen
dis libris vel equo causa eundi ad offi
cia. ⁊ huiusmodi.
¶ Vtrum donatum filiofamilias mili
*ti aduocato aut aliud officiu
ʒz publicũ
habẽti sine alia exp̃ssione sit castrẽse vel
quasi. Rñ. ẜm Bar. in trac. de duobꝰ fra
tribus. ꝙ aut donant̃ res necessarie mi
litie siue apte. vt equus ⁊ arma militi li
bri aduocato. tunc in dubio dicetur esse
castrẽse vel quasi a quocun donentur
eisdem. l. miles p̃cipua. ⁊. l. castrẽse. ff. de
castrẽ. pecu. si autem donātur ea que nō
sunt apta ad militiam nō erit castrense
etiā si expresse dixerit. vt. l. si forte. ff. de
cast. pecu. ⁊ q ibi t
ʒz Dyn. ⁊. C. eo. titu. l.
j. ⁊ hoc verũ nisi in duobus casibus. Pri
mus quādo ille qui donat solum ex mi
litia vel aduocatione ⁊ hmōi notus est.
Secũdus casus est quādo talia donata
s
ʒz nō sunt apta ad militiam vel aduoca
tionem tamẽ dant̃ expresse vt vendant̃
pro emẽdis armis. libris. ⁊ hmōi neces
sarijs ad. d. publica officia. Alia vero q̃
possunt esse apta ad militiam ⁊ ad alia
vt seruus tũc si specialiter ⁊ nominati
ʒz
ad ipsa sint data sic erũt quasi castrẽse.
secus si simpliciter sine exp̃ssione. nō
erunt castrẽsia. nisi vt dictũ est sint data a noto solum. in militia. l. si militi. ff.
de ca. pe. ⁊ ꝙ no. Bar. in. . l. si forte.
¶ Quid de donato filiofamilias q̇ non
*est miles nec ĩ aliquo publico officio eũ
ista expressione ꝙ sit ei castrẽse vel qua
si. Rñ. ẜm bar. in predicto tractatu q l
ʒz
appositio talium verborum non valeat
nisi vt sit aduenticiũ. vt. d. l. si forte. ope
rabitur tamẽ vt patri nō acquirat̃ vsus
fructus q pōt facere donans. vt. C. de
bo. que li. aut̃. excipit̃. ⁊ sic licet vitietur
expressum. nō vitiatur tamẽ tacitum. l.
j. ff. qui. mo. pi. vel hypo. so.
¶ Vtrũ libri empti a patre filio suo sint
*quasi castrense. Rñ. ẜm Bar. in. d. tracta
tu ⁊ in. l. j. §. nec castrense. ff. de col. bo. ꝙ
aut pater tradidit ⁊ se donare expressit
⁊ tunc si filius erat aduocatus acquirit
sibi in quasi castrense. l. j. C. de ca. pe. et
l. castrense. ff. e. Nec pater poterit sic da
tum reuocare. l. si filius. C. fami. her. Si
vero non erat doctor tempore donationis. sed scholaris non potest dici castrẽ
se. quia conditio persone hoc non pati
tur. Nam scholares non gaudent priui
legijs quo magistri ⁊ doct. l. j. in fi. C. de
sta. libe. Et facit quod no. in. l. fi. C. de iu
risdi. om. iudi. quod verum intellige ni
si ante mortem patris compleuisset stu
dium suum. quia sic cepit quasi militare ⁊ tunc erũt quasi castrense. l. siue emā
cipatis filijs. C. de do. ⁊. l. donatiōes in
concubinas. §. pater. ff. eo. Not. tamen
quod licet non fuerit doctor nec effectꝰ
ante mortem patris si pater ei nō eman
cipato libros dedit. sed eos non est ade
ptus nisi post emancipationem quod
erunt sui. quia confirmatur donatio. d.
l. sine. ⁊. d. §. pater. Jdem dic de quocũ donato a patre filio emancipato. vel
etiam non emancipato si modo emanci
patus voluntate patris possedit q erit
filij. nec pater postea poterit reuocare.
d. l. siue. Secus si post emancipationem
renuisset douata ante ea ↄ̃ volũtatẽ pa
|
tris. Siłr idẽ die ꝙ cōfirmatur. dicta do
natio morte etiā si nō erit ipse emācipa
tus ⁊ sic post morte
ʒz patris talia erunt
sua. nec cōicabit cum fratribꝰ alijs. l. filie. C. fami. herc. ẜm opinionẽ approba
tā in gl. d. l. siue. Aut pr̃ nō tradidit nec
exp̃ssit se donare ⁊ sic l
ʒz emerit noĩe filij
sui nihilominus erũt patris ⁊ cōicabit
eos cũ alijs fratribꝰ post mortẽ pr̃is. l. j.
in ṗnc. C. de ca. pecu. requirit̃ em̃ traditio vt videat̃ donare. l. ij. C. si q̇s sibi vel
alte. q si nescit̃. an donauerit vel ne tũc
ẜm Bal. in additiōibꝰ ad p̃fatũ tractatũ Bar. ad cōiecturas est recurrendum
ẜm ea q̃. j. dicā ĩ. §. xxxij. Aduerte hic
ẜm bar. in aut̃. ex testō. C. de col. q donatũ
a patre filio emācipato est cōferen. post
mortẽ ⁊ computabit̃ in eiꝰ ꝑte. Sed do
natũ filio exñti in sua ptāte licet nō valeat in vita ipsiꝰ patris tñ assumit sibi
vim post mortẽ ⁊ h
ʒz vim legati. vt ĩ. l. in
donationibꝰ. C. ad. l. fal. ⁊. l. donatiōes.
la. j. C. de dona. ĩter vi. ⁊ vxo. ⁊ sicut lega
ta ⁊ fideicommissa nō cōferunt̃. l. pe. C.
de colla. sic nec talis donatio. fallit hoc
in tribꝰ casibꝰ. primꝰ qñ emergit ineq̃li
tas. l. pe. C. de col. Scs qñ pr̃ hoc exp̃ssit. Tertius qñ dedit vt haberet ĩ peculio. l. si donatione. C. de col.
¶ Vtrum omne acquisitum ex pecunia
patris a filiofamilias sit ꝓfecticiũ. Rñ.
*ẜm bar. ĩ p̃dicto trac. ⁊ in. l. cu
ʒz oportet.
C. de bo. q̃ lib. ꝙ id q acq̇rit filiusfam ilias ex bonis patris siue sit pecunia siue sint possessiones sibi ab eodem date
sine labore ⁊ industria sua. puta dādo
possessionem alteri colono vel pecuniā
mercatori. ex qua habuit de lucro tale
lucru
ʒz erit ꝓfecticiũ. Sed id ꝙ acquirit
predictis bonis ex labore suo ⁊ ĩdustria
puta laborādo agrum predictũ vel negociādo de pecunia p̃dicta sicut lucrũ
ꝙ fit ex pecunia ꝓ ꝑte attribuit̃ persone lucrāti. ⁊ ꝓ parte pecunie. l. j. C. pro
soc. ⁊. l. si nō fuerint. §. j. ff. eo. sic tale lucrũ erit ꝓ ꝑte q̃ debet̃ possessioni vel pe
cunie ꝓfecticiũ ⁊ ꝓ parte que debet̃ ope
ri persone lucrantis erit aduenticium.
d. l. cum oportet post princ. vbi patet ꝙ
omne lucrũ ꝓueniẽs ex persona filij est
aduẽticiũ. nec ob. l. si ita. §. fi. ff. de vs. et
ha. ⁊. l. ꝑ seruũ. §. fi. ff. de ac. re. do. q̃s alle
gat Spe. qui tenet ↄ̃riu
ʒz loquunt̃ in
seruo q̇ acquirit dño ex oꝑe ꝑsone sue ⁊
hoc tene nisi ex pecunia patris fecisset
vsurā licet gl. ĩ. d. l. cũ oportet teneat
ↄ̃riu
ʒz tñ tu tene cũ Bar. ibidẽ ꝙ tale lu
crum nō erit nec ꝓfecticiũ nec aduenticiũ. sed totũ restituẽ. ꝑ ipsum filiũ. ⁊ gl.
intellexit qñ vsure licite erāt de iu. ciui.
q hodie nō est. c. suꝑ no. de vsuris.
¶ Vtrum filiusfamilias qui lucratur vi
*gore statuti ex morte vxoris sue dotẽ vł
ꝑtẽ debeat habere ꝓ aduẽticio. Rñ.
ẜm Bar. ĩ. d. trac. ꝙ aut filius substinet one
ra matrimonij de lucro sue ꝑsone. ⁊ tũc
filio erit aduẽticiũ: si vero nō ipse s
ʒz pater sic erit ꝓfecticiũ. Et sic ĩtellige opi.
Dy. in. l. si cũ dotem. §. nũc transgredia
mur. ff. so. ma. q̇ t
ʒz ꝙ nō est aduenticiu
ʒz
s
ʒz cōicabit post mortẽ pr̃is cũ alijs fratribus ꝑ. l. ij. C. fami. her. Si ꝟo ꝑtĩ pater ⁊ ꝑtĩ filiꝰ sustinet. tũc ꝓ rata oneris
partim erit ꝓfecticiu
ʒz ⁊ ꝑtim aduenticium. l. sed ⁊ si quis. §. j. ff. de vsur. ⁊. l. si
seruus cōis. §. fi. ff. de stip. seruo.
¶ Vtrũ donatũ vel relictũ ab extraneo
*filiofamilias sit aduẽticiũ. Rñ. ẜm bar.
in p̃dicto trac. ꝙ aut datũ est ↄtẽplatiōe
patris ⁊ sic erit ꝓfecticiũ. Si ꝟo datum
est cōtẽplatiōe filij sic erit aduenticiũ in
l. s
ʒz si plures. §. arrogato. ff. de vul. ⁊ pu.
subst. ⁊. l. additio. ff. de acq̇. her. ⁊. l. s
ʒz et
si q̇d donetur. ff. de vsufru. ⁊ no. gl. in. d.
l. cũ. oportet. Si aũt nō apparet cuiꝰ cōtẽplatione sit datum. deprehenditur ex
futuro euẽtu: puta qñ relinquit̃ filio vt
post mortẽ pr̃is habeat sic p̃sumit̃ ꝙ cō
templatione filij. Si vero vt tantũ viuẽ
te patre sic p̃sumitur cōtemplatione pa
tris datum. Similiter ex opere cōprehẽ
ditur puta filius faciendo mercantiam
acquisiuit amicitiam cu
ʒz aliquo ex qua
aliquid tibi donauit. tũc erit sibi aduenticiũ. l. sociu
ʒz qui. §. fi. ff. pro so. ⁊ ibĩ
est casus expressus cōtemplatione fi
lij. Jo. not. ꝙ omnes. ll. que dicũt inspicieñ. cuius contemplatione debẽt ĩtelli|
gi de cā ꝓxima. d. l. sociũ. qm̃ in dānu
ʒz
acquirẽtis nō cōsiderat̃ cā remota. l. fi.
ff. de cōiu. cum emā. libe. sed bene tũ
ad commodum. l. si forte. ff. de ca. pe.
¶ Vtrũ oẽ acquisitũ ꝑ filiumfamilias
*sit p̃sumẽdũ ex bonis patris in dubio
⁊ sic ꝓfecticiũ. Rñ. Bar. vbi. s̃. ꝙ aut resultat suspicio delicti nisi sic presumat̃
puta filia p̃sumit̃ turpiter acq̇siuisse. ałr non potuit habere. ⁊ sic credet̃
ex bonis pr̃is acq̇sitũ. vt suspicio delicti euitet̃. l. si defunctꝰ. C. ar. tut. ⁊ in. l.
quintꝰ. ff. de do. iter vi. ⁊ vx. ⁊. l. si vxoris
nole. C. eo. Aut suspicio delicti euitat̃ ⁊
sic presumetur ex bonis filij. d. legibus
Aut nec euitatur nec orit̃ presumptio
delicti ⁊ sic recurreñ. est ad cōiecturas.
C. de epi. ⁊ cle. aut̃. lnĩa. Et hec oĩa sunt
seruāda etiā in p̃lato tutore vxore ⁊ hu
iusmodi qui circa bona alioꝝ versant̃
in conscientia l
ʒz gl. in. d. l. etiā ⁊ in. d. l.
cum oportet aliter dicat.
¶ Vtrũ donatũ filio a patre sit aduẽti
*ciũ. Rñ. Bar. vbi. s̃. ꝙ aut p̃cesserũt me
rita filij que si extraneꝰ fecisset ei donas
set sic donatio tenet a principio ⁊ erit
ei aduẽticiũ. vt t
ʒz gl. C. de inof. tes. ant̃.
vñsi parẽs. Et ↄcordat. Jac. bu. Aut nō
donat ꝓpter merita s
ʒz vt filio⁊ sic ẽ sim
plex donatio q̃ nō valet nisi morte ↄfir
metur. vt. s̃. patuit. §. x.
¶ Sed ad q̇d v
ʒz dictũ peculiũ aduenti
*ciu
ʒz filio vt dictum est vsusfructꝰ sit pa
tris nec de eo pōt disponere nisi vt. j. re
ligiosus. §. lvj. Rñ. ꝙ non valet vt post
mortẽ patris nō teneatur communicare cum alijs fratribus sed erit specialiter suum. l. fi. C. de col. Peculium vero
profecticium ad nihil valet filio nisi ad
hoc ne publicetur in casu quo alia bona patris publicantur. vt in. l. si finita.
.§. si de vectigalibus. ff. de dam. infec.
quod ibi no. Bar. post mortẽ tamẽ patris erit commune cum alijs fratribus.
¶ Vtrum de peculio castrẽsi vel qua si
*filiusfamilias possit testari ad libitum
disponere. Rñ. ꝙ sic ẜm oẽs doc. quia il
lud acq̇rit sibi ⁊ quo ad dñiũ⁊ vsumfr.
nec illud cōicabit cũ fratribꝰ post mor
tem patris. d. l. cum antiquis. C. de inof.
test. ⁊ multis alijs.
¶ Vtru
ʒz pecunia data filiofamilias a
*patre ꝓ studio sit ei ĩputāda post mortem patris in parte sua ab alijs fratribus tempore diuisionis. Rñ. Barto. in
d. tractatu quod si apud patrem nihil
erat quod esset filij non imputabitur ei
in partem. l. qui pater. ff. famil. her. Si
vero apud patrem erat pecunia filij ex
castrensi vel quasi peculio tunc in dubio presumetur quodpater administra
torio nomine egerit id de pecunia ipsiꝰ
filij. ⁊ sic imputabitur ei in partem. facit quod not. in. l. fi. C. de do. promi. S
ʒz
iudicio meo mihi videtur distinguendum videlicet si pater dedit pro causa
necessaria aut voluntaria. vt. s̃. Legatum. §. xxxj.
¶ Quid si pater dedit pecunia
ʒz filio ꝓ
*emẽdis libris ⁊ ipse lusit vel in meretri
cibus expendit. Rñ. secundum Bartolum in aut̃. quod locum. C. de colla. q
post mortem patris computabuntur ei
in suam partem. ar. d. aut̃. sicut mulieri
que passa est consumi dotem computabitur ei in partem suam. vt in. d. aut̃ q
locum. Jdem dic de donato pro emanci
patione a patre filio quod erit computandum ei tempore diuisionis secũdu
ʒz
Bar. in. l. j. §. nec castrense. in. l. vt liberis. C. de coll.
¶ Vtrum filius qui incepit studere vi
*nẽte patre de eius mandato possit post
mortem patris de communibus bonis
perficere studium. Rñ. Bartolus in. d.
trac. quod non. nam factum patris erga filium iniciatum eatenꝰ obligat he
redem quatenus pater erat obligatus.
l. ⁊ si filium. ff. de mu. ⁊ hone. iuncta. l.
honores. §. is qui. ff. de decu. ⁊. l. filia. §.
idẽ scribit. ff. fa. he. propter q cōcludit
Bal. in. add. ad. d. trac. quod si vult ꝑficere studium faciat de suo vel si vult
doctorari similiter faciet de suo quia ẽ
nouus actus. l. si seruus legatus. §. s
ʒz si
eũ mihi ex testamento. ff. de le. j. nec fra
tres ei tenentur si volunt.
¶ Vtrum tempore diuisionis fratrum
* |
veniāt expẽse facte a patre vxori filij fa
milias. ⁊ alia ornamẽta. Rñ. Bal. vbi. s̃.
ĩ. l. ĩ is. ff. so. ma. ꝙ de ↄsumptis filiꝰ nō
tenetur nec aliꝰ frater posse dicere ego
ducā meā ⁊ tātũdem expẽdam de com
muni nisi pater aliter cauerit in testamẽto. l. iij. §. filius. ff. de mu. ⁊ ho. et ibi
ꝑ glo. ⁊. l. ex parte. §. filius. ff. fa. her. De
extātibꝰ aũt vt sunt vestes ⁊ alia ornamẽta si sunt necessaria ad quotidianu
ʒz
vsum nō cōfert̃ sed sunt vxoris ⁊ a prin
cipio tenuit donatio inter socrũ ⁊ nurũ. l. ex annuo. ff. de do. inter vi. ⁊ vx. ⁊. l.
si dos cũ sua gl. ff. ad. l. falci. Si vero nō
sunt necessaria ad qͦtidianũ vsum sed
sunt p̃ciosa. tũc illa qualia sunt debent
cōferri. l. illud vestimentũ. ff. de pec. nec
potest dici ꝙ morte sit cōfirmata donatio nō presumuntur donata. l
ʒz dicat̃
maritꝰ vester donat vobis istam coronam vel brocatum. sed ad vsum cōcessa. l. mortis in fi. ff. de dona. ĩter vi. ⁊ vx.
Similiter dic in factis ꝓ filia. l. cũ hic
status. §. oratio. ff. eo. ⁊ pro predictis fa
cit. l. fin. ff. sol. ma. ⁊ quod dicit Bart. in
l. si vt certo. ff. commo. Ang. tamen in. l.
si ex re dñi. ff. de stip. ser. per glossam ibi
positā determinat ꝙ vestes lugubres
date mulieribus efficiuntur ipsarum
de dote vero data filie filij ab auo ipsiꝰ
quomodo non sit communicāda vide.
s̃. dos. §. xxj.
¶ Vtrum expẽse facte a patre in pecu
*lio filij aduenticio sint communicande
inter fratres post mortem patris. Rñ.
secundum Barto. in. d. tract. ꝙ aut fuerunt necessarie vel ad perpetuam vtili
tatem. et tunc filio imputabuntur. l. fi.
.§. fina. C. de bo. que lib. ⁊. l. iubemꝰ ad
tre. nisi pater fecisset animo non repetendi. ar. l. si in area. ff. de condi. ind. ꝙ
si de animo nescitur tunc si sunt patrui
sumptus presumentur donati. le. si seruus. ff. de donatio. inter vir. et vxo. Si
sunt magni sumptus ita ꝙ excedāt fru
ctuum titatem: tunc videtur habuisse animum repetendi sicut si in causa
alimentorum vel simili expendisset. le.
nensenius §. preterea. ff. de nego. gest.
Secus si non excederent fructuum ti
tatem: quia tunc videtur donasse. ar. d.
l. fi. §. si aute
ʒz res. C. de do. que lib. in ex
pensis tamen quas facit vir in rebus
vxoris gratia fructuum querendorum
conseruandorum ⁊ colligendoru
ʒz sine
vlla distinctione sibi fa. l. fina. ff. de impen. ⁊ non repetet ab vxore vel eius he
redibus. Jn alijs autem si sunt modice
non repetuntur. l. omnino. ff. de impen.
Si sunt magne repetet. d. l. omnino vbi
alique etiam ponunt̃ exceptiōes quas
omitto quia parum ad nos. Sed in con
sciẽtia sequere ꝙ dixi si vero dicti sumptus nō fuerunt necessarij nec ad ꝑpetuam vtilitatem. sed solum ad fructuũ
vtilitatem tunc nō sunt communicādi.
onera pertinent ad eundem patrem
⁊ expresse. ⁊ etiam ide
ʒz diceñ. de eo qui
expẽdit in datijs ⁊ collectis cũ habeat
vsum fructum. l. si pendentes. §. sed ⁊ si
quid. ff. de vsufru. ⁊. l. ne stipendium
ff. de ĩpẽs. Nec ob. l. vnica. §. sed nec ob
impensas. C. de re. vx. ac. vir h
ʒz dotẽ
ꝓpter onera matrimonij. ideo non d
ʒz
grauari onere im pẽsarũ. Nec hoc erit
ĩ alio vsufructuario quia simpliciter h
ʒz
ex alia causa. vt ex cōtractu vel q̃si. his
concordat Bal. vbi. s̃.
¶ Vtrum patre obligāte se pro delicto
*filij sit totum computandum in ꝑte dicti filij post mortem patris. an de tota
hereditate cum alijs fratribus. Rñ.
Bald. vbi. s̃. ꝙ si pater hoc fecit ductus
naturali pietate sic omnes fratres debent pro parte sua sustinere. l. li. captus. ff. de capt. Sed si facit ex necessitate: puta dictante hoc statuto. vt not.
gloss. super Rub. C. de decre. decu. tunc
nascitur naturalis obligatio inter patrem ⁊ filium ex tali gestione negociorum eius que transit ad heredes ⁊ ideo
soluet de parte sua ⁊ non de communi.
l. igitur. ff. de lib. causa. ⁊ quod notant
doc. de eo qui cogitur soluere condẽna
tionem alterius. in. l. ij. §. fi. ff. de verbo.
oblig.
¶ Vtrum patre dante damnum in bo
*nis aduẽticijs filij teneant̃ fratres emẽ
|
re de cōmuni. Rñ. ẜm Bal. vbi. s̃. ꝙ aut
dilapidatio est solũ fructum: ⁊ sic nō te
nẽtur. d. l. cum oportet. Quod limita ve
rum quādo pater habet vsumfructum
in dictis bonis secus quādo ille qui le
gauerat prohibuit vsumfr. q̃ri patri q
pōt fieri. vt tenet gl. ĩ aut̃. vt liceat matri ⁊ auie. ⁊ ĩ aut̃. excipitur. C. de bo. que
li. quia tũc tenerẽtur. Si vero dilapida
tio concernit rei perpetuam deteriorationem vniuersali intollerabilem lesio
nẽ sic etiam tenentur. di. l. cum oportet
.§. sed cum tacitas.
¶ Vtrũ debitum contractum post mor
*tem patris ab vno fratru
ʒz sit soluendũ
de cōmuni. Rñ. Spe. ti. de in. q nō nisi
cōtractũ sit ratiōe cōis vtilitatis vel societatis. siłr nec dos d
ʒz solui de cōi nisi
sit versa in cōmunẽ vtilitatẽ. Jdem dic
de cōdẽnatione soluta per vnum ꝙ nō
solnetur de cōmuni nisi maleficiũ fecis
set ꝓ cōmuni vtilitate sciẽtibus socijs
⁊ acceptantibus in cōi eius vtilitate
ʒz:
sic esset cōmunis. ex quo spōte susceperũt lucrum habebunt ⁊ dānũ con
demnationis. Si vero ignoranter acce
ptauerũt lncrũ factum iniuste tunc socius auferret illud ⁊ satisfaciet. l. si igit̃.
ff. pro soc. ⁊ sic etiā ipse solus soluet cōdẽnationẽ etiam si essent socij omniu
ʒz
bonorũ ẜm Spe. vbi. s̃. ⁊ lic
ʒz de iure ex
quo cōmunicauit lucru
ʒz illicitum non
posset illud auferre nisi post cōdemnatione
ʒz. l. quod. n. ff. pro soci. Nihilominus quādo sacerdos iniunxit eivt satis
faciat illis quos lesit. intelligitur nō so
lũ litis. ↄtest. s
ʒz etiā sententia lata. ⁊ sic
preceptum sa cerdotis est sentẽtia
ẜm Host. in. c. fi. de sepul. similiter militās
militet de suo vel maritās filiamvel te
nẽs filium in studio faciant de suo nisi
aliter sit cōtentum inter eos. l. si socius
ꝓ filia. ff. pro socio. ⁊ recitat Bal. in. d. l.
si patruus. C. cōia vtri. iu.
¶ Vtrũ lucrũ q facit vnꝰ fratrũ cũ pe
*cunia hereditaria mercādo sit commu
nicādũ cũ alijs fratribꝰ. Rñ. ẜ
ʒz bal. vbi.
s̃. in. d. l. si patruus. aut fecit noĩe cōi
⁊ sic cōicabat aut fecit noĩe ꝓprio. ⁊ sic
nō cōmunicabit. l. titiũ ⁊ meuiũ. §. alte
rũ. ff. de admi. tu. ꝙ veꝝ est nisi sit tutor
vel curator alioꝝ fratrũ sic lucrũ q
fecit ex prĩa mercātia ẽpta de pecunia
cōi d
ʒz esse cōe. l
ʒz noĩe suo fecerit. Aliud
aũt lucrũ ꝙ fecit de pecunia emptionũ
iterata ⁊ noĩe suo erit suũ. ⁊ nōcōicabit.
Jdẽ dic de illo q̇ negociat̃ de pecunia
maioris aut ecclesie. vt in. l. siyt ꝓpōis.
C. de reivẽ. Sivero nescit̃ cuius noĩe fe
cerit tunc si continuauit negociũ solitũ
cum alio fratre mortuo supstitibꝰ filijs
fr̃isin ĩdiuisa
ʒz substantiā possidẽtibꝰ
sicvr̃ cōi noĩe fecisse. ar. l. nā ⁊ seruus. ff.
de nego. ge. §. si viuo. si vero fecit nego
ciationem insolitā sic p̃sumetur ꝙ noĩe
proprio nisi ex libro rationũ aliud appareret. concor. Bar. in. d. l. si patruus.
¶ Qũo ĩ dubio cognoscet̃ ↄ̃ctā societa
*tẽ tacitā ĩter fr̃es vł qͦscũ alios q̇ simł
stāt ita ꝙ oĩ a lucra sint cōicāda. Rñ. ẜ
ʒz
bal. ĩ. di. l. si patruꝰ. ꝙ uis nuliꝰ ip̃oꝝ
negociet̃. p̃t tñ ex actibꝰ apparere socia
lis effectꝰ sicut ẽ ĩter nodiles q̇ non faciũt q̃statuarias mercātias tñ q̃cũ sa
lar a q̃cũ dotes acq̇rũt ĩ cōi ↄferũtvñ
nemo pōt negare eos eẽ sociales actꝰ ex
q̇bꝰ p̃sumit̃ ĩtẽtio ⁊ volũtas vt dñt Jac.
de ar. Ri. ⁊ Ol. eiꝰ discipuli. Ad qualita
tẽ ergo acutũ ẽ recurrendũ. Nā in tali
bꝰ presumitur mens qualis ex actibus
colligi pōt. ar. l. duofratres. ff. acq̇. her.
⁊. l. reprehendenda. tu magis eo. C. de
insti. ⁊ substi. Siłr dico ẜm eundẽ Bal.
vbi. s̃. ꝙ presumitur contracta. si vnus
negociatur ⁊ alter quecũ sibi eueniũt
puta ex redditu prebende vel ex dotibꝰ ⁊huiusmodi pōit in cōmmuni ⁊ ita
faciũt hincinde. Jtẽ p̃sumitur societas
etiam ex actibꝰ ĩ vna mercantia vł arte
⁊ alter in alia. vt in aduocatis tabellio
nibus. Nam lucrorum ↄmunicatio societatis est ↄ̃ctio seu ĩchoatio. Similiter dicit idẽ Bal. vbi. s̃. ꝙ si vnꝰ h
ʒz curā
domus ⁊ alius esset aduocatꝰ. vł aliter
lncraret̃ ⁊ poneret in domũ vr̃ cōtracta
societas. Jdẽ dicit si vnus est maior ⁊
alter minor ⁊ pupillus h
ʒz tutorẽ q̇ cōicāt ⁊ ei cōicatur. Jdẽ dicit ꝙ si actꝰ sũt
|
vniformes societas restringitur tātum
ad questus q̇ ventũt ex ipsis s
ʒz in actibꝰ diformibꝰ ⁊ ĩ se varietatẽ habẽtibꝰ
presumit̃ societas gñaliter cōtracta nec
ↄsidero an vnꝰ plus lucret̃ ⁊ alter minꝰ
ĩ hac gñali societate. s
ʒz equaliter oĩa sũt
ꝑtiẽda. l. si sociꝰ ꝓ filia. ff. ꝓ so. vñ ꝓ cla
riori intelligẽtia no. ꝙ societas tacitavł
exp̃ssa aliqñ est oĩm bonoꝝ ⁊ tũc est qñ
expresse agit̃ ꝙ sint socij oĩ
ʒz bonoꝝvt ẽ
tex. in. l. iij §. j. ff. ꝓso. ⁊ ĩ. l. coiri. eode
ʒz et
isti tales cōicāt oĩa q̃ acquirũt ex quacũ
cā laborādovel negociādo siue ex do
natis siue ex legatis. siue ex hereditate
⁊ hmōi. Jtẽ stipẽdia q̃ dant̃ militibꝰ. l.
q̇ stipẽdia. C. ꝓcu. ⁊ salaria q̃cũ hñt̃
ex castrẽsi vł q̃si. l. cũ duobꝰ. §. idẽ papi
nianꝰ ałs ẽ lex. ff. ꝓ soc. ⁊ in isto casu fra
ter tenet̃ maritare filias alteriꝰ fr̃is ni
si ali expresse actũ sit. l. si sociꝰ ꝓ filia.
ff. ꝓ so. nō tñ tenet̃ cōicare q̃ acquisiuit
illicite ne tenet̃ ↄdẽnationẽ ꝓ sua
culpa alter ꝓmeruit. Aliqñ cōtrahitur
societas generaliter oĩs questꝰ vel que
stus ⁊ lucri q tantũ est dicere sicut oĩs
questꝰ. l. s
ʒz ⁊ si additiat̃. ff. eo. de qualo
quit̃. d. l. cohiri. cũ quin le. se. ⁊ isti cōi
cāt oĩa q̃ ꝓuentũt ex opera. i. solertia al
terius s
ʒz nō donationẽ simplicẽ siue cā
mortis vel legata vel hereditatẽ nec de
bita alteriꝰ nisi q̃ siũt cā questꝰ vel societatis. Aliqñ sunt socij certe rei. s. cōuiuendi viuunt ad vnũ panẽ ⁊ vinũ
vł certe negociationis vł lucroꝝ q̃ ↄsequũt̃ l
ʒz in diuersis negociationibꝰ vel
operibꝰ ex q̇bꝰ lucrāt̃ uis aliqñ alter
pōat operā alter pecuniā. aliqñ vtrũ
de q̇bꝰ. j. societas. j. Et ex predictis potes intelligere optime istam materia
ʒz.
¶ Pone ꝙ duo fratres iustici colentes
*terras vnꝰ habet silios scindẽtes terrā
alter nō qͦmodo diuidẽtur fructꝰ ꝓueniẽtes ex cultura. Rñ. ẜm Bal. in. d. l. si
patruꝰ ꝙ diuidẽtur ĩ capita. societas
respicit capita eoꝝ q̇ operas ponũt ĩ so
cietate istud limita verũ quo ad lucrũ
quod debetur persone. s
ʒz quo ad lucrũ
ꝙ debet̃ bobꝰ vel terre q̃ sũt cōra nō di
uidet̃ ꝑ capita s
ʒz in stirpes ẜ
ʒz eundem
Bal. in quodam cōsilio. ⁊ bart. in. di. l.
si patruus.
¶ Quid si sint duo fratres quoꝝ vnus
*posuit operā alter pecuniam in societatẽ ⁊ casu oĩa cōbusta sunt. Rñ. ẜ
ʒz bal.
vbi. s̃. ꝙ ille qui posuit operā tenet̃ alteri ad medietatẽ capitalis. ꝑ. l. cũ duobus. §. in coeũda. ff. ꝓ soc. ⁊ etiā ita tenet Jaco. de are. in. l. j. C. pro so. gl. in. d.
l. si patruus tenet ↄtrarium. Sed tu tene ꝙ dixi Societas. j. §. x.
¶ Vtrũ lucrum vxoris alterius fratris
*sit cōmunicandũ. Rñ. Bal. in. l. si vxorẽ.
C. de cōdi. inser. ⁊. d. Vbal. de perusio in
l. cũ duobus. ff. pro soc. ꝙ aut mulier ea
dem opera facit sicut homines in labo
rando ⁊ sic de ipsa debet habere partẽ
lucri ⁊ diuidetur in capita vt. s̃. dctm̃
est de filijs. aut vxor exercet aliqua
ʒz ar
te
ʒz vel mercantiam vel est obstetrix vel
chirurgica. ⁊ tũc si ponebant omnia lu
cra in communi ⁊ similiter vir cōtracta
est societas quia mulier cũ viro potest
cōtra here societatẽ ẜm eund em bal. in
d. l. si vxorem. ⁊ sic lucra erunt communis aut vxor tendebat separatu
ʒz lucrũ
vel ex alijs coniecturis patet ꝙ nolebat contrahere societatem tunc de ope
ribus cōmunibus ⁊ obsequialibꝰ q̃ fiunt mulieribus in domo ẜm qualitatẽ
persone vt facere lectũ cochinam. et hu
iusmodi nō potest lucrum consequi
tenetur operari in domo in qua recipit
alimẽta. vt in gl. l. sicut. ff. oꝑ. li. ⁊ bal.
in. l. gaio seio in fi. ff. de ali. le. ⁊ An. in
l. j. C. de legi. he. ⁊ in. l. si cũ dotem. ff. sol.
ma. ĩmo. si desisteret a talibꝰ obsequialibus operibus ⁊ parue extimatiōis ꝓ
pter facienda
ʒz arte
ʒz pars lucri talis ar
tis deberet cōmunicari viro ⁊ alijs fra
tribus ẜ
ʒz iudiciũ boni vtri ꝙ limitave
rũ nisi haberet alimẽta iure legat i.
tunc nō tenetur operari in domo dantiũ talia alimenta ẜ
ʒz Bald. ⁊ Ang. vbi
s̃. si autẽ vltra talia obsequtalia exerceretur ali artẽ ⁊ipsis lucratur potest
sibi retinere tan propriũ ⁊ non cogitur cōmunicare ꝙ no. pro ĩtelligẽtia eo
rum que dico. j. vxor. §. ij. ⁊ quod dixi de
|
vxore idẽ dic de filiabꝰ alteriꝰ fratris
excepto ꝙ acquirẽt patri ⁊ solũ illud lu
crauerit eis aduenticium.
¶ Vtrũ fratres q̇sunt socij oĩm bonorũ
*si vnus eoꝝ habet filias possit eas dotare de cōmuni. Rñ. Spe. t
ʒz ꝙ nō nsi sit
pactũ inter eos ꝑ. l. si socius ꝓ filia. ff. ꝓ
soc. Jdem tenet Pe. de peru. in. xiiij. li.
cōsiliorum cōtrariũ tenet Bal. in cōsil.
q incipit factũ tale. d. Vbal. in. d. l. cu
ʒz
duobꝰ arguens pro ⁊ contra finaliter
dicit ꝙ quilibet pōt adherere cui parti
voluerit. s
ʒz iudi. meo. j. opi. videtur verior quādo nō sunt socij oĩm bonorum
s
ʒz qñ sũt socij oĩm bonoꝝ vera ẽ s
ʒz opi.
⁊ ẜm hoc ↄcord. p̃dictos. vt. s̃. xxvij. §.
¶ Quid si vnus fratrũ dotauit filias al
*terius fratris sciẽtis ⁊ patientis. Rñ. ꝙ
poterit repetere dotes vtiliter gessit
negociũ. Nec ob. ꝙ extraneus dotādo
filiā alteriꝰ vr̃ donare dando dotem. l.
ex morte. C. de pac. ↄuẽ hocverũ quā
do solus hoc facit. Secꝰ si cũ parte simł
faceret ⁊ ita cōsuluit bal. in. d. consilio
vbi. s̃. hoc intellige qñ nō est contracta
societas oĩm bonorum vt. s̃. pt
ʒz.
¶ Vtrũ cũ fratres stāt simul post mor
*tẽ patris ⁊ vnꝰ de fructibus laboꝝ suo
ru
ʒzvel de alijs bonis posuit in domo ꝓ
communi victu possit repetere ill plꝰ
in diuisione. Rñ. d. Vbal. vbi. s̃. ꝙ illi q̃
extāt sunt sui nisi cōtracta sit societas ĩ
illis. Si aũt sunt cōsumpti tũc si inter
eos erat cōtrac ta societas cōuiuẽdi:
viuebāt ad vnũ panẽ ⁊ vinũ tunc non
habetur cōsideratio ad illud plus
societatis iure cōsumpti intelligunt̃ vt
est casus. in. c. si duo fratres de fratribꝰ
de no. bñ. inue. in. vsi. fe. ⁊ hoc nō ratione fraternitatis vel cohabitationis s
ʒz
communis mense. secundũ bal. in. d. c.
si duo ꝙ no. quia quotidiana in fratribus quorum vnus habet maiorem familiam altero si vero societas conuiuẽdi non erat inter eos puta quia vnus
minor inter quos non contrahitur. l. et
in conditionibus §. fi. ff. pro socio vł al
ter furiosus vel prodigus cui erat inter
dicta administratio vł monachus ⁊ similes ⁊ tũc expense nō imputantur in
ter fratres que sunt facte ꝓ alimẽtis ni
si protest etur ꝙ non intendit donare. l.
nẽsenius. ff. de ne. ge. vel nisi reddicꝰ
cōmunes erāt sufficientes ad alimẽta
sed conseruabat frumẽtum vt meliꝰ vẽ
deret. vł naturali charitate nō tene
batur alimẽtare ar. l. fi. ff. de pet. he.
ẜm bal. in. l. filie cuius. C. fami. her. Jtẽ qñ
ille qui fecit impẽsas erat pauperiorvt
no. in. l. alimẽta. C. de neg. ge. ꝑ Ja. bu.
⁊ bal. ṗma charitas incipit a seipso.
l. p̃ses. C. de ser. ⁊ aqua. ⁊ sic bal. in. l. pa
terno. C. de ne. ge. tenet de rusticis quo
rũ vnus multa posuit in domo pro ali
mẽtis ꝙ potest petere quādo filijs alimentatis non erat opere aliquales cor
respondentes alimentis communiter rustici sunt pauperes quorum oculus est porcellus. vt dicit glo. in. l. illici
tas. de of. presi. ⁊ raro habent pecunias
vt dicit bal. in. l. idem. C. loca. Jdeo non
presumitur donare cu
ʒz ipse non habet
superflua ꝙ no.
¶ Vtrum cum vnus fratrum ponit lu
*cra sua pro reparatione communis pa
trimonij. vel emit boues pro collendis
possessionibꝰ communibꝰ possit ill re
petere. Rñ. d. vbal. vbi. s̃. ꝙ sic expresse
ꝑ tex. in. l. ex duobus. ff. de ne. ge. ⁊ bal.
in. l. filie. C. fami. herc.
¶ Sunt duo fratres vnus legitimus
*alius spurius qui societatem contrahunt omnium bonorum invita patria
ipsorum. queritur an moriente patre
eius hereditas transeat etiam ad spurium. Rñ. Bal. in. l. j. C. pro soc. ꝙ sic nō
vi succesionis vel relicti. sed iure societatis. ꝙ not. ꝓ cautela tu qui vis spuriũ succedere in hereditate cũ legitimo
vt facias eos contrahere societatem in
simul oĩm bonorum.
Pecunia
aliquādo capitur largissi
me pro oĩ re mũdi. j. q. iij.
ꝑ totũ. ⁊ in. l. nominis. ff. de ver. si. dicitur nominis pecunie appellatiōe rẽ significare proculus ait vbi gl. rem. s. om
nẽ que sit vel esse possit in patrimonio
⁊ sic rei appellatio latior est pecunie
|
vt. l. rei. ff. e. res sacre ⁊ liber homo q̇
nō pñt esse in patrimonio sunt res ⁊ nō
pecunia s
ʒz stricte ⁊ ꝓprie pecunia recipitur pro pecunia numerata. xiiij. q. iij.
c. primo secundo ⁊ tertio ⁊. ff. de leg. j. l.
talis scrip. in prin. ẜm ẽt quatuor magi
stros expositores regule beati Frā. pecunia accipitur ꝓ oĩ re q̃ quis vtit̃ ad
aliquid ꝓ p̃cio dando vñ dicũt ꝙ nō l
ʒz
fratribꝰ minoribꝰ aliqua recipere quibꝰ vtātur ꝓ precio ad aliqua emenda.
De pecunia ⁊ q̇d illiꝰ appellatiōe
veniat bar. in. l. cogi. in prin. ff. ad treb.
⁊ est res mobilis q̃ seruādo seruari non
pōt no. idẽ bar. ĩ. l. j. §. fuit quesitũ. ꝟ. ex
hoc die. e. ti. saly. ĩ. l. curatorẽ ꝟsi. tñvnũ
scias. C. de in ĩteg. resti. mi. bal. ĩ. l. iij. ff.
ad mace. Alex. in. l. singularia col. ix. ff.
si cer. pe. Ro. sing. 103. inci. tu hẽs ⁊ frā.
de cer. sing. lix. inci. pecunia est.
¶ S
ʒz pone ꝙ aliquis vult dare fr̃i mi
*nori aliquā rẽ q̃ frater nō indiget nunquid poterit eā recipere vt vẽdat. ⁊ de
p̃cio aliā necessariam emat. Rñ. ꝙ non
sic cẽt recipere pecuniā s
ʒz bñ pōt eā
recipere aĩo nũ eā distrahẽdi ip̃e sed
procuratorio ordinis assignādi vt ipse
eā vẽdat vł ĩ necessariā cōmutet sic
nũ est pecunia q̃ prohibetur in regula recipi diu est in manu eiꝰ. s
ʒz post est assignata ꝓcuratori. Car. ꝟo ĩ cle.
exiuit. §. porro de. ꝟ. sig. dicit ꝙ hodie
denarius et pecunia pro eodem accipiuntur. ⁊ sic exponit verbu
ʒz vel pro. i.
in predicta regula minorum vt sit sensus non recipiant denarios vel. i. pecuniam prohibendo cuiuscun generis moneta
ʒz sed magis placet opi. qua
tuor magistrorum.
¶ Vtru
ʒz mutuans. x. in auro teneatur
*recipere in argẽto tm̃ ipso inuito vel in
diuersa forma puta florẽtinos ꝓ senen
sibus mutuatis. Rñ. Pa. in. c. to de iu
reiurā. colligẽdo mẽtẽ Bar. in. l. paulꝰ
ff. de sol. aut mutuauitdecẽ libras ĩ. iiij.
florenis. ⁊ tũc sufficit restituere decem
libras ẽt ĩ alia moneta. vr̃ extimatos
illos florenos ꝓ. decẽ libris vẽdidisse si
cut dicimꝰ ĩ dote cũ tradit̃ extimata. l.
cũ dotẽ. C. de iur. do. ⁊ idẽ dic ĩ deposito
aut fuit dictũ mutuo vł depono decẽ li
bras in florenis ⁊ volo mihi restitutio
nẽ fieri ĩ florenis tũc ⁊ periculũ ⁊ ↄmodũ ꝑtinet ad debitorẽ seu depositariũ.
vñ tenet̃ restituere in florenis ẜ
ʒz extimationẽ exñtem tꝑe solutiōis fiẽde ar.
d. l. cũ dotẽ. Aut fuit simpłr factũ mutuũ puta mutuo tibi cẽtum florenos ⁊
tũc si eẽt passurꝰ aliquod dānũ recipiẽ
do in alia forma nō tenet̃ recipere. di. l.
paulus. Siꝟo nullũ dānũ ẽ passurꝰ. Si
vult restituere in eadẽ materia s
ʒz ĩ alia
forma puta florẽtinos ꝓ senẽsibus sic
recipere tenetur. vt in. d. l. paulꝰ. si alia
materia nō tenet̃ recipere mutuũ d
ʒz
restitui in eodẽ genere ⁊ eadẽ bonitate
vt in. l. cũ q̇d. ff. si cer. pe. ⁊ ali ꝓ alio in
uito creditore solui nō pōt. l. ij. ff. si cer.
pe. Consuetudo tñ ẽ vt soluatur ĩ alia
materia ⁊ seruāda ẽ: vr̃ actũ ꝙ ẽ ↄsue
tũ. l. ꝙ si nollit. §. dassidua. ff. edi. ed. ⁊
ↄsuluit Old. Jn deposito aũt ↄsidera si
fuit actũ vt pecuniā cōfunderet cũ sua
⁊ idẽ dic ꝙ de mutuo: aut teneret separatā. ⁊ sic eam reddet ⁊ nō aliam in for
ma aut materia vide ĩ. l. in nauẽ. ff. loc.
Pedagium
dicitur a pedibꝰ datur.
n. a trāseuntibus in lo
cis constitutis a ṗncipe vel ab eo q̇ hʒz
suꝑ hoc auctoritatẽ guidagiũ ꝟo dat̃
ꝓ ducatu ꝑ tertā alicuiꝰ vt securiꝰ va
dat. Salinariũ aũt dat̃ ꝓ falevt. f. possit
emere vł vẽdere. Hec hñtur in. c. suꝑ qͦs
dā de ver. si. glo. Vnde pedagiũ ideʒz si
gnificat ꝙ vectigal. vt no. dñs Pe. an
cha. in. c. de censi. li. vj. ⁊ soluit̃ quā
do solum ꝓ transitu persone vt ferrarie. Aliquando pro rebus quas quis
defert nō vsus sua causa. Tributuʒz est
ꝙ prestat fisco. ⁊ idem est ꝙ census vel
pensio.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ pedagiu
ʒz
d
ʒz solui in mari sicut ĩ terra si sit impositũ per dominum maris. no. Bal. in. l.
iij. col. pe. ver. ex quo ergo no. C. nau.
feno. Ang. in. l. fi. ff. devsur. ⁊ Jo. de pla.
in. l. diligẽter. C. de aqueductu. li. xij. et
d
ʒz dominꝰ soluere ꝓ suis famulis. bal.
|
no. in. l. vsurpationem. C. de vecti. et cō.
per. l. si quis pro vxore. C. de dona. inter
vi. ⁊ vxo. ⁊ dicitur fraudari per transeũ
tes per viam non rectam Bald. not. in
alle. l. iij. col. pe. versiculo sexto. no. C. de
nauti. fe.
¶ Quis pōt imponere pedagia guida
*gia ⁊ salinaria. Rñ. ꝙ ṗnceps vel rex ro
manoꝝ. aut ille cui a lateranẽsi cōsilio
fuit ↄcessũ vł q̇ ex lōga cōsuetudine de
qua nō extat memoria ĩ ↄ̃riũ hoc h
ʒz vt
no. ĩ. d. c. suꝑ q̇busdā. Alias nō habẽtes
autoritatẽ ab aliquo p̃fatoꝝ exigentes
sunt excōicādi de censi. ĩnouamus. ⁊ de
iure ciuili sũt ꝑpetuo exilio dānādi. C.
no. vectiga. ĩsti. nō po. l. vlti. Sed hodie
ex qͦ ciuitates italie habẽt meꝝ ⁊ mixtũ
imperiũ obtinuerũt de facto vt imponere possũt ista pedagia vt no. Jo. An.
⁊ pa. ĩ. d. c. super q̇busdā. Alij aũt qui de
facto imponũt seu imposita exigũt nisi
habeāt autoritatẽ ab aliquo p̃dictoru
ʒz
rapinā cōmittũt. Similiter non sufficit
ꝙ maior pars ciuitatis consentiat: sed
op
ʒz ꝙ maior pars p̃sertim eoꝝ quibus
tāgit ẜm do. Gaspa. cald. ĩ. c. fi. de ma. et
ob. facit. l. in cōcedendo ff. de aqua plu.
ar. Regula. Q oẽs tāgit li. vj. ⁊ sic p
ʒz q̃
est causa efficiens.
¶ Vtrũ p̃fata pedagia possint imponi
*ab habentibus potestatẽ sine iusta cā
q̃ pōt dici cā finalis seu formalis. Rñ.
ẜm Ray. ꝙ nō ⁊ exigẽs cōmittit rapinā
si sine legitima cā imponit. ⁊ cā legitima ⁊ iusta sunt publice necessitates q̃s
Bar. in. l. vniuersi. C. de vecti. appellat
stipẽdia pōtes: publice domꝰ defensio
strate ⁊ hmōi. facit. c. si quis romipetas.
xxiiij. q. iniuncto. c. innouamꝰ de treu. ⁊
pa. ⁊ in. c. peruenit. ⁊. c. cũ apostolus. de
cẽ. ⁊. l. vectigalia. ff. de pub. et ibi ꝑ doc.
¶ De q̇bꝰ debent solui pedagia. Rñ. ꝙ
*solũmodo de his q̃ cā negociatiōis vel
mercimonij deferunt̃. C. de vecti. l. oĩm.
vnde de his que quis facit portare pro
necessitate ad vsum sue vite et familie
nō pōt exigi pedagiũ ⁊ nec valet ↄsuetudo ĩ ↄ̃riũ ẜm host. Ber. ĩ. d. c. suꝑ q̇bus
dā. immo vult lex vniuersi. C. de vect. ꝙ
decapitet̃ q̃ de rebꝰ ad ꝓpriũ vsum vel
gr̃a ruris colẽdi vł ad se defendẽdũ em
ptis vł delatis exigit pedagiũ. vñ ĩ his
fraudātes nō peccāt. S
ʒz attẽde ꝙ aliquando pedagiũ r etiā collecta q̃ posset ĩponi suꝑ hmōi in suos subditos ⁊
sic nō liceret fraudare quādo ex legitima cā imponitur. sed forẽses non tene
rentur ⁊ hec dicitur causa materialis.
¶ A q̇bus pñt exigi pedagia. Rñ. ꝙ ab
*oĩbꝰ exceptis clericis ecclesijs ⁊ alijs ec
clesiasticis ꝑsonis ⁊ si q̇s a talibꝰ exigit
ꝑ sevel ꝑ ĩterpositam ꝑsonā si est perso
nasingularis excōicatꝰ est ip̃o facto. Si
collegiũ vł vniuersitas ciuitatis castri
vł ville subijcit̃ ĩterdicto donec restituerint extorta. Jntellige dũmodo prefati
nō cā negociatiōis deferāt hec habent̃
ĩ. c. . de cẽsi. li. vj. Et qũo ĩdirecte pos
sint exigi vide. s̃. immunitas. §. xxxviij.
cum. iij. §. seq.
¶ S
ʒz q̇d de ĩponentibꝰ noua pedagia
*sine autoritate legitima vel augmẽtan
tes antiqua vel exigẽtes ĩiusta siue ex
cā efficienti. siue ex cā fi. vel materiali.
Rñ. ꝙ raptores sũt ⁊ tenent̃ ad restōnẽ
eis ex q̇bꝰ extorserũt vł eoꝝ heredibꝰ si
sciũt eos vel saltẽ pauꝑibꝰ si eos ignorant ⁊ hec de necessitate p̃cepti. c. si res.
xiiij. q. vj. ⁊ hodie ꝑ ꝓcessum curie sunt
excōicati excōicatiōe papal. vt. s̃. excōicatio. v. casu. xx.
¶ Vtrũ fraudātes pedagia vel guida
*gia peccẽt ⁊ teneant̃ ad restōnẽ. Rñ.
ẜm cōiter doc. in. d. c. innouamus ⁊ maxime
Pa. ꝙ sic si sunt legitima autoritate im
posita vel ita antiqua ꝙ de eiꝰ ĩitio nō
extat memoria etiam ẜm hosti. si cā nō
est expressa a ṗncipe cũ ea concessit im
poni posse. Et etia
ʒz si ille q̇ recipit non
facit id ꝓ quo p̃sumit̃ ꝙ sint cōcessa dũ
mō nō cōstet ꝙ ꝓpter illud fuerit ĩposita ⁊ sic trāseũt cōiter doct. S
ʒz ego dico
ꝙ vbi imponẽtes alia pedagia nō laborāt loco ⁊ tꝑe ꝓ vniuersali vtilitate.
sc
ʒz viaꝝ pōtiũ saluatiōe ꝑsonaꝝ ⁊ rerũ
iuxta suũ posse ad q tenentur ẜm archid. in. c. si quis romipetas. xxiij. q. iij.
nō peccāt qui ea defraudant sine men
|
datio tamẽ ⁊ periurio. nec tenent̃ ad re
stitutionẽ. Nec etiā credo peccent mor
taliter fraudantes uis p̃dicti laborẽt
in p̃dictis ꝓ loco ⁊ tꝑe. Ratio cōiter
sic instituunt̃. s. statuimus ꝙ q̇libet soluat ⁊ c. sub pena cadẽdi in cōmissum si
aliter inuẽtꝰ fuerit. Et iō istud statutũ
nō obligat ad mortale vt. s̃. dixi in obe
diẽtia. §. j. nec etiā ad penā vt t
ʒz gl. in
c. fraternitas. xij. q. ij. nisi post ↄdẽnatio
nẽ. si obijcias ꝙ dānificant̃ gabellas
ementes ad hoc. Rñ. ꝙ suũ dānũ ita
⁊ sub ista cōditiōe emũt vt vigilẽt alias
sibi imputet̃. Si ꝟo statutũ ex quo imponunt̃ esset p̃ceptiuũ sic haberet locũ
q cōiter tenẽt doc. Si aũt nō sunt legi
tima autoritate imposita. tũc extranei.
s. q̇ nō sunt subditi talibꝰ ĩponẽtibꝰ nō
peccāt nec in aliquo obligant̃. Aduerte
tñ pedagia nostri tꝑis sunt cōiter illicita. Vnde nisi ꝓbẽt legitime imposita debemꝰ p̃sumere iniusta. c. . de cẽ
si. li. vj. ergo ante probent esse legitima stabo in presumptione iuris sc
ʒz ꝙ
sint iniusta ⁊ sic non tenear soluere. Et
sic not. ꝙ noua pedagia siue augmẽtationes factas nullus potest exigere nisi sit certus ꝙ sint imposita ⁊ ab haben
te autoritatem imponendi et ex legitima causa ex quo ius presumit omnia
fore iniusta. Veꝝ est ꝙ subditus qui co
geret̃ ad ip̃a exigẽda excusaret̃ ĩ dubio
ꝓpter bonũ obediẽtie. s
ʒz nō illi qui volũtatie ea exigunt. Nec excusarẽ eos a
mortali peccato bñ de hoc aduerterẽt
si ea volũtarie exigerent. Alias hoc nō
aduertẽdo. s. ꝙ ius p̃sumat iniusta nisi
q̃tenꝰ probent̃ legitima nō peccat mor
taliter sed ad minꝰ tenebunt̃ ad restitutionẽ exactoꝝ si postea inuenient̃ nō
fuisse legitima. Subditi ꝟo obligāt̃ ẜ
ʒz
formā statuti in eorum p̃iudiciu
ʒz be
ne poterunt pedagia imponere vt no.
pau. in. d. c. innouamus potiꝰ tũc r
collecta pedagiũ. Quod limita verũ
quādo ꝓpter bonũ reipublice fuerunt
imposita aliter nō obligant̃ nisi qui cō
senserũt vt in regula quod omnes tan
t. li. vj. Jtem nec extranei nec subditi
obligant̃ qñ sunt imposita ex certa cā
⁊ cōstat etiam ab habẽte ptātẽ imponẽ
di ⁊ ille q̇ exigit seu exigere facit nō im
plet cā
ʒz ꝓpter quā sunt ĩposita ĩmopec
cat mortałr ⁊ restituere tenet̃: causa
cessante cessat effectꝰ de app. c. cũ cessan
te sane intelligẽdo. s. loco ⁊ tꝑe debito.
nō semꝑ sed ꝓ semꝑ illud tenet̃ facere ꝓ quo est pedagiũ ĩpositũ. ⁊ hec oĩa
intellige nisi in nō soluẽdo talia pedagia immineret aliq scādalũ tũc indistincte teneret̃ q̇libet ad ea soluenda
cōsulo ergo cōfessoribꝰ ꝙ videāt decreta. d. pedagioꝝ vt possint bonũ iudiciũ
dare. vtrũ sint obligatoria ad culpā vel
ne. Jtẽ dic ꝙ nimis grauati alijs impo
sitiōibꝰ vel qñ gabelle sunt nimis graues ⁊ sine necessitate nec ad vtilitatem
communis possunt fraudare sine peccato. similiter qñ ĩponẽs nō h
ʒz iustum
titulum dominij.
¶ Vtrum xp̃iani teneant̃ soluere peda
*gia saracenis ⁊ alijs infidelibus. Rñ.
ẜm Host. ꝙ nō tenent̃ nisi solũ ad hoc
vt sustineant̃ in transitu ꝑ eos. ⁊ placet
mihi opi. l
ʒz alij ↄ̃riũ teneāt ⁊ male. tum
xp̃iani nō tenent̃ ad eorum statuta.
Limito tñ nisi exp̃sse ex pcō volũtarie
ↄuenissent cũ eis ad soluẽdũ. Nā tũc si
ipsi seruāt fidẽ xp̃ianis. xp̃iani tenent̃
eis seruare. xxij. q. iiij. innocẽs ⁊. xxiij. q.
j. noli. his cōcor. Arch. in. d. c. si quis romipetas.
¶ Vtrũ exigentes pedagia sua exigere
*faciẽtes teneantur itinera tene secura.
Rñ. Bal. ĩ. l. j. de vsi. feu. ti. de his q̇ feu.
da. pos. ĩ. §. abbatissa. ⁊ ĩ ti. de pa. iu. fir.
.§. cōuẽticulis ꝙ sic. Vñ addit ꝙ si fiũt
aliq̃ robarie in eorum curia vbi exigũt
pedagia a trāseuntibus tenent̃ aut robariam restituere aut malefactorẽ exhi
bere. l. ne quid. ff. de ĩcẽ. rui. nau. ⁊ ꝙ teneant̃ ad restitutionẽ in integrũ de spo
liatiōe intelligo verũ qñ ex defectu eorum venit nō faciẽdo q facere tenent̃.
xxiij. q. ij. dñs ⁊. q. v. administratores. et
C. de ap. l. si appellationẽ ⁊ sequit̃ hos. ⁊
arch. in. d. c. si q̇s romipetas. nō tñ tenet̃
exactũ in pedagio restituere ẜm. host.
stricte ⁊ proprie est dũtaxat il
la que est corporis afflictiua ⁊
iō appellatiōe pene nō venit pẽa pecu
niaria vel extra corpꝰ ẜm. Pa. in. c. ĩter
alia de immu. ec. ⁊ ibi est tex. vbi r ↄfu
giẽs ad ecclesiā nō dʒz ↄdẽnari ad penā
⁊ tñ postea dicit ꝙ legitime puniẽdus
vbi est gl. puniẽdus. s. pecunialiter dũtaxat vel alia pena p̃ter corporalẽ. xvij.
q. iiij. reũ. ⁊. c. id ↄstitui. sʒz large accipit̃
pro oĩ eo q minuit de patrimonio vel
priuat ab aliquo legitimo. Ge. tñ ĩ. c. fi.
de elec. lib. vj. dicit ꝙ cōstitutio proprie
est penalis q̃ priuat iure quesito vt in
c. si religiosus. e. ti. ⁊ li. ⁊ ita pena ẽ q̃ pu
nit ⁊ vindicat quod quis cōmisit. vt ĩ
c. pnĩa de. pe. di. iij. vide in. c. dispẽdia.
de rescri. eo. li. ⁊ illa lex est penalis proprie q̃ pro vindicta ledit vel in persona
vel in alio quesito. vt in. d. c. dispẽdia.
¶ Vtrũ cũ q̇s petit interesse q passus
*est vel ꝙ restituat̃ iniuste abltatũ penā
petat. Rñ. ꝙ si ille a qͦ petit eam habuit
rẽ quā petit tũc nō est pena nec ex ꝑte
actoris. nec ex ꝑte rei. S
ʒz si eam nō habuit puta petit̃ interesse tũc ex parte
rei est pena s
ʒz non ex ꝑte actoris. Si ve
ro peteret̃ ꝙ actori nō abest nec reo aduenit sic est pena ex ꝑte vtrius. ⁊ ideo
solum quando est pena ex ꝑte vtrius
vel saltẽ ex ꝑte actoris h
ʒz locũ illud q
r ꝙ pena nō est soluẽda in foro anime
nisi post cōdẽnationẽ in glo. xij. q. ij. fraternitas q no. facit ad multa elicitur a
Pa. in. c. finem. de dolo ⁊ contu.
¶ Quotuplex est pena. Rñ. vj. prima r
*canonica vel legalis q̇ ĩponit̃ a iure canonico vel a. ll. de qua in. c. statuimus.
xvj. q. j. ⁊ hec pōt exigi tā a clericis a
laicis ẜm pañ. in. c. dilecti. de arbi. facit
c. si quis cōtumax. ⁊. c. se. xvij. q. iiij. nam
q fit lege ꝑmittẽte nō est pctm̃. xxiij. q.
iij. qui peccat. l. gracchus. C. de adult.
¶ Sed q̇d si non peccat tenet̃ ne in foro
*aĩe illam so luere. Rñ. ꝙ aut imponit̃ ip
so facto ⁊ sic ẜm bal. in li. de vsi. feu. ĩ ti.
de feudo sine culpa nō amittẽ. ꝙ l
ʒz non
sit necessaria sententia ad esse: est tamẽ
necessaria ad executionem esse ⁊ sequit̃
Archi. ĩ. c. felicis. de pe. li. vj. vbi dicit ꝙ
l
ʒz etiā talia bona trāseāt ĩ dñiũ fisci ⁊
sinant eẽ criminosi sicut ĩ bonis heretici ⁊ illiꝰ q̇ cōmisit crimẽ lese maiestatis
etiā sine snĩa. Tamẽ necessaria est post
modũ que declaret eũ criminosum ante excussio fiat bonorũ vel alia executio. facit glo. in aut̃. de incest. nup. §. j. ⁊
in. c. qui ẜm. ll. in fi. de here. lib. vj. facit
q no. Bal. in. l. iubemus. §. economus.
C. de sac. san. ecc. ⁊ Bar. in. l. diuus. la. ij.
ff. cust. ⁊ exhi. reo. ⁊ But. ĩ. l. raptores.
C. de epi. ⁊ cleri. vbi volũt ꝙ requiritur
processus declaratorius persone bānite ante deueniatur ad excussionẽ bonorum. l
ʒz ĩpso iure sint confiscata. Jtem
gl. in aut̃. de. tab. §. pe. q̃ vult ꝙ licet tabellio a iure sit priuatus officio tñ sine
sententia hominis valent instrumẽta.
Et hoc sequitur pañ. in. c. cũ nō ab hoĩe
de iud. S
ʒz limitat verũ nisi factu
ʒz esset
notoriũ: ĩ certis nō est opꝰ ↄie cturis.
Jntelligo ita notoriũ ꝙ nulla possit ter
giuersatiōe celari. Et ex hoc p
ʒz ꝙ in foro aĩe nō tenet̃ eā soluere ante sentẽtiā
nec etiā l
ʒz sit notoriũ ante fiat excussio dictorum bonorũ nō tenetur illa
exhibere nisi sibi precipiat̃ vł ab eo pe
tātur cui competũt. Nec quis posset ea
auferre nisi precedat sententia declara
toria vt p
ʒz ꝑ ea q̃ dixi. s̃. asassinꝰ. §. vlti.
Sed hic aduerte ꝙ quando talis pena
applicat bona alicuiꝰ alicui puta fisco
vel alteri ipso iure ꝙ l
ʒz talis añ snĩam
nō teneat̃ vt dixi dare tum poterit ea tĩ
tulo oneroso in aliũ transferre ne fru
ctus etiam talis rei. Ratio si cōdemnaretur per sententiā fiscus vel ille cui
fuerant applicata. vẽdicaret ea a quocũ cu
ʒz fructibus medij temporis. nec
teneret̃ restituere preciũ nisi aliquid lo
co p̃cij inueniat̃ apud alienātẽ vel ip̃m
preciũ. vt in. d. §. j. ⁊. c. cũ. ẜm. ll. facit. l. si
cũ dotẽ. §. vlt. cũ. l. se. ff. sol. mat. Et iō ne
sint cā damni illiꝰ cui alienat non pōt
secundũ conscientiā ⁊ etiam sine pecca
to mortali. nisi alien asset ꝓ necessitate
vite vt pro comedendo ⁊ hmōi. quia ar
gumento eorũ que nota. Bar. in. l. post
|
l. post. ff. de don. talis administratio bo
norum necessaria vt est supradicta non
est p̃fatis interdicta sed solum voluntaria. alleg. l. reo. ff. de sol. l. peto. §. p̃diũ. ff.
de leg. ij. ⁊. l. alienationes. ff. fa. her. nisi
alias esset soluẽdo ꝓ dāno dato. vel nisi et reuelaret cōditionem rei ita esset si
modo tale delictum ꝓpter q sua bona
sũt fisco applicata potest aliquo modo
ꝓbari. S
ʒz si esset totaliter improbabile
posset alienare etiā titulo oneroso. Titulo aũt lucratiuo alienare bñ posset.
Et sic intellige ⁊ limita Bal. vbi. s̃. ⁊ in
d. c. economꝰ. ⁊ Pau. ĩ. d. c. cũ nō ab homine. ⁊ Jo. an. in. c. ꝓ humani de homi.
lib. vj. ĩ nouella. Si vero pena nō imponitur ipso facto sed venit imponẽda. sic
similiter non tenet̃ ante cōdẽnationẽ. l.
eius que delatorẽ in prin. ff. de. iure fisc.
⁊ ante cōdẽnationẽ pōt disponere qũocun vult eiꝰ est res sua l
ʒz possit ea
priuari. Et no. ẜm Bar. in. l. fi. ff. de pe. ⁊
in. l. in honerarijs. ff de ac ⁊ obli. ꝙ hec
pena in iudicio nō pōt exigi post annũ
sed solum. j. annum post quis eā incurrrit. Et hoc intellige qñ ẽ mere pena
tam ex parte rei licet fallat in aliquibꝰ
casibus de quibꝰ vide gl. in. l. in honorarijs predicta. ⁊ ẜm hoc tene glo. in. d.
c. fraternitas. ⁊ istud serua licet aliqui
aliter sentiant ⁊ male.
¶ Vtrũ ad incurrẽdā penā que ipso fa
*cto ĩponit̃ negatiue requirat̃ monitio.
Rñ. Jnn. in. c. extirpāde. de p̃bẽ. ꝙ nō in
currit̃ añ monitionẽ. Pa. ibidẽ t
ʒz ꝙ nō
requirit̃ sed ipso facto incurrit̃. est gl. in
l. j. C. de his qui. vt ĩdi. ꝓ qua Bar. in. l.
in cognitione. ff. ad silleia. ↄcludit ꝙ pe
na apposita nō vindicāti mortẽ defũcti
ipso facto ĩcurrit̃ quo facultatẽ habuit
vindicādi ⁊ nō vindicauit. Est etiā gl. ĩ
cle. j. de here. ⁊ bonus text. in. c. cupiẽtes
post prin. de elec. lib. vj. S
ʒz tu cōcorda.
ꝙ opi. Jnno. quā etiā t
ʒz Jo. an. in. c. l
ʒz.
de elec. li. vj. ⁊ multi alij: est vera qñ ius
nō prefigit terminũ. opi. vero pa. ⁊ bar.
ĩtelligit̃ vbi ius p̃figit terminum quia
tunc terminus interpellat pro homine.
c. potuit. de loca. ⁊ sic cōcordat Gemi. in
d. c. licet. Sed vbi ius imponit penā affirmatiue ip̃o facto. sic nō requirit̃ monitio. Et nota ꝙ tũc r imponi pena ne
gatiue qñ ponit̃ cōtra omittẽtẽ siue nō
faciẽtẽ q facere tenet̃. Affirmatiue ꝟo
ponit̃ qñ infligit̃ cōmittẽti seu facienti
aliq̇d ꝙ nō est faciendũ. q bene no.
¶ Vtrũ pena imposita a iure in vno vi
*deatur posita in alio quādo illa duo in
iure equiparant̃. Rñ. ꝙ sic ꝑ tex. cũ glo.
in. c. si post in fi. de elec. li. vj. facit gl.
in. c. j. de postu. p̃la. q̇ dicit ꝙ dispositio
etiā penalis cōcepta in electiōe ꝓcedit
etiā in postulatione ꝑ postulatione
ʒz
ꝑuenit̃ ad electionẽ. l. oratio. ff. de spon.
sequit̃ hoc Pa. in. c. de multa. de p̃bẽ. et
in. c. fi. de mutu. peti. Sed ego in fauorabilibꝰ habeo ꝓ indubitato ꝙ disposi
tio cōcepta in vno extendatur ad aliud
quādo equiparat̃ ꝑ aut̃. item si quis liberos. C. de natu. lib. vbi pr̃ vnũ filium
naturalẽ in aliquo legitimo documẽto
appellās simpliciter filiũ naturalem le
gitimasse vr̃ oẽs alios filios naturales
qui cōfratres sunt habẽt eandẽ cōditionẽ. Sed quo ad penā est gl. singu. in
cōtrariũ. in. cle. j. de cōsang. ⁊ affi. q̃ dicit
ꝙ pena apposita cōtra habẽtibꝰ matrĩ
moniũ nō extẽdit̃ ad cōtrahẽtem spōsa
lia. vnde dic ꝙ qñ aliq̃ duo in iure sunt
parificata cōiter. ⁊ est eadem rō expressa
tũc statutũ in vno extẽdit̃ ad aliud etiā
in penalibus sed qñ nō sunt cōiter paci
ficata. sed solũ in aliquibus casibꝰ tũc
nō extẽditur. Similiter l
ʒz rō sit eadẽ tñ
non extendit̃ pena sed solum ꝓhibitio
nisi rō sit exp̃ssa quia tũc extẽdetur etiā
quo ad penā vt. s̃. dixi lex. §. vj. Et sic in
tellige glo. supradictas ⁊ limita glo. in
cle. vnica. de offic. vica. Et glo. in. c. cōsti
tutionem. de regula. lib. vj. Et glo. in re
gula. que a iure. de regu. iuris. lib. vj. et
sic concorda.
¶ Vtrũ pena q̃ imponitur ipso iure ha
*beat locũ in eo q̇ ꝑuenit ad actũ ꝓpinquum delicto. Rñ. ẜm Pañ. in. c. j. de eo
qui mit. in pos. ꝙ nō nisi ꝑfecerit actum
licet aliter sit puniẽdꝰ arbitrio iudicia
q ꝓbatur in. c. cum in cũctis. de elect.
|
iuncto. c. ꝑpetuo. e. ti. lib. vj. ⁊ ibi gl. Secus de pena q̃ venit imponẽda ꝑ decre
tum iudicis. sic punitur ac si pertecis
set ex quo ꝑuenit ad actũ propinquum
⁊ in. l. si quis nō dicā rapere. C. de epil. ⁊
cle. l. is qui cum telo. C. de siccar. Hoc ta
men nō haberet locũ in penis per statu
tum impositis verba statuti exigunt
actũ perfectũ. Jta no. bar. in. di. l. is qui
cum telo. ⁊ iō non sufficeret inchoasse.
Aduerte tñ ẜm Pan. in. c. raynaldus. de
testa. ꝙ incurritur pena apposita ↄ̃uenientibꝰ alicui facto ex sola ↄuẽtiōe de
facto non habuerit iuris effectum
vt patet in dicto capitulo Raynaldus. ⁊
etiā si ↄ̃dicit de iure. l. nuda. C. de cōtra
hẽ. ⁊ cō. stipu. Jtẽ no. bar. in. l. quicũ.
C. de ser. fugi. ꝙ vbicũ de pena capita
li vel corporali loquimur subĩtelligitur
dolus. ff. de in litẽ iur. l. ij. ⁊ in. l. in actio
nibus ⁊ insti. de suspec. tu. §. suspectus.
Secus ĩ pecuniarijs penis vt. C. de noxa. act. l. si serui. Jdẽ tenet Saly. ĩ. l. pe.
C. ad. l. cor. sicca. Jdẽ Bal. ĩ. l. data oꝑa
C. qui accu. nō pos. Jdẽ pa. de ca. ĩ. l. j. C.
vbi seua. vel cla. facit gl. in. l. q̇d ergo. §.
ex cōpromisso. ff. de his q̇ not. infa. ⁊ gl.
in. l. ⁊ si seuerior. C. ex qui. cau. infami. ir
rog. Et ibi Bal. dicit ꝙ cōmittens ꝑ lasciuiam puta currẽdo equu
ʒz homicidiũ
nō debet occidi licet statutũ dicat ꝙ ho
micida decapietur.
¶ Vtrũ sufficiat ad obseruantia
ʒz legis
*soluere penā solũ qñ ꝓhibet sub pena.
Rñ. vt. s̃. inobedientia. §. j. ⁊ illud serua
in ↄscĩa in foro aũt cōtentioso sufficit. fa
cit gl. in. c. dilecti arbit. ⁊ in aut̃. de iu
dic. §. vero vbi patet ꝙ pena soluta q̃
erat in cōpromisso nō pōt peti vt stetur
sentẽtie nisi addatur vt soluta pena ste
tur arg. ff. de transactio. l. pe. ⁊. C. e. l. cũ
proponas.
¶ Secũda pena r cōsuetudinaria de q̃
*in. c. dilectus de offi or. sed hodie nō est
in vsu s
ʒz si esset in aliquo loco posset exi
giẽt a religiosis vt ibidem.
¶ Tertia pena r cōtumacie punitiua.
*Hec de iure ciuili petebat̃ vt ĩ. l. ij. ff. de
coll. bo. ⁊. C. de mō mul. l. illustris. s
ʒz de
iure canonico nō potest peti aperte
ẜm Host. nisi tum est interesse suũ. c. j. de
dol. ⁊ ↄtu. vel nisi petatur ad satisfactio
nem iniurie. vt in. c. olim de iniurijs. iu
dex tamẽ si habet potestatem mulctan
di sicut habet ordinarius vt ĩ. l. ij. in fi.
ff. de iudi. bene poterit exigere.
¶ Quarta pena dicit̃ iudicialis ⁊ hec
*potest peti a quocũ facit ad hoc. c. fi.
de dolo ⁊ cōtu. Vnde licite clericus agit
ad extimationem iniurie sibi illate.
¶ Quinta pena est arbitralis ⁊ hec pe
*titur ab eo q̇ non seruat arbitriũ. c. dilecti de arbi. ⁊ hec pōt peti a quocũ vt ĩ
d. c. dilecti ⁊ ibi gl. ẜm tñ Ho. de eq̇tate
nō d
ʒz peti nisi tu
ʒz est interesse partis.
¶ Sexta pena r ↄuẽtionalis quā par
*tes extra iudiciũ inter se imponũt ⁊ peti pōt tũ interest. l. predia ff. de ac. ẽp.
⁊ vendi. ẜm Host. ⁊ do. Ant. in. d. c. dilecti. Sed ẜm Jnn. in. c. suā. de pe. ⁊ Pau.
in. di. c. dilecti. potest etiā peti si excedat
interesse nisi sit in fraudẽ posita s
ʒz nō
credo a clericis vel religiosis secus a laĩ
cis ⁊ presumit̃ in fraudẽ vsurarũ posita
qñ simpliciter est posita suꝑ ꝓmissione
titatis vt. ĩ. l. cũ alegas. C. de vsu. ⁊ ibiꝑ
doc. ⁊ ĩ. l. iulianꝰ. §. idẽ papinianꝰ. ff. de
act. ẽp. ⁊ vẽ. ⁊ bar. ĩ. l. rogasti. §. j. ff. si cer.
pe. ⁊ canoniste. in. d. c. dilecti. Secꝰ esset
si apponeret̃ super facto vt in. d. iuribꝰ.
Similiter nō presumeret̃ in fraudẽ qñ
promittit̃ titas ⁊ postea factũ ⁊ vt pe.
ẜm. d. Ant. in. d. c. dilecti. ⁊ alleg. Butri.
in. d. l. cũ allegas ⁊ Bar. in. d §. j. ⁊ eā sequor nisi cōtrahens esset vsurariꝰ. uis
Jo. au. in. iij. addi. ad Spe. teneat ꝙ p̃sumit̃ in fraudẽ ⁊ alle. Dy. in. d. l. cũ seruꝰ.
ff. de ↄdi. ⁊ demō. ⁊ vt intelligas pono ti
bi exẽplũ ꝓmitto tibi soluere cẽtũ ⁊ nisi
dedero dabo tibi. x. ꝓ pena sicp̃sumit̃ in
fraudẽ suꝑ titate. Aliud exẽplũ pro
mitto tibi facere domũ portare ligna et
nisi fecero soluā penā sic non p̃sumit̃ in
fraudẽ est suꝑ facto. Aliud exẽplũ ꝓmitto tibi centũ in tali termino ⁊ ꝓmit
to venire ad iudicẽ ⁊ recipere p̃ceptũ de
soluẽdo vel dādo pignora ⁊ si nō fecero
ꝓmitto tibi loluere peuā sic nō p̃sumi|
tur licet sit primo quantitas. tamen
post est factum. Et vltimo pena.
¶ Vtrum ille qui ex impotẽtia nō facit
*ad ꝙ obligatur sub pena euadat. Rñ. ꝙ
si loq̇mur de pena iuris vel statutoꝝ sic
est clarũ ꝙ nō incurrit̃. Jdẽ dic de sentẽ
tia iudicis generaliter imponẽtis penā
puta excōicatiōis ẜm Fede. ↄsil. xciij. et
sequitur pa. in. c. P. ⁊ G. de offi. dele.
verba gñalia debẽt ĩtelligi cinili modo
arg. l. si cui. ff. de serui ⁊ in. l. raptũ ⁊ in.
l. ꝙ dicimus. ff. de sol. Si aũt specialiter
imponit pena
ʒz puta nisi cōpareas tali
die excōico te tũc ẜm pa. in. c. cũ suꝑ cau
sa de testi. cog. si ex snĩa aperte cōstat ꝙ
iudex voluerit eũ ligare siue posset vel
non sic cũ snĩa sit nulla cũ ↄtineat intollerabilẽ errorẽ nō ligat si apparet ꝙ nō
voluit ligare impotẽtẽ: puta quia dicit
si contẽpseris vel si distuleris cōꝑere
⁊ c. quia nō potẽs nec cōtẽnit nec differt vt
dicit glo. ĩ. c. sit de elec. lib. vj. Sivero
nō potest perpẽdi mens iudicis sic quo
ad deũ nō ligat s
ʒz quo ad ecclesiā ⁊ nos
sic: ⁊ sic intellige gl. in. d. c. vnico. iiij. qō.
v. ⁊ in. d. c. cum suꝑ eā sed tamẽ probato
impedimẽto nulla indiget absolutione
ẜm bo. ⁊ spe. placet etiā ẜm Pa. in. d. ca.
cum super causa si esset snĩa pape de
bemus p̃sumere ꝙ noluerit eum ligare
argu. c. vt nostrum vt ecclesiastica bene
ficia ⁊ sic nō esset irregularis l
ʒz celebras
set quod bene no. si aute
ʒz loquamur de
alijs penis sic certũ est ꝙ in foro anime
peti nō possunt ẜm Sco. in. iiij. disti. xv.
q. ij. nisi tum interesse importat. facit
ca. significante de pigno. ⁊. d. ca. ij. de cō
sti. ⁊. c. ex literis de in integ. resti. ⁊ ad. l.
incẽdium. C. si cer. pe. que vel incẽdium
non liberet quando titas est in obligatiōe quia cum obligatio sit in genere
vt. ff. ad. l. falc. l. in ratione. §. diligẽter to
tu
ʒz genus perire non potest Rñ. ꝙ quā
do consistit in genere obligatio verum
ꝙ obligatio ex impotẽtia non extingui
tur licet liberet a pena. propterea dicit
ang. in. l. rescriptum in princ. ff. de pac.
ꝙ etiam si teneamus ꝙ fiscus habet ta
cita
ʒz hypothecā in maleficijs cōtra de
linquentẽ non tamẽ prefert̃ in creditoribus imo creditores preferunt̃ ei. alle
gat tex. cum sua gl. in. l. vnica. C. de pet.
fisca. Ratio talis tractat de lucro captādo ⁊ creditores de dāno vitando fa
cit. l. fi. §. licẽtia. C. de iuredeli. ⁊. l. vnica.
C. de impo. luc. descrip. ⁊. l. fi. C. de codi.
ꝙ no. bene exigentibꝰ penā vitra interesse suũ ab illis qui sunt non soluendo
tenetur restituere eam creditoribus.
¶ Quid si obligatus sub certa pena ad
*aliquid faciendum vel dañ. pro parte
impleuit et pro parte non ex culpa sua.
Rñ. Panor. in. c. suam. de penis quod si
obligatio est diuidua nō committit penam nisi pro parte non soluta. Si vero
est indiuidua sic soluet totam penam
etiam de iure canonico. Et quando dicatur obligatio diuidua est quādo solu
tio partis per se valet quo ad partẽ tan
tum quantum totum ad se totum. Jndi
uidua vero dicitur quando nōvalet illa
pars per se. Exẽplum promissi tibi scribere bibliam ⁊ decretum sic: si scripsi so
lũ bibliam nō soluā penā in totum.
obligatio est diuidua biblia per se
valet ẜm totũ suum secꝰ si promisissem
scribere bibliā et scripsi quatuor quinternos certe nō valet pro biblia ⁊ ideo
obligatio erit indiuidua ad nihil ꝑ
se valere possunt sine alijs. de hoc plene no. in. l. stipulatiōes non diuiduntur. ff. de verb. ob. ⁊ in. d. c. suam vbi addit glo. hec vera quo ad penam que cō
mittitur in non dando vel non faciendo secus qñ quis d
ʒz recipere puta lega
tumvel hereditatem si sic fecerit vel sol
uerit nisi totum faciat non habebit
vt. l. meuius ⁊. l. cum fundus. ff. de cōdi
tio. ⁊ demon. de quo vide plene in. l. si
seruus. ff. si quis cautio.
*¶ Vtrũ statuta sint licita que solũ imponũt pecuniariā penā prohomicidio
adulterio ⁊ hmōi. Rñ. Host. ⁊ sequitur
pa. ĩ. c. ij. de deli. pue. ꝙ nō: homines
exponũturvenales ad delinqueñ. quia
multi bene timẽt cruciatus qui non ti
ment penam pecuniariam vt habeant
suũ intẽtũ. ar. l. in seruoꝝ ⁊ ĩ. l. aut fctā.
|
ff. de pe. ⁊ in aut̃. de māda. prin. §. op
ʒz.
¶ Vtrũ promittens sub certa pena ha
*bere ratum cōmittat penā cōtraneniẽs
de facto. Rñ. ẜm Bar. in. l. id q pauperibus. C. de epis. ⁊ cle. ꝙ nō. Secꝰ si promisisset habere ratũ ⁊ firmũ ratũ refert̃ ad ius ⁊ firmũ ad factũ. vt in gl. d. l.
¶ Vtrũ tempus prefixum in odium ne
*gligentis currat ignoranti vel legitime
impedito. Rñ. ẜm Pa. in. c. diuersitatẽ de cōces. prebẽ. ꝙ nō. Secꝰ qñ prefigit̃
in odium negligentissed in alterius fa
uore
ʒz vt patet in. l. genero. ff. de his qui
no. infa. vbi tempus anni currit mulieri ignoranti mortẽ mariti. ⁊ vide gl. in. c.
statutum. de prebẽ. li. vj. ⁊ no. Specu. de
edic. instru. vbi dicit ꝙ licet executor testamẽti nō potuerit exequi. j. annũ nihi
lo minus executio denoluitur ad episco
pũ. ar. l. nulli. C. de epi. ⁊ cle. ⁊. c. nos qui
dem. de testa. ratio quia est in fauorem
defuncti non in odium executoris.
¶ Vtrũ iudex possit augere vel minue
*re penā legis vel statutorũ. Rñ. ẜ
ʒz host.
in. c. in archiepiscopatu de rapto. q si
ꝓcedit extraordinarie sic potest. l. quid
ergo. ff. de his qui no. infa. Si vero procedit ordinarie sic non pōt index delegatus vt no. in. c. de causis. de offi. dele.
Judex vero ordinarius pōt ex causa mi
tigare vt no. Bar. in. d. l. quid ergo. ⁊ sequitur Pa. in. c. ij. de emp. ⁊ ven. facit. c.
atsi clerici de iudi. Berñ. vero in. d. c. de
causis. ⁊ de accusatio. in. c. super his dicit hoc verũ qñ pōt dispẽsare super crimine nō pōt minuere etiā ex causa. No
ta tamẽ ꝙ qñ quis pluribꝰ legibus pro
eodem delicto diuersis penis potest pu
niri si ab aliquo iudice imponitur ei mi
nor nō poterit aliquo mō puniri alia pe
navt in. l. qui de crimine. C. de accu. ⁊ ibi
Ang. ⁊ Sali. in. d. l. qui de crimine. vnde
tenet Tho. xxij. q. lxvij. ꝙ si dimittit penam in casu quo nō potest tenetur ad re
stitutionẽ cōmunicati. vel accusatori si
intererat eiꝰ vt puniret̃. Siꝟo auxit tene
tur reo cũ quo cōcor. Hosti. ⁊ Ray.
¶ Vtrũ exigẽtes penā maiorẽ sit dā
*num illatũ excuset̃. Rñ. ẜm Rodoff. ꝙ si
scm consuetudinẽ legitimā et iudiciũ
regis exigũt excusantur etiam persone
ecclesiastice quādo subest causa et ordo
iuris seruatur nec est corrupta intentio
vt scilicet hoc faciant propter auaritiā
sed ꝓpter iustitiam tutius tamen esset
pauperibus erogare illud plus.
¶ Vtrũ pena apposita suꝑcōtractu nul
*lo vel qui nō tenuit vel ipso iure vel per
sentẽtiam iudicis reuocatus est sit soluenda. Rñ. Jnno. in. c. ij. de preca. ꝙ non
quia vbi principale non tenet nec accessoriũ. c. inter dilectos. §. ceterũ de fi. instru. c. si diligenti. de foro cōpe. ca. querelam ne prela. vices suas.
¶ Cui debet applicari pena. Rñ. ꝙ pe
*na iuris ⁊ statuti regulariter applicat̃
fisco qñ introducitaccusationẽ. l. mulctarum. C. de mō mulc. Sed qñ introducit
actionẽ applicat̃ patri. l. iij. ff. de sepnl.
vio. Similiter qñ loquitur simpliciter
videtur introducere actionem. argu. di.
l. iij. De alijs aũt penis tenet Goffr. ꝙ si
cōtingit dānũ vel iniuria alicuiꝰ illi ap
plicabit̃ de pe. c. ij. Si vero nō respiciat
dānum alteriꝰ sic applicabitur vel parti si est cōuentionalis vel iudicivel fisco
ẜm ꝙ de ea est statutum.
¶ Vtrũ pena imposita ꝓpter crimẽ sim
*pliciter sine prefinitione tẽporis sit per
petua. Rñ. Pa. in. c. ex literis. de cōsti. ꝙ
pena imposita ꝓpter crimen sine cause
cognitione pnta ꝓpter interlocutoria
ʒz
iudicis intelligit̃ tꝑalis ⁊ durat solũ du
rāte eius officio vt puta interdicit offm̃
vel exercitiũ alicui tex. no. ẜm communẽ
intellectũ in. l. fi. ff. de pe. Jdem no. Jnn.
in. c. ꝙ trāslationẽ. de offi. dele. q limita
in pena successiua momentanea pena est perpetua puta mulctauit in pecunia aut in corpore: ⁊ hmōi. facit. i. illi
citas in fi. ff. de of. presi. Si vero fuit im
posita cũ cause cognitione ⁊ delictũ me
rebatur vt esset ꝑpetua sic erit ꝑpetua.
Secus si delictum nō merebatur pena
ʒz
ꝑpetuā. ar. optimũ ĩ. l. si p̃ses. ff. de pe. ⁊
fuit dictũ Odof. ꝙ sequuntur cōmuniter docto. in. d. c. ex literis. Jn dubio vero intelligitur temporalis.
¶ Vtrũ pena extendat̃ extra territoriũ
*ipsam imponẽtis. Rñ. Pa. in. c. postulasti. de fo. cōpe. ꝙ aut respicit ꝑsonā aut
bona. Si personā ⁊ sic tripliciter aut pri
mo diminuẽdo eius statutũ sicut infamia excōicatio interdictum ⁊ hmōi ⁊ sic
cum sint affectiue persone porrigũt effectum suũ extra territoriũ etiā sequun
tur eũ sicut lepra leprosum. l. ex ea. ff. de
postu. propter q dicit Bar. in. l. quivlti
mo. ff. de pe. ꝙ semel cōdẽnatus ad mortem uis ei fugiat nihilominus remanet seruus pene vbicun fuerit ⁊ ideo
non poterit facere testamentũ nec contrahere et similia. facit. d. l. qui vltimo. ⁊
in aut̃. sed hodie. C. de do. inter vi. ⁊ vxo.
Aut. ij. interdicendo certũ locũ puta ne
vadat ad talẽ locum vel vt moret̃ in tali
soco. ⁊ sic nō porrigit̃ extra territorium
nisi per quandā consequentiā puta
detentus in loco habitationis videtur
interdictus etiā ei locus originis uis
sit extra territoriũ. de quo dic vt in. l. relegatorũ. §. j. ⁊ §. interdicere. ff. de interdi. per quā. l. dicit Bar. ꝙ non pōt ciuitas imponere suo ciui vt moret̃ in tali
loco nō subdito. nec etiam pōt interdicere ne vadat ad talẽ locũ nō subditum
statuenti ⁊ hoc qñ fit in penā illius cōtra quẽ fertur sentẽtia. Secus si sit statu
tũ ne subditivadāt ad talẽ locũ nō subditu
ʒz propter cōmoditatẽ ciuitatis vel
in odiũ eorũ ad quos iret vim facit. l.
fi. ff. de decre. ab or. fa. aut. iij. interdicẽdo certā artẽ puta ꝙ nō exerceat talẽ ar
tẽ. ⁊ sic nō porrigit̃ extra territoriũ vt est
bonꝰ iex. in. d. l. ex ea per quā dicit Bar.
in. l. cũctos populos. C. de sum. tri. ꝙ sta
tutũ cōtinẽs prohibitionẽ odiosam nō
porrigit̃ in dubio extra territoriũ statuẽtis. Et ideo dicit q filia que ex statuto
non succedit cũ tale statutũ sit odiosum
l. maximũ vitium. C. de li. prete. ꝙ nihilominus pōt succedere in bonis alibi fi
xis: non porrigitur dictũ statutũ extra
territortum statuentis. Et similiter puto ꝙ sententia priuans aliquem benefi
cijs suis in dubio intelligitur de benefi
cijs que habet in territorio disponẽtis.
aut respicit bona puta publicat ea ⁊
tũc si fit de iure cōmuni sic porrigit̃ ad
bona fixa extra territoriũ. ⁊ remanẽt ibi
tam vacātia. sed occupātur per iudicẽ territorij. ar. l. a diuo pio §. j. ff. de regu. iur. ⁊. l. cũ vnus. ff. de bo. aut̃. iu. pos.
Si vero sit de iure speciali seu munici
pali. tũc dic vt no. Bar. in. d. l. cũctos po
pulos. ⁊ ꝙ no. Jo. an. in. c. cum secundũ.
de here. lib. vj. vbi concluditur ꝙ pena
non extenditur extra territorium.
¶ Vtrum quis possit puniri in loco do
*micilij de delicto alibi cōmisso. Rñ. Pa.
in. c. licet. de fo. cōpe. q sic nisi requiratur remissio per iudicem delicti quā debet facere si delictum est atrox. alias nō
si non vult.
¶ Vtrum mandans delictũ fieri in alio
*loco debeat puniri vbi mandauit. vel
vbi cōmissum est. Rñ. Pa. in. d. c. licet ꝙ
cōis conclusio Bar. ⁊ aliorũ est in. l. si vt
proponitur. ff. de fideius. q vbi delictũ
factum est ibi destinatus est effectus
delicti. facit cle. pastoralis. de re. iu. Jdẽ
dicas in teste falso qui debet puniri per
iudicem ad quem eius attestatio trans
mittitur. ⁊ sciebat illuc debere transmit
ti. Potest tamen puniri in loco vbi deliquit. ⁊ locus erit preuẽtioni si ambo iu
dices cōcurrant sicut de illo qui de loco
exẽ pto mittẽs sagitta
ʒz. vulnerauit aliũ
in loco non exẽpto vt in. c. j. de presump.
⁊ quod ibi not. Sic similiter ille qui deliquit in cōsinibus verũ est dicere in
cuiuslibet territorio deliquisse. arg. l. arbor. ff. communi diui. Secus si ignorabat illuc attestatione transmitti tũc
debet puniri vbi deliquit. vbi agit de
pena falsi. facit. l. exigere dote
ʒz. ff. de iu.
vbi attendit̃ locus ad quem destinatur
effectus matrimonij. Jdẽ dic de notario
qui facit falsum instrumentum.
¶ Quid de officialibꝰ deputatis q̇ non
*accusant quos ĩueniũt de nocte ⁊ hmōi.
Rñ. ꝙ peccāt mortaliter si se obligauerũt ad accusañ. vel pacto vel iuramẽto.
siꝟo se nō obligauerũt nō peccāt nō accusando. nisi faciāt in fauẽdo malis cōmittẽdis. Et si quid acceperũt ꝓ nō ac
|
cusando tenẽtur illud restituere vel fisco vel illi cui pena erat applicanda. et
vltra etiā vs ad complemẽtum pene
exacte si accusassent ẜm doctrina
ʒz tho.
xxij. q. lxvij. ⁊ patet. s̃. §. xviij. fallit hoc
in criminalibus. vbi esset infligẽda pe
na corporalis. si desisterent ex compassione etiam si aliquid acciperent ꝓ
non accusando licet turpiter acciperẽt
non tamen tenerentur illud restituere
de necessitate.
Penitentia
est virtus qua cōmissa
mala cum emendatio
nis proposito plangimus ⁊ odimus. et
plāgẽda vlterius cōmittere nolumꝰ ma
gister in. iiij. sen. di. xiiij. ⁊ est vnũ de sacramentis noue legis quo bene disposi
tis semꝑ peccata remittuntur. de sum.
tri. c. j. §. sacramentum.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ penitẽtia
nō potest iniũgi a nō ꝓprio parochiali
etiā ꝓ delicto in eius parochia commis
so ꝑ glo. sing. vj. q. j. c. j. ẜm Roma. sing.
suis. in ver. pnĩa. versi. ratione delicti.
¶ Penitẽtia. v. modis dicitur. prima r
*solemnis que imponitur ẜm illum modum. de quo in. c. capite. l. di. quā omitto cum hodie non sit in vsu.
¶ Sca r publica que fit in faciem ec
*clesie ⁊ publice. ⁊ differt a solẽni. Tũ in
modo. in ista nō seruatur ille modus
de quo ĩ. d. c. ĩ capite. Tũ etiā ista pōt
imponi a simplici ↄfessore. ẜm Guil. du
ran. Gof. ⁊ Host. ar. c. penitentes. l. di. et
xxx. di. si quis p̃sbyter. de pe. ⁊ re. quesitũ Nec ob. c. accedẽtibꝰ. de exces. prela.
vbi reprehẽdit abbates qui publicam
pnĩam imponebāt. ibi accipitur publica ꝓ solẽni que solũ imponit̃ ab ep̃o
⁊ hoc veꝝ: nisi aliud habebat cōsuetudo. Jtẽ ⁊. iij. differt quia ista publica ge
neratur. solemnis vero non potest.
¶ S
ʒz quero qñ d
ʒz imponi pnĩa solem
*nis vel publica. Rñ. Pa. in. c. quesitum
de pe. ⁊ re. ꝙ pro delicto graui ⁊ scādali
santi totā vrbem deberet imponi laico
solẽnis. d. c. in capite. Si vero est graue
⁊ publicũ sed non scandalosum. tũc im
ponet̃ pnĩa publica s
ʒz nō solẽnis. vtno.
in. c. fi. xxvj. q. vj. iuncto. ca. j. de pe. ⁊ re.
Si autem sit graue sed occultũ ⁊ etiam
aliquibus notũ tũc nec solẽnis nec publica d
ʒz imponi. Et ideo reprobat ↄsue
tudinem illoꝝ q̇ mulieribus pro extinctione pueroꝝ quos penes s
ʒz habebāt
in lecto imponũt publicā pnĩa
ʒz. ⁊ vide
eum in. d. c. j. ⁊ in. c. statuimus. de male.
⁊ in. c. fi. de his qui pro. fi. occi.
¶ Quibꝰ pōt imponi solẽnis pnĩa. Rñ.
*ꝙ nec clericis nec religiosis. nec etiam
laicis ĩsignibꝰ debet imponi. ar. d. c. in
capite. Et hoc verũ. nisi clericus sit depositus. l. di. confirmandum.
¶ Quis est effectus pnĩe solẽnis. Rñ. ꝙ
*laicus post eā nō pōt ad ordines ꝓmoueri. l. di. illud nec clericus ad suꝑiores
vt r ibidẽ. pōt tamẽ ep̃s dispensare in
ordinibus minoribus. nō autem ad sa
cros. l. di. placuit. Jtem nō debet matri
monium cōtrahere pur si contrahit t
ʒz.
Juuenis tñ nō prohibetur contrahere.
Jtem nec malitiam assumere. xxxiij. q. ij.
§. de penitentibus. ⁊. c. antiqui cũ alijs
ca. Jtem nec laicalem habitum deferre
l. dist. c. vlt. Jtem debet viuere ẜm regulam ecclesiasticā. de pe. di. v. contrariu
ʒz
⁊. c. se. Jtem conueniẽdus est sub ecclesiastico iudice. ij. q. j. aliud de pe. dist. j.
aliud. Jtem fit infamis rōne pnĩe s
ʒz rōne criminis publicati q verũ ĩtellige
qñ per snĩam iudicis imponit̃. Secꝰ si
ex deuotione quis publicā pnĩam facit scm Hosti. de officio. archipre. c. ij.
¶ Tertia pnĩa r priuata. ⁊ dicit sco. in
*iiij. di. xiiij. q. j. circa fi. q. ꝙ de vi vocabu
li penitere ide
ʒz est ꝙ penam tenere hec
autem nō tm̃ importat passionem pene
vt in hereti. sed etiam actionẽ volentes
respectu pene. Vñ pnĩa actualis est pu
nitio volũtaria vel volũtas punitiōis.
⁊ in hac est ↄsiderare. Primo velle pctm̃
punire seu vindicare. Sco se peccasse
nolle siue pctm̃ detestari. Tertio punitionẽ iā inflictam velle libere acceptare. Quarto penā inflictam patiẽter ferre. Jn quolibet hoꝝ actuum saluat̃ pro
prietas vocabuli huius penitere et in
ipsis ꝓprie cōsistit eius significatum.
|
¶ De q̇bꝰ peccatis d
ʒz hō penitere. Rñ.
*ẜm cōiter theologos ꝙ de oĩbus peccatis mortalibꝰ actuałr cōmissis siue ante baptismũ siue post. De venialibꝰ ꝟo
l
ʒz sit expediẽs nō tñ est necessaria ad sa
lutẽ in hoc mũdo. nisi in duobꝰ casibꝰ.
Primo rōne dubij vtrũ. s. mortale vł ve
niale ne periculo se exponat. Scorōne
periculi quādo h
ʒz aliquā affectionẽ ve
nialem quam nisi reprimat dubitat ne
trahat eum ad mortale. ẜm. s. Bo. i. iiij.
di. xvj. q. ij. ar. ij.
¶ Vtrũ requirat̃ singulariter de quoli
*bet. Rñ. ꝙ sic de cognitis. s. cum de illis
spāliter cogitat ⁊ tenet̃ spāliter de qͦlibet cogitare vt peniteāt si adsit opportunitas ꝓportiōata fragilitati hũane.
ałr nō remittunt̃ de lege cōi. De ĩcogni
tis ꝟo si ignorātia ẽ inuincibilis. vel ex
cusabilis non tenetur nisi in gñali penitere. si ꝟo est crassa vel ĩexcusabilis.
sic tenet̃ in speciali penitere tenet̃ da
re operam vt ea cognoscat et peniteat.
hoc ex Ric. in. iiij. xvj. ar. iiij. q. ij.
¶ Vtrum possit agi pnĩa de vno pecca
*to mortali sine alio. Rñ. ꝙ nō aut deꝰ
totu
ʒz remittit. aut nihil. ⁊ iō oportet ꝙ
peniteat de oĩbꝰ. tex. est ĩ. §. item de pe.
di. iij. cōcor. ri. ĩ. iiij. di. xv. ar. j. q. vj. distĩguo tñ sic aut loquimur de pnĩa ꝓut
ꝑ eam remittitur culpa ⁊ reconciliat̃ ho
mo deo ⁊ sic cum radix satisfactiōis sit
vna. s. charitas q̃ secum nō cōpatit̃ peccatũ mortale. Jō est verũ ꝙ nō pōt fieri
nisi de oĩbꝰ fiat. At loquimur de penitẽ
tia ꝓut directe respicit satisfactionẽ tẽporalis pene debite ꝓ peccatis iam dimissis quo ad culpam. ⁊ sic bene potest
fieri de vno peccato sine alio.
¶ Que sunt partes pnĩe. Rñ. tres con
*tritio. confessio. ⁊ satisfactio.
¶ Quarta r pnt̃a. s. illa que a sacerdo
*te ꝓ peccatis confessis imponit̃. de ista
vide. s̃. confessio. vj. ⁊. j. Satisfactio.
¶ Quĩta pnĩa r illa de q̃ r ꝙ regulari
*ter ꝓ quolibet pctō mortali d
ʒz ĩponi septẽnis. xxxiij. q. ij. hoc ipsum. ⁊ quō debeat ĩtelligi. pa. declarat in. c. accepisti.
de spon. duorum. ꝙ debet in isto tempo
re semel bis vel ter ieiunare i hebdoma
da ẜm discretionem ⁊ iudicium sacerdotis. ⁊ facit quod not. in. d. ca. hoc ipsum. Et sic intellige omnia iura que pe
nitentiā imponũt ꝑ numerũ dierũ seu
annorum non specificando modũ in. c.
accusasti. de accus. vr̃ velle idem Pa. ꝙ
cũ ferie solẽnes sint. ij. iiij. ⁊. vj. vt ĩ. c. płr
xj. q. iij. ꝙ facerdos deb
ʒz ĩponere. vt his
diebꝰ singuł hebdomadis ieiunet. ⁊ sic
satisfactũ est. ⁊ hoc verum nisi ex causa
aliud disposuerit sacerdos. vt in. c. deꝰ
q̇. de pe. ⁊ re. ⁊ ĩ. c. quẽ penitet. de pe. di.
ij. Vnde cu
ʒz hodie sint arbitrarie dicit
Host. ꝙ debet sacerdos in pnĩa ĩponen
da attẽdere q̇d expediat ad salutẽ peccatori etiam solũ imponẽdo vnũ pr̃ nr̃.
facit. c. alligant. xxvj. q. vij. sequit̃ Pa. in
d. c. deꝰ qui. vbi bonus tex. ⁊ de hoc vide confessio. vj.
¶ Vtrum sacerdos possit dispensare in
*pena debita eā dimittendo. Rñ. pa. in
c. sicut dignu
ʒz. de homi. ꝙ sic vt est pulcher tex. de pe. di. j. quẽ penitet. Et ideo
bonum est vt sacerdos ĩ im positiōe penitẽtie dispẽset cum confitẽte circa resi
duũ pene si maior esset ĩponenda. vide
ad hoc. s̃. indulgẽtia. §. v.
¶ Vtꝝ penitẽtia facta in peccato mor
*tali sit valida an sit iterāda. Rñ. ꝙ fuit
diuersa opi. Rica. in quol. j. q. x. tenet ꝙ
satisfacit p̃cepto ↄfessoris. nec tenet̃ rei
terare. sed non satisfacit pene debite in
purgatorio. alij distingunt ꝙ pnĩe ex
q̇bꝰ manet aliq̇s effectꝰ post satisfactio
nis actũ nō sunt iterande. sicut est ieiu
niũ eleemosyna. ⁊ hmōi. alie aũt q̃ nō re
linquunt aliquẽ effectũ op
ʒz iterare vt
sunt or̃ones ⁊ hmōi. Sco. ꝟo. in. iiij. di.
xv. q. j. circa fi. q. dicit ꝙ qui vere semel
penitet. ⁊ recipit pnĩam cōdignam impositam sibi ab ecclesia claue. non errā
te tũcũ postea recidiuet nō tenebit̃
in illis peccatis pro q̇bꝰ illā pnĩam recipit. nisi ad illā pnĩam sibi impositā ⁊
si illā implet in charitate nō tantũ soluit penam sed meret̃ gratiā. Si aũt im
pleat exrra charitatẽ volũtate. soluit pe
nā s
ʒz nō meret̃ gratiā. Si ꝟo illa pena
|
ab eo exigat̃ extra charitatẽ pena q̇de
ʒz
soluit̃ l
ʒz ip̃e nō soluat prima q̇dẽ est satisfactio simpliciter. placās ⁊ recōciliās. sca ẽ satisfactio. volũtaria redditio s
ʒz nō simpłr. nec placās nec recōcilians. Tertia est satisfactio vltra ꝙ
nō exigit̃ vlterior pena. Ex quo concludit ꝙ nō est necesse talẽ pnĩam iterare
s
ʒz solũ de pctō postea cōmisso ponit exẽ
plũ de eo q̇ cōmisit crimẽ ꝓ quo precise
meret̃ manꝰ abscisionẽ. vnde isti inuito abscindat̃ manꝰ satispatit̃ ⁊ satisfit
regi sufficienter. nec ẜm iustitia
ʒz coget̃
ad vlteriorẽ penā uis non recipiat in
gratiā ⁊ amicitiam sit multo magis vbi
q̇s sibi eā infligit. Vnde si talis ꝓpter
nouũ mortale postea cōmissu
ʒz dānaret̃
ante totam pnĩam impleuisset nō pu
niret̃ eternaliter. s
ʒz solũ pena corrñden
te illi pnĩe q̃ nō fuit hic expleta ⁊ tꝑaliter. ex quo ꝑ iustitiā punitiuam imposita est semel pena tꝑalis hic ꝓ peccato de quo vere penituit nun ei debetur nisi pena tꝑalis. ⁊ illa soluta nul
la debet̃ alia pro illis peccatis. sed tan
tum pro alijs. Pa. vero. in. c. ꝙ quidem
de pe. ⁊ re. ⁊ Archĩ. de pe. di. iij §. vlti. te
nent ꝙ non valet sed est iteranda simpliciter. Sed ego teneo cũ Sco. cuius
opi. videt̃ aperte tenere gl. singu. in. d.
c. ꝙ quidā vbi dicit ꝙ l
ʒz nō valeat tale
quo ad vitā eternā. tñ valet ei sentiet
tructũ eius cu
ʒz de alio crimine pnĩam
egerit. de pe. di. iij. §. vlt. vbi etiā glo. t
ʒz
ꝙ nō tenet̃ talẽ pnĩam rei terare. ⁊ has
gl. cōiter sequunt̃ doc. ⁊ cũ eis trāseũt. l
ʒz
arch. dicat cōiter tenere ↄ̃rium ⁊ male.
¶ Vtrũ pnĩa in articulo mortis dilata
*valeat. Rñ. ẜm oẽs ꝙ sic ꝑ dicta E
ʒzech.
xvij. Jn quacũ hora conuersus fuerit
peccator. ⁊ c. S
ʒz hora mortis cadit sub
illo signo quacun ergo ⁊ c. s
ʒz aduerte
ꝙ est valde periculosum vs ad illud
tp̃s expectare. Et ꝓpterea dicit aug. de
pe. di. vij. in. c. nullus. quem sero penitet
op
ʒz non solum deũ timere iudicem. sed
iustũ diligere. nō tantum penā timeat
sed auxietur pro gloria. debet enim de
crimine dolere ⁊ de omni eius predicta
varietate. hec ille. Sed cũ hec cōiter nō
ad sint penitẽti in extremis: tñ princi
paliter vt plurimũ conuertuntur tales
timore mortis ⁊ inferni: patet quia nisi
mors imineret non cōuerterent̃. ⁊ ideo
deficit primum necessarium. s. ꝙ nō cōuertit̃. diligit deum iustum. Jte
ʒz nec
cōuertit̃ principałr ꝓpter gloriā. sed ꝓpter penā euitādā. patet si de pena nō
timeret ꝑseueraret in malis vt prius.
Jtẽ cōiter deficit tertiũ. cũ sit quasi ex
tra se ex ĩfirmitate nō pōt dolere de singulis peccatis. sicut tenet̃ nec cōsiteri.
Et ideo credo verissimu
ʒz dictũ hiere. ĩ
trāsitu. vix ĩquit de centum milia hoĩm
quorum mala fuit vita. ĩ morte diuinā
indulgẽtiā obtinebit vnus. hec ille. de
materia penitentie vide. s̃. cōfessio. vj.
Percussio
duplex est. s. tꝑalis que
fit malo ⁊ inutili sermone cũ. s. ĩdiscretꝰ p̃latꝰ inutili sermone
ꝑcutit corda infirmoꝝ. ⁊ hec semꝑ de se
est mala ⁊ pctm̃ mortale. nisi aliq̃ circũ
stātia excuset̃. vt. xlv. d. c. vlt. Alia est ꝑcussio corꝑalis q̃ fit corporali manu vel
flagello. vel simili ꝟberando ⁊ hec si fit
ex malicia vel odio ẽ pctm̃ mortale. nisi
esset ĩ modico ⁊ leui. pʒz hoc. ĩ. c. j. xlv. di.
iuncto. c. ep̃m ibidem. et in. c. j. de clerico percussore. si est clericus debet deponi. ꝙ nō fieret nisi esset mortale peccatũ. Si ꝟo fiat ex charitate et cā correctiōis ⁊ moderate sic licita est ⁊ meritoria in omnibꝰ potestatem habentibꝰ in
subditos suos. xlv. dist. cum beatus. ita
tñ ꝙ matrẽ pietas. ⁊ patrem vero disciplina subditis prelatuʒz exhibet vt. xlv.
disciplina.
¶ Vtrũ clerici possint verber ari. Rñ. ꝙ
*ep̃s neminem debet verberare proprijs
manibus. lxxxvj. di. non liceat. Alij vero prelati possunt clericos in minoribꝰ
ordinibus ꝓ leuibus etiam culpis ver
berare. xlv. di. §. salomon dũmodo fiat
per eum ad quem pertinet de sen. exc. c.
cũ volũtate. §. vltimo. Jn sacris ꝟo existẽtes verberari non debent nisi in ma
toribuscriminibꝰ. xxxv. d. c. ante omnia
⁊. d. c. cũ beatus alioquin essent excōica
|
ti. ar. a cōtrario sensu in. d. c. cũ volunta
te. in. §. si q̇ vero ⁊ de hoc. s̃. excōicatio. v.
casu. j. ⁊ qũo possunt hoc per alios cleri
cos facere nō per laicos ⁊ ibi ponuntur
multi casus in quibus potest percuti si
ne excommunicatione.
¶ Vtrũ religiosi similiter possunt verbe
*rari. Rñ. ꝙ sic a suis prelatis etiam pro
leuibus culpis. c. reprehensibilis de ap
pel. ⁊ de accu. c. qualiter ⁊ quando in fi.
Similiter possunt per alios regulares
vel clericos seculares non per laicos ni
si quando sunt incorrigibiles vt. s̃. ĩ. d.
casu primo.
Peregrinus
r ꝓprĩe qui cā deuotiōis alienas visitare vadit eccłias vł sāctas reliquias. vt
not. in. c. si q̇s romipetas. xxiiij. q. iij. Et
tales sunt sub ꝓtectiōe ecclesie. de treu.
⁊ pac. c. innouamꝰ. Et q̇ tales rebꝰ suis
spoliat dʒz excōicari. vt in. d. c. si q̇s romipetas ⁊ duobꝰ. c. se. hodie ꝟo ꝑ ꝓcessuʒz
curie sunt excōicati ip̃o facto ⁊ a papa
solũ absoluunt̃ qui romipetas spoliāt.
Jtẽ no. ꝙ accedẽtes ad sedẽ apłicā inte
rim cũ rebꝰ suis sub apłica ꝓtectiōe cō
sistũt extra de peregrinis. c. vnico. Vnde istud est vltimũ refugiũ illoꝝ q̇ granantur ab aliquo delegato vt arripiāt
iter ad sedẽ apostolicaʒz suspendunt
eius iurisditionem vt in. d. c. vnico.
De notatis. in hoc. §. ⁊ qui dicantur
peregrini. no. in aut̃. vt diffe. iu. in ṗnc.
ꝙ illi q̇ sunt extra patriā suā. Jaco. de
bel. in. l. ciues. in lect. noua. ⁊ ibi Bart.
ad fi. C. de inco. lib. x. et nō possunt capi
pro represalijs. Bar. in aut̃. oẽs. C. communia. de succes. ⁊ ibi Bal. col. ij. in ṗn.
et Alex. post Bar. in. l. ij. §. legatis. ff. de
iud. ⁊ possunt vbi conueniri Bart. in
l. cum longi. col. ij. C. de lon. tempo. prescrip. ⁊ Ludo. in. l. ij. §. de illo ĩ addi. nouis. ff. de dam. infec.
¶ Quid fieñ. de rebus eorum si moriun
*tur in via. Rñ. Host. ꝙ quicun animo
retinendi accipit eas vel aliquid eorum mortaliter peccat quia sunt restituende heredibus eorum si possunt sci
ri vel pauperibus errogande si ignorā
tur vel si forte nō inuenit̃ qui eas deserat ad heredes nec sperat̃ in breui ĩueniri. Nec valet ẜm Hos. cōsuetudo vel
sta tutũ in contrarium.
¶ Peregrinus clericus quis dicatur vi
*de. s̃. ordo. iij. §. xvj.
¶ Qũo d
ʒz admitti. Rñ. ꝙ op
ʒz habeat
*lr̃as comẽdaticias seu testimonialesvł
pape vł sui ep̃i ⁊ sic pōt admitti si mō si
gillũ ꝓprij ep̃i sit notũ ar. de p̃bẽ. cũ ẜ
ʒz.
⁊ de cẽsi. sopite. Si ꝟo non sit notũ op
ʒz
sit sigillũ. v. episc. de cle. ꝑe. c. j. Et si nul
lũ p̃fatoꝝ eẽt notũ tũc vbi pōt p̃iudiciũ
magnũ gñari nō credit̃ etiā si centũ ha
beret ẜm Jnn. ĩ. c. tua e. ti. S
ʒz vbi nullũ
p̃iudiciũ pōt euenire puta vult celebra
re ĩ secreto ex deuotiōe sic admittit̃ etiā
si nullā faciat fidẽ ẜ
ʒz Hosti. i. c. tue. e. ti.
¶ Quid si dicat se lr̃as amisisse. Rñ. si ꝓ
*bat ꝑ duos testes amissionẽ ⁊ tenorem
eaꝝ ⁊ ꝙ sine vicio fuerũt admittitur. de
priuile. c. cũ olĩ. in fi. no. Ber. ĩ. c. j. eo. ti.
¶ Vtrũ recipiẽs ad ordines peregrinũ
*sine licentia sui p̃lati incurrat aliquam
penam dic vt. s̃. Jrregularitas. §. xxxij.
Periculum
vbi est ibi ⁊ lucrũ collocari debet. l. fin. §. sʒz
cum in secundaʒz. C. de fur. ⁊. C. de cadu.
tollen. l. vnica §. pro secundo. ff. de reg.
iur. l. secundum naturam.
Periurium
ẜm Host. et Gof. dicit̃
quadruplex Prĩo mō
falsa iuratio⁊ sic pōt esse tripliciter Pri
mo ẽ falsitas ex parte iurati sicut cũ
quis iurat falsum quod credit esse veꝝ
⁊ si debita diligẽtia est adhibita nullũ
est peccatũ. xxij. q. ij. homines. Si vero
nō est adhibita oĩs sed tñ aliqua sic est
pctm̃ veniale. Si ꝟo ꝓueniat ex ignorātia crassa vel supina iuris vł facti est
peccatum mortale ẜm Ray. alle. xxij. q.
v. qui periurat. ↄcor. Jo. an post tācre. ĩ
c. tua nos. el. j. de iureiu. ⁊ Car. ĩ cle. j. de
iureiu. itẽ excusat a pctō mortalt̃ ĩ ꝑiurio ꝓbabilis error ẜm Pan. ĩ. c. tua. nos
el. ij. de iureiu. puta cũ q̇s credẽs habere rationabilem causa
ʒz appellandi appellat l
ʒz priꝰ iurauerit nō appellare. ar.
c. sacro. de sen. ex. ⁊. c. q̇ntauallis. de iu|
reĩu. Sco falsa iuratio est ex parte iu
rātis tantũ vt cum quis iurat verũ cre
dẽs esse falsum q iurat. Tertio ex par
te vtrius. s. cũ quis iurat falsum sciẽs
eẽ falsum. Et istis duobꝰ modis si fiat
iocose ẽ peccatũ veniale ẜ
ʒz Gof. xxij. q.
ij. ꝙ ait ⁊. c. vl. ẜm ꝟo theologos ẽ pctm̃
mortale propter irreuerẽtiā dei posset
tamen dici ꝙ mendaciũ iocosum nō sit
proprie mẽdaciũvt in. d. c. q ait iō pos
set teneri opi. Gof. ꝙ nō peccat mortali
ter nō proprie ꝑiurat. Sed opi. theo
logoꝝ est tutior multo magis peccat si
fiat furiose. xxij. q. ij. homines. Q tamẽ
sic limitat. S. Bo. ⁊ Ri. ĩ. iij. d. xxxix. si
liberat de dicto cōfirmando ⁊ iuramen
to per quod est cōfirmandũ. Secꝰ esset
si deliberaret de dicto s
ʒz nō de iuramẽto sic si peccat mortaliter l
ʒz sit venia
le graue. Similiter est peccatũ veniale
quando de neutro deliberat sed totum
profert ex surreptiōe nisi quis delibera
re posset ⁊ tamen contemneret: quia sic
mortaliter peccaret etiā ex surreptione
propter contemptũ. Datur etiam alia
limitatio ẜ
ʒz Pe. aureo. ea. d. Si iuramẽ
tũ fit per ea ꝑ que homines consueuerũt iurare quando volunt veritatem in
falibilẽ assumere in testimoninm dicti
sui vltimatũ. Secus esset si assumeret̃
signũ q nō ẽ ad tale testĩoniũ ĩstitutũ
⁊ sine animo iurandi intellige quādo
periurat per deum sicut communiter
iuratur sic non esset peccatum mortale ẜm eum quod no. facit pro istis
mulieribꝰ que iurant per meam fidem
in veritate per istũ ignem ⁊ hmōivt nō
peccent mortaliter cũ periurant. nec
iurare intendunt nec quibus iuratur
accipiunt pro iuramento.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ periuriuʒz
facit contristari donũ aut̃. cui relictũ ⁊
ibi bal. col. iiij. ꝟsi. no. ꝙ deꝰ. C. iudic.
vidu. ⁊ est mendaciũ iuramento firma
tũ. Bal. in. l. fi. C. de reb. credi. ⁊ nō pōt
remitti. vt per eundem Bald. in. autẽ.
quod eis in fi. C. de nup. ⁊ habet solum
deum vltorem. l. ij. ⁊ ibi glo. Bal. ⁊ Saly. ⁊ doc. C. de re. credi.
¶ Scomō dicit̃ ꝑiuriũ iuramẽti trās
*gressio ⁊ si iuratio fuit suꝑ remalavt nō
ire ad eccłia
ʒz ⁊ similia sic peccauit mor
taliter iurādo ⁊ tenet̃ de p̃cepto facere
oppositũ. xxij. q. iiij. c. j. ij. iij. ⁊. iiij. Q li
mito dere mala de peccato mortali secꝰ
de veniali de qͦ dic. vt. s̃. iuramẽtũ. v. §.
ij. si ꝟo fuit suꝑ re superarrogatiōis sic
similiter peccauit mortaliter iurādo s
ʒz
nō tenet̃ facere oppositũ nō tenetur
intrare religionẽ q̇ iurauit nō ĩtrare nō
tamẽ tenet̃ iuramẽtũ ẜuare hec Aureo.
si aũt iuramentũ promissorium erat licitũ ⁊ obligatorium sic peccat mortaliter periuriando. s. non seruando quod
iuramento ꝓromisit. fallit hec in. xxvij.
casibus in quibus non obligat de q̇bꝰ
vide. s̃. iuramentum. v.
¶ Tertio mō dr̃ ꝑiuriũ indiscreta iura
*tio. s. cũ q̇s iurat sine iudicio discretionis cōsiderādo q iuret. ⁊ vtrũ sitverũ
vel seruabile ⁊ sic ẜm Gofr. est peccatũ
veniale. xxv. di. §. crimĩs in fi. ber. ꝟo in
c. tua. de iureiu. dicit ꝙ si fiat cũ deliberatione sic est peccatũ mortale de iureiu. sicut ex literis. Si vero iocose ⁊ incau
te. sic est pctm̃ veniale. xxv. di. §. alias ea
demũ ⁊ cũ Ber. concor. S. Boñ. Ricar. ⁊
theologi. in. iiij. di. xxxix.
¶ Quarto modo dicit̃ periurium affir
*matio dubitationis vt cũ quis illud de
quo dubitat asserit cũ certitudine effica
ci iuramẽto ↄfirmata ⁊ sic peccat morta
liter ẜ
ʒz Aureo. Secꝰ si assereret illud hu
mano mō sicut pōt sciri in talibus sicut
respondet ordinandus tũ permittit
humana fragilitas non esset mortale
ẜm eundem aureo.
¶ Quid de illo qui iurat ꝑ verbũ credo
*cũ tñ in veritate nō sic credat. Rñ. quod
quo ad deũ periurꝰ est ⁊ peccat mortałr
sed quo ad forũ cōtẽtiosum nō ẽt si ꝓba
ret̃ postea cōtrariũ eiꝰ q iurauit. vt no.
Pa. in. c. ex literis. de iureiu. ⁊ facit. c. cũ
impositionibꝰ de iureiu. li. vj. Ratio
nemo pōt dare testimoniũ de conscientia alterius nisi ipse cuius est ⁊ deus.
¶ Vtrũ credẽs cōtrauenire iuramẽto q̇
*tñ nō facit. exẽplum nō credeba
ʒz satis|
factu
ʒz creditori cui iuraueram cũ tamẽ
foret satisfactũ peccer mortaliter. Rñ. ꝙ
sic ẜm not. per Pa. in. c. to de iureiur.
¶ Vtru
ʒz oĩs periurus sit infamis. Rñ.
*pa. in. c. testimoniũ de testi. ẜ
ʒz legesd istinguit aut quis iurauit de preterito
vel de p̃senti ⁊ sic efficitur infamis ip̃o
iure licet falsum. iurauerit ꝑ. l. j. ij. ⁊. vl.
ff. de crimine stellio. ⁊ sic intellige. c. cũ
dilectꝰ in fi. de or. cog. Si tñ cōdẽnaret̃
efficeretur infamis nō tm̃ rōne iuramẽ
ti falsitatis. Si ꝟo iurauit de futuro
⁊ nō seruauit tunc si iurauit sibivel deo
nō efficitur infamis. Secꝰ si iurauit ei
cũ quo cōtraxit cōtraueniendo iuramẽ
tovel pactioni sic efficitur infamis ⁊
sic intellige. l. si quis maior. C. de trāsl.
⁊ hoc voluit in effectu glo. ⁊ bar. in. l. lu
cius. ff. de his qui no. infa. sentit. Jo. de
lig. in. d. c. testimonium. ⁊ arch. in. c. au
ctoritatẽ. xv. q. vj. ⁊ in. c. paruuli. xxij. q.
v. ⁊ pl
ʒz etiam de iure canonico cum nō
reperiam cōtrarium.
¶ Vtrũ vis vel metꝰ excuset a peccato
*mortali periurũ. Rñ. ꝙ ĩ iuramẽto assertorio cōmuniter tenetur ꝙ non. c. sacris ꝙ metus cā. nullus potest absolute cogi ad iuramentũ falsum s
ʒz in iu
ramẽto ꝓmissorio fuit diuersitas Tho.
xxij. q. iij. ar. j. ⁊ ricar. vbi. s̃. ar. ij. q. iij. et
młti alij tenẽt ꝙ peccat mortaliter si nō
seruat ad. c. verũ. de iureiu. Rñ. ꝙ loqui
tur ĩ iudicio for. po. Aureo. vbi. s̃. tenẽt
ꝙ peccat venialiter. ⁊ hoc sequit̃ Joan.
an. ⁊ multi alij ⁊ placet ⁊ vide. s̃. iuramẽtum v. §. ix. cũ duobus se.
¶ Quod eit grauius periuriũ vel ho
*micidiũ. Rñ. quidā dicunt ꝙ periuriũ
est grauius peccatũ quia est contra ra
tiōis ordinem directe ⁊ immediate respiciẽtem deum ⁊ homicidium contra
ordinẽ respicientẽ proximum alij contra vt Ric. vbi. s̃. q. iiij. arti. j. ꝙ non sit
grauius ratio quia homicidiũ directe
cōtrariatur actui ⁊ virtuti digniori. sc
ʒz
charitati respectu actꝰ secũdarij. s. diliges proximũ: periurium aute
ʒz directe
est contra actu
ʒz virtutis latrie. s
ʒz chari
tas eft nobilior latria quia nobiliꝰ ẽ
proximũ diligere verum ex causa legitima iurare ergo est grauius homicidiũ periuriũ ⁊ magis placet. ⁊ pri
mā rationẽ dico negandā simpliciter
sic sequeretur ꝙ laborās in festo gra
uius peccaret homicida q nō estve
rũ. Verum est ꝙ periurium est grauissimũ post homicidium. Jdeo imponit̃
penitẽtia ꝙ ieiunet. xl. dies in pane et
aq̃. ⁊. vij. sequẽtes annos peniteat ⁊ nũ
sit sine pnĩa. vj. q. j. quicun ⁊. xxij. q.
v. si quis periura.
¶ Vtrũ sit grauiꝰ ꝑiurium adulterio.
*Rñ. ric. vbi. s̃. ar. ij. ꝙ sic rō peccatũ di
citur grauius q corrũpit ordinem digniorem: certũ est aũt ꝙ ille ordo est dignior qui debet esse hominis ad deũ
immediate ⁊ directe ille q̇ debet esse
ad deũ ⁊ proximũ mediante proximo.
primꝰ aũt ordo corrumpitur per periuriũ. secundus ꝑ adulteriũ nec ꝑfectus
corrũpitur. Secũdus per adulteriũ
primꝰ per ꝑiuriũ adulteriũ non est pro
pinquius maxime iniurie q̃ possit esse
contra deũ immo econuerso ꝑiurlũ est
ꝓ pinquius blasphemie que est contra
deum ex odio eius adulterium homicidio.
¶ Vtrũ peccet etiā ꝑsona priuata que
*exigit iuramẽtũ de eo q nescit s
ʒz dubitat de veritate. Rñ. ẜ
ʒz au. hoc ex hũa
na infirmitate ꝓcedit ꝙ nō peccat sed
si scit veritatẽ ⁊ cogit iurare quẽ sit falsum iuraturum peccat mortaliter. xxij.
q. ij. q̇ exigit quod intellige vt. s̃. iuramentum. iij. §. xj.
¶ Vtrũ clericus nulla necessitate coa
*ctus veniẽs cōtra propriā ꝓmissionem
vallatā fidei interpositiōe sitpriuādus
suo bñficio. Rñ. tenẽt. Jo. ber. ⁊ hos. ĩ. c.
q̃relā ne prelati vices suas pa. in. c. q̃re
lam de iureiu. ꝙ d
ʒz priuari sic est ꝑiurus q̇ fide interposita ꝓmissum frau
git sicut q̇ periurat ⁊ cũ ꝑiurꝰ sit priuā
dus bñficio ⁊ deponẽdꝰ ab ordinevt ꝓ
bat̃ ĩ. c. cũ nō ab hoĩe iud. sic ⁊ frāgẽs
ꝓmissu
ʒz fidei interpositiōe vallatũ. archi. ĩ. c. iuramẽti. xxij. q. v. t
ʒz ꝙ nō nō
est ita graue pctm̃ ↄtrauenire ꝓmissiōi
|
tali sicut iuramẽto ⁊ cũ archi. ẽ. d. ant. ⁊
magis placet car. in. c. ij. de spō. ⁊ in ca.
ad aures ꝙ metus cā. cũ non inueniat̃
talis pena expresiasicut ↄtra periuros.
S
ʒz prima opi. vr̃ verior. Et q̃ differẽtia
sit inter fidei interpositionẽ ⁊ iuramen
tum vide iuramentum. j. §. vj.
¶ Vtꝝ collatio facta de beneficio eccle
*siastico periurio sit nulla ip̃o iure. Rñ.
pa. in. d. c. querelam de iureiur. ꝙ sic de
re. iur. infamibus.
¶ An āt perturꝰ cũ sit ĩfamis ꝑdat ip̃o
*iure bñficiũ vide. s̃. infamia. §. ix.
Remissio
quot modis accipitur. vi
de. j. vsura. ij. §. xiij.
Permutatio
est vniꝰ rei certe pro
alterare certavicaria
prestatio. C. de re. ꝑmu. l. j. ĩ gl. ⁊ no. ꝙ ꝑ
mutatio nō inuenitur nisi in genere et
sic adaptatur cōtractibꝰ nomĩatis ⁊ in
nominatis ẜm ꝙ no. in rub. e. ti. ff. ⁊. C.
vnde qñ dat̃ vna species ꝓ altera sic est
contractꝰ inoĩatꝰ ⁊ nō ꝑmutatio ĩ spẽ ꝓ
hoc tex. in. l. naturalis. §. j. ff. de p̃scrip.
ver. gl. tñ ⁊ Bald. in. l. j. C. e. dicũt ꝙ ĩmo
luenitur ꝑmutatio ĩ spẽ. s. qñ dat̃ pes
certa ꝓ specialia certa puta iste liber
valẽs centũ pro illa possessione eiusdẽ
precij. Sed quādo datur genꝰ pro gñe
vel pro specie: vel species pro genere
tũc est contractꝰ innominatus nō ꝑmu
tatio in specie ⁊ sic inielligunt. di. l. na
turalis ⁊ est verius primum.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ mut atio
est. species alienationis not. Spe. in ti.
de re. permut. in principio. ꝟsi. ceterum
⁊ per Bar. in. l. sicut. §. promiserit. ff. qui
bus mo. pig. vel hypo. sol. et est nomen
generale ad omnes contractus. glo. et
Bart. in rub. C. de re. permu. ⁊ an ⁊ in q̇
bus differat a venditione. Bar. in. l. j. ⁊
ij. C. de re. permu. glo. et Bart. in. l. j. ff.
eo. vbi tandem concludit. ij. esse differentias.
¶ Quomodo contrahitur permutatio
*Rñ. rerũ interuentu non ex solo pacto
ex sola conuentione ꝑmutatiōis nul
la re hincinde secuta neutri cōpetit aliqua actio. C. e. l. ex placito. est nudũ
pactum vt no. glo. in. d. l. j.
¶ Vtru
ʒz statutum loquens de emptio
*ne habeat locũ in permutatione. Rñ. ꝙ
in statutis iuris cōmunis appellatione vẽditiōis venit permutatio ẜ
ʒz Nic.
de nea. in. l. j. §. si quis in fraudẽ. ff. si q̇d
in frau. patro. ⁊ guil. de cu. ĩ. l. de quibꝰ
ff de leg. dicit. ꝙ omnia que de iure cōmuni loquũtur in venditione habent
locũ in permutatione. facit. ca. j. de his
que fi. a prela. iu verbo vẽdere vel ꝑmu
tare. Jn statutis ꝟo municipalibꝰ tũc
si est odiosum nō habet locum. Si vero
est fauorabile sic habebit locũ ⁊ sic con
cor. iura que videntur diuersa ⁊ doc.
¶ Vtru
ʒz permutatio beneficiorũ possit
*fieri sine autoritate superioris. Rñ. q
nō. c. quesitum. e. ti. ⁊ exces. pre. c. sicut
vnire. de cẽsi. prohibemus de preben.
maioribꝰ ⁊ qui propria temeritate hāc
permutationem fecerint priuādi sunt
eo. ti. cũ olim. Fallit hoc quādo agitur
solum de proprietate puta cu
ʒz duo epi
scopi litigāt super aliqua ecclesia qua
ʒz
vnus dicit debere esse sibi subiectam
alter possidens negat sic poterit fierĩ
permutatio ꝙ vnus habeat vnam ecclesiam sibi subiectam alter alteram.
Secus si ageretur vt talis in tali beneficio reciperet̃ vel mutilaretur nō po
test sine autoritate superioris.
¶ Vtru
ʒz clerici possint inire tractatu
ʒz
*de permutatione prebendarũvel digni
tatum ⁊ aliorum ecclesiasticorum bene
ficiorũ. Rñ. di. ꝙ conuentionem inter
se facere non possunt vt in di. ca quesi
tum tractatum autem inire possunt dũ
modo promissionem vel pactionem nō
faciant. ⁊ de hoc habes tex. cum glo. in
cle. in verbo volentibus. eo. tit. ⁊ tenet
Jo. an. in addit. ad Spe. j. Rñ. eo. ⁊ in
ca. j. eo. ti. lib. vj. ⁊ Pa. in. d. c. quesitum.
Ratio tractatus non includit delibe
ratũ consensum. c. fi. de his que fi. a ma.
parte ca. ⁊ ideo possunt tractare sed nō
concludere sed supponere se dispositio
ni superioris ad quem pertinet talis
collatio. Jnno. tamen in di. ca. quesitũ.
tenet quod prebẽde ⁊ eiusdem ecclesie
|
⁊ eiusdẽ qualitatts possunt etiam per
mutari sine autoritate superioris licet
cōtrarium teneant Host. ⁊ Jo. de lign.
in. c. fi. eo. ti. q est tutius licet Jnn. opi.
possit teneri post factũ. ẜm Jo. de imo.
Multi tamẽ doc. tenent ꝙ nec etiā fratrẽ tractatũ in permutatione beneficiorũ possũt habere sed mihi nō placet
tũ ep̃s aut alius prelatus ad quem
spectat nō potest dictā permutatione
ʒz
facere sine eis quorũ sunt ẜm do. Ant.
in. c. j. eo nisi ex necessitate vel ex causa
ẜ
ʒz gl. in. c. j. de re. eccl. nō alie. q̃ tamẽ nō
ẜm assertionẽ episcopi credetur scm
Guil. in Cle. prima de elec. S
ʒz oportet
ꝓbetur. ⁊ sic patet ꝙ oportet eis priꝰtra
ctare aliter essent bestie tũ etiam quia
nisi prius tractarent nũ cōuenirent
ante prelatũ pro permutatione fiẽda.
*¶ Vtrum autoritas pertineat ad ep̃m
de permutatione suoru
ʒz inferiorũ. Rñ.
ꝙ nō nisi ad ipsum pertineat collatio:
vel institutio illoru
ʒz beneficiorum sed
pertinet ad eũ quem collatio vel institutio pertinet. ar. c. ad hoc. §. fi. de of. ar
chi. ⁊ in. c. supere. in fi. de officio deleg.
si vero ad vnũ pertinet electio. puta ad
canonicos et ad aliũ confirmatio necessario requiritur consensus eoru
ʒz qui
habent eligere secundu
ʒz Jo. an. ar. d. c.
ad hoc. Si autem ep̃s permutet cu
ʒz ca
pitulo requiritur autoritas Archiep̃i.
c. j. de reb. ec. non ali. cum vero permutare vult cu
ʒz alijs sufficit consensus ca
pituli sui ẜ
ʒz ho. Quando vero pertinet
ad superiorem ⁊ capitulum collatio sic
requiritur consensus vtrius nec potest capitulũ per se nisi quando sedes
vacat de ma. ⁊ obedi. c. his que. ⁊. c. cum
olim. ⁊. c. vnico de ma. ⁊ ob. li. vj.
¶ Vtru
ʒz possit dari pecunia pro recom
*pensatione maioris beneficij cōmutati sine simoni. Rñ. Pa. ĩ. c. ad questiōes
eo. ti. ꝙ sic si pecunia detur in recompẽsatione prouenticiũ temporalium non
spirttualium quia si occasione. spiritua
lium iuriũ de quibus plus habet vna
ecclesia alia pecunia tribuatur simonia erit puta quia habet maiores
autoritates in administratione spũali
um et huiusmodi. Et ideo conclude ꝙ
tria requiruntur. vt licita sit permutatio beneficiorũ eccle siasticorum. ¶ Pri
mo ꝙ non paciscatur. sed solum habeat tractatum partis. ¶ Se cundo ꝙ
non fiat sine autoritate superioris permutatio.
¶ Tertio ꝙ aliquid temporale nō det̃
*pro recōpensatiōe spiritualis puta ma
ioris autoritatis vel administrationis
spiritualis ⁊ huiusmodi existentis in
alio beneficio ĩ quo fit permutatio.
¶ Vtrum habẽtes expectatiuas pape
*possint permutare. Rñ. Pa. ĩ ca. cũ olim
eo. ꝙ sunt gratie ꝑsonales ⁊ nō excedũt
personā cui conceduntur. c. si cui de p̃ben. li. vj.
¶ Vtruʒz tales habentes expectatiuas
ad prima vacātia possint impedire per
mutationẽ. Rñ. ꝙ non. c. lʒz. eo. li. vj. immo si talia bñficia cōferātur alijs ip̃is
permutare volentibus nō vʒz ipso iure
in cle. vnica eo. ti.
¶ Vtrũ mācipia ecclesie possint ꝑmu
*tari cum emancipatis priuatorũ. Rñ. ꝙ
nō nisi ad hoc vt libera fiāt. c. mācipia
eo. ꝙ est verũ ẜm Ho. nisi vbi expediret
ecclesie cũ donari possint ꝙ est fortius
xij. q. ij. si q̇s q̃libet. ⁊ qñ fit ꝑmutatio o
ʒz
dent̃ duo alij ea. q. c. ep̃s qui mancipia.
¶ Vtrũ serui fugitiui permutari pos
*sint. Rñ. ẜm Jnn. ĩ. d. c. mācipia ꝙ sic et
distrahi. c. iniustũ. e. ti. quod est verum
patefacto vitio emptori sc
ʒz ber. ⁊ post
redierũt. Sed in fuga dũ sunt vendĩ
vel permutari nō possũt. C. ad. l. faui. de
pla. l. in fuga.
¶ Vtru
ʒz permutationes que fiunt mer
*catoribus de laua ad pannum ⁊ huiusmodi liceāt. Rñ. ꝙ sic dummodo fraus
⁊ dolus non interueniat. ⁊ ea que dicta
sunt in. ca. emptio. §. vij. tertij ite
ʒz ꝙ nō
fiat ad damnum. iij. sicut fit quando
dat pannos textoribus pro mercede la
boris si inde grauetur laborator illicitũ est. ⁊ restituere teneretur nisi a principio sic conuenissent: vel sic esset consuetudo dandi tantum de damno.
est dubiũ. de qͦ dic. vt
s̃. dubium.
Pertinax
ẜm Jsid. li. ethimologiarũ dicitur qui est ĩprudẽter tenẽs quasi oĩno tenax. in suo ꝓposito quasi ad victoriā ꝑseuerat plus opʒz ue videat̃ minus sapiẽs ꝙ alij ⁊
opponit̃ ꝑseuerātie ẜm Tuliũ ĩ Retho
rica sua perseuerans tum opʒz stat
pertinax plus opʒz. mollis vero minꝰ
quam opʒz. vnde si q̇s firmat se in sua
snĩa quod etiam si ecclesia determinaret cōtrariũ vel in eo ꝙ pertinet ad fidẽ
vel bonos mores tenet oppositum eius
ꝙ dicitur a doctoribus mortaliter peccat ⁊ sapit heresim dist. viij. qui coatenta alias nisi per accidens rōne scanda
li pertinacia non est peccatuʒz mortale.
Perseuerantia
secũdũ Tuliũ in
Rethorica sua est
in ratione bene considerata stabilis et
perpetua mansio sine ipsa nihil valet
veloctter currere de pe. di. iij. incassum
⁊ ꝓpterea laudatur. vij. q. j. suggestum.
Ad ꝓpositũ eorũ que hic dicunt̃ et
ꝙ persenerātia est animi declaratio vt
animi iudicium sic fuisse a principio.
Bal. no. in. l. q̇cũ col. pe. C. de ser. fugi.
Persona
Miserabilis que dicatur.
vide. s̃. Miserabilis.
Personatus
Vide. s̃. Dignitas in
prin.
Pietas
accipitur aliquando ꝓ cultu diuino. vnde pietas idẽ
est ꝙ religio latine grece aũt latria seu
theosebiā vnde ꝓprie pietas est theose
bia. idest cultus dei interior qui ꝓprie
pertinet ad seruitutes theologicas reli
gio vero est latria que pertinet ad serui
tutem diuinam exteriorẽ istud elicitur
ab aug. x. de ciuitate dei. c. iiij. aliquādo
vero accipitur pro misericordia māsuetudine ⁊ clemẽtia. de quo vide. s̃. Misericordia. ⁊ sic dicit quādā releuationeʒz
indigentie proximi ⁊ compassioneʒz in
eius calamitate. et sic accipitur prima
ad thi. iiij. pietas ad omnia valet super
quo amb. pietatem seqnẽs inquit si lubricum carnis patiatur vapulabit. sed
nō peribit quia per hoc ꝙ aliquis pietatis operibus vacans in peccato mor
tali se disponit ad gratiam vt non faci
le permittatur in perditionem ire. ⁊ de
ista dicitur. xxij. q. ij. si qualibet. xl. distictio. §. j.
Pignus
dicitur a pugno. vnde ꝓprie dicitur pignꝰ res mobilis tradita de pugno seu manu ad pu
gnum seu manuʒz. ff. de ver. sig. l. plebs.
.§. pignus ⁊ differt ab ypotheca in nomine ⁊ re. quia ypotheca est obligatio
rei immobilis institu. de act. ⁊ oblig. §.
inter pignus. Vnde pignus dicitur cũ
transit in creditorem. ypotheca vero cũ
non transit. Sed quantum ad actionũ
non differunt inter se quia ꝓ vtra pĩ
gnoraticia datur debitor ypothecaria
creditori. §. inter pignus. Vnde dicitur
ypotheca ab ypos quod est sub et tesia
quod est positio q̃si res supposita obligationi. differt etiam secundum grammaticos pignus pignoris ⁊ pignus pĩ
gneris vnde grecismus: pignora natorum dicuntur pignera rerum. licet hoc
non seruetur.
De notatis hoc. §. ⁊ an pignꝰ possit propria aut̃. debitoris auferri creditori. Bal. post gl. no. quod nō sed debet
agi act. pig. in. l. si quis in tātam. C. vnde vi. nec etiam per creditorem. ⁊ consti
tuit pignus per verba mutua mihi. x.
suꝑ hec lib. j. Codicis §. instituto. ⁊ ibi
Bart. ff. de lega. ij. vide Barto. in. l. fundus quem. de an. leg. ⁊ Bal. in. l. j. C. cōmunia. deleg.
¶ Que res possunt pĩgnori obligari.
*Rñ. q quecũ vendi possunt ⁊ que vẽ
di non possunt nō possunt pignori dari. ff. que res pig. da. pos. l. j. §. eam rem.
Quedam tamẽ vendi possunt que non
possunt pignori dari. vt sunt aliena q̃
vẽdi possunt. ff. de contrahen. empti. l.
rem alienam sed pignori non possunt
dari nisi nostra. C. que res pign. da. po.
l. qui filios. Jntellige q res aliena potest vendi si est immobilis quia si mobilis est si contractat inuito domino eā
furtum cōmittit vendẽs nec valet ven|
ditio si vẽditor ⁊ emptor sciunt nec em
pti. ↄ̃hit̃. l. si in emptiōe. ff. de cōtrahẽd.
emp. Rō diuersitatis ponit̃ in gl. d. l. rẽ
alienā ⁊ ibi vide. Jtẽ gñalis obligatio
bonoꝝ ecclesie pōt fieri ꝓ obseruatiōe
cōtractꝰ a clericis. s
ʒz non specialis sine
solẽnitate. de qua. s̃. Alienatio. Jta no.
Pa. ĩ. c. nullꝰ p̃sbyter de pigno. Jtẽ pñt
pignori dari res pñtes ⁊ future vt fructꝰ pedẽtes ꝑtꝰ ancillaꝝ. fetꝰ pecoꝝ ⁊
ca q̃ nascunt̃. ff. de pign. l. ⁊ q̃ nondũ et
qui res suas obligat de pñtibꝰ ⁊ futuris intelligit̃ uis nō exprimat̃. l. vlti.
C. q̃ res pign. da. pos. Sed tñ videt̃ exce
ptũ oẽ illud ꝙ obligaturus specialiter
nō erat vt vestes supellectilia ⁊ mancipia q̃ in vsu habebat filia. l. j. C. que res
pigno. ob. po. ⁊. l. obligatiōe ⁊. l. deni.
ff. de pig. Si ꝟo q̇s dicat mobilia ⁊ immobilia ⁊ se mouẽtia nōventũt actiōes
nec noĩa debitoꝝ. ff. de re iudi. l. a diuo
pio. §. in vẽditiōe. itẽ pignorari pñt res
corꝑales ⁊ incorꝑales ⁊ noĩa debitoꝝ.
ff. de pig. l. cōuenit. Jtẽ seruitutes ꝑsonales vt vsus ⁊ vsulfructꝰ. ff. eo. l. si his.
.§. vsumfructũ. itẽ seruitutes p̃diales et
rustice vt diu pecunia nō soluet̃ nō li
ceat ipsis vti ⁊ si. j. certũ tp̃s non fuerit
soluta liceat vẽdere. l. s
ʒz anvie. ff. eo Jtẽ
cōmoditas seruitutũ p̃dioru
ʒz vrbanoru
ʒz sicut in rusticis hoc cōtinget. vt. s. li
ceat creditori ire ⁊ agere. d. l. sed an vie.
iura autem non. vt. d. l. si his. §. vlti.
¶ Que res ꝓhibentur pignori obliga
*ri. Rñ. ꝙ hoĩes liberi etiā ꝓ debito. c. ij.
eo. de qͦ dic. vt. s̃. Obses. Jtẽ nec ecclesie
in aut̃ de alie. ⁊ emphy. §. ij. qm̃. Jtem
monumenta. l. iij. C. queres pign. obli.
pos. Jtem sacra vasa vestimẽta libri vel
alia ornamenta ecclesiastica. l. sancimꝰ.
C. de sac. san. ec. l. j. ff. que res pign. obli.
po. ⁊. c. j. eo. Nisi necessitate vt est redẽptio captiuoꝝ ⁊ pro pauperibus alendis ⁊ huiusmodi vt no. in. d. c. j. ⁊. xij. q.
ij. aurum.
¶ Quot modis ↄ̃hit̃ pignꝰ. Rñ. ꝙ duo
*bus modis scilicet tacite ⁊ exp̃sse. Taci
te ↄtrahit̃ ⁊ sunt obligata oĩa bona vn
decim ꝑsonaꝝ. Primo administratoris
bonorũ ipsi ecclesie. ar. xij. q. ij. illud senet gl. ⁊ pa. in. c. ex literis de pign. Secũdo viri respectu dotis vxori sue. vide
s̃. dos §. xj. ⁊ etiā ꝓ paraphernalibꝰ et
dona ꝓpter nuptias. vt. s̃. dos. §. xij. et
paraphe rna. §. ij. Tertio illiꝰ qui dote
ʒz
ꝓmisit de istis duobꝰ habetur. C. de rei
vx. ac. l. vnica. et. d. c. ex literis. Quarto
cōtrahẽtis cũ fisco ipsi fisco. C. in quibꝰ
cau. pi. ta. cōtra. l. j. ⁊. ij. Quinto tutoris
pupillo ⁊ curatoris minori. C. in quib.
cau. pig. ta. ↄtra. l. si mater. ⁊. l. fi. C. de le
gi. tuto. Sexto conductoris omnia bona inuecta seu illata in rustico p̃dio domino sciente ꝓ pensione debita. Jn vrbano vero non distinguit̃. an sciat vel
ignoret tacite obligantur. ff. ĩ quibꝰ
causis pi. vel hypo. contrahi. l. si horreũ
⁊. l. hoc iure. ⁊. C. ĩ quibus cau. pi. ta. cōtra. l. sancimus. Septimo patris tacite
obligantur filijs ꝓ bonis aduẽticijs. et
precijs eoꝝ. C. de bo. que lib. l. cu
ʒz opor
tet. sed tamẽ nō habet̃ rō male admmi
stratiōis vel quod male versatꝰ sit in di
ctis bonis contra patre
ʒz. l. pe. ⁊ vl. ibidem Octauo matris cōuolātis ad secũdas nuptias filijs prioris matrimonij
ꝓ restitutiōe eorum que a primoviro lu
crata fuit. C. de secun. nupt. l. hac edicta
li. §. pluraliter. ⁊. C. in quibꝰ. cau. pi. ta.
cōtrah. l. si mater. Nono defuncti pro
legatis ⁊ fideicommissis. C. communia
de le. l. j. Decimo primipilari fisco. C. q̇.
mo. pi. ta. ↄtra. l. satis. Vndecimo bona
con ductoris vectigalium fisco. l. semꝑ. §. conductores. ff. de. iur. immu. Duo
decimo cōtrahitur hypotheca in naui
ei qui dedit ad eam reficiendam vel ar
mandam. l. interdum. ff. qui pot. in pigno. habe. secus si dedisset ad emendũ
eam quia haberet hypothecā ĩ ea. Jdẽ
dic de eo qui mutuauit ad militiā emẽ
dam ꝙ habet in ea tacitam hypothecā
secũdũ Hosti. in summa. Aduerte tamẽ
ꝙ ex tacita hypotheca non potest conueniri possessor principali discusso. vt
in aut̃. hoc si debitor. C. de pig.
¶ Que pacta ꝓhibent̃ in pignore Rñ.
*ꝙ omne pactũ turpe ĩpossibile illicitũ
|
Jtẽ pcm̃ legis cōmissorie q est pactu
ʒz
quo debitor se obligat se insolutũ dare
pignus. ff. de so. l. calipodius. itẽ qñ cōuenit̃ ne pignus redimat in ꝑpetuũ vł
ante diẽ sibi p̃fixam. ar. c. p̃carium. ff. de
preca. Jtẽ quādo fit pcm̃ ne liceat credi
tori piguus vẽdere post interpellationem debitoris. l. si creditor. §. vl. ff. de di
stra. pig. ⁊ de istis dicit̃ in. c. significante eo. ti.
¶ Quid. si fiat pcm̃ vt die p̃fixa nō soluẽ
*te debitore creditor ex tũc rem habeat ĩ
feudũ. Rñ. ꝙ nō v
ʒz. fieret fraus legi.
vt in cōsti. Federi. de feu. da. inuicẽ. l. cō
misso. c. j. ⁊ de his pactis. vide. s̃. Pactũ.
§. xv. cum sequenti.
¶ Vtrũ pactũ ꝙ amissio pignoris quo
*cun casu liberet debitorẽ valeat. Rñ.
ꝙ sic. C. de pig. ac. l. que fortuitis.
¶ Quid pōt facere creditor de pignore
*an possit vẽdere. Rñ. ꝙ aut cōuenit expresse vt posset vẽdere ⁊ sic d
ʒz primo de
nũciare debitori. ⁊ postea ẜm formā cōuẽtam poterit vendere aliter non. Aut
conuenit ꝙ nō venderet ⁊ tũc debet ter
debitori denũciare vt soluat inter vna
ʒz
denunciationem ⁊ aliam debet esse triduum. ff. de pign. ac. l. si conuenit de distra. in glo. ꝙ si nō soluerit poterit vendere alias vendẽdo sine trina monitio
ne teneretur furti. Si vero nulla fuit fa
cta mentio de vendendo vel non vẽdẽdo tunc debet semel nunciare. vt soluat
⁊ postea elapso biennio vendere poterit. hec probatur in. d. l. si conuenit. de
distrahen.
¶ Sed q̇d si creditor vẽdito pignore bo
*na fide minus accepit sit debitũ suũ.
Rñ. ꝙ residuum repetet a debitore. Si
vero plus debito vendidit tenet̃ illud
plus restituere debitori. C. iu. do. l. vl.
¶ Vtrũ pignus possit ꝑ creditorẽ alteri
*pignorari. Rñ. ꝙ sic vt est tex. in. l. j. C. si
pignꝰ pig. da. sit. Et l
ʒz Spec. dicat non
licere vltra tres vices. Tenet tñ ⁊ veriꝰ
Ang. in. d. l. j. ꝙ etiā per mille vices:
ius quesitũ a creditore ĩ pignore ẽ reale ⁊ est transitorium de persona ad personam in mille manꝰ. ⁊ sic cōcludit tex.
d. l. j. in verbo tandiu esse ⁊ c.
¶ Quid si aliꝰ cui res pignorata fuit al
*teri vẽdidit qui forte absentauit se ꝙ re
mediũ dabit̃ ṗmo debitori ad ↄsequen
dũ rẽ suā. Rñ. spe. dicit ꝙ aget ↄ̃ primũ
creditorẽ: s
ʒz primꝰ creditor liber abit̃ ce
dendo sibi actio. ↄtra eũ cui legitime pi
gnorauit. ⁊ sic alius respectu tertij. ⁊ c.
¶ Vtrũ sit pignorari vsurarijs nr̃i tꝑis
*q̇ hñt ex ṗuilegio ꝙ post annũ lucrant̃
pignꝰ. Rñ. ꝙ sic. ⁊ si ꝑdit̃ dānũ erit debi
toris. ꝙ fit lege ꝑmittẽte nō meret̃ pe
nā. l. gracchꝰ. C. adul. ⁊ iō cũ lex ꝑmittat pignꝰ pignori obligari sibi ĩputet
debitor. Q tñ limito veꝝ si mō non pignorauit nisi pro titate sibi debita
pro plus nō licet in aliquo casu. Jtem si
hoc fecit ꝓ necessitate vel vtilitate sua.
ꝓ alio respectu nō licet sub vsuris ac
cipere. Jtem. iij. si hoc notificauit debitori istis nō cōcurrentibus nō liceret.
¶ Vtrum creditor teneat̃ fructꝰ pigno
*ris ↄputare in sortẽ. Rñ. ꝙ tā fructꝰ qͦs
ꝑcepit qͦs perciꝑe potuisset ⁊ ex sua
negligẽtia nō ꝑcipit tenet̃ cōputare in
sortẽ: ⁊ ꝙ plus superest restituere debitori. ita tenet gl. ĩ. c. cũ ↄ̃. eo. ti. ⁊ seq̇t̃ pa.
ibidẽ. ⁊ Jo. an. in. c. j. ⁊. ij. de vsuris. Ho.
ĩ summa t
ʒz oppositũ quo ad ꝑcipiẽdos
s. ꝙ nō teneat̃ nisi fuerit in dolo vel lata
culpa. vt puta: quia erat solita locari vł
erat q̇ querebat cōducere. hoc idẽ sequi
tur. d. Ant. S
ʒz mihi magis placet opi.
Cal. qui tenet ꝙ si sorti est satisfactũ tenet̃ etiā de ꝑcipiẽdis. est male fidei
possessor in nō restituẽdo rem. Si vero
sorti nōdum est satisfactũ sic non tenet̃
de ꝑcipiendis q intelligo verum nisi
sit in dolo vel lata culpa. ⁊ sic tene ⁊ limita ⁊ cōcor. l. j. ⁊. ij. C. de pign. ac. ⁊ doc.
¶ Sed q̃ro quā pensionem soluet ꝓ do
*mo pignorata creditor. Rñ. Sp. t
ʒz ꝙ so
lũ ad illā titatẽ quā ide
ʒz creditor pre
stitisset. l. in summa. §. in frumẽto. ff. de
cōdi. inde. Sed pa. in. d. c. cum cōtra di
stĩguit ꝙ si fuit simplicit̃ pignorata tũc
tenetur ad eam pẽsionem que communiter inuenitur a quocun alio. Si ꝟo
fuit actu
ʒz vt solum illa soluatur que si|
bi placet sic esset verum dictũ. Spec.
uis durũ. s
ʒz ego limito verũ isto. ij. casu
in modico: s
ʒz in aliquo notabili nō cre
do verũ aliter esset via aperiẽdi additũ
vsurarijs ⁊ iniq̇tati. Nec ob. §. ĩ frumẽto. loquit̃ quādo ꝑ errorem limitatio
habitatio fuit tradita ita. d. Pa. vbi. s̃.
fuit facta tũc nō obligat̃ creditori ni
si inquantũ fuit factus locupletior: q
bene not. quia pauci aduertunt.
¶ Vtrũ liceat pignore vti. Rñ. pa. in. c.
*j. de deposito ꝙ si pacto interueniẽte eo
vtit̃ vsurā cōmittit. si ↄmoditas quā cō
sequit̃ ex vsu est extimabilis p̃cio. c. j. de
vsur. ⁊. d. c. cũ ↄtra ⁊ tenet̃ restituere. Si
ꝟo nō interuenit volũtas dñi ⁊ ↄ̃ eiꝰ vo
lũtatẽ vtit̃ eo furtũ cōmittit. l. si pigno
re. in prin. ff. de fur. nisi verisimiliter cre
deret dñm ꝑmissurũ vt not. ĩ. c. dudũ el.
ij. de ele. ⁊ insti. de obli. q̇ ex quasi delic.
nascũ. §. placuit. Attamẽ semꝑ fructus
seu extimatio vsus est ↄputāda in sortẽ:
nisi sit talis res cuius vsus ĩter amicos
gratis solet concedi.
¶ Vtrũ creditor repetet expensas quas
*fecit in pignore. Rñ. ꝙ si bona fide eas
fecit poterit repetere nisi sint ĩmoderate. l. si seruos. ff. de pig. ac. ⁊ ar. l. in fundo. ff. de re. vẽ. Ber. tñ ĩ. c. j. de vsuris. intelligit ꝙ repetet expensas necessarias
nō volũtarias. S
ʒz tu dic ꝙ ẽt vtiles dũ
modo nō nimis magnas. vt not. glo. in
l. creditor. la. ij. C. de pig. ac. tex. est in. d.
l. si seruos.
¶ Quid si res pignorata perijt aut de
*teriorat̃. Rñ. ꝙ tenet̃ de dolo lata culpa
⁊ leui. ita no. glo. in. l. si creditor. C. de pi
gno. ac. tex. est insti. q̇. mo. re ↄ̃. obli. §. fi.
ff. de pign. ac. l. si cum venderet in fi.
¶ Vtrũ remittẽs pignus vel bidellus
*restituẽs librũ sibi assignatũ socio con
sueto vel famulo illius cuius est teneat̃
si taliscui dedit ĩfideliter egit. Rñ. pan.
in. c. fi. de fur. ꝙ nō. ar. in. l. eũ q̇ ⁊ in. l. ar
gentũ. ff. cōmo. facit. c. significāte. eo. ti.
⁊ sequitur Bar. ĩ. l. si quis vxori §. apud
labeonẽ. ff. de fur. Jtem dicit si eum assi
gnauit alicui deferẽti aliq signũ illiꝰ
cuius erat ⁊ facit. d. c. significāte cũ ibi
no. non est tunc credendum de facili ta
li signo si res est preciosa. arg. ca. j. et. ij.
de fide instru.
¶ Quātũ durat pignꝰ. Rñ. donec facta
*fuerit tota solutio debiti vs ad minimũ q̃drātẽ. l. quādiu. C. distra. pigno.
¶ Vtrũ possit creditor p̃scribere pignꝰ.
*Rñ. ꝙ nō nullo tꝑe. l. pignori rem acceptam. ff. de vsucapio.
Pigritia
est quedā tarditas ad exe
quendũ bonũ. Torpor ꝟo
est remissio ĩ executiōe boni que qñ fit
mortale peccatũ pʒz. s̃. archidia. §. j.
Pirrata
r q̇libet q̃i mari aut in fluminibus dep̃dat̃ vt no. in
aut̃. nauigia. C. de fur. Et tales si de p̃dantur in mari sunt excōicati excōicatione papali ꝑ ꝓcessum curie cũ oĩbus
receptatoribus eoꝝ ⁊ dantibus eis auxiliũ cōsiliũ vel fauorẽ. Jta etiā no. Jo.
and. ⁊ do. Ant. in. q. excōicationi. de raptoribꝰ ꝙ ter in anno ab ore summi pō
tificis excommunicantur.
De pirratis ⁊ ꝙ eq̇parant̃ hostibꝰ
fidei xp̃iane ⁊ possunt impune decolari. aut̃. nauigia etiā ibi bal. C. fur. vbi
etiā ꝙ sunt ip̃o iure diffidati ⁊ possunt
puniri in loco vicino mari in quo delinquunt. bar. ⁊ doc. in. l. insule. ff. de naui.
videlicet. j. centum miliaria ẜm bar. in
tract. ibi. per. ij. de insula in prin.
Placere
velle hoĩbꝰ vtru
ʒz sit pctm̃.
Rñ. ẜm Tho. ij. ij. q. cxv. ꝙ
aut q̇s q̃rit placere ꝓpter charitatẽ nutriẽdā vel vt in eis spũaliter ꝓficiat vel
vt ꝓuocent̃ ad bonũ ⁊ in his q̃ sunt bo
na vt cātare ĩ ecclesia horas vel laudes
diuinas ⁊ hmōi. ⁊ sic laudabile est. Aut
q̃rit placere ꝓpter inanẽ gloriā vel pro
pter lucrũ vel in malis ⁊ sic tale pctm̃ ẽ
quale est illud ꝓpter q placere cupit.
de q̇bꝰ. p̃s. Deus dissipabit ossa eorum
q̇ hoĩbꝰ placẽt. ⁊ ad Galatas. ij. Si hoĩ
bus placerẽ xp̃i seruus nō essem. Jntellige qñ ẽ mortale illud ꝓpter q vel in
quo cupit placere puta si ꝓpter vanam
gloriā. sic est mortale pctm̃ talis ↄplacẽ
tia qñ talis vana gloria ẽ mortalis. vel
si queritur talis cōplacentia per opera
|
peccatĩ mortalis sic erit mortale pecca
tum alias veniale.
Pollicitatio
est solius promittentis sponsio. vt quando ꝓmisso fit de aliquo alicui. ⁊ illiꝰ cō
sensus cui fit promissio non extat acceptans. vł erat absens. vñ pollicitatio
differt a pacto. pollicitatio est vnius
tantũ. Pactũ vero duoꝝ ad minꝰ. Polli
citatio vero tũc transit in pactũ qñ per
nunciũ vel literas mittit̃ ⁊ acceptat̃
ibi est duoꝝ cōsensus. l. pactũ. ff. de pollici. Vñ polliceri dicimur qñ nullo p̃cedente rogamine aliqua promittimus.
Promittere vero ꝓprie est precedẽte ro
gatiōe. Vñ ⁊ pollicitatio differt a nudo
pacto no. gl. in cle. romani de iureiur. ⁊
pau. in. c. cum iuramento de homici.
De nota. in hoc. §. vide gl. in. l. j. ĩꝟ.
duoꝝ. ff. de pac. ⁊ in rub. c. de do. ꝓmis.
⁊ quod notatur. s̃. in ver. pactũ.
¶ Vtrũ ex pollicitatione quis obliget̃.
*Rñ. ꝙ nō nisi quādo pollicetur ciuitati:
vniuersitati clero ecclesie vel pauperibꝰ
alicuius loci ⁊ cum causa puta ad hono
rem dei vel similem. Si vero fit alijs a
predictis siue cũ causa siue non. vel p̃di
ctis sine causa nō obligatur nisi ceperit
aliquid p̃textu promissionis. ff. de polli
cita. l. j. §. facit glos. in. c. scimus. xij. q. j.
que dicit ꝙ ex pollicitatiōe facta deo po
test q̇s ↄueniri. facit. c. ex. ꝑte de cẽsibꝰ.
Pollutio
nocturna aliquādo contingit ex precedente cogi
tatione carnalium. qñ ex suꝑfluitate
cibi ⁊ potus. qñ ex demonũ illusiōe. ⁊
ẜm ꝙ causa est peccatum ita extimāda
est.
¶ Vtrum nece ssario impediat celebra
*tionem vel eucharistie sumptione
ʒz. dic.
vt. s̃. eucharistia. iij §. xxxix.
¶ Vtru
ʒz nocturna pollutio q̃ incipit in
*somno ⁊ ꝑficitur invigilia sit pctm̃. Rñ.
ẜm sactũ Tho. in. iiij. dis. ix. ꝙ nō nō
reputat̃ euigilasse quous recuꝑauerit
verbũ autvisum. Posset tñ cōtingere in
ipsa vigilatiōe plenarta pctm̃ scilicet si
pollutio placeat propter delectatione
ʒz
que quidem complacentia si sit ex surreptione est pctm̃ veniale. Si vero sit cu
ʒz
consensu deliberatiuo ⁊ p̃cipue cum ap
petitu futuri. sic erit peccatum mortale.
Si aũt placeat vt est exoneratio nature
nō credit̃ pctm̃. Et eodẽ mō dico per pre
dicta ꝙ appetere pollutionẽ in somnis
sine omni delectatiōe ꝓpter alleuiationem nature non est peccatum. sed dare
operam vtẽdo calidis vel alio modo es
set mortale peccatum si propter hoc facit. Secus si faceret propter gulositate
ʒz
dubitando nihilominus de ea quia sic
esset veniale peccatum.
¶ Vtꝝ omnis polutio ĩ vigilia sit pec
*catum mortale. Rñ. ꝙ nō. aliqñ enim est
sine peccato sicut in patientibꝰ fluxũ se
minis. aliqñ cũ pctō veniali qñ p̃ter vo
luntatẽ ⁊ propositũ prouenit ex aliquo
tamen peccato veniali. puta cogitatiōe
non morosa aut auditiōe. peccatũ vero
mortale semper est qñ voluntarie ꝓcuratur ex quacũ causa aut quādo prouenit ex cogitatione locutione vel tactu
moroso de quo habes supra cogitatio
.§. ij.
Portio
canonica vide. s̃. canonica
portio.
Possessor
bone fidei ⁊ male quis di
catur habes restitutio in
litera possessor.
Postulatio
est q̃dam gratie petitio
superiori facta de promouendo aliquẽ ad prelationẽ ad quā
de iure cōi ꝓpter defectũ aliquẽ vł ali
impedimentum eligi nō potest seu pro
moueri. Aliter si postulet̃ ille qui potest
eligi nihil fit ⁊ ecōtrario ẜm Pa. in rut
de postu. p̃la. ⁊ intellige de defectu vel
impedimẽto qui non ẽ peccatum in eo
puta quia nō habet etatẽ vel est illegitĩ
mus vel alteri episcopatui seu p̃lationĩ
obligatus ⁊ hmōi. Falit in mutilato de
corpore vicia. c. exposuistis. ⁊ in bigamo
⁊ irregulari quia tales inhabiles non
possunt postulari. similiter criminosus
non pōt postulari vt in. c. j. ⁊. ij. de post.
prela.
De notatis in hoc. §. ⁊ quō ĩtelliga
tur quis postulare bal. not. in. l. fin. §. il
|
lud. C. de tẽp. appel. ⁊ in. l. j. C. de litiscō.
⁊ quid sit postulatio ⁊ qualiter fiat ⁊ q̃liter presentetur superiori no. spe. in ti.
de inquisi. §. ij. versi. in summa.
¶ Aquo dʒz postulari ab eo q̇ pōt dispẽ
sare in tali defectu vel impedimento.
¶ Quis potest postulare. Rñ. Host. ꝙ q̇
potest eligere. c. bone el ij. ⁊ per totũ. e.
ti. ⁊ de ele. innotuit. ⁊ debent sic cōclude
re vt papa dignetur prebere assensum.
¶ Quot voces requirũtur Rñ. ꝙ ad mi
nus due partes oĩm ẜm Ho. de elec. ca.
scriptũ. §. fi. aliter nō facit iniuriā superior si nō admittit. d. c. bone alias sic. ff.
de aqua quoti. ⁊ esti. l. j. §. pe. Pa. tñ in
d. ca. bone el. j. tenet cum Gof. ꝙ sufficit
maior pars vocum.
¶ Quis effectus postulatiōis. Rñ. pañ.
*in. c. primo. de postula. ꝙ postulatus ad
missa postulatiōe ↄsequit̃ ius ac si fuisset electus ⁊ cōfirmatus. Vñ nō indiget
alia cōfirmatiōe vt in. ca. ij. de postu. Jn
tellige qñ postulat̃ ab eo qui potest super omni impedimẽto postulati dispẽsare ⁊ hec r solẽnis postulatio: s
ʒz postu
latio nō solẽnis hec nō oꝑat̃. Vñ l
ʒz cano
nici postulẽt ab abbate monachũ ĩ ep̃
ʒz
⁊ abas cōcedat nihilominus o
ʒz denuo
eligat̃ ⁊. ↄfirmetur. ⁊ in ista nō o
ʒz serua
re formā. c. propter de elect. sed bñ in
prima solẽni. vt no. Pa. ĩ. d. c. ꝓpter ⁊
de hac ꝑtranseo hodie parũ vel nihil
valet ⁊ pessime propter ambitionem.
¶ Est ⁊ postulatio idẽ ꝙ aduocatio de
*qua. s̃. aduocare.
Posthumis
v. modis r. primo na
tus post mortem patris. ij. post testm̃ ante mortẽ vt. ff. de iniusto rupto test. l. ij. iij. arrogatus filiꝰ
iiij. post mortẽ aui qui incipit nepos in
sui patris potestate eẽ vt posthumus.
v. nepos auo moriẽte filio patre hec no.
glo. C. de posthu. ĩ. Rubrica.
Prebenda
proprie consistit in fructuũ perceptione. Cano
nicavero in iure alicuius qui in canoni
cũ est receptus ad q ius postea ꝑtinẽt
prebẽda ⁊ stallus in choro ⁊ locus in. c.
de hoc habemꝰ de cōstit. cum. M. de in
sti. c. j. ⁊ per Jnno. ĩ. c. relatuʒz. ⁊. c. dilectꝰ
de prebẽ. ⁊ in. c. olim de ver. sig.
¶ Qui pñt hẽre p̃bendas. vide. s̃. bñ fi
*ciũ. §. xiiij. ⁊ de magr̃is. vide magister.
¶ Vtrũ valeat ꝓmissio de prebenda va
*catura. Rñ. Jnn. ꝙ nō de prebẽ. c. relatũ.
dicit tamen glo. ibidẽ ꝙ potest cōmitti
canonico iam recepto.
¶ Vtrum prebenda sit quid spirituale.
Rñ. quod partim sic ⁊ partim nō.
Precarium
dicitur quod precibus
petẽtivteñ. ↄcedit̃ tandiu diu is q̇ concessit patitur vt in. c.
vlti. ea. l. j. ff. eo. ⁊ est ↄ̃ctus gratuitus si
milis alijs gratuitis. S
ʒz in multis dif
fert a donatiōe q̃ nō reuocat̃ regularit̃.
differt a cōmodato. in cōmodato debet esse vsus certus ⁊ tp̃s saltẽ tacite de
terminatũ. vnde si vnũ istoꝝ deficit erit
precariũ nō ↄmodatũ. Si em̃ ↄcessi tibi
librum vt illum trāscriberes erit cōmodatum q ad certũ vsum ⁊ tp̃s tacite de
terminat̃. s. tum cōmode trāscribi potest. l. interdũ. ⁊. l. cōtinue. §. cu
ʒz ita. ff.
de ver. ob. ⁊ nō potest reuocari añ vsum
cōpletũ vt. ĩ. c. j. de cōmo. Precariũ autem potest reuocari ad placitũ etiā si in
teruenisset pactũ de nō reuocādo vt ĩ. c.
fi. eo. nisi fuisset apositũ ꝑ viā cōditiōis
sic viciat ↄ̃ctũ. facit. c. fi. de cōditio. ap
positis. ⁊ q no. bar. in aut̃. ingressi. C.
sa. san. ec. Ratio secũdu
ʒz Bar. in. l. in cō
modato. ff. com. nō est cōcessum ad cer
tum vsum. hoc limito verum nisi vellet
reuocare sine causa ⁊ cum magno danno alterius quia obstaret sibi exceptio.
doli cum nō possit negari quin prcari
um sit beneficium. ergo beniuola actio⁊
ideo non debet quis aduersari in bene
ficio concesso sicut diximus in mutuo
*concessio viatori qui ipsum detinuit
post modum quia eum penituit vt no.
Joan. and. in proemio decretaliũ. Jtem
differt in precariovenit solum dolus
⁊ lata culpa sed nō in commodato venit leuissima. vt in. l. quesi tum. §. ⁊ illud
ff. de precario. ⁊. l. ↄ̃ctus. ff. de re. iu. ⁊ ibi
redditur ratio diuersitatis. Hec electio
a Cy. in. l. ij. C. com. ⁊bar. in. d. l. in com|
modato. 2 Jo. an. in. c. vnico de cō. ⁊ pa.
in. c. fi. de preca. ⁊ idẽ in. d. c. vnico dicit
ꝙ etiā precariũ potest cōcedi ad certu
ʒz
vsum ⁊ distinguet̃ a cōmodato per no
men precariũ puta cũ dicit cōcedo librũ
ad transcribendum precario nomine.
De notatis in hoc. §. ⁊ an ⁊ in quo
diferart precarium. ⁊ commodatũ. glo
sa no. ⁊ Bar. ĩ. l. j. in prin. ff. p̃ca. Bar.
in. l. cōmodato. §. sicut. ff. cōmo. ij. oppo.
nam precariũfit ad certũ tẽpus ⁊ vsum
incertũ cōmodatũ ad certu
ʒz. vide Bal.
in. l. ij. in fi. C. commo.
¶ Qnot modis soluit̃ precarium. Rñ. ꝙ
*primo volũtate eius qui concessit. l. j. ff.
eo. ij. morte eius cui cōcessum fuerat. c.
fi. eo. quia est cōcessio personalis qua ex
tinguitur cũ ꝑsona vt in regula priuile
gium de re. iu. li. vj. iij. alienatiōe rei pre
cario concesse si is cui est alienata a pri
mo domino velit reuocare. pre. fi. iiij. finito tempore ad ꝙ
es fuerat concessa.
l. cum precario. ff. eodem.
¶ Sed nunquid reuocatur morte cōce
*dentis. Rñ. Pa. in. c. precario eo ꝙ nō. ⁊
ibi tex. ex quo infert vnum notabile q
vbi actus validitatis pẽdet exvolũtate
alterius nō reuocatur ꝑ illius mortem.
ideo presumitur quis in ea volũtate
ꝑseuerare in qua q̇s decedit. c. maiores
de bap. ⁊ ideo l
ʒz prior claustralis possit
reuocari ad libitũ abbatis. vt in. c. cum
ad monasteriũ. de sta. mo. nō reuocatur
tamen ꝑ mortẽ ipsius abbatis. ĩtellige
si ab abbate cũ. c. apło fuit ꝑpositus. vt
s̃. ep̃is §. ix. pro hoc facit. c. fi. ne sedeva.
Secus si esset cōcessumvs ad bene pla
citum suu
ʒz: quia ꝑ mortẽ renocatur. c. si
gratiose de rescrip. lib. vj. vide Bar. in. l.
centesimis ff. de ver. obliga.
¶ Jn quibꝰ rebꝰ cōsistit p̃cariũ. Rñ. ꝙ ĩ
*rebus mobilibꝰ ⁊ ĩmobilibꝰ ⁊ in corpo
ralibus nā seruitꝰ p̃cario pōt cōcedi. ff.
eo. l. ij. §. vlt. ⁊. l. iij ⁊. iiij. j. Rñ. ĩ re ꝓpria
cōsistere nō potest. d. l. iiij. §. itẽ si rem. ꝙ
verum est tum ad dominiũ ⁊ proprie
tatẽ Sed bene tũ advsum possessiōis
seu detentionis. l. certe. §. vltimo. ff. eodem.
Precaria
Feminini gñis placet ꝓ
ducta ⁊ precarie in plura
li numero ẜm Panor. in. ca. j. eo. dicit ꝙ
non differunt inter se. Sed bene differunt a precario: quia precaria dicitur cō
tractus ad preces alicuius vel aliquorum initus vs ad certum tẽpus ẜm ꝙ
partes cōuenerũt nec ante illud tẽpus
potest reuocari: vel dr̃ precaria ad p̃ces
aliquoꝝ facta donatio vs ad mortẽ ac
cipiẽtis. x. q. ij. p̃carie ⁊ in glo. c. j. ⁊ dicit
Bar. in aut̃. ingressi. C. de sac. san. ec. ⁊ in
l. si finita. ff. de dā. infec ꝙ in omnibꝰ ⁊
per oĩa precaria est eiusdẽ nature cũ cō
tractu emphyteotico. ⁊ idẽvoluit. in. l. j.
C. de iu. emphy. est gl. x q. ij. precarie er
go se quit̃ naturā emphyteosis. pro hoc
bonus tex. in. aut̃. de nō alie. §. lex ita
vbi ptʒz ꝙ ↄ̃ctus nouus inuẽtus a ↄsuc
iudine ex quo resultat idẽ effectus qui
resultat ex aliquo ↄ̃ctu inuẽto a lege cẽseatur eiusdem nature. ⁊ hoc intelligo
verum vbi non fit gratis. sed aliquid
soluitur differt nihilominus. renoua
tnr de quinquẽnio in quinquẽnium nō
emphy. Vñ no. ꝙ precaria fit aliqñ etiā
non gratis sicut quādo suꝑ solo ecclesie
fit aliquod edificiũ ⁊ soluitur annuatiʒz
aliquid. fit etiā qñ aliq̇s dat alieni eccle
sie possessionẽ vnā ⁊ recepit ab ecclesia
duplũ aut triplum. vteñ. toto tẽpore vi
te sue. ⁊ no. in. d. c. ij. p̃carie. x. q. ij. fit etiā
qñ clerico vel laico datur aliquid vteñ.
toto tẽpore vite sue. Aliquivolũt ꝙ precaria ⁊ p̃carie in hoc differāt. p̃caria
est solum vs ad mortẽ illius cui cōcedi
tur vel etiā circa. Precariũvero aliqñ du
rat post mortẽ. ⁊ oʒz ꝙ de quinquẽnio in
quinquẽnium renouaretur. sʒz precaria
non.
¶ Vtrũ p̃caria possit fieri sede vacāte si
*ne ecclesia. Rñ. ꝙ nō. x. q. secũda p̃carie.
¶ Vtꝝ cuilibet possit fieri. Rñ. ꝙ nō eco
*nomo vel eiꝰ cōsāguiueo. x. q. ij. hoc ius.
¶ Vtrum requiratur solennitas in pre
*caria sicut in alienatiōe rei eccłie. Rñ.
ꝙ in reuocatiōe certum est ꝙ nō requiritur vt no. Abb. in. c. j. eo. ⁊ dicit quod
p̃latus solus sine consensu capituli pōt
|
eam facere. facit tex. in. l. si pupilloru
ʒz.
.§. j. ff. de rebus eorum⁊. ꝙ no. Barto. in
aut̃. hoc ius. C. de sacrosan. eccle. Jn cō
cessione vero credo ꝙ requiratur si est
talis rei vel tanti temporis que alienari nō possit nisi cum debita solennitate
vt patet ex dictis tum quia nō potest re
uocari ante tempus cōuentum.
¶ Vtrum requiratur necessario ꝙ reno
uetur de quĩquennio in quinquenniũ
Rñ. ꝙ sic ⁊ cadit a iure suo post quĩquẽ
nium si nō renouat. vt dicit gl. in dicto
c. j. ⁊ hocverum in rebus ecclesiasticis.
in laicalibus vero non credo ꝙ ẜm con
suetudinem debet reuocari quia presumitur actum quod est consuetum. l. sem
per in stipulationibus. ff. de reg. iu.
¶ Vtrum habens rem precario nomĩe
vel sicut precaria possit eaʒz prescribere.
Rñ. gl. xvj. q. iij. clerici ꝙ regulariter nō
potest nisi ex magna longinquitate tẽporis dominꝰ obliuiscatur de possessio
ne taliter ꝙ nesciatvbi sita sit. quod pos
set habere locum si possidẽs esset in bo
na fide aliter non.
Preceptum
Est iussio vel imperium faciendi aliquid
vel non faciendi. Quomodo distinguitur. Rñ. dupliciter. s. per affirmatiuum ⁊
negatiuum. affirmatiuum stricto sumpto vocabulo dicitur preceptum ⁊ obli
gat pro semper. i. ad om̃e tempus. vnde
filius non tenetur semper ad honoran
dum patreʒz in omni tempore quia hoc
est impossibile sed solum cuʒz opportuni
tas occurrit ⁊ tempꝰ requirit. negatiuũ
autem preceptum proprie dicitur prohi
bitio que obligat pro semper ⁊ ad semꝑ
quia teneor semper ⁊ in omni tẽpore nō
mechari no. hoc Arc. in. c. si peccauerit.
ij. q. j. ⁊ Pa ĩ. c. nouit de iudi. ⁊ tho. in. iij.
senten. dist. xxxvij.
¶ Quot sunt genera preceptorũ legis
*diuineveteris. Rñ. ꝙ tria. Queda
ʒz sunt
moralia que sunt de dictamine legis na
ture vt sunt precepta decalogi. Quedā
sunt figuralia seu mystica q̃ aliud signi
ficant preter id ꝙ litera sonat. Horum
alia sunt sacramentalia sicut illa de qui
bus ratio reddi potest quare ad litera
ʒz
sic precepta fuerunt vt de circuncisione
⁊ de obseruatione sabbati. Alia cerimonialia sicut illa de quibꝰ ratio reddi nō
potest. quare sic precepta fuerint ad literam vt illud non arabis cum boue ⁊
asino ⁊ illud non facies vestem de lana
⁊ lino ⁊ huiusmodi. Et de istis nota. in
glo. j. §. is ita respondetur. vj. di. Quedā sunt iudicialia vt illa que in decisio
ne causarum sunt determinata vt Exo.
primo ⁊ sunt determinationes iustitie
inter homines seruande Et hodie figuralia tam sacramẽtalia quā cerimonia
lia non tantum non sunt seruanda sed
etiam sunt peccatum mortale post christum ipsa seruātibus vt talia. Precepta
vero iudicialia sunt mortua. q̇a nō obli
gant nisi illũ qui habet potestatẽ statue
re obseruanda quia tunc non obligarẽt
vt iudicialia legis antique sed vt ius
can. vt ciuile aut municipale in quo p̃cipiuntur ẜm Sco. in. iiij. disti. xij. q. v.
⁊ panor. in. c. j. de homi. facit text. in. l. j.
C. de ve. iu. enu. vbi dicitur omnia meri
to faciamꝰ nostra quia ex nobis omnia
impartitur autoritas. ⁊. c. si apostolice.
de preben. lib. vj. moralia autẽ precepta
comprehenduntur in decem preceptis
decalogi que ponuntur Exo. xx.
¶ Quomodo ordinantur precepta de
*calogi moralia. Rñ. ẜ
ʒz cōmuniore
ʒz mo
dum qui habetur ab Augu. super exo. j.
vt primum preceptum non habebis
deos alienos coram me ⁊ nō facies scul
ptile nec omne
ʒz similitudinem. Secun
dum non assumes nomen dei tui in va
num. Tertiũ. Memento vt diẽ sabbati
sanctifices. ⁊ hec ad primam tabulā dicuntur pertinere. primum preceptu
ʒz se
cunde tabule est. Honora patrem tuum
⁊ matrem tuam. Secundum non occides. Tertium non mechaberis. quartũ
non furtum facies. quintum non loque
ris contra proximum tuum falsum testi
moniũ. sextum nō concupisces domu
ʒz
proximi tui nō seruũ nō ancillā nō bonẽ
|
nō asinũ nec oĩa que illius sunt. vij. nō
desiderabis vxorem magistri tui in. iij.
di. xxxvij. ponit. vij. pro. vj.
¶ Circa primũ preceptũ notan. q tria
*ꝓhibent̃ nobis. Primo oẽs ꝓphane pa
ctiones demonũ siue fiant per incantationes verborum siue per inscriptiōes
characterum vel imaginũ siue per imo
lationes sacrificiorum. Et hoc vel ad lu
dificationẽ sensuum vt faciunt hystriones. Vel ad transmutationem naturarum vt fecerunt magi pharaonis vel
ad inuestigationem futurorum contin
gentium seu ocultorum. sicut faciunt di
uini omnia prohibent̃ sub pena morta
lis pctĩ quia in his attribuit̃ creature
q debetur creatori ⁊ ideo peccat̃ mortaliter contra istud non habebis deos
alienos corā me Exo. xxij. ꝓhibent̃ oẽs
false ⁊ superstitiose inuẽtiones erroru
ʒz
vel obseruantiarum contra fidem ⁊ bonos mores. cum dicit. Non facies tibi
sculptile hmōi autem errores ⁊ superstitiones ꝓcedunt Aut ex improbo ausu
inuestigationis ꝓhibite. Aut ꝑuerso in
tellectu sacre scripture. Aut ex inordina
to affectu carnalitatis humane de quibus. Jere. stultus factus est oĩs homo a
sciẽtia sua confusus est artifex sculptili
suo vana sunt oꝑa eoꝝ ⁊ risu digna ⁊ in
tꝑe visitationis peribũt. Vñ semꝑ est in
mortale peccatũ nisi ĩ casu vt habes. s̃.
hereticus. in prin. ⁊ in casu vt habes. j.
Supersticio. §. j. Tertio ꝓhibẽt̃ oẽs ꝑuerse appreciatiōes creaturarum cũ dicitur nec oẽm similitudine
ʒz ⁊ c. Omnis
aũt peruersa apretiatio creaturaꝝ procedit aut ex sublimitate aut ex cupidita
te. aut ex delectatione. Primo modo est
ydolatria superborum. Secũdo modo
auarorum. Tertio modo luxuriosoru
ʒz.
Vnde Hiero. ꝙ quis plꝰ veneratur. et
amat hoc illi deus. ⁊ ideo superbus col
lit similitudinem celestiu
ʒz diligit su
per omnes preferri. Cupidus ꝟo tollit
similitudinẽ terrestriũ. quia super omnia cupit ditari. Lasciuus aũt. similitudinem aquatiliũ. quia super omnia cu
pit delectari ⁊ flectitur in delicijs sicut
aqua. ad ph. iij. quorũ deus venter est.
Quomodo autem superbia auaritia et
luxuria sunt peccata mortalia habes
in titu. suis.
¶ Circa secundũ preceptum not. ꝙ no
*mẽ dei tripliciter assumit̃. Prĩo ad efficiendũ vt in sacramẽtis sicut in baptis
mo cũ dicit̃ ego te baptiso ⁊ c. ij. ad promittendum vt cu
ʒz quis iurat vouet vel
ꝓmittit aliquid deo vel sanctis. Tertio
ad exprimendum vt cum quis loquit̃
cũ iuramento. Similiter multipliciter
assumitur in vanum. Primo per sacramenti frustrationem sicut cum quis nō
credit vt hereticus vel gratiā sacramen
ti deserit ⁊ huiusmodi quod semꝑ mortale peccatũ est. Secundo per voti fractionem ⁊ hoc fit tripliciter. Primo per
tardationẽ implendi. Secundo per cōtrariā voluntatem seu fractionem voti. Tertio per apostasia
ʒz ⁊ quomodo sit
mortale habes. j. Votu
ʒz. iij. ⁊ apostasia
in prin. cum duobꝰ. §. sequẽ. Tertio assumitur nomẽ dei in vanum per homi
nis blasphemi locutionẽ. vide. s̃. blasphemi locutione
ʒz. vide. s̃. blasphemia.
iiij. assumit̃ in vanũ in p̃dicatione que
sit vana intentione. de quo vide. s̃. honor. §. vij. ⁊. j. vana gloria §. j. vt in oratione que est sine vlla cordis affectione
de quo dic vt. s̃. oratio. §. xvj. in conuer
satiōe seu operatione in qua forma san
ctitatis assumitur tantum in exteriori
opere nō pro deo sed solum pro humano fauore. de quo vide Simulatio ⁊ va
nagloria. §. xvij. ꝑ iuramenti peruersio
nẽ. ⁊ hoc dupliciter aut iurando ꝑuerse aut nō seruando de quo vide iuramẽ
eũ per totum ⁊ periurium ꝑ totu
ʒz. viij.
ꝑ vsurpationem adiurādo que non de
bet de quo vide adiuratio. §. iiij.
¶ Circa. iij. p̃ceptũ no. ẜ
ʒz orige. ꝙ sabba
*tũ r se ꝑatũ ab vsu cōi ad cultũ dei p̃ce
ptũ de sctĩficādo sabbato ẽ vt cor a curis suꝑfluis separet̃ ⁊ diuino cultui mā
cipet̃ ⁊ hoc ẽ vacare deo. Hoc aũt sit tri
płr. Prĩo gñalit̃. s. dũ nos a vitijs seꝑamus ⁊ ĩiectionẽ nr̃am ad sabbatũ. i. requiẽ eternitatis habemꝰ. Sco spāłr dũ
|
s. tẽporibꝰ statutis ⁊ ad hoc deputatis
nos etiā a licitis separantes oꝑibꝰ deo
orādo ⁊ meditādo vacamꝰ ⁊ hoc ẽ sanctificatio sabbati. tertio spālissime sicut
est ĩ viris ꝑfectis cōtẽplatiuis q̇ ab oĩbꝰ
mũdanis se seꝑant. vt deo familiariter
intẽdāt. ṗma sctĩficatio est necessaria. ij.
debita. iij. ꝑfecta. Aduertẽdũ est etiam
ꝙ vocatio ad deũ est duplex. Alia in ha
bitu. ⁊ hec non recipit taxationẽ tꝑis qͦ
tñ ad eos q̇ sũt ĩ charitate offert deo
ĩ habitu totũ tp̃s vite sue tũ ad seruiẽ
tes deo ex timore pene h
ʒz taxationẽ tẽporis. alia ẽ vacatio ĩ actu q̃ etiā recipit
taxationẽ tꝑis nō semꝑ hō mortalis
pōt deo vacare actualiter. ⁊ ex hoc pt
ʒz
q̇d vult ṗma clausula huiꝰ p̃cepti. s. Me
mẽto vt diẽ sabbati sctĩfices. additur. ij.
cła in q̃ p̃cipitur oꝑari determinato tꝑe
ↄ̃ ociositatẽ cũ subdit̃ sex diebꝰ operaberis. ⁊ facies oĩa oꝑa tua. ꝓ quo sciẽdũ
ꝙ triplex est labor primus est debitus.
Et iste est dulex. s. vnus excludẽs otiu
ʒz
aĩe inimicũ ⁊ ad hũc tenent̃ oẽs q̇libet tenet̃ se exercere in aliquo vtili rōne
cuiꝰ excludat a se tẽtatiōis ĩgressum ẜ
ʒz
illud ecc. xxxiiij. Mitte illũ ĩ oꝑationem
ne vacrt ⁊ c. alius itroducẽs fructũ ⁊ iste
est triplex vnꝰ p̃latorũ de cura subditorũ. de quo ṗme Thimo. v. aliꝰ actiuorũ
circa spũalia vt ẽ labor p̃dicatorũ ⁊p̃sby
teroꝝ ministrantium spũalia seu sacr̃a.
aliꝰ est ↄtẽplatiuoꝝ ĩ q̇bus ⁊ si quiescat
corpꝰ a strepitu mundi tñ mens inuigi
lat solicitādo deo placere ⁊ alijs gr̃am
ĩpetrare. Vnde p̃dictis laboribꝰ laborā
tes pñt viuere de eleemosyna ꝓ illis
a q̇bꝰ accipiũt vt iliter laborāt. ij. labor
est cōcessus. s. hoĩm mũdi circa occupatiōes tꝑalium. vt habeāt vnde viuant
ẜm statum eorum ⁊ alijs subueniāt de
quo ad ephe. ij. laboret aute
ʒz operando
manibus ⁊ c. ⁊ ad hũc tenent̃ fortes cor
pore ne cogant̃ viuere ociose de bonis
q̃ debent̃ alijs. iij est labor ꝓhibitus. s.
curiositatis. cupiditatis qui extinguit
spũalẽ quiete
ʒz deo Sequitur in clausu
la in hoc p̃cepto in qua interdicit oꝑationem in sabbato cũ dicit̃ septima aũt
die sabbatũ dñi dei tui est. nō facies in
eo oẽ opus tu ⁊ filij tui ⁊ serui tui ⁊ ancille tue ⁊ aduena q̇ est ĩtra portas tuas.
Vñ ad lr̃am p̃cipit̃ vt hō vacet a corporalibus operibꝰ que vacationẽ ad deũ
impediunt in solennitatibꝰ vt est nego
ciatio ⁊ hmōi opera seruilia. Scias igi
tur ꝙ opus seruile r a seruitute. Vnde
vt melius intelligas aduerte ꝙ est triplex seruitus. prima est seruitꝰ dei ⁊ hec
nō ꝓhibetur. vñ. glo. numeri. xxviij. dicit ꝙ fabri ⁊ hmōi artifices sociantur in
die sabbati lector autem diuine scriptu
re nō desistit ab opere suo nec tñ contaminat̃ sabbatum. sca seruitus est pctĩ.
Jo. viij. qui facit peccatũ seruꝰ ⁊ c. ⁊ hec
ꝓhibet̃ intelligẽdo de mortali nō de ve
niali. vñ peccās mortaliter facit contra
istud p̃ceptũ nō tñ fortit̃ spẽm ex hoc ni
si moueret̃ ad pctm̃. vt p̃uaricaret̃ istud
preceptum vt dicit. phi. v. ethicoꝝ. c.
iiij. Si q̇s luxuriet̃ vt lucret̃ auarꝰ est si
aũt vt delectet̃ luxuriosꝰ: est tñ circũstā
tia que spāli prohibitiōe ꝓhibet̃. Et iō
duplex est peccatum ratiōe reatus.
ẜm Alex. de ale. Tertia seruitus est qua ho
mo seruit hoĩ. vnde opera corporalia in
tantũ dicunt̃ seruilia intum proprie
p̃tinent ad seruientes. Jnquātum autẽ
sunt cōia seruis ⁊ liberis nō dicunt̃ seruilia. ⁊ ideo opus corporale pertinens
ad salutem ꝓpriam siue ꝓximi siue ad
euitañ. damnu
ʒz imminẽs exterioris rei
nō est obseruātia sabbati vt p
ʒz Jo. vij.
⁊ Mat. xij. ⁊ ĩ. c. l
ʒz. ⁊. c. cōquestꝰ. de ferijs.
xxiij. q. viij. si nulla. de cōse. di. j. sicut nō
alij. hec precipiuntur omnibꝰ. ꝓuer.
xxiiij. Erue eos qui ducuntur ad mortẽ.
deutro. xxij. non videbis bouẽ aut ouẽ
fratris tui errrantem ⁊ c. Et ideo nō ꝑti
net solum seruis sed etiam liberis. Et
de hoc vide vel dic vt supra Ferie. §. ix.
⁊ sequenti.
¶ Sed quare magis precipit̃ obserua
*tio sabbati quam aliarum solẽnitatu
ʒz.
Rñ. quia cum omnes solẽnitates veteris legis sint institute in commemorationẽ alicuius beneficij diuini vel p̃teriti commemorati. vel futuri prefigura
|
ti. Jdeo magis sabbatu
ʒz precipit̃ quia
beneficium creationis in hoc cōmemo
ratur. quando est precipuu
ʒz inter pr̃a.
cum dicitur. exo. xx. Sex diebꝰ fecit celum ⁊ c. Similiter beneficiu
ʒz p̃figurale
p̃cipuum ⁊ finale. s. quies mẽtis in deo
vel in presenti ꝑ gratiā vel in futuro ꝑ
gloriā que beneficia omnia complectũ
tur. Nō sic aute
ʒz alie que solum ꝓpter
ꝑricularia beneficia commemorantur.
vt pasca ꝓpter liberatione
ʒz de egypto
⁊ figuram xp̃i.
¶ Vtrum conuenienter sit mutatũ in
*dominicā. Rñ. ꝙ sic sabbatum figurabat quietẽ dñi in sepulchro die. vij. ⁊
requiem sanctorum futuram in celo ꝑ
xp̃i meritũ. in. vij. etate. ⁊ iō adueniente
ꝟitate debuit cessare figura. itẽ debuit
cessare propter exclusionem erroris ne
forsitā quis crederet ꝙ obligatio ad serimonias veteris legis maneret sicut
p
ʒz de cōse. di. iij. peruenit vnde cōueniẽ
ter debuit in aliũ diem mutari nec aliꝰ
fuit qui magis conueniret primꝰ: tũ
ꝓpter beneficiũ creationis celi ⁊ terre
⁊ resurrectiōis xp̃i⁊ multis alijs de qui
bus r di. lxxvij. ꝙ die dñico de cōse. di.
iij. sabbato ⁊. c. ieiunia.
¶ Circa. iiij. scieñ. est proprie⁊ per se ho
*norari precipit̃ in hoc p̃cepto homo q̇
est principium in esse naturale vt est
pater ⁊ mater carnalis et homo qui est
principiũ in esse gratie ꝓpter ministerium sicut est prelatus spũalis⁊ cōsistit
iste honor reuerẽtia ⁊ sust.
ntatione vt
dicit gl. ad eph. vj. Reuerentia vero cōsistit in tribꝰ. s. in affectu. s. timendo patris offensam ex amore. leuiti. xix. vnus
quis patrem ⁊ matrem timeat. Jn effectu. s. obediendo ad ephes. vj. filij obe
dite parentibus. in signo. s. assurgendo
⁊ huiusmodi. Sustentatio vero consistit in solatio verborum in seruitio operum ⁊ in exhibitiōe necessariorum. Jn
isto etia
ʒz precepto. ẜm thologos intelligitur mādari quicquid ꝑtinet ad reddeñ. debitum cuicũ persone sicut accessoiũ ĩcludit̃ in ṗncipali. ⁊ de hoc pre
cepto. vide. s̃. filius. §. xxx.
¶ Circa. v. preceptũ aduerte ꝙ hoc pre
*cepto explicite ꝓhibetur homicidium.
Jmplicite vero omnis motus ire sicut
monstrat dominꝰ Math. v. in hoc ergo
precepto ꝓhibetur omnis lesio que fit
in persona proximi⁊ ideo peccat morta
liter quisquis eum occidit truncat mutilat verberat ledit not abiliter. vel ani
mum deliberatum ledẽdi habet nisi in
casibus a. l. cōcessis de quibus. s̃. homi
cidium. j. ⁊. ij. ⁊. s̃. percutere. ⁊. s̃. defensio. idem dic de incarceratiōe de quo. s̃.
carcer. §. iij. ꝓhibetur duellum de quo.
s̃. Duellum. item torneamẽtum de quo
j. torneamentum item bellu
ʒz. de quo. s̃.
bellum. Jtẽ alex. de al. in. iij. parte sum.
in expositione huiusprecepti dicit no.
ꝙ interpretatiue in hoc precepto ꝓhibetur occisio spiritualis q̃ q̇s est alteri
occasio ruine in peccato mortali ⁊ spũa
lis mortis sicut persuasio mali ⁊ factũ
minus rectum prebens occasionẽ alteri ruine vel ꝙ moriatur in cōsciẽtia ꝓpria vt per odium vel ĩ aliena vt per de
tractionẽ de quo dic. vt. s̃. detractio scādalum odium ⁊ alijs locis suis.
¶ Circa. vj. preceptũ no. ꝙ licet mecha
*ri idem sit quod adulterari ⁊ sic videatur solum adulterium prohiberi tamen
secundum Aug. in hoc precepto prohibetur omnis illicitus coitus et illoruꝰ
membrorum omnis vsus illicitꝰ. xxxij.
questio. iiij. meretrices. Omnis autem
illicitꝰ vsus determinatur per. viij. dif
ferentias. s. per fornicationem de quo
s̃. fornicatio. per meretricium ꝙ fit duo
bus modis. s. per vagam insectatione
ʒz
libidinis ⁊ mulierum solutarum et sic
differt a fornicatione que etiam cũ certa et vna sola persona. item meretriciu
ʒz
est solutarum mulierum venalis ⁊ publicus concubitus. d. c. meretrices. per
adulterium de quo. s̃. adulterium. per
stuprum. vide. j. stuprum. per sacrilegũ
concubitum qui est in ordinatus concubitus in quo continẽtia deo sacrata
leditur siue violatur. sacrata dico ꝑ ordinẽ sacrum aut religionem seu votum
continentie. per incestum. qui est inor|
dinatus coitus quo vinculũ cōsanguinitatis vel affinitatis vel paternitatis
violatur per peccatũ sodomiticũ ꝙ est
inordinatus coitꝰ quo naturalis vsus
in illũ peruertitur qui est ↄ̃ naturā. et
viij. ꝑ libidinosum coitũ cōiugalem. de
quo. s̃. debitũ. Prefataꝝ dr̃iaꝝ. vij. prime semꝑ sunt pctm̃ mortale. viij. ꝟo aliquādo sic aliqñ non vt. s̃. debitũ patet.
et. s̃. luxuria.
¶ Circa. vij. p̃ceptũ no. ꝙ furtũ dicitur
*tripliciter. i. proprie de quo. s̃. furtu
ʒz in
prin. ⁊ cōiter ⁊ sic est oĩs illicita vsurpa
tio rei aliene ẜm Aug. ĩ. lj. q. Exod. xxij.
⁊ sic cōprehẽdit rapinā vsurā ⁊ omne
ʒz
illicitā vsurpationẽ reꝝ alienarũ. vt. d.
c. meretrices ĩterpretatiue vero dicitur
oĩs illicitꝰ possessio reꝝ ⁊ totũ hoc ꝓhibetur in prefato precepto ⁊ ideo habẽtes superflua respectu status sui⁊ fami
lie si nō subueniũt indigẽtibus ꝓ loco.
⁊ tꝑe mortaliter peccāt. multo magis si
indigẽtes sunt in extrema necessitate.
⁊ de hoc habes. s̃. eleemosyna. §. j. Jte
ʒz
commitunt furtũ prelati qui res eccłie
dant meretricibus cōsanguineis potẽtibus non indigentibus ⁊ hmōi. Simi
liter indebite seruando. Jtem committũt furtu
ʒz qui res accipiunt ab eis qui
alienare nō possunt ⁊ hmōi de hoc habes. s̃. furtũ rapina vsura restitutio
⁊ c. ¶ Crca. viij. no. ẜm Alex. in. iij. ꝑte sum.
*de isto p̃cepto ꝙ ꝓhibet̃ in hoc p̃cepto
oẽ genꝰ medacij ꝙ est pctm̃ mortale nō
aũt illud ꝙ est veniale et hoc large sed
stricte solũ mẽdaciũ ĩ iudicio ꝓhibetur
etiam falsitas aperte dicẽtis. ⁊ taciturnitas quis mentiendo. vide. s̃. mendacium vel tacẽdo veritatẽ habes. s̃. confessio. j. §. vij. et. j. festis. §. xxvj.
¶ Circa. ix. ⁊. x. p̃ceptũ vbi no. secundũ
*Alexan. in expositione hoc preceptorũ.
q tripliciter potest concubina sumi.
Vno modo pro appetitu vegetabili. et
talis concubina prout est inordinata
est a fomite mouente. i. a corruptione
originalis culpe. alio modo potest dici
appetitus sensibilis. et hoc prout est
inordinata est a mouente sensualitate
cũ fomite. Tertio mō cōcupiscentia est
appetitꝰ rōnalis. ⁊ sic est a liberi arbitrij volũtate cōcupiscẽiia. primo modo
est in suggesttōe. sco in delectatiōe. ter
tio in cōsensu. ꝑ hec ergo p̃cepta nō ꝓhibet̃ motꝰ primꝰ ⁊ secũdꝰ cōcupiscẽtie
q̇ cōsistit. j. limites sensualitatis s
ʒz ex
prohibitiōe huiꝰ p̃cepti ꝓhibet̃ cōsensus volũtatis in opꝰ vel delectatione
ʒz
⁊ hoc sub pena mortalis peccati.
¶ Vtrũ mala volũtas ⁊ opus sint duo
*pctā. Rñ. ẜm Alex. vbi. s̃. ꝙ qñ volũtas
⁊ opꝰ exteriꝰ ↄsiderat̃ in radice. i. libidi
ne ⁊ intentiōe sunt idẽ peccatũ formaliter. Jntellige si sunt cōiũcta. vt cā ⁊ effectꝰ. Si ꝟo ↄsiderat̃ volũtas ĩ se ⁊ opꝰ
ĩ se. sic sunt diuersa peccata. alie sunt
ctrcũstātie boni debite actui exteriori
volũtati. diuersificant̃ modꝰ locꝰ
⁊ tp̃s ⁊ q̃dā alie. l
ʒz circũstantia finis sit
eadẽ. Si ergo vt dicit Aug. peccatũ est
actꝰ incidẽs ex defectu boni. Alius aũt
defectꝰ est hinc alius ĩde. ergo ẜm hoc
aliud pctm̃ intellige naturaliter. Simi
liter esset aliud quādo sunt ẜm aliud ⁊
aliud tp̃s. ita ꝙ inter medio cadat aliquid aliud diuerse auersiones et sic
formaliter diuersa peccata.
¶ Quare magis ꝓhibet̃ seorsum volũ
tas. ⁊ opꝰ in mechia ⁊ furto in alijs.
Rñ. ẜm Ale. vbi. s̃. delectatio mechie
⁊ vtilitas diuitiaꝝ sunt ꝓpter se appeti
bilia intum habent rationẽ delectabilis. vel vtilis. ⁊ iō debẽt in eis ꝓhibe
ri opus ⁊ concupiscentia. Sed homicidium ⁊ falsitas habent in se horribilia
⁊ secundum se ita sunt ergo sufficit eorum prohibitio.
¶ Quare magis ꝓhibent̃ ĩ spāli auari
*tia ⁊ luxuria quam alia pctā mortalia.
Rñ. ꝑꝑ ĩprobitatẽ libidinis citiꝰ ꝓgrediũt̃ ĩ opꝰ exteriꝰ nihilominꝰ alia ca
pitalia ꝓhibẽt̃ ĩplicite. Suꝑbia ꝓhibet̃
ĩ adoratiōe dei ⁊ honorificatiōe ꝓximi.
Jnuidia ⁊ ira in ꝓhibitiōe homicidij:
Accidia ĩ sctĩficatiōe sabbati. Auaritia
ĩ ꝓhibitiōe furti. Luxuria ⁊ delectatio
ĩordinata carnalis sibi ĩuicẽ ↄiũcta ꝓhibent̃ ĩ ꝓhibitiōe mechie ⁊ adulterij.
|
¶ Quot sunt genera p̃ceptoꝝ euāgili
*coꝝ. Rñ. ẜm asten. li. j. ti. xliij. ꝙ queda
ʒz
sũt specialia respectu ꝑsonarũ presidẽtiũ. vt illa q̃ specialiter dāt̃ apłis. Mat.
x. q̃ omitto. Quedā sũt gñalia respectu
oĩ
ʒz de q̇bꝰ Mat. l. vj. ⁊. vij. Luce. vj. q̃ sic
ordinātur ab euangelista primum ꝓhi
bet irā cu
ʒz dicitur audistis dictũ est
antiquis nō occides. ⁊ de hoc habet̃. s̃.
Homicidiũ ⁊ Jra. Scm p̃cipit recōciliationẽ respectu eiꝰ quẽ lesimꝰ cũ dicit̃
si offers munus ⁊ c. vade corporaliter si
sit presens vel spũaliter si sit absẽs. sc
ʒz
motu cordis recōciliari fratri tuoveniā
petẽdo ⁊ satisfaciendo ei si te lesit propter ꝙeũ odisvalde odiũcordis signi ⁊
operis dimittẽdo. ⁊hec duo ordināt ira
scibilẽ. Tertiũ prohibet volũtatẽ mecā
di ibi q̇ viderit mulierẽ ⁊ c. de quo. s̃. co
gitatio. quartũ p̃cipit declinationẽ oca
sionis mechie ibi si oculꝰ tuꝰ scādali
ʒzat
vbi no. ꝙ in oculo vel manu ↄsiderat̃vi
tiũ siue actꝰ vitiosus. ⁊ iste est abscĩdẽdus. considerat̃ etiā mẽbrorũ ⁊ istud cũ
sit bonũ est diligeñ. Jdẽ dicendum de
quocũ ꝓximo. Quintũ ꝓhibet separationẽ ↄiugij excepta cā fornicatiōis
ibi. qui dimiserit vxorẽ. hec āt tria ordi
nant ↄcupiscibilẽ. Sextũ cũ sequẽtibꝰ
quatuor ordināt rationalẽ. ⁊ est illud qͦ
r dico vobis non iurare oĩno de qͦ iura
mentũ. Septimũ p̃cipit pnĩa
ʒz respectu
lesionis corporis ibi si quis te ꝑcussit
in maxillā ⁊ c. Jtẽ respectu obligatiōis
rerum. ibi sivoluerit tunicā ⁊ c. da ei.
⁊ c. Jtem respectu angarie operum. ibi et
quicun angariauerit te. Hec autẽ intelligũtur ẜm Augu. quo ad animi pre
paratione
ʒz. vt. s. nolit propter talia illa
ta pacem cordis per odium amittere
aliter ↄsiliũ est. Octauũ est p̃ceptũ erro
gationis ibi oĩ petẽti te tribue de quo
cleemosyna. §. j. Nonũ est preceptu
ʒz di
lectiōis ĩimicoꝝ. vide diligere. §. i. Decimũ regulat intẽtionẽ cũ sequẽtibꝰ. Et
est ꝓh bitiuũ obliq̃ ĩtẽtionis ibi attẽdi
te iustitiā. ⁊ c. Vide intẽtio. Vndecimũ
remouet inordinatā affectionẽ tꝑaliũ
ibi nolite soliciti. Vide. s̃. Auaritia. duo
decimũ prohibet temerariũ iudiciũ ibi
nolite iudicare. vide Judicare. tertiũde
cimũ p̃cipit debitā cautelā. ibi attẽ dite a falsis ꝓphetis. Quartũdecimũ adducit auxilium gr̃e peteñ. ibi petite vi
de oratio. §. x. Quintũdecimũ. p̃cipit eq̇
tatẽ legis nature. ibi q̃cũ vultis vt fa
ciant vobis ⁊ c. i. necessario ałr cōsiliũ ẽ.
Sextũdecimũ. tan ĩpletiuum imponit canotũ ad dei amorẽ cum dr̃ intrate ꝑ angustā portā. s. caritatẽ. ẜm glo. ⁊
*ibidem. vide. s̃. Charitas.
¶ Sũt ⁊ alia precepta ab eccłia indita
gñaliter oẽs litigātia q̃ sũt ṗmũ de celebratione festoꝝ ẜm de auditiōe misse
tertiũ de ieiunio in q̃dragesima. ⁊ alijs
vigilijs. quartũ de ↄfessiōe. v. de cōione
vj. de decimis. vij. de vitādis excōmuni
catis. Multa sunt alia q̃ tangit specia
les ꝑsonas de q̇bus dr̃ in diuersis capi
tulis huiꝰ sũmevt facilius inueniātur.
Predicare
quis pōt. Rñ. vt colligo
ex car. in cle. dudũ de se
pu. prĩo papa pōt. xix. di. in memoriā et
⁊ q̇libet cui ip̃e ↄmittit de of. dele. c. fi.
Cōmissarij ꝟo eiꝰ alteri subdelegare nō
pñt. d. c. fi. ⁊ ep̃i etiā ĩ alienis diocesibꝰ
nisi ꝓhibeant̃ ab ep̃is diocesis. xxj. di.
in nouo ⁊ q̇libet diaconꝰ cui ip̃i ↄmittũt pñt in eoꝝ diocesi sed nō extra. xvj.
q. vij. nullus oĩno. Tertio oẽs p̃lati ecclesiastici si sunt dia cōes pñt suis subditis predicare sed nō alijs nisi ab ep̃o
approbatis aut ṗuilegiatis. vt here.
excōicamꝰ el. j §. sunt clerici. iiij. ẜ
ʒz aliq̇s
q̇libet clericꝰ. Q limitoverũ vt sit dyaconꝰ non ꝓhibitꝰ specialiter. xix. d. ẜm.
⁊ ibi no. glo. ⁊ Jnn. ⁊ Ho. de her. in. d. c.
excōmunicamꝰ el. j. §. minores. ⁊ predicatores ab eoru
ʒz prelatis licentiati. di.
Cle. dudũ. Vnde si predicare volunt. j.
septa mōasterij ipsorũ vel in loco alijs
eorum licet sunt longe a domibus eorũ dummodo sunt ad eorum vsum possunt sine aliqua licẽtia ẜm Lau. ⁊
ʒzẽ
ʒze
ĩ. dicta clementina. Similiter quando
volũt predicare in plateis communibꝰ
nec possunt prohibere in prefatis locis
nisi hora q̃ prelati. idest habẽt iurisdi|
tionẽ quasi ep̃alẽ. vt no. Car. ⁊ gl. in. d.
cle. dudũ. predicāt solenniter. i. publice
populo generaliter. vel faciũt coram se
solenniter predicari.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ predicādi
officiuʒz non pōt alteri delegari. Bald.
no. in. l. j. §. ne aũt. col. j. ver. sʒz nũquid.
C. de cadu. tol.
¶ S
ʒz nũq̇d vicariꝰ ep̃i siłr hoc poterit
*Rñ. car. ibidẽ ꝙ sic si ipse vult predicare vt ep̃i vicariꝰ. Secꝰ si vt aliꝰ p̃latꝰ vel
vellet corā se predicari facere in hoc
nō representat personam ep̃i. ⁊ sic non
tenentur cessare p̃fati fratres.
¶ Quid si talis habẽs quasi iurisditio
*nẽ ep̃alẽ vellet occupare totam horam
matutinalẽ. Rñ. Car. vbi. s̃. ꝙ nō pōt et
Laudu. ib dẽ dicit ꝙ d
ʒz ꝑtir illa hora
matutinalis maxĩe si dicti fratres non
habent aliam horam competentẽ. ar.
ca. mandata de presump.
¶ Quid si volũt p̃dicare in plateis pri
*uatis aut ecclesijs alioꝝ. rñ. Car. ibidẽ
ꝙ nō possunt sine lnĩa eoꝝ qͦrũ sunt s
ʒz
de eoꝝ lnĩa possunt etiā hora illa qua
p̃lati predicāt: excipiũtur solum eorum
loca ⁊ publice platee in quibus illa ho
ra predicare non possunt.
¶ Vtrũ laici possint p̃dicare. Rñ. Pau.
*in. c. sicut in vna de her. ꝙ nō alias pec
cant mortaliter.
¶ Vtrum tempore interdicti possit pre
*dicari ⁊. Rñ. Car. gl. ⁊ Pa. ĩ. d. cle. dudũ
ꝙ sic ⁊ quilibet admittatur de cōse. di. j.
c. ep̃s nullam.
¶ S
ʒz quā scĩa
ʒz d
ʒz habere p̃dicator. rñ.
*Alex. in. iij. parte sum. ꝙ triplex ẽ actus
docẽdi. primus simpliciter exortādo et
iste est oĩm ⁊ istis sufficit scire mādata.
⁊ credenda. secũdus est predicādi ⁊ iste
est eorum q̇ habẽt ex offō ⁊ istis est necesse scire exponere credẽda ⁊ mādata
ẜm illud prime Pe. iij. parata oĩno poscẽdi reddere rationẽ. tertius cathedrā
tenẽdi ⁊ istis est necesse scire oĩa q̃ pertinẽt ad eorum doctrinam.
¶ Quā conscientiam debet habere p̃
*dicator. Rñ. alex. vbi. s̃. ꝙ simplicit̃ existẽs ĩ peccato siue occulto siue manifesto docẽs ⁊ predicans si nō studeat do
lere de peccato simpliciter dicitur cōtẽnere ⁊ ideo peccare. ⁊ ego credo mortaliter sic nō in mortali. iuxta illud p̃s. ꝓpterea deus destrues ⁊ c. l. di. quidẽ hoc
⁊. c. cũ exaudiero. ⁊. xxxv. di. c. vj die ĩ fi.
⁊. xl. d. multi. Tho. ĩ. iiij. tenet ꝙ si docet
sacrā scripturam ex officio prelationis
ꝙ peccāt mortaliter si est in mortali siue manifesto. s
ʒz si docet sicut magister
sic est in peccato occulto nō peccat mor
taliter. facit pro hoc. supra correctio pri
mo §. iiij.
¶ Vtrũ teneatur predicator facere que
*predicat. Rñ. Ale. vbi. s̃ ꝙ sic quicq̇d as
serit faciẽdũ de necessitate salutis non
autem ꝙ predicat faciendum de perfectione religionis.
¶ Quid si predicet propter honorẽ. vi
*de. s̃. Honor. §. vij.
¶ Predicatores sacris literis semꝑ de
*bẽt insistere nec tunc queratur discere
cũ ex officio. alios debeāt docere. xxxvj.
di. §. ecce. ꝓpterea nomine doct. veniũt
predicatores ⁊ prelati glo. j. c. vnico de
summa tri. li. vj.
¶ Circa que docenda debeant insiste
*re. Rñ. ꝙ circa primo credenda sicut ar
ticulos fidei: secundo faciendi et seruanda. sicut precepta. iij. fugienda
sicut peccata. iiij. timenda sicut mors
eterna. v. appetenda sicut gloria. et
vt predicatio eorum fructificet etiam
prius debent orare. vt dicit glosa. Ge.
xxiiij.
Preces
an inducant simoniā. vide
simonia. v. §. iiij.
Precedentia
determinant sequen
tia. xxiiij. qō. vij. apostolus.
Preciosum
est omne rarum. xciij.
di. legimus.
Precipitatio
est vitanda. l. dis. pō
deret. Est autem pre
cipitatio quando quis ꝑtransitis gradibꝰ ⁊ regule diuine vel humane rōis
per ĩpetũ volũtatis vel passionis fert̃
in precipitiũ. ⁊ si hoc facit cōtemnẽs et
repudians diuina documẽta erit pctm̃
|
mortale. Similiter quādo licet nō contemnat diuina documẽta tamẽ est cum
detrimẽto eorũ que sunt de necessitate
salutis si sic est erit peccatũ mortalevel
circũstantia que reperitur in omni pec
cato mortali. Vnde dicit̃ iniquitas om
nia precipitat. ałs eritveniale peccatũ.
et luxuria maxime absorbet rationẽ.
ideo precipitatio ponitur eiꝰ filia.
Predia
Vrbana vel rustica quādo
dicuntur vide seruitus in
principio.
Predo
dicit̃ quadrupliciter. primo
q̇ iniuste alios predatur sicut qui spoliat viatores ⁊ iste est excom
municatus. xviiij. q. iij. si quis romipetas cũ duo. ca. seq. ij. dicitur qui tollit a
personis vltra stipẽdia sibi taxata. xiij.
q. j. militare ⁊ tales sunt raptores. et sicut predo continetur sub raptore sic spe
cies sub genere. xiiij. q. v. nō sane in fin.
⁊ sic debet puniri pena raptorũ. iij.
ẜm Gof. et ho. dicitur prelatus qui vt serui
tiũ impẽdat legato vel alij plus exigit
a subditis soluat de immu. eccles.
pleri. iiij. dicitur predo ẜm hosti. Judex qui iurgiũ alienũ deputat predam
suam aut officialis indebite pecuniam
accipiens. l. omnes. C. ad. l. iuli. repetũ.
¶ Quo p̃cepto prohibetur preda. Rñ.
*furti nomine. xxxij. q. iij. meretrices.
¶ Cui debet dari preda in bello acqui
*sita. Rñ. de iure principi. xxiij. questiōe.
v. dicat. Sed tu dic latius vt. s̃. bellum
in principio.
Prefactio
Nulla dʒz dici ĩ missa nisi illa de qua in. c. inueni
mus. de consecra. di. j. ⁊ in. c. sanctoruʒz
lxx. dis. vide. s̃. missa. §. xxx.
Prelatus
large dicit̃ om̃is habens
curam animarum ẜʒz Jnno. in. c. firmiter. de sum. tri. ⁊ in. c. quoniam. vt li. non conte. stricte vero dicũtur solum habentes iurisdictionem vt
probatur in. c. decernimus. de iudi. iũcta glo. in. cle. dudum. de sepul vbi ponitur prelatus et rector separatim do.
Bar. in cle. j. de elec. cum glo. ibidem et
Lau. dicit ꝙ nomine prelati comprehẽ
ditur quilibet admiuistrator habẽs ꝑpetuum officium etiam si sit talis qui
ad nutum superioris possit ammoueri.
allegat de sup. neg. prela. ca. j. ad fi. xvj.
q. i. de presentiuʒz. addit pau. ibidẽ quocun nomine cẽseatur de ver. sig. quāuis cle. j. de rescrip. ⁊ quod ibi no. Et ex
glos. prefata dicit Car. obtinuisse ꝙ mi
nister ⁊ custos minoruʒz ⁊ prouincialis
predicatorum sunt prelati ⁊ ꝙ possunt
esse procuratores quia cle. j. de procu. lo
quitur de religioso nō prelato. ⁊ ꝙ etiā
possunt esse delegati pape. vt supra delegatus. §. iij.
De notatis in hoc. §. ⁊ ꝙ prelatus
debet esse electiuus non datiuus. Bal.
nota. in. l. quicun. C. de bo. que libe.
cola. j. in fine. versi. non obstat. et non
potest prelatura permutari cũ alia. vt
per Bal. in. l. j. col. iij. C. de emā. li. ⁊ nō
transit ad heredes. glo. ⁊ Bar. in. l. tute
la. la. ij. in. j. no. ff. de tut.
¶ Vtrum omnis prelatus sit iudex or
*dinarius. Rñ. glossa. in ca pi. ij. de iudi.
quod sic.
¶ Vtrum negligentia prelati sit pecca
*tũ. Rñ. glo. in. c. ea que de offi. arc. ꝙ sic.
⁊ mortale quādo est in omissione neces
sariorũ ad suum officium. vt visitationis correctionis ⁊ huiusmodi. ⁊ ẜ
ʒz Ho.
⁊ Ber. in. d. c. ea que tenetur nō solũ de
dolo ⁊ lata sed etiam leui culpa de dāno ecclesiasticarum rerum ergo fortius
animarum.
¶ Vtrũ prelatus teneatur omnia age
*re cum consilio capituli sui. Rñ. pan.
in cap. nouit. de his que fi. aprela. ꝙ ne
gocia minora potest sine consiliovt no.
doct. in. di. cap. nouit. et Jnno. in cap.
fi. de maio. et obe. ⁊. l. ij. C. de iura. calũ.
Nam rectores ex offō iniuncto explicant hec minora vt in. di. l. ij. facit. ca.
edoceri. de rescrip. Negociavero ardua
causa rationabili existente quam bonus vir arbitrabitur. potest sine cōsilio
capituli. alias non.
¶ Vtru
ʒz teneatur dicere suam culpam
*subdito q excessit in corrigẽdo. Rñ. c.
quādo. lxxxvj. dist. ꝙ non. Jntellige nisi
|
a proposito hoc faceret. vt. s̃. Correctio.
j. §. ij.
¶ Vtru
ʒz prelatio sit appetenda. Rñ. ꝙ
*nō nec desidia fugiẽda. xvj. q. j. nos au
tẽ. viij. q. j. olim ⁊ tribus. c. seq. xl. distin.
multi vnde appetẽs eam efficitur indi
gnus. j. q. i. prĩcipatus ⁊ peccat mortali
ier si deliberate appetit. vt p̃sit vide. s̃.
ambitio. ⁊. s̃. ep̃s. §. ij.
¶ Vtrũ prelatus possit fugere. vide. s̃.
*ep̃s. xxiij.
¶ De quibus specialiter sunt interro
*gandi prelati. Rñ. s̃. interrogatiōes cir
ca presatos.
Prescriptio.
ẽ quoddā ius ex tẽpo
re congruens autoritate legum vim capiens penam negligentibus inferens ⁊ litibus finem im
ponens. Et similiter diffinit̃ vsucapio.
⁊ aliquando vnum comprehendit reliquum sed proprie differunt quia vsuca
pio est in rebus mobilibus ⁊ se mouẽtibꝰ. presciptio vero in immobilibus ⁊
iuribꝰ incorporalibus vt insti. devsuca
pionibꝰ ⁊ lon. temp. prescrip. j. Rñ. Jure tamẽ cōsultus ita diffinit. Vsucapio
ẽ acquisitio dominij per continuationẽ
possessionis temporis spatio. l. diffiniti
in. l. ij. ff. devsucapio. hoc Pan. no. in ru
bri. extra eo. ti.
De notatis in hoc. §. et ꝙ ĩ hoc differant prescriptio ⁊ vsucapio: prescri
ptio est de re immobili. vt per Bald. in
l. j. col. vj. in. iij. oppo. C. de ser. fugi. vsu
capio vero est de re mobili: vt ibi. et no.
insti. de vsucapio. in principio. ⁊. ff. eo.
in rub. licet quando prescriptio pro
vsu capione ponatur. Vnde exceptio
prescriptio. non dicitur inceptio cōtra
rem mobilem cum intelligatur pro exceptione vsucapionis: vt per Bald. in
di. l. j. col. vij.
¶ Que requiruntur ĩ prescriptione
ẜm
*ius canoni. ⁊ conscientiā. Rñ. ꝙ. iiij. pri
mũ bona fides. s. ꝙ is qui possidet rem
possidet credat esse suam. vel credat
tradẽte
ʒz esse dñmvel habere ius distra
hẽdi. l
ʒz in facto erret. ff. de verb. sig. l. si
bone fidei. hoc limito verũ ĩ prescriptio
ne vbi requiritur aliq̇s actus positiuꝰ.
secus vbi nullũ factum requiritur vt ĩ
prescriptione libertatis contra seruitu
te
ʒz rusticam. licet sciam me tibi debe
re seruitutẽ eundi. tamen ego possum
prescribere libertate
ʒz. ex quo ego nihil
facio ꝙ sit peccatũ hoc tenet Bart. in. l.
sequitur. §. si viā. ff. de vfuca. ⁊ pau. ĩ. c.
fi. de pres. Jdẽ dic de p̃scriptione actio
nis ꝑsonalis mere penalis vt in rapĩa
respectu quadrupli q̃ est vsum ad annum post annum simpli insti. de vibo.
rap. in princi. vt. j. §. xlij. et idem dic de
similibus.
¶ Sed quid si erret in iure. Rñ. ꝙ nō p̃
scribet. l. j. §. si a pupillo. ff. pro empto. ⁊
*l. nũ. la. ij. ff. de vsucap. Secus fi errabat in facto ar. l. q vulgo. ff. pro ẽpto.
⁊ propterea dicit Jnn. in. c. si diligenti
eo ꝙ possidẽs contra ius non presumi
tur bonefidei nisi sit possessio longi tẽporis: vel probabilibꝰ rationibꝰ fuerit
acquisita facit. ca. cum ecclesia futrina
de causa pos. ⁊ proprie. Exquo patet ꝙ
si ius in quo errauit erat dubium ꝙ er
ror excusaret ĩ prescrebendo ⁊ facit tex.
in. l. cum dilectus et ibi Pau. de cōsue.
quod not. Jtem tenet Host. in ca. cura:
de iurepa. ꝙ error mixtus. scilicet iuris
⁊ facti non tollit bonam fidem. dat exemplu
ʒz in donatione rei aliene facta
vxori qua vir non est effectus pauperior vt quia ex ipsa re non tenetur comodanti vel deponenti vel quia domi
nus consensit mulier credit valere
quia vsucapiet. l. si vir vxori. ff. de dona
tio. Bar. tamen in. l. si fur. ff. de vsuca. ⁊
in. l. s
ʒz ⁊ si. §. scire. ff. de pe. here. et refert
Pau. in. c. grauis de restitu. spo. distinguit et bene ꝙ quedam sunt iura que
prohibent aliquos actus. et faciens
contra etiam ex errore non presumitur
in bonafidei. ⁊ sic intellige glosam dicta lege si fur. que dicit ꝙ error iuris
impedit vsucapionem. ꝙ etiam limito
nisi esset tale ius obscurũ et dubium.
Queda
ʒz sunt iura non prohibentia. s
ʒz
actui nō assistentia vt puta testamentum nō solenne non approbatur a iu|
re vt valeat ⁊ circa talia errans non pre
sumitur in malafide. d. §. scire.
¶ Quid de illo qui tẽpore p̃scriptiōis
*habuit conscientiam lesam postea inci
pit habere non lesam. Rñ. Pa. in. fi. eo.
cum do. ant. ꝙ si ex legitima cā habuit
lesam interrupta est prescriptio. ⁊ sic in
cipiet prescriptio post conscientiam
lesa
ʒz reformauit per legitima indicia.
ar. eorum que no. in. c. de quarta eo. ti.
d. c. cura. Si vero fuit lesa ex leui iudicio. quā tamẽ reformauit ex alijs legiti
mis iudicijs. sic nō fuit ĩterrupta. Pau.
tamen includat ꝙ omnino interrũpat̃
⁊ incipiat prescriptio de nouo tꝑe refor
mationis. sed verior est prima opi. nisi
conscientia se firmasset uis ex leui iu
dicio ꝙ res erat aliena.
¶ Vtru
ʒz dubitans an res sit sua vel ne
*⁊ habens iustam causam dubitādi pre
scribat. Rñ. ẜm do. ant. in. d. c. fi. ꝙ nō.
iura requirunt nedum ꝙ non sit in ma
lafide. sed quod sit in bonafide ⁊ ideo
licet non sit in malafide non est tamen
in bona. Quod tamen limita nisi dubi
tatio esset momentanea ⁊ vacillans sicut non est hereticꝰ q̇ dubitat. sed non
fixe ⁊ deliberate. c. j. de her. sic nō im
pediret. Et hec opi. ĩ foro anime est verior quo ad vsucapionẽ rei. s
ʒz respectu
fructuũ lucrandorum sufficit malam fi
dem abesse. ⁊ quāuis Pa. ⁊ communis
opi. ⁊ glo. in. d. c. fi. teneāt ꝙ dubitatio
etiam firma nō impedit prescriptionẽ
etiā quo ad rem facit ꝓ ipsis. xxxiiij. q.
ij. si virgo. sed hoc de eorũ quo ad foru
ʒz
contentiosum tene. non quo ad consciẽtiam.
¶ Secũdũ quod requiritur in prescri
*ptione est iustus titulus. c. si diligenti.
extra eo. ⁊ dicitur hic titulꝰ causa possidendi vt donatio. venditio. ⁊ huiusmo
di. Exigitur ergo causa vera nō legitima secũdũ Gof. vnde titulꝰ erroneꝰ vt
quia credebat procuratore
ʒz suũ emisse
prestat causam prescribendi. ff. pro soci.
l. fi. Et propterea dicit glo. in. d. c. si diligenti. quod pro tanto dicitur titulꝰ iustus quia dat causam prescribendi licet in veritate non sit iustus. quia tunc
nō esset prescriptio necessaria. Et ideo
minus iustus titulꝰ dat causam p̃scribendi. si modo adsit bona fides. vt credat titulum sufficere ⁊ esse iustu
ʒz. ⁊ hoc
verum ꝙ requiritur titulus quādo aliquis iure communi possidere non potest. vt laicus decimas. Jdeo requirit̃
titulꝰ. alias est semꝑ in mala fide. Sed
vbi res possunt de iure communi possi
deri. si non requiritur titulus in iuribꝰ
p̃scribẽdis vt sunt seruitutes. Et ꝙ nō
requirat̃ titulꝰ tenent communiter docto. S
ʒz Pa. in. d. c. de quarta. eo. limitat
verum Primo quando prescriptio non
est cōtra ius commune. ꝑ. c. j. eo. ti. li. vj.
facit. l. quemadmodũ. C. de agri. ⁊ cen.
⁊ c. Secundo quando non est in vsufru
ctu prescribendo. licet sit ius in corporale. l. j. in fi. ff. ad. l. fal. ⁊ q̃dam serui
tus in rebꝰ alienis. l. j. ff. de vsufru. accre. tamẽ requiritur titulꝰ in eo prescribendo alias non prescriberetur spacio
x. vel. xx. annorum. vt probat̃ in. l. fin. C.
de prescri. lō. tem. vnde dicit gl. in. l. corruptionem. C. de vsufru. ꝙ si etiam vsu
fructus cōsistit in re mobili. tamẽ actio
personalis ad ipsam non tollitur trien
nio. ⁊ idem videtur diceñ. in acquisitio
ne ipsius ⁊ etiam in acquisitiōe cuiuscũ
rei immobił. nō precedit prescriptio
sine titulo nisi sit longissimi tẽporis. C.
de prescri. xxx. anno. l. si quis empturꝰ.
Dico tamẽ fructꝰ q̇ capiuntur ex agro
alieno ex bona fide vsucapiuntur trien
nio. tex. est no. in. l. sequit̃ §. fructꝰ. ff. de
vsuc. ⁊ ibi ꝑ Bar. ibi nō agit̃ de p̃scri
bẽdo iure. Et iō cũ r ꝙ tenet̃ restituere
fructꝰ extātes. in. c. grauis de resti. ipo.
Jntellige nisi possessor ꝑ triẽniũ ⁊ bōasi
de possideret Tertio limita qñ nō agitur de seruitute per quam persona oblĩ
gatur vel astringitur ad aliquod seruitium. cum sit quid graue necessario
req̇rit̃ in tali iure p̃scribendo titulꝰ vel
lapsus longissimi tẽporis ⁊ sic potest in
telligi. l. cum de in rem verso ff. de vsuris. et not. Dy. in regula possessor. de re
iu. lib. vj.
¶ Tertiu
ʒz q requirit̃ est continuatio
*possessionis ꝙ res sit possessa continue
vs in finẽ prescriptiōis sine interruptiōe. c. illud extra eo. de reg. iur. regula
sine possessione. li. vj. Et ꝙ possideat vt
proprium. qui alieno nomine possidet vt coloni. ⁊ qui precario. ⁊ huiusmo
di. non proprie possident. sed hi quorũ
nomine possident. c. cum venisset. de re
sti. spo. ⁊ in glo. c. clerici. xvj. q. iij. Si tñ
interrupta possessiōe quando possessor
recuperat est bonefidei sic prescriberet
ea interruptione nō obstāte. l. fin. C. de
prescrip. xxx. an.
¶ Vtrũ possessio ciuilis. i. ꝙ sit talis ꝑ
*sona q̃ possit legitime de iure cōi possi
dere. ẜm gl. in. c. causam de prescrip. ne
cessario requiratur ad prescriptionem.
Rñ. ꝙ ad vsumfructũ p̃scribẽdũ nō. sed
sufficit naturalis seu corporalis posses
sio. l. fi. C. de prescrip. lon. tẽ. not. Pa. ĩ. c.
ad audientiā. eo. ti. Jn alijs aũt vbi pre
scriptio inducitur ad acquisitione
ʒz rei
vel iuris. tunc requiritur in ciuilis pos
sessio. ⁊ sie intellige tex. ⁊ gl. in. c. causa
ʒz
e. ti. ⁊ ideo naturalis nō sufficit de quo
plene per Dy. in regula sine possessione li. vj. Vbi vero p̃scriptio inducit̃ ad
extinguẽdũ solũmodo ius alteriꝰ ⁊ ad
defenfionẽ cōtra ius alteri ↄgruẽs. tũc
tali defendẽti nō ẽ necessaria ꝟa posses
sio vel quasi. alias sequeret̃ ꝙ nō p̃scriberent̃ actiōes personales cōtra id q
habet̃ in. l. ij. C. de ↄsti. pe. ⁊ in. l. sicut. C.
de prescri. xxx. an. nemo vere eā possi
det. nisi his cuivere cōpetit. vt no. Jnn.
in. c. ĩ literis. de resti. spo. hec est notabi
lis distinctio. Cal. in. c. cu
ʒz nō liceat eo.
Aduerte hic ꝙ possidẽs bonafide ⁊ vẽdẽs sub cōditiōe nō ĩterrũpit possessionẽ. vnde si deficiẽte cōditiōe vẽditio resolua iur priora tꝑa cũ posterioribꝰ ↄtinuare poterit ẜm Pa. ĩ. c. illud aũt. e. ti.
¶ Vtrum possessio longissimi tẽporis
*de cuius initio nō est memoria habeat
vim tituli. Rñ. ẜm Jo. an. in. c. ij. de preben. li. vj. ꝙ sic quando capacitas datur
in exercente alias non. vnde laicus tumcun exercuerit actũ spũalem vel
alicuius ordinis nun tñ potest illum
p̃scribere. Et not. ꝙ fama p̃bet iustam
causam credẽdi vt no. in. c. inq̇sitiōi. de
sen. ex. ⁊. c. cum cōtingat. de rescri. ⁊ per
Bart. in. l. ij. C. si ser. vel liber. ⁊ in. l. celsus. ff. de vsucap. Et si fama erat ꝙ res
fuit legata vel ꝙ tale fiebat ꝑ ṗuilegiũ
pape quod fuit perditum tꝑe guerre ⁊
huiusmodi sic curret prescriptio. vt no.
in. l. ꝙ vulgo. ff. ꝓ empto. sic facit titu
lũ sicut in illo cuius procurator dicerat
se emisse ⁊ sic credebat.
¶ Quartũ ꝙ requirit̃ est ꝙ res non sit
*vitiosa ⁊ possit prescribi ⁊ dicitur vitio
sa si sit furtiua aut vi possessa vt inst. de
vsuca. §. ꝙ aũt. ⁊ subdit tex. ꝙ necvllus
alius uis ab eis bona fide emerit vel
ex alia causa acceperit vsucapiendi ius
h
ʒz. Et aduerte ꝙ in re mobili oportet
ꝙ iustus titulus interueniat a principio aliter nun prescribit̃ quia sine ti
tulo cōtra volũtatẽ dñi cōtractꝰ furtum
comittit ⁊ sic furtiua est secus est in re
immobili: uis mala fides fuerit in
primo potest tamẽ ꝑ alios prescribi ex
eorum bona fide. Et ideo nũ res mo
bilis in cōsciẽtia potest teneri tũcũ
per longũ tp̃s sit possessa⁊ bona fide ni
si qui habuit ea
ʒz a principio habuerit
cũ titulo. propterea dicit text. in. d §. ꝙ
aute
ʒz. Vnde in rebus mobilibus nō fa
cile ꝓcedit vt bonefidei possessori vsucapio competat. Quod nota quia sepe
venit in practica. Limita tamẽ ẜm ꝙ
j. dico. §. xliiij.
¶ Quero vtrũ omnes alie res que non
*sunt vitiose possint p̃scribi. Rñ. ꝙ regu
lariter omnis res oẽ ius oĩs actio prescribi potest. capi. ad aures. eo. ti. Sed
h
ʒz multas exceptiones sunt multa q̃
psescribi non possunt vt. j. §. xij. cum sequentibus.
¶ Sed que requirunt̃ ad prescribẽdu
ʒz
*iura seu seruitutes que habent causam
continuam vel quasi. Rñ. ꝙ requirunt̃
v. Primum bona fides. s. ꝙ vsus fuerit
eo animo ꝙ vsus fuerit iure fuo ⁊ ꝙ po
suerit etiam aduersario cōtradicẽte. secus si causa amicitie nunquā prescri
|
bet. l. fin. ⁊ ibi not. ff. quemadmo. serui.
amit. ⁊. l. qui iure familiaritatis. ff. de
acqui. pos. Secundum tempus debitũ
vt. j. patebit. Tertiu
ʒz quod vsus fuerit
sciente aduersario. l. ij. C. de serui. ⁊ ibi
glos. ⁊ doc. ⁊ etiam patiente. l. quoties
la. ij. ff. de serui. quia scientia ⁊ patiẽtia
in iuribus incorporalibus aduersarij
constituit quasi possessiouem. Et ideo
sine ipsa non posset prescribi nisi sit tẽpus longissimum. s. xxx. anno. vel. xl. an
norum ẜm Pau. de cast. in. l. ij. C. de serui. Jtem nisi habuisset prescribenstitu
lum ab aliquo tertio qui eam vt dominus illius fundi concessit quia sic igno
rante domino potest prescribi. vt not.
Cyn. Pe. tenere in. l. ij. predicta. Quod
nota pro limitatione illius quod in incorporalibus non est dare quasi possessionem sine scientia ⁊ patientia aduersarij. quia pauci aduertũt vt in pascuis
aqueductu iurisditionibus piscandi.
Et not. ẜm Jnnocen. ꝙ istud tempus
ĩcipit currere ex quo quis cepit illo vti
non vi nec clam. nec precario sciente illo cui fit preiudicium ⁊ non contradicente. quartum in negatiuis puta altiꝰ
nō tollendi requiritur prohibitio not.
glo. in. l. qui luminibus. ff. de serui. vrb.
pre. ⁊ ꝓhibitio debet esse ex parte pretẽ
dentis seruitutem. quintum ꝙ sit domi
nus fundi ⁊ cuius seruitus est acquirẽ
da quod not.
¶ Que sunt que p̃scribi nō possũt. Rñ.
*xvj. primo cōtra peccata de iure canoni
co ⁊ ĩ foro anime. immo diuturnitas au
get. c. cum haberet. de eo qui du. quam
pol. per aduł. c. nō satis ⁊. c. cum ĩ ecclesie. de simoniade iu. ciuili vero peccatũ
est momẽtaneũ. tunc lapsus temporis
alleuiat penam in. l. si diutino tẽpore.
ff. de pe. ⁊ quando ex toto tollit. Vnde
communiter doc. ⁊ sequitur Pa. in. c. cũ
habere. dicunt ꝙ aduersus quodlibet
crimẽ regulariter ꝓcedit p̃scriptio. x. an
no. vt post lapsum q̇s nequeat accusari. ⁊ in. l. adulter. C. de adult. dicitur q
post quinquẽnium non potest quis accusare adulterium nisi in duobus casi
bus vide glo. d. l. adulter.
¶ Secundo contra obedientam visita
*tionem ⁊ procurationem que debet̃ ratione visitationis. cum nō liceat eo. cũ
similibus.
¶ Tertio ecclesia loca religiosa nec nō
*ius decime primitie vel oblatiōis ⁊ oĩa
alia iura spiritualia non possunt p̃scribi laicis illa possidere non possunt.
vt ĩ. c. causam. eo etiā simile anni trāsie
runt. vt. s̃. dixi ẜm Jo. an. in. c. ij. de preben. lib. vj. Ab eis autem a quibus pos
sideri possunt bene prescribuntur. vt in
c. ad aures eo.
¶ Quarto annexa spiritualibus. vt ius
*patronatus similiter prescribi nō pñt a
laicis. Dicit tamẽ Pa. in. d. c. ad aures
ꝙ papa posset cōcedere priuilegiũ laicis vt possiderent spiritualia aliqua:
pōt dare potestatem eis excommunicā
di. ⁊ sic tunc prescribere possent que pos
sidere possunt. Limita istud ad laicos
seculares. laĩci cōuersi l
ʒz non debeāt
tamẽ possunt tractare spiritualia cũ cle
ricis ⁊ prescribere. vide tex. iuncta glo.
in. c. ex eo. de elec. lib. vj.
¶ Quinto non potest p̃scribi limes vel
*quod adheret limitibꝰ episcopatuũ pro
uinciaꝝ vel parochiarũ. xvj. q. iij. l
ʒz ⁊. c.
in regulis de paroch. suꝑ eo. ratiōe termini confundantur ꝓuinciarũ vel parochiarum.
¶ Sexto liber homo ꝓ seruo possessus
*non potest p̃scribi. xvj. q. iij. §. potest.
¶ Septimo publice functiones agroꝝ
*in pẽsiones nō pñt a colono p̃scribi nec
fundus quẽ colit. d §. pōt. C. de p̃script.
xxx. vel. xl. an. l. male agitur.
¶ Octauo via publica non potest pre
*scribi ex non vsu populi. l. viā. ff. de via
publica.
¶ Nono aqueductus ad publicũ vsu
ʒz
*ciuitatis ⁊ alia iura ciuitatis ad publicũ vsum destinata p̃scribi non possunt.
C. de aqueductu. l. diligenter.
¶ Decimo reseruata ṗncipi ĩ signũ sub
*iectiōis vt tributũ ⁊ similia p̃scribi nō
pñt. vt. l. cōꝑit serenitas nr̃a. C. p̃scrip.
xxx. an. facit q no. in. c. cũ nō liceat. eo.
|
¶ Vndecimo res quā lex vel canō alie
*uari prohibet nō prescribit̃ sic tñ distin
gue ẜm Pa. in. d. c. cum non liceat quod
aut lex prohibet alienationem eius
rei nō est commercium nec potest possessio haberi. vt in rebus sacris nō spiri
tualibus ⁊ religiosis respectu laicorum
⁊ sic non valet p̃scriptio. Aut prohibet
alienationem simpliciter fauore ipsius
rei. exemplum in fundo dotali. ⁊ sic p̃scrip. nō pōt inchoari. l. si fundum. ff. de
sun. dot. glo. ⁊ Bar. in. l. ij. C. de vsuca. ꝓ
emp. Sed si erat inchoata ante talis
esset dotalis fundus ⁊ huiusmodi suꝑ
quas se fundat ius tũc nō impedit̃ vsu
capio. tex. est in. d. l. si fundum. Jdem di
ceñ. quaudo res peruenit ad personam
priuilegiatam cōtra quam nō posset p̃scribi. vt not. Jo. an. ĩ. c. vnico de iur. pa.
li. vj. intellige si ignorat prohibitionem
iuris probabiliter aliter nō. Aut lex ꝓhibet alienationem nō simpliciter sed
sine certa solẽnitate. vt in rebus minoꝝ
⁊ ecclesie tũc data bona fide ⁊ excluso er
rore iuris procedit prescriptio si h
ʒz con
comitantia alia: puta emi a minore quẽ
credebam maiorem vel rem a prelato. s
ʒz
putabam capitulũ ↄsensisse ⁊ huiusmo
di. Secus si errabam in iure credens ꝙ
prelatus sine capitulo posset vel minor
sine decreto. ⁊ sic intellige glo. in. c. ij. de
his que fi. a prel. ⁊ tex. iuncta glo. in. c. j.
de re. ec. nō alie. lib. vj.
¶ Quid si est ꝓhibita alienatio per de
*functũ. Rñ. idem diceñ. sicut de prohibi
ta a lege. s. ꝙ vsucapi non potest tex. est
in. d. l. ij. ⁊ ibi gl. ⁊ Bar. Et hec intellige
quādo predicta prohibitio fit ex causa
ꝑ testatorem sine causa enim non valet
vt legit̃ ⁊ not. in. l. filiꝰ. §. diu. ff. de lega.
primo. ⁊ ibi per Bar. plene.
¶ Vtrum similiter sit dicendum quan
*do res ꝑ pactum prohibita est alienari
puta cum res obligatur ⁊ obligans ap
posuit pactum vt illa res interim non
alienetur ⁊ impedit̃ dominij trāslatio.
vt in. l. si creditor. §. vlti. ff. de distra. pigno. Rñ. ꝙ sic quia non currit prescriptio. vt no. Bart. in. l. vbi lex. ff. de vsuc.
pa. tamẽ in. d. c. cum non liceat tenet ꝙ
currat prescriptio ⁊ credo verius si aliꝰ
a p̃dictis contrahentibus prescribat.
¶ Duodecimo res que tenetur preca
*rio nomine quia non ipse sed dominus
possidet. l. certe. §. his qui rogauit. ff. de
preca. Jdem de colono ea ratione. l. ma
le agitur. C. de prescrip. xx. an. idem de
eo qui possidet nomine alieno ea ratio
ne. capi. cum venisset. de resti. spo. Jde
ʒz
de pignore quod non potest prescribi a
creditore ⁊ vsufructuario quia censentur in mala fide. Dicit tamen Pan. in
d. capitu. cum non liceat. colonus et tenens precario nomine ⁊ qui possidet
alieno nomine non possint prescribere
tales res tamen si colonus vendit alteri. ⁊ qui emit bona fide prescribit sed
dominus petit restitutionem in integrum si ignorauit ex clausula generali. l. j. ff. ex quib. cau. ma. secundũ Spec.
eo. titu. ⁊ glo. in cap. cum nemo. C. de ac
qui. pos. et placet per ea que. j. dicam licet Barto. in. l. cum solus. ff. de vsuca. ali
ter sentiat.
¶ Tertiodecimo res empta a prodigo
*vel luxurioso aut lusore alienante distinguit tamen Pan. in capi. si diligen
ti eo quod aut tatibus est interdicta
administratio ⁊ sic non valet contractꝰ
nec infertur vsucapiendi conditio. vt. l.
qui fundum. §. qui sciens. ff. de empti.
Aut non est interdicta administratio
bonorum ⁊ tũc aut ignorabat ꝙ in ma
lum vsum volebat consumere ⁊ sic pōt
vsucapere quia est bone fidei. vt in. l.
si quis cum sciret. ff. de empt. si vero scie
bat quod in malum vsum volebat expendere precium sic non valet vsucape
re. vt in. d. l. si quis cum sciret ⁊ est text.
no. ĩ. l. si vero nō remunerādi causa. §. si
adolescens luxuriosus mandat tibi vt
pro meretrice fideiubeas idẽ tu sciẽs
mandatum susceperis non habebis
mandati actionem quod simile est q̃si
perdit iura pecuniam sciens credideris. Sed ⁊ si vlterius directe mandaue
rim tibi vt meretrici pecuniam credas
non obligabitur mandati quasi aduer|
lus bone fidei mandatum sit hoc text.
ff. mandat. Nec obstat. l. affectionis. ff.
de dona. quia ego intelligo ante factu
ʒz
nō valere in ista lege valeret post factũ
fornicationis soluẽdo. hāc decisionem
posuit barto. in. d. l. si quis cum sciret ⁊
ẜm hac limitarem ego. l. fin. ff. de alea.
vbi valet contractus venditiōis factus
alteri a collusore scilicet verum quādo
non putabat precium in ludo velle cōfumere alias talis emptor non poterit
prescribere. Multominus valet contra
ctus factus in ludo cum collusorevnde
nec tenet venditio nec tenetur emptor
de euictione cum simul delinquant. l. fi.
.§. j. ff. qua. re. ac. non da. ⁊ per cōsequẽs
cum sit in malafide ⁊ contractus sit pro
hibitus a iure non poterit pre scribere
quod no. bene.
¶ Quartodecĩo res ignorantis nō pōt
*prescribi ita tenet do. pe. de ꝑusio ĩ tra
ctatu de canonica portione episcopi. c.
ij. allegat. l. cum sex. ff. de edi. edic. cũ cō
cor. in. gl. ibidẽ. Vnde concludit ꝙ quā
do quis ignorat habitu ⁊ actu ius sibi
factum ex quo resultat sibi ius agẽdi ⁊
sic nō currit p̃scriptio. Jdẽ quādo quis
ignorat actu sed non habitu sic etiā nō
currit puta collator scit se habere ius cō
ferendi beneficium sed ignorat factum
ex quo resultat sibi ius agẽdi sc
ʒz actu
ʒz
vacationis ⁊ sic nō currit prescriptio. c.
quia diuersitatem de conces. pre. ca. li.
te ras de suplen. negli. pre Panor. vero
in. d. c. vigilanti dicit ꝙ contra ignoran
tem vel absentem currit sed prescriptio
nisi ignorās vel abñs possideat ciuiliter quia tunc non currit prescriptio vt ĩ
l. male igitur. C. de prescri. xxx. vel. xl. an.
ex quo infert ꝙ si me absente aut ignorante ingreditur quis possessionẽ meā
non incipit tunc prescriptio licet fuerit
ingressus bona fide quia per hũc ĩgres
sum non perdo possessionem vt in. l. si
id quod. ff. de acqui. po. sed ante incipiat prescribere o
ʒz prius perdam possessionem puta quia sciens aliũ ingres
sum susciꝑe me posse repelli vel iradidi obliuioni ⁊ eam neglexi per decẽniũ
vt in. d. l. si id quod. ⁊ ab eo tempore ĩci
pit currere p̃scripto ⁊ nō prius. vt not.
Dy. in regula sine possessiōe li. vj. ⁊ sen
tit gl. ⁊ apertius bart. in. l. j. C. de seruitutibus. Addit tñ ꝙ licet ↄtra ignorātẽ
currat prescriptio tñ si ignorātia fuit ex
iusta causavł ꝓbabilis ꝙ tũc subuenit̃.
ar. c. cũ illoꝝ. de sẽ. excō. ⁊ hec subuentio
erit ꝙ restituetur in integrum vtvoluit
Barto. in. l. j. §. si quis autem. ff. de actu
itinere pri. facit glo. in. l. j. C. pa. po.
⁊ tex. optimus in. l. antepe. ff. de acqui.
here. s
ʒz magis mihi placet opi. Pe. Vbĩ
tame ignorātia nō est crassavel supina.
Jncorporalia vero nō possunt quasi pos
sideri nisi sciẽte eo qui possidebat ṗus.
Et data eius ignorantia nō possunt p̃scribi. l. ij. C. de serui. ⁊ aqua. not. Jnno.
in. c. bone el. ij. de po. prela.
¶ Quintodecimo res excōicati vt dicit
*Pa. in. c. j. eo quia cũ sit impeditus a le
ge nō debet ↄtra eũ currere prescriptio
l. fi. in fi. C. de āna. exce. Quod limito ve
rum in eo q̇ nō est in mora petende absolutionis secus si esset in mora quia
tũc impedimentum oritur ex culpa sua
⁊ ideo curreret.
¶ Sextodecimo res future vel vi pos
*sesse nec etia
ʒz ea que ex ipsis nascũtur
vt ĩsti. de vsuca. §. furtiue. de quo dic vt
j. §. xliiij.
¶ Que sunt tꝑa in q̇bus prescriptio nō
*currit sed dormit. Rñ. Pa. in. cap. ex trās
missa. eo ꝙ nouẽ tempora. Primum tem
pus hostilitatis ⁊ vbi ius non redditur. s
ʒz hoc limitat Jnn. in. d. c. quando
propter guerram ⁊ huiusmodi actor
agere voluit sed non potuit quia non
erat qui ius redderet. l. sed si per pretorem. §. si ferie. ff. ex qui. ca. maio. ⁊ propter hoc dicit Barto. in. l. de etate. ff. ad
treb. ꝙ citatus tempore pestis habet
iustam causam nō comparendi. alle. ca.
ad supplicationem de renuncia. facit
glos. in. capitu. si vero de iureiur. Et
ideo dicit idem Barto. in lege naturaliter. ff. de vsuca. ꝙ tempore pestilentie
nō currit p̃scriptio vbi quis fugit ex ta
li timore aut certe erit iusta causa petẽ
|
di restitutione
ʒz in integrũ. ex cła gñali
idem dic de omni alia iusta causa q̃ ĩpe
dit ne quis rem suam petat. l. q quidẽ
ff. ex qui. cau. ma. ẜm tẽpus est qñ ecclesia nullũ habet prelatũ seu h
ʒz inutilem
ad agendũ. vt puta quia est excōicatus
suspẽsus vel captiuus. ca. diuersitatẽ
de cōces. prebẽ. xvj. q. iij. c. j. de elec. quia
diligẽtia. Aut est dilapidator aut male
alienans prelatus vt in. c. si sacerdotes
xvj. q. iij. ⁊ q no. ĩ. c. de ininteg. resti. li.
vj. Nam toto tempore prelati male alie
nantis nō currit. Tertiũ tempus quando q̇s de iure impedit̃ agere sicut filiusfamilias vt. l. j. in. fi. C. de anna. excep. et
in vxore viuẽte marito respectu reꝝ dotaliũ. l. ĩ rebus. C. de iure. do. Jtẽ in pupillo durante etate pupillari. l. sicut vltra medium. C. de prescri. xxx. an. Quartu
ʒz tempus est sc hismatis qua ad eccle
stā romanā vt ĩ. c. cũ nobis. eo. ti. Quin
tum tẽpus conditionis quia res sub cōditione non prescribitur. l. cũ notissimi.
§. sed illud. C. prescrip. xxx. annoꝝ.
nulla currit mora. Sextum tẽpus feria
rum repentinarũ precaueri non possunt vt dicitur ĩ. di. §. si ferie Quidā tamen dicunt ꝙ currit sed indulgetur restitutio Septimũ tẽpus absẽtie reipublice cā tñ Jnno. isto casu cũ precedenti
t
ʒz ꝙ currit p̃scriptio s
ʒz datur restitutio
qñ prescriptio fuit cōpleta tꝑe feriaru
ʒz
aut absentie vel parũ post. Secꝰ si post
magnũ tp̃s tunc nō datur restitutio.
facit. l. ab hostibus. §. sed q simplciter.
ẽ. ex qui. cau. ma. ⁊ satis palcet licet alij
tencāt indistincte non currere. Octauũ
tempus est furie vel prodigalitatis
ẜm Jo. an. in addi. ad spe. eo. tit. Nonum ẽ
iacentis hereditatis ⁊ nō stat per heredem quin ea
ʒz capiat sed aliquo mō est
impeditus ẜm Pa. ĩ. c. de quarta de prescrip. sed do. Ant. ibidem tenet ꝙ currit
sed restitueretur ex generali cła.
¶ Sed quero an in prefatis casibus ita
*dormiat ⁊ impediatur p̃scriptio ꝙ non
sit opꝰ petere restitutionẽ. Rñ. diuersa
fuit opi. legistaꝝ in. l. senatꝰ. ff. de offic.
presi. ⁊ canonistarum in. c. ex transmissa eo. s
ʒz mihi placet opi. Jnno. ꝙ ĩmpeditur ipso iure nec est necessarium pete
re restitutionem nisi solum in tꝑe absentie ⁊ feriarũ pōt dici cũ simili ratiōe tẽ
pus ꝓdigalitatis etiā: ⁊ sic illa tẽpora
subducuntur de medio p̃scriptionis. ra
tio sua quare nō currit est p̃scriptio ẽ
odiosa vt patet ex eo q legit̃ ⁊ no. in. c.
vigilanti eo. Ergo non ẽ laxanda.
¶ Quantũ tẽpus requiritur in prescri
*ptiōe. Rñ. ꝙ diuersimode ẜm ꝙ a diuer
sis ⁊ contra diuersa sit prescriptio.
¶ Contra ecclesiā romanā nō currit mi
*nor cẽtenaria. intellige in his que spe
ctant prĩcipaliter nō secundario ad ipsam ẜm glo. in. c. ad audiẽtiam eo. vnde
dic ꝙ generaliter oĩa que ĩmediate ꝑtinent ad dispositionẽ pape gaudent pri
uilegio vt ẽ ecclesia lateranẽsis ⁊ res ip
sius ⁊ exemptio ↄ̃ quā nō currit minor
prescriptio cẽtenaria. Jta tenet Joā.
an. in regula sciẽti lib. vj. in mercu. ⁊ q
no. pan. in cle. frequẽs de exces. prela. ⁊
pau. in. d. c. ad audiẽtiam. Fallit hoc in
casu. c. ij. §. j. e. li. vj. vbi cahtoli ci prescri
bunt ↄ̃ ecclesiā romanā bona hereticoꝝ
qui ignorabātur in vita ꝙ essent heretici si per. xl. ānos bona fide ea possederunt nec in isto casu poterit romana ec
clesia petere restitutionem vt in. d. cap.
ij. patet vbi prohibet omnẽ molestiam
post rescriptionem.
*¶ Contra ecclesiā inferiore
ʒz a romana
siue fiat prescriptio a ṗuato vel ab alia
ecclesia si est immobilibus corporalibꝰ
siue incorporalibus iuribꝰ habentibꝰ
continuam causam vel non sic requiritur quadragenaria ānorum prescriptio
vt in. c. de quarta eodem ⁊ in. ca. primo
eodem lib. vj. nec requiritur titulus in
hac quadragenaria prescriptione sed
sufficit bona fides nisi sit contra ius cō
mune quia sic req̇uiritur titulus verus
vel putatiue verus cap. si diligenti eodem titu. vel tempus de cuius initio
memoria non est dicto. cap. primo. nisi
in casu quando ius ciuile exigit contra
priuatum tempus de cuius initio memoria non est quia tunc multo fortius
|
requireretur cum prescribitur cōtra ec
clesiam. Si vero est in mobilibus sic ẜ
ʒz
Pau. in. c. cũ dilecta de cōfir vti. vel inu
til. nō habet locũ vsucapio triẽnalis cō
tra ecclesiā romanā s
ʒz ↄ̃ alias ecclesias
credo ꝙ habeat locu
ʒz nisi in rebus que
alienari possunt sine debita solẽnitate
de quibus. s̃. alienatio. §. v. ⁊ quatuor.
.§. seq. Et ꝙ p̃scribat habes inaut̃. quas
āctiōes posita. xvj. q. iij §. fl.
¶ Quid si laicus habet rem cōem cum
*ecclesia ⁊ indiuisibilẽ. Rñ. Pañ. in. di. c.
de quarta ꝙ requiritur quadragenaria
prescriptio propter ecclesiā. ar. l. si cōmunem. ff. quẽadmo. serui. ami. Jo. an. in. c.
vnico de iure pa. ĩ nouel. dicit ꝙ vbi ius
ecclesie potest remanere illesum p̃scriptio communis contra laicũ sufficeret.
facit quod no. in. ca. ad audientiam. eo.
⁊. xvj. q. iiij. nolumus.
¶ Sed nunquid requirit̃ quadragena
*ria in re que deuenit ad ecclesiā que cũ
esset laici ĩcepit ab aliquo p̃scribi. Rñ.
Pa. in. d. c. de quarta cōior ⁊ verior opi.
est ꝙ nō sed pro preterito vtetur priuilegio priuati ⁊ pro futuro tempore ṗuilegio suo. ar. in. l. fiscus la. j. ff. de iure fisci. ⁊ ideo si ↄ̃ priuatũ pñtem currerunt
quin anni ante veniret ad ecclesiā
sufficiẽt postea. xx. post venit ad eccle
siam. Et idẽ dic in similibus priuilegia
tis. facit aut̃. si quis. C. de prescrip. lōg.
temp. ⁊ sic in isto casu mutat prescriptio
nem.
¶ Vtꝝ prescriptiōes iudiciales currāt
*contra ecclesiā. Rñ. Pan. ĩ. c. fi. de in ĩte.
resti. ꝙ sic vt sunt ꝙ post decennium nō
appelletur ⁊ huiusmodi sed restituitur
sic ut ⁊ minor iure speciali vt in. d. ca. fi.
⁊. l. j. C. si sepius in inte. restit. fue. pos. ⁊
ibi sequitur Barto.
¶ Vtũ res patrimoni ales clericorum
*gaudeāt isto priuilegio quadragenario
Rñ. ꝙ nō s
ʒz prescribunt̃ cōi spacio sicut
alie laicorũ. tenet glo. in. c. possessiones
xvj. q. iiij. ⁊ in. c. de censibus. lib. vj.
⁊ spec. in ti. de resti. in integrũ. tenet ꝙ
non potest restitutionem petere si fuit
lesus in talibus bōis sicut facit in lesis
ne in rebus ecclesie ⁊ iura que dicũt ꝙ
bona clericorum gaudent eodem priui
legio sicut bona ecclesie dicit quod ĩtelliguntur quo ad defensione
ʒz allegat. c.
ecclesiarum seruos. xij. qō. ij. facit quod
dicit Pe. ⁊ Abb. in. ca. cũ fit de foro ↄpe.
ꝙ. s. raptores prefatoꝝ bonoꝝ nō cōuer
tunt̃ corā iudice ecclesiastico priuile
giu
ʒz nō d
ʒz extẽdi nisi in casibus iure ex
pressis. ⁊ idem cōcludit do. Anto. nisi sit
eadẽ oĩno rō cũ expressis a iure q not.
*¶ Quid de legatis ad pias causas. Rñ.
ꝙ solũmodo habebit locũ ꝑscriptio. xl.
anno. ẜm. glo. in aut̃. de eccle. titu. §. ꝓ
tẽporalibus. ⁊ ĩ. c. pe. xvj. q. iij.
*¶ Contra hospitalia ⁊ alia pia loca requiritur. xl. annoꝝ. sicut ↄ̃ecclesiā vt est
text. no. in. l. oĩa preuilegia. C. de epis. et
cle. no. Jo. an. ĩ. c. ij. de re. in integ. lib. vj.
*¶ Contra principẽ distinguit pañ. in. c.
cum nobis eo. ti. sic aut sunt bona reseruata principi in signũ subiectionis ⁊ in
tributo vel censu ⁊ sic nullo tꝑe currit. l.
competit. C. prescrip. xxx. vel. xl. an. vł
in signu
ʒz singularis priuilegij vel dñij
vt legitimare spurios: creare notarios:
exigere vectigalia ⁊ pedagia. ⁊ huiusmodi ⁊ sic requiritur scĩa principis ⁊ tā
tum tẽpus de cuius initio memoria ho
minum nō existat vt est tex. in. c. suꝑ qui
busdam de ver. signi. ⁊ per Barto. in. l.
cunctos populos. C. de sum. tri. ⁊. l. si pu
blicanus. ff. de publi. ⁊ in. l. j. ff. de aqua
plu. arcen. Aut sunt bona pariter possi
dibilia ⁊ si ista sunt principi incorpora
ta requiritur spacium. xl. anno. vt in. d.
l. comperit serenitas nostra ⁊ sic procedit glo. in. §. fisci. insti. de vsucap. Si ꝟo
non sunt incorporata sed duntaxat de
lata tan vacantia seu ex causa publicata ⁊ tunc in bonis delati propter vectigal non solutum sufficit tempus q̇n
annoru
ʒz. vt. l. ij. C. de aposta. Jn alijs
vero siprecessit denũciatio sufficit tempus. xl. anno. vt. l. intra quatuor. ff. . di.
⁊ temp. prescrip. Si vero denũciatio nō
interuenit ⁊ sic si habuit bonam fidem
tantum requiritur tempus. xx. an. l. in
omnibus. ff. de diuer. ⁊ tempo. prescrip.
|
Si autem vltra bonam fidem habuit
titulum sic sufficit tempus. x. annorum
sic loquitur. l. uis. ff. de vsucap. ⁊ not.
Bar. in. d. l. in omnibus.
¶ Contra quoscun alios a p̃dictis di
*stinguo: aut sumus in actionibus ꝑso
nalibus ⁊ sic requiritur spaciũ. xxx. annorum. Quod limitat Pau. in. c. in cau
sa. de causa pos. ⁊ proprie. verum quando concurrit sola patiẽtia. Secus si cu
ʒz
patientia interuenisset aliud vt est tex.
in. l. procula. ff. de proba. vbi ex tacitur
nitate lōgi temporis presumitur dimis
sum fideicommissum debitu
ʒz si sepius
de alijs habita ratione nō sit habita de
fideicommisso mẽtio. Aut sumus in rebus corporalibus immobilibus ⁊ sic si
possidet cum titulo requiritur spaciu
ʒz
x. annorum. inter presentes continue ⁊
per. xx. inter absentes ⁊. l. fina. C. de pre
scrip. long. tempo. Si vero partim fuit
presens partim absens duplicabit̃ tem
pus absentie solum. auten. ꝙ si quis q̇
busdam. C. de prescrip. long. tempo. Si
ue titulo per. xxx. anno. cum bona fide ⁊
reliquis prescribitur vt in. c. sanctorum
eode
ʒz titulo. xvj. q. iij. c. placuit ⁊. l. si q̇s
emptionis. C. de prescrip. xxx. annorum
Aut sumus in corporalibus vt sunt iu
ra ⁊ seruitutes ⁊ sic non requiritur titu
lus sed solum vsus sufficit sic distinguẽ
do aut sumus in seruituti bus ⁊ tunc
si habent causam continuam vel quasi
regulariter prescribitur longo tempore scilicet. x. annorum inter presentes.
⁊. xx. inter absentes sicut ĩmobilia. text.
ẽ in. l. fi. C. de prescrip. longi. tempo. ⁊ in
l. ij. C. de serui. ⁊ ibi glo. ⁊ doc. hoc notāt.
Si vero seruitus habet causam discon
tinuam vt seruitus vie ⁊ seruitiorum ex
traordinariorũ prestatio tunc regulari
ter nō prescribitur vt est textus in. l. ser
uitutes la. iiij. ff. de seruitu. ⁊ ibi per do.
Fallit primo quando quis vsus est tan
to tempore. cuius contrarin
ʒz memoria
non existit. l. hoc iure. §. ductus aque. ff.
de aqua quoti. ⁊ esti. nota. glo. ⁊ doct. in
dict. l. seruitutes. ⁊ tempus centum an
no. est tempus de cuius initio nō extat
memoria. vt tenet do. Anto. in. capit. ve
niens de testi. ⁊ Car. in. ca. si diligẽti de
prescrip. Jtem. ij. quando habuit titulũ
concessionis a domino quia prescribet
in. x. annis inter presentes. ⁊. xx. ĩter ab
sentes ita no. gl. in. di. l. seruitutes. Siłr
⁊. iij. prescribit̃ qñ habuit verũ titulũ a
tertio ꝑ. x. inter pñtes ⁊. xx. inter absẽ
tes. ꝑ tex. ĩ fi. l. in. fi. C. de p̃scrip. lō. tẽpo.
ẜm Pau. de castro in. d. l. seruitutes. Ad
uerte ꝙ est dr̃ia inter prescribẽdo rustĩ
canam ⁊ vrbanā seruitutẽ rusticana
ꝑdit̃ ꝑ nō vsum sed vrbana nō nisi aliꝰ
simul vsucapiat libertate
ʒz: puta habeo
fenestras q̃s l
ʒz obstruā non ꝑdo ius s
ʒz
si alius ꝑ idẽ tp̃s altius eleuauit murũ
suũ amitto. hec probant̃ in. l. hoc autem
iura. ff. de serui. vrb. p̃. q̇d autẽ sit seruitus vrbana ⁊ rusticana vide seruitus ĩ
prĩcipio. Et nota ꝙ tũc seruitus dicitur
habere causam continuam vel perpetuam quando est in vsuactualiter ⁊ po
tentialiter. vt seruitus aq̃ ductus ⁊ seruitus altius non tollẽdi ⁊ similes. ratio
quia licet a principio requiratur factũ
hominis nō tamen sẽper quia post
aqua est deriuata in canale facto natu
re continuatur ⁊ per seipsam semper
fluit ⁊ in seruitute tigni iniuncti vel
oneris ferendi ꝙ post semel est immissum cōtinuatur. aliquando vero dicitur habere causam quasi continuam
vel quasi perpetuam quādo perpetuo
seu continuo potentialiter sed nō actua
liter est in vsu vt est seruitus stilicidij
vel ductus aque ex celo cādentis. ratio
quia licet non semper exerceatur actu
tamen apta nata semper exerceri sine
facto hominis quia cum pluit stilicidi
um. est semper aptum recipere aquā sine facto hominis post stilicidium est
idem est eligendi iure ⁊ percipiendi de
cimasex agro aliqñ seruitꝰ dicitur habe
te causam discōtinua
ʒz quādo nō est sem
per in vsu actuałr nec potentialiter sed
necessario requirit factum hoĩs q non
pōt esse cōtinuũ vt est seruitus itineris
vie⁊ similium. hoc no. ꝑ glo. ⁊ doct. in. l.
seruitutes la. ij. ff. de seruitu. ⁊ in. l. fora|
mẽ. ff. de serui. vr. pre. ad uerte hic quia
in seruitute q̃ amittit̃ ꝑ non vsum si h
ʒz
solũ interuella dieꝝ vel noctiũ tantum
vel breuioris spacij p̃scribit̃. ꝑ. x. annos
inter pñtes ⁊. xx. inter absentes. Si aũt
habeat ĩterualla annoꝝ vel mẽsiũ req̇rit̃ tp̃s duplicatu
ʒz quo ad pñtes v
ʒz. xx.
annoꝝ s
ʒz qͦ ad absentes aliq̇ tenẽt ꝙ nō
duplicat̃. S
ʒz credo ꝙ duplicat̃ ẜm Jo.
gl. in. l. fi. C. de seruitu. quẽ sequunt̃ cōiter gl. Acursij Bar. ⁊ Bal. ⁊ doct. idẽ. et
Jnn. in. d. c. de quarta. quia pro vltima
opiniōe hāc ponit q̃ ẽ sua iuxta gl. not.
in. l. q̇ filiũ. §. sabinꝰ. ff. ad trebel. vbi dicit̃ ꝙ vltima opi. ĩ dubio est tenẽda. ite
ʒz
no. ꝙ. d. duplicatio nō h
ʒz locũ in p̃scriptiōe. xxx. vel. xl. annoꝝ nec ĩ p̃statione
annua vt vult gl. in. l. cũ notissimi. §. fi.
C. de prescri. xxx. anno. ⁊ r habere inter
ualla dierũ vel noctiũ qñ alternis diebus vel die seu nocte mihi l
ʒz ⁊ tibi altero die ⁊ c. Tẽpus ꝟo annoꝝ vel mẽsiũ
qñ de q̇nquẽnio in quinquẽniu
ʒz: vel de
anno quolibet vna die vł pluribꝰ l
ʒz du
cere aquā. Aut sumus in seruitute q̃ de
bet̃ a re ꝑsone vt vsusfructꝰ vsus. iurisdictio ⁊ hmōi. q̃ licet requirāt factũ hominis tñ nō dicunt̃ hr̃e cā
ʒz discōtinuā
aĩo possideri possunt q̇ cōtinuꝰ est l
ʒz
actus hoĩs sit discōtinuꝰ nō sic in serui
tute q̇ a re rei debet̃ cum res aĩm nō ha
beat. Jste seruitutes ergo q̃ debent̃ a re
ꝑsone lōgo tꝑe p̃scribẽt̃ cũ titulo tñ ve
ro ad similitudinẽ cũ dñio q longo
tꝑe non p̃scribit̃ sine titulo vt est casus
in. l. vlti. in fi. C. de prescri. lon. tẽp. et in
tellige de titulo habito a nō dño si a
dño nō op
ʒz p̃scribere aut sumus ĩ serui
tute ꝑsonali q̃ ꝑsone a ꝑsona debetur ⁊
sic prescribit̃ aliqñ quinquẽnio qñ. s. pr̃
tẽpore mortis gessit se ꝓ libero nō in fu
ga nec latitans sed in bona fide sic post
quinquẽnium elapsum in quo non est
passus filius controuersiam status effi
citur liber. no. Pa. in. c. licet. de cōiu. seruo. Jn persona vero ꝓpria requirit̃ tẽpus. xx. anno. cum bona fide nec requiritur titu. fauore libertatis. vt in. l. ij. C.
de prescri. long. temp. alias seruitꝰ oĩs
ꝑsonalis cũ sit cōtinua ꝓpter aĩm q̇ nō
pōt esse in seruitute reali sine titulo req̇
ritur tẽpus longissimũ. s. xxx. an. vt no.
Cy. ĩ. l. ij. C. de ser. ⁊ aqua cũ titulo vero
ꝑ. x. inter pñtes ⁊ c. Aut sumꝰ in debitis
legatis aut stipulatiōibꝰ ⁊ sic ẜm Bar.
in. l. cum notissimi. C. de prescri. xxx. an.
si obligatio sit de p̃senti. l
ʒz exactio. sic
dilata in diem sicut cũ testator legat cẽ
tum alicui ita ꝙ tradāt̃ sibi. x. omni an.
solũ sit vnica prescriptiōe tolletur ⁊ per
spaciũ illud quo alie res. ar. l. senatꝰ. §.
fi. ff. de do. causa mor. ⁊. c. de quarta. eo.
ti. vbi vnica p̃scrip. quadragenaria tollitur quarta debita ep̃o q̃ cōiter soluit̃
omni anno. obligatio est de presenti
orta lic
ʒz exactio sit dilata si vero obliga
tio sit in diẽ vt in legato simpłr facto vt
annuatim det̃ aliq̇d tot sunt legata
quot annue p̃stationes. d. l. senatus. in
fi. ⁊ sic nō currit p̃scri. nisi a die extantis
obligationis ⁊ sic op
ʒz tot sint p̃scriptio
nes quot legata. S
ʒz aduerte ꝙ si heres
testatoris scit se teneri vt communiter
presumitur vt not. in. l. qui rome. §. duo
fratres. ff. de verbo. obli. nullo tempore
potest prescribere ẜm Petr. de perusio
tractatu de canonica portione ep̃i. quia
habet malam fidem. Jdem dic de quocun debitore. vt no. Ang. in. l. qui seq̇
tur. §. si viā. ff. de vsuca. ⁊ dicit ꝙ hic cōmuniter tenetur cōtra Bar. etiam si sta
tuto caueatur. vt prescriberet. ⁊ hoc seq̇tur Jo. an. in. c. ij. de excep. lib. vj. Host.
in. c. per tuas. de dona. ⁊ Car. in. c. vigilanti. eo. ti. ⁊ est glo. no. in aut̃. vt ecclesia romana centum an. ha. pre. que dicit ꝙ tale statutum esset iniquum presi
dium ⁊ sequitur Bald. in ca. si quis per
xxx. si de feu. fuer. controuer. vbi dicit ꝙ
prescribens scienter debitum semꝑ po
terit denunciari. Secus esset si ignorabat ꝓbabiłr ac p̃scriberet etia
ʒz quo ad
cōscĩam. vt voluit Jnn. in. c. cura. de iura. pa. ⁊ in. c. quia pleri. de immu. ecc.
Pau. tamen in. c. fin. de prescrip. distinguit ꝙ aut debitor sciens debitum non
tenebat̃ offerre ita ꝙ cessando absolutiōe nō fuit in culpa. ⁊ sic p̃scribet. nō
|
est in mala fide eo ꝙ potuit cogitare. ꝙ
voluit donare vel relaxare. ⁊ qñ tenet̃ of
ferre vide bonũ tex. cũ glo. in. l. itẽ mel
la. ff. de cōsti. pecu. ⁊ pleniꝰ ꝑ Bar. ⁊ me.
s̃. Obligatio. §. viij. addit tñ ꝙ poterit
denũciari iudici ecclesiastico. Si aũt te
nebat̃ offerre sic nō p̃scribet. est ĩ mala fide. Aut sumꝰ ĩ actionibꝰ ⁊ exceptĩo
nibus ⁊ cũ varie sint vario mō p̃scribũtur. puta exceptio de nō numerata pecunia post biẽniũ nō pōt opponi. l. in ↄ̃
ctibus. C. de nō numera. pecu. repetitio
debitoru
ʒz in alea non p̃scribit̃ nisi per
l. an. vt ĩ. l. al eaꝝ ludos. ff. de aleat. ⁊ hu
iusmodi que multe sunt que ẜm Pa. ĩ. c.
cũ cā. de emp. ⁊ vẽ. etiā currũt ↄ̃ ecclesiā
ẜm spacium decretu
ʒz a iure ciui. a quo
sunt inuente nec expectat̃ spaciũ. xl. an
no. vnũ tñ no. ꝙ omnis obligatio vel ex
ceptio spacio. x. vel. xx. annoꝝ p̃scribit̃.
l. obligationum fere. §. placet. ff. de ac. ⁊
obl. Aduerte etiā ẜm Bar. ĩ. l. si ab hosti
bus. C. qui. nō obici. lō. tẽ. p̃scri. actiōes
p̃torie rei ꝑsecutorie sunt ꝑpetue nisi dẽ
tur ↄ̃ ius ciuileputa redhibitoria. dā
tur ↄ̃ cōtractu validũ de iur. ci. ideo finit̃ anno. Secꝰ si ↄ̃ ↄ̃ctũ inualidũ de iu
re ciuili. sic est ꝑpetua q no. itẽ distĩ
gue actio est data in penā solũ si prescribit̃ etiā sciente debitore in cōscĩa
in penalibus nō tenet̃ in cōscĩa. xij. q. ij.
fraternitatis in glo. Si ꝟo data nō ẽ in
penam sed in satisfactionẽ lesi. vt actio
to minoris. ⁊ hmōi sic data scĩa debitoris nō p̃scribit̃ in cōscĩa q̇n teneat̃ sa
tisfacere leso. xiij. q. vj. si res. Aut sumꝰ
in rebꝰ mobilibꝰ ⁊ sic currit vsucapio ⁊
q̇d req̇rit vide vsucapio. §. ij. Aduerte
tamẽ q cōtra minores nō currit vsuca
pio vt no. in. l. sicut. C. in quibus cau. re
stitu. in integ. non est nece.
¶ Sed q̇d dicemꝰ de fundo dotali qui
*iam inceperat prescribi ante daret̃ in
dote. Rñ. ꝙ prescriptio nihilominꝰ cur
ret. licet non potuerit inchoari postquā
est factus dotalis. Secus erit de pupillo alteri succedenti cōtra quẽ nō currit
prescri. durante pupillari etate licet an
tea fuisset incepta s
ʒz differetur vs post
pupillarem etatem. C. de prescript. xxx.
vel. xl. anno.
¶ Vtru
ʒz successor ssngularis inuasoris
*prescribat ꝑ. x. an. inter pñtes. ⁊. xx. ĩter
absentes. Rñ. Pa. ĩ. c. nihil eo. ti. ꝙ non
quātũcũ habeat bonā fidẽ ꝓpter vitium reale ꝙ sequit̃ quẽlibet possessorẽ.
l. vitia. C. de acqui. po. s
ʒz oportet currat
spaciũ. xxx. vel. xl. an. ⁊ sic bñ prescribit
etiam in rebus inuasis. vt not. insti. de
vsuc. §. furtiue. dũmodo sit bone fidei ⁊
a se vult incipere p̃scriptionẽ. vt no. gl.
in. d. §. furtiue. Successor ꝟo vniuersalis non p̃scribit de iure ciuili si defunctus habuit malam fidẽ etiā sine violẽ
tia censet̃ eadẽ persona cum defuncto in aut̃. de iureiu. a mo. p̃s. Dy. tamen
in regula possessor ⁊ glo. in regula qui
in ius lib. vj. ⁊ gl. in. c. de. iiij. eo. ti. ⁊ alia
glo. ĩ. c. cura. de iur. pa. tenet ꝙ de eq̇tate canonica si est bonefidei possessor ⁊ ĩ
ꝑsonam suā ĩchoat p̃scriptionem p̃scribet. Sed Pañ. post do. Anto. in. c. si diligẽti tenẽt ꝙ nō p̃scribit. ⁊ meliꝰ cũ
nō habeamus ius canonicũ ↄ̃ ius ciui
le exp̃ssum in hoc nō debemus ab eo re
cedere. ⁊ iura q̃ allegāt loquunt̃ de singulari successore nō de vniuersali. Aduerte tñ hic ꝙ l
ʒz mala fides defucti noceat heredi nō tamẽ nocet emptori ab
herede secundũ Bar. in. l. post pluribꝰ
in fi. ff. de vsuca. ⁊ dñm Franc. de are. in
d. c. si diligenti.
¶ Vtrũ diu soluens indebitum teneat̃
*postea cognoscens indebitũ. Rñ. ꝙ nō
quātumcun tempus defluxerit. s
ʒz po
test desistere a solutione decetero. l. tribus. C. de ag. cen. ⁊ co. c. peruenit. de cẽsi. xvj. q. iij. clerici. est gl. x. q. iij. c. quia.
¶ Quō interrũpit̃ p̃scriptio. Rñ. ꝙ duo
*bus modis. s. naturaliter. sicut quando
deficit vnum de substantialibus p̃scriptionis. vt si ꝑdit possessionem ⁊ huius
modi. Ciuiliter ꝟo ꝑditur diuersimode
quo ad forum cōtentiosu
ʒz. de quo vide
Pa. in. c. illud autem eo. ti. s
ʒz quo ad cōscĩam qualitercun quis constituat̃ in
mala fide ante completā p̃scriptionem
vel vsucapionem quomocũ hoc fiat
|
semper interrumpitur. ⁊ hoc tene.
¶ Vtrũ tutus prescriptione teneat̃ in
*foro aĩe restituere rem prescriptam cu
ʒz
cognoscit rem fuisse alienā. Rñ. Pa. in
c. vigilāti. eo. ti. ꝙ nō ex multis rōnibꝰ.
S
ʒz melior est quam ponit in. c. fi. eo. ti.
ꝙ iure possidet̃ iuste possidet̃ ⁊ si iuste bene ergo nō alie num sed suum ergo non peccat nō restituẽdo. xiiij. q. iiij.
q̇d dicā. ⁊ hāc opi. tenet gl. in. d. c. vigilanti. Jo. Vincen. Tangr. Gof. Ho. Jo.
An. in regula possessor li. vj. in mercuria. ⁊ Jnn. ĩ. c. fi. eo. ti. Hug. iu. c. si ꝟgo.
xxxiiij. q. j. Jo. Sco. in. iiij. di. xv. dominꝰ
An. in. d. c. vigilanti dicit se disputasse
ꝙ quo ad forum anime tenetur. Ratio
quia causa prescribendi nō est omnino
sufficiẽs quo ad forum contentiosum
dicit teneri. Alij aũt indistincte tenent
ꝙ tenetur. S
ʒz ego teneo opini. Pan. ꝙ
nō teneat̃ nisi forte ita eẽt scrupulosus
ꝙ non posset deponere cōscĩam quin te
neat̃. sic teneret̃. xj. q. iij. cui est illata
Nec ob. rō domini ant. de p̃scriptiōe ↄ̃
eu
ʒz qui nō potest imputari de negligẽ
tia haberet remedium petendo resti
tutionem ex clausula gñali quam si pe
tet in cōscĩa eritrestituẽdus. si vero nō
petet nō tenebitur restituere per not. ꝑ
Jnno. in. c. quia pleri de immu. eccl.
Jtẽ p̃scriptio de iure canōico nō solũ
est in odium negligentis. sed etiā propter bonum ⁊ equum. xvj. q. iij. §. pōt.
Vnde sicut dicit Bal. in. c. si q̇s ꝑ. xxx. si
defeu. cōtrouer. fue. ꝙ statutum laicoꝝ
denegās audientiā in foro seculari pro
pter equũ seu bonũ publicũ valet in cō
scĩa nec habet locum denũciatio ĩ iudicio ecclesiastico. puta si statuto cauetur
ꝙ non soluens gabellam iustam nō au
diatur vel instrumentum quod non re
peritur registratũ in li. communis presumitur falsum. Jdem dicit Bart. in extrauagāti ad reprimendam in. ꝟ. denũ
ciatione
ʒz de velleiano ⁊ macedoniano
ꝙ nō valet denũciatio in foro ecclesiastico dat̃ eis maxima equitate natu
rali. sic a fortiori nō habebit locum in
prescriptiōe que tam a iure ciuili qua
ʒz
canonico propter bonum publicu
ʒz est
inuenta. ⁊ cum maxima equitate⁊ iō ve
risima
ʒz crede etiam in conscientia opi.
Pa. ⁊ sequentium eum.
¶ Sed quero quod remedium poterit
*habere ille contra quem est completa
prescriptio. ⁊ cui nulla potest imputari
negligentia. Rñ. quod si aliquo legitimo impedimento fuit detẽtus. communiter tenent docto. quod petere poterit
restitutionem in integ. vs ad. iiij. annos sequentes qui incipiunt a die sciẽtie post cessationem impedimenti legi
timi. Ratio quia istud quadriennium
non currit ignoranti. vt in capitulo pri
mo de restitut. in integ. libr. vj. Jn verbo si quis negligenter omiserit. Jgnorans enim non negligit. vt probatur
in. capitu. ij. iuncto. c. quia diuersitatem
de conces. prebẽ. Et hanc opi. tenet Jo.
de ligna post
ʒzẽ
ʒze. in cle. vna. de in integ. rest. ⁊ Pa. in. c. ex literis. de restitu.
in integ. ⁊ placet mihi vt sapiat natura
ʒz eius in cuius loco subrogatur. ar. c.
ecclesia. vt lit. pen. ⁊ istud quadrienniũ
succedit loco annui vtilis qui olim cōpetebat. vt in. l. fin. C. de temp. ĩ integr.
resti. ⁊ ideo a principio erit vtilis. licet
postea sit continuus.
¶ Vtrũ ecclesia petat restitutionem in
*integrum post completam prescriptionẽ. Rñ communiter teneturquod sic in
capitulo primo eo. ⁊ glo. in capitulo pri
mo de restit. in inte. vs ad. iiij. ann. vt
s̃. dixi de impedimẽto legitimo. ⁊ ad. c.
sanctorum. eodem titulo dico quod est
verum quod nō datur quando ecclesia
prescribit contra eclesiam vt ibi. si velles tenere secundum aliquoru
ʒz opi. q
currit semper prescriptio in casibus in
quibus dixi dormire. dic q dabit̃ illis
similiter restitutio vs ad quadriennium.
¶ S
ʒz posset dicere aliquis ad quid va
let prescriptio si talis contra quẽ prescr ipsit potest petere restitutione
ʒz. Rñ.
quod valet ad hoc. quo ad foru
ʒz cōsciẽtie secundum Jnno. in capitu. quia pleri de immu. eccle. quod nō tenetur eā
|
restituere nisi petatur ⁊ si non petitur
infra tempus debitum iam ampliꝰ nō
tenebitur etiā si petatur nisi fuerit impeditus ex facto iudicis vel aduersarij
vt vult gl. in cle. vnica de restit. in inte.
ꝙ nota.
¶ Vtrum negligẽs possit agere contra
*illum qui rem suam alienauit. post il
le cui fuit alienata vsucepit rẽ sibi alie
natam. Rñ. ꝙ sic talis alienator tene
tur sibi ex delicto ⁊ sua negligẽtia non
fecit cessare delictum illiꝰ de quo vide
ꝙ no. Bart. in. l. iij. ff. de alie. iu. mutan.
causa fact.
Presumptio
primo erga aliquid
aliud est a se triplex.
Prima est iuris tantum que est quando ius super dubio ⁊ verisimili presumit aliquid. Sca est iuris et de iure q̃
est quando ius super aliquo presumit
⁊ vltra disponit ita esse nec posse cōtrarium probari. ⁊ de istis habes in gl. in
c. j. his qui de spō. ⁊ differt ista presumi.
sca a fictiōe iuris. p̃sumptio est suꝑ
facto dubio in quo ius vadit per coniecturas presumendo ita esse ⁊ disponendo ꝙ vult ita esse ⁊ nō posse probari cō
trarium. Fictio vero est super certo vno
modo consistente quod tamen aliter a
iure esse fingit̃ puta certa est lex ꝙ mulier non est stipulata dotem sibi reddi.
tamen fingit stipulationem interuenis
se. le. vnica in prin. C. de re. vxo. ac. Jdẽ
in arrogato qui semper fingitur. stipulatus. iiij. parte de bonis arrogatoris si
emancipetur. l. si arrogator. ff. de adop.
⁊ hanc differ entiam no. gl. in. d. l. vnica
in. §. acceditet sic contra fictionem iuris nō potest probari. quia lex omnino
intendit contra veritatem fingere. glo.
est in. l. a diuo pio. §. pignora. ff. de re iu
di. sed p̃sumptio iuris. ⁊ de iure aliquā
do admittit probationem vt no. in. d. c.
is qui fidem. de spon. ⁊ in auto. sed iam
necesse. C. de donat. ante nupti. Tertia
est hominis ⁊ hec triplex. prima violen
ta. vt cum inuenitur solus cum sola in
loco suspecto. puta lecto et huiusmodi
de qua in. c. literis. ⁊. c. se. de presumpti.
xxxij. q. j. dixit dominus ⁊ hec valet ad
probādum omnia excepto crimine ma
xime graui facit. c. literas de presumpt.
vbi ex vehementi presumptione nō pu
nitur quis de crimine: quia in crimine
debent esse probationes lumine clario
res. C. de probat. l. fi. v. q. vj. epip haniũ
vnde ex ista iudicans proximum suum
in animo solum in aliquod delictum cō
misisse non peccat quia licet ex tali iudicare vt p
ʒz in. d. c. literis. ⁊ tenet Nicol. de lira super Mat. vij. c. ⁊ Alexan. de
al. ij. ij. Secũ da est ꝓbabilis que insurgit ex aliquibꝰ suspitionibus ⁊ probabilibus ⁊ hec facit semiplenā probatio
nẽ ⁊ si quis infamatꝰ sit ĩducit purgationẽ de pur. c. si q̇s de gradu ⁊ aliquan
do cũ vno teste vel iuramento facit ple
nā ꝓbationẽ de presum. illud ⁊ in hac
debemꝰ aspicere actũ secũdũ suā existẽ
tiam ⁊ naturā vt in. c. literas. ⁊. c. tertio
loco. eo. ti. nō ẜm accidẽtalia. ⁊ ideo ma
ledicit gl. in. c. absit. xj. q. iij. dũ dicit ꝙ
videns clericũ osculantẽ mulierem debet presumere ꝙ benedicat eā. Nam fa
ctũ ↄ̃. l. nō debet p̃sumi nisi malũ art. c.
j. eo. ⁊. l. nā Lud. noxiꝰ. ff. ad. l. acq̇l. sicut
est talis actꝰ cũ etiā clericꝰ ꝓhibeatur
solꝰ cum muliere fabulari. lxxxj. di. cleri
cus. Et ex ista possumus iudicare sine
peccato malũ q videmus sed iudicare
aliud q nō videmꝰ cuiꝰ ista est p̃sumptio est mortale peccatũ si ꝑueniat ad
firmā assertionẽ cũ ꝑtinatia ẜm Alexā.
vbi. s̃. veniale ꝟo si stat in sola suspitio
ne. ⁊ hec est tutior opinio. gl. in. d.
c. lr̃is ⁊. d. c si q̇s de gradu. videat̃ tenere fore licitũ ẽt iudicare ex hac suspitōe.
Alia est temeraria q̃ surgit ex malis ho
minibus vel ex causis leuibus vel vbi
actus pōt eque referri ad bonum sicut
ad malũ. ⁊ de hac loquit̃. c. estote. de re
iu. ꝙ debemꝰ interpretari in meliorem
partẽ. vñ no. ẜ
ʒz. Nic. ⁊ Alex. vbi. s̃. ꝙ ex
talibꝰ leuibꝰ signis dubitare de bonita
te fratris est peccatũ veniale ꝓcedit
ex humana fragilitate nec dicitur iudi
ciũ ꝓprie sed suspitio sed ex talibus firmiter tenere in animo ꝙ frater sit ma|
lus malo peccati mortalis sic ẽ peccatũ mortale. ⁊ hoc ꝓprie dicitur iudiciũ.
quod est contra caritatem fraternam.
Secus si iudicaret de peccato veniali
quia esset veniale. Si ꝟo extalibus ꝓcedit ad punitionẽ multo fortiꝰ ẽ mortale ⁊ de talibus intelligit̃ ill. Nolite
iudicare. s. ex leuibus signis. Vnde hec
presumptio hominis dr̃ firmatio conceptꝰ mentis ab homine facta ex aliq̇bus ↄiecturis collectis ⁊ differt ab opi
nionevel suspitione opinio vel suspicio nō firmat. conceptum vt no. Bar. in
l. admonendi. ff. de iureiu. vt not. pa. in
ca. fi. de iureiu.
De notatis ĩ hoc versi. ⁊ ꝙ presum
ptio habetur pro carta liquida. l. j. C. de
pe. l. quicun. C. de apo. pub. Bal. in. l.
j. §. j. circa fi. C. de re. vxo. ac. et non est
vera probatio Barto. in. l. iij. in. ij. not.
C. de fide instru. nisi presumptio iuris. l. si tutor et ibi glossa. et Bald. C. de
peri. tuto.
Presumptio
secũdo erga seipsum
scm ꝙ accipitur a
theologis. in. iij. dis. xxvj. maxime a Ri.
est duplex. Vna que oritur ex propria
virtute per quam quis audet in opera
excedentia propriam virtutem sicut cũ
quis ponitur se ad audiendum confes
siones cum ignorans sit ad medeñ. cuʒz
nesciat ad consuleñ. et huiusmodi vnde si ei hoc potest sequi aliquod periculum anime vel corporis vel notabile
damnũ est mortale pctm̃. Secus si q̇d
paruũ malũ esset veniale. item cum
quis ponit se ad iudicādum quos non
pōt vt laicꝰ clericũ vel ad faciendũ officiũ ad q non. ordinatꝰ. ⁊ hmōi communiter est mortalis presumptio ⁊ hoc
est species superbie ⁊ opponitur magnanimitati. vʒz dicit ph. iiij. ethi. ⁊ ori
tur ex vana gloria Vñ Grego. xxxj. mora. ponit p̃sumpt ionẽ nouitatũ vane
glorie. Alia est p̃sumptio q̃ est peccatũ
in spiritũ sanctũ q̃ opponitur virtuti
spei. ⁊ hec directe oritur ex suꝑbia
ẜm Ri. in. iij. d. xxvj. q. vj. ar. j. qua quis talẽ
se existimet quod deꝰ eum etiaʒz peccā
tẽ nō excludet a sua gratia vel non pu
niet. ⁊ sic paruipẽdit diuinam iusticiaʒz
⁊ hec est grauius peccatũ prima. Sʒz
grauius ista est desperatio. ⁊ de istis vi
de. s̃. Peccatũ §. iij.
Primas
quis sit. xcviij. di. §. j. et vi
de Patriarcha.
Primitia
ẜm Alexan. in. iij. parte
summe est pars ṗma fru
gum domino offerenda.
¶ Vtrum sit de precepto. Rñ. secundu
ʒz
*Alexan. ꝙ sic in duobus casibus. primus quando est conluetudo. Secundus quando ecclesie ministri indigent
⁊ ipsas petunt. Jntelligo de ministris
illius ecclesie cui debentur. alias sunt
de consilio sunt enim de iure naturalĩ
et diuino ⁊ de precepto iudiciali sicut
et decime. et secundum distinctio. vt. s̃.
decima §. ij.
¶ Cui debetur. Rñ. ꝙ ecclesie parochia
*li. ar. c. doctos ⁊ cap. moderamine. xvj q.
prima.
¶ Quota pars proprimitia debet dari
*Rñ. ꝙ quida
ʒz dicũt ꝙ ad minus de. lx.
vnum. Alij dicũt ꝙ in fetibus semper
primo genitũ in alijs aridis et liq̇dis
de xl. vnum ad plus vel ad minus de
lx. Sed placet mihi magis opini. Jnn.
in capitulo. j. de decimis ꝙ ex quo non
inuenitur expressum in iure canonico
reliquitur in optione dantis vt det tum vult nisi cōsuetudo regionis aliud
indcat ⁊ hoc tene.
Princeps
in spiritualibus dicitur
papa. Jn temporalibus
vero imperator regens etiam ciuitatũ
habetur loco principis vt not. glossa. ⁊
Cy. in. l. fi. C. de prescrip. lon. tẽp. ⁊ barto. in. l. hostes ff. de capti. et ideo sicut
scientia principis supplet defectum cu
iuslibet solẽnitatis. vt dicit Bald. in. l.
nullus. C. ad. l. iul. ma. ⁊ quod no. Jnn.
in. c. cũ oporteat deaccu. sic si fiat aliq̇d
de licẽtia aut conscientia regentis ciui
tatem. ꝙ verũ credo in tempor alibus
non autem in omnibus spiritualibus.
¶ Vtrũ princeps possit alicui auferre
rẽ suam ⁊ dare alteri. Rñ. cōiter tenetur
|
ꝙ nō sine causa vid e. ix. q. iij. ꝑ prĩcipalem. ⁊. C. si contra ius vel pub. vtili.
¶ Vtrũ princeps obligetur ex ↄtractu
*suo. Rñ. sũt opiniōes in. l. digna vox. C.
de legibus. Bal. tñ de vsibꝰ feudoꝝ in
Rub. de natura feudi. tenet ꝙ sic. vnde
dicit ꝙ si princeps inuestiuit aliquẽ de
baronia vel castro ꝙ nō pōt eum ṗuare sine culpa. nec successores ĩ imperio:
vł regnovt extra de iudi. nouit. nec ob.
ꝙ h
ʒz plenitudinẽ ptātis deus subie
cit ei leges sed nō cōtractus ex quibus
obligatus est.
Priuilegium
proprie est quando
aliquid conceditur
cōtra iura. ⁊ sic dicitur quasi ṗuata lex.
vt pʒz. iij. di. priuilegia. Si vero aliquid
cōcedatur ꝙ sit preteritus cōe sine preiudicio alicuius sic proprie dicunt̃ beneficiũ ⁊ nō priuilegiũ. hoc no. Pau. in
c. olim de ver. sig.
De priuilegio ⁊ ꝙ dicatur potiꝰ. s̃.
contractus commune no. Bal. in. l. j.
col. pe. versi. vnde queritur. C. de fur. et
in. l. j. C. de thesau. li. x. ⁊ Bart. in. l. nulla. sic oppono de. l. si vna. ff de legi. ⁊ pri
uilegium continens ius cōe r ius cōe:
vt per Bal in. l. j. col. pe. ꝟsi. vnde queritur. C. de fur.
¶ Quod sunt species priuilegioꝝ. Rñ.
*quin quoddam reale vt illud ꝙ eccle
sie dignitati ciuitati vel alicui loco vel
aliquibus personis ratione loci vel ali
cuius rei conceditur extra eo. cu
ʒz olim.
⁊. c. se. ⁊ tale est perpetuum. quia adheret rei nisi forte res perimatur. xxv. q. ij.
c. j. ⁊ per totum vel nisi reuocetur ex cau
sa. c. recolẽtes. §. j. de sta. mo. Quoddam
singulariter personale vt illud ꝙ alicui
vel aliquibus personis conceditur certis ⁊ proprijs nominibus expressis de
officio le. volentes ⁊ tale non egreditur
personam cui conceditur nisi hoc exprimatur de conces. p̃. c. constitutus ⁊ si cō
ceditur obtentu dignitatis non vtitur
eo si aliam dignitatem adipiscatur ca.
bone. §. fi. de postu. prela. Quodda
ʒz est
communiter personale quod conceditur personis non expressis proprijs no
minibus sicut de priuilegio minorum.
xxv. annorum. ff. de mino. l. j. per totu
ʒz.
Quoddāsingulariter ꝑsonale est cōmuniter corporale vt illud ꝙ alicui collegio vel vniuersitati cōcedit̃ sic ꝙ quilibet singulariter de illa vniuersitate se
possit iuuare sen. exc. c. cōtingit hmōi
sunt priuilegia cōcessa fratribus mino
ribus. ⁊ predicatoribꝰ. Quoddā tñ cōiter corporale vt ill quo solũ cōitas nō
singularis pōt se iuuaresicut dr̃. xij. q. ij.
q̇ manumittit̃. ⁊ iō priuilegia talia dicũtur corporalia. cu
ʒz collegio pereũt
sicut corpus cui inherent.
¶ Quis pōt cōcedere priuilegiũ. Rñ. ꝙ
*papa in spũalibꝰ ⁊ imperator in tẽporalibꝰ regulariter: ⁊ concedit etiā impe
rator priuilegia ecclesijs ⁊ clericis im
mu. ec. ꝑ totũ. similiter papa etiā in tẽporalibꝰ vt no. in. c. per venerabilem q̇
fil. sint legi. Jtem ep̃s ⁊ superiores cum
voluntate suorum capitulorũ eode
ʒz cũ
olim et. ij. secundum Gof. ⁊ breuiter di
cas qui potest facere constitutione
ʒz po
test priuilegium concedere respectu
sue constitutionis vel rei ad se pertinens secundum Hosti.
¶ Quomō est interpretandũ ṗuilegiũ.
*Rñ. ꝙ priuilegiũ ꝓprie ꝙ est cōtra ius
d
ʒz stricte ĩterpretari. vt minus deroget
iuri cōi possit. vt. c. cũ dilectus de cō
sue. Vnde priuilegiũ quo dispensatur
aliquis illegitimꝰ vt possit ad ordines
promoueri intelliget̃ de minoribꝰ tātũ
vt. s̃. ordo. iij. §. xv. immo si nō exprimit̃
cā quare cōcedit aut non fit ex certa sci
entia vel motu nō p̃sumitur de volũta
te prĩcipis. l. j. C. de pe. bo. ĩmo ꝑ ĩportu
nitatẽ obtentũ. vt. l. j. C. fũdis linteo
sis Bal. ĩ. c. l
ʒz causa
ʒz de ꝓba. vult ꝙ po
natur simul ex certa scĩa ⁊ motu ꝓprio.
Jdẽ dic ĩ rescripto ꝙtollit ius tertij. idẽ
in ṗuilegio ad bñficia. vt in. c. uis
prebẽ. li. vj. Et hec limita nisi ↄsuetudo
aliter interpetreturvt no. ĩ. c. ꝙ dilectio.
de cōsangui. ⁊ affi. Jtem nisi verba ali
exprimāt. quia non recedimus ab ipso
rũ propria significatione. nisi de mente aliter cōstet. ita not. in capitulo olim
|
⁊ in. c. in his de ver. sig. Aduerte hic ẜ
ʒz
Pa. in. c. cũ ad hec. de cle. nō. resi. ꝙ si ṗ
uilegiũ enormiter ledit ecclesiā vł aliũ
nō valet nisi fiat mẽtio de hac enormi
lesione in dubio nō presumitur prin
ceps cōcedere aliquid cũ graui dispendio alteriuat. l. quotiẽs. C. de preci. ĩpe.
off. ⁊ in. c. suggestũ de deci. ⁊ in. l. ij §. si
quis a principe. ff. ne q̇d in loco pu. ergo taciturnitas inducit surreptionẽ. c.
postulasti. rescri. Vñ priuilegiũ immu
nitatis ab oneribns personalibꝰ cōcessum alicui a prĩcipe nō liberat eum ab
alijs oneribꝰ que pōt breuiter ⁊ leuiter
expedire. casus in. l. decurio fortunā. C.
decurio. Si ꝟo accipiamꝰ priuilegiũ
largo modo. s. ꝓ oĩ cōcessione que ẽ pre
ter ius sic dico ꝙ latissime ṗuilegiũ ṗn
cipis est interpretandũ ĩ preiudiciũ ip
sius cōcedentis. s
ʒz in preiudiciũ alioꝝ
debet districte ĩterpretari. c. circa de
priui. in vl. gl. ⁊ ꝑ Jnn. in. c. olim deꝟb.
signi. si etiā sit cocessu
ʒz causa pietatis
vt no. Pa. in. c. cũ dicat. de ec. ed. Jndubio tamen debet potius interpretrar i
vt aliquid valeat. c. abbate de ver. sig. ⁊
l. quotiens. ff. de verb. ob. nisi preiudicet iuri diuino vel libertati spũs. vt no.
pa. in. c. l
ʒz de regula.
¶ Sed quid dicemꝰ de priuilegio. seu
*gratia cōcessa persone cum simpliciter
loquitur. Rñ. ꝙ intelligetur ẜm cōditio
ne
ʒz ꝑsone. l. si quis filio. §. irritum. ff. de
miust. test. c. placuit. ⁊. c. sic viue. xvj. q.
j. ⁊. l. plenum. §. ij. ff. de vsu. ⁊ habi. vnde dicit Bal. in. l. ex militari. ff. de testa.
mi. ꝙ priuilegium concessum ep̃o de ce
lebrando tempore interdicti videturcō
cessum vt possit celebrare in pōtificalibus ẜm qualitatem suam.
¶ Quomodo amittitur priuilegiũ cir
*ca negotia. rñ. v. modis prĩo vnico actu
cōtrario dicere si fiat ab eo q̇ h
ʒz ptātem
renũciandi priuilegio. de consti. c. cũ ac
cessissent. Limita ist verũ vbi priuilegiũ est ad non faciendum ⁊ concessum
persone priuate. Secus si esset cōcessu
ʒz
cōmuni vel ecclesie non perdit̃vnico
actu sed requiritur tẽpus. xl. an. ĩ ecclesiasticis vt no. gl. ⁊ doc. in. d. c. cũ accessissent. ij. ꝑditur spacio an. x. quādo datũ est ad aliquid faciendum si priuilegiatus eo nō vtitur. l. j. ff. de nundinis
quod limitat pa. in. di. c. cũ accessissent
verũ quando non confertur ecelesie ali
as secus. ⁊ maxime hoc locũ habet qñ
nō faciens permittit facere actum con
trariũ. l. hec autem iura. ff. de serui. vr.
pre. iij. perditur per ẜm priuilegiũ facĩ
ens mentionem de priori. vł si nō facit
mentionẽ si primũ erat generale ⁊
ẜm speciale. xxv. q. ij. per totũ de prescri. veniẽs ⁊ ibi vide longa
ʒz habet caudā
iiij. per renũciationem propriam quo
dic vt. j. renũciatio. v. per reuocatione
ʒz
concedẽtis vide alios modos amittẽdi
in. c. suggestũ de deci. per doc.
¶ Qualiter priuilegium sit exhibendũ
*Rñ. ꝙ a locorũ ordinarijs requisitis. in
loco congruo ⁊ securo aut aliquibus vi
ris prudentibus ⁊ omni suspitione carentibꝰ deputatis per ordinarios ad
hoc tenetur priuilegiatus exhibere integraliter ⁊ cłam de qua controuersia
est transcriptam. cap. cum persone. eo.
tit. lib. vj.
¶ Vtrũ priuilegiati socius gaudeat eo
*dẽ priuilegio. Rñ. Pa. ĩ. c. sit de iudi.
ꝙ sic qñ priuilegiũ esset inutile priuile
giato si socij nō gauderẽt ali as facit. c.
l
ʒz de priui. li. vj.
¶ Vtru
ʒz impetrantes lr̃as familiarita
*tis a cardinalibꝰ gaudeant priuilegio
familiariũ. Rñ. pa. in. c. cũ dilectus de
cle. nō resi. ꝙ non debent in aliquo gau
dere. facit. c. fi. de ver. sig. li. vj.
¶ Vtru
ʒz priuilegiatus ex aliquo ⁊ non
vtens eogaudeat priuilegiovide supra
*Arg. §. iij.
Probatio
alia euidẽtissima que fit
per priuilegia vel instru
menta indubitata sicut in simili loq̇tur
tex. in. c. pia de excep. li. vj. Alia em̃ omnes ⁊ clara que fit per testes vel facti
euidẽtiam de coha. cle. ⁊ mul. tua. et. ij.
q. j. scelus ⁊ ĩ. c. j. ⁊ ibi gl. Alia minꝰ eui
dẽs que fit per coniecturas. c. afferte de
presu
ʒz. Sũt etiam versus ponentes. ix.
|
modos probationũ. s. Aspectꝰ sculptu
ʒz
testis notoria scriptũ. Jurans cōfessus
presumptio fama probabunt.
De notatis in hoc. §. ⁊ quid sit ꝓba
tio no. bal. plene in rub. C. de ꝓba. col.
j. versi. redde igitur ⁊ in. l. ea quidẽ. col.
vij. versi. deĩde pono. C. de accu. ⁊ appel
latione probatiōis venit plena probatio vt ꝑ Ang. ⁊ pet. de fu. in. l. j. C. quoꝝ
bo. bal. in. l. ꝑemptorias ad fi. C. sen. re
scin. nō pos. ⁊ Alex. ĩ. l. eũ quid. iureiu.
¶ Vtru
ʒz in criminibus possit ꝓcedi ꝑ
*verisimiles presumptiones. Rñ. ꝙ non
sed debẽt esse luce clariores. l. sciant cũ
cti. C. de proba. posita. q. viij. c. j. ⁊. v. q.
vj. epiphanium. Fallit in crimine simo
nie ca. sicut de simo. et heresis ca. cum
contumacia de here. lib. vj. et in. l. j. C.
de hereticis.
¶ Vtrũ equiuoca inducant probatio
*nẽ. Rñ. ꝙ non quia hoc non probat esse
ꝙ ab hoc cōtingit ab esse. c. ij. de trāsla.
prela. ⁊ in. l. ne natales. C. de ꝓbatio.
Facit ꝙ no. Pa. in. c. ill quo p̃sum.
vbi datio anuli quādo signat inuesti
turā. vt in. c. exore. de his que fi. a maio. parte. c. quādo dationem libertatis. l. ij. C. de iure aur. anulo. quādo cō
tractũ matrimonium in. c. femine. xxx.
q. v. Quando est signũ dignitatis. vt
in. c. clerici officia. de vj. ⁊ ho. cle. ⁊ iō ar
guere ad vnum solũ nō valet. Facit q
no. idẽ Pa. in. c. fi. de causa pos. ⁊ ꝓprie.
vbi dicit ꝙ census solutio nō facit probationẽ subiectionis. vt in. c. recepimꝰ
de priui. aliquādo sicvt in. c. omnis aĩa
de cen. ⁊ hoc ẜm subiectam materiam.
Procurator
quis dicatur vide. s̃.
economus.
¶ Vtru
ʒz procurator qui vadens pro fa
*cto domini incidit ĩ latrones ⁊ fuit vul
neratus spoliatꝰ ⁊ huiusmodi sit a domino in aliquo releuādus. Rñ. Pa. ĩ. c.
cũ pro causa de procu. ꝙ non de necessi
tate videtur tex. in. l. inter causas. §. nō
omnia. ff. māda. quia hec sunt extrinseca a mādato ⁊ imputāda casui fortuito. Secus in socijs quia vnus imputat
alteri dāna que occasiōe societatis con
tingunt. l. cũ duobus. §. quidam sagariam. ff. pro soc. sed solũ expẽsas quas
fecit eundo et redeundo ⁊ stando pro
causa etiam si a prin. nihil dictu
ʒz sit de
expensis et etiam tuncun voluntarie assumpserit mandatum. Si autem
principaliter iret aut staret pro negocijs suis non potest petere nisi ꝙ expen
ditur pro causa. sed de hoc vide. s̃. man
datum. §. v.
¶ Vtrũ administrator ecclesie possit in
*stituere procuratorem Rñ. ꝙ sic. c. petitio de procu. licet nō sit dominus. vt in
c. ij. de don. uis regulariter a solo dño
possit institui.
Prodigo
est filia auaricie qua ha
bes Jnterrogationes cir
ca auaritiam.
De hic notatis et ꝙ proditor dicit̃
is q̇ sine causa ⁊ diffidatione offendit
eũ qui de ipso confidebat. Jtem q̇ offẽdit maiorem suum sine causa. Jtem
qui bellũ monet sine diffidatione. Jteʒz
qui dat alteri venenũ in potionem no.
Bal. in. l. fi. C. de summa trini. ⁊ q̇bꝰ mo
dis alias dicatur quis proditor vide
alexan. in. l. respiciendum. §. delinquũt
autem de penis. ⁊ bal. ⁊ Saly. in. l. ij. C.
que res expor. non debent.
Prodigalitas.
¶ Vtrum sit pecca
tum. Rñ. ꝙ sic cum
medium liberalitatis corrumpat. est ra
men minus peccatum auaritia
ẜm philo. iiij. ethicorum. quia magis elongatur a liberalitate cuimagis pertinet
dare in quo excedit prodigus recipe
re vel retinere. in quo excedit auarus.
Professio
tacita. quomodo fit. vide
supra nouicius. §. xij.
Adde notat. in hoc. §. et quod professus non dicetur per duo femestria
non continuata. Ange. in. lege. fina. §.
quotiẽs. ff. de pub. iud. et dicitur mora
ciuilis. l. deo nobis. C. de episc. et cle. et
bar. in. l. j. col. iij. versi. quero dr̃ hic. ff.
test. ⁊ non tenet professio filie facta ob
reuerentiam patris. vt per Jo. de imo.
in. l. si cũ dotem. §. eo autem. ff. sol. ma. ⁊
Alexā. l i. §. j. quarum re. act. nec etiam
|
ꝓfessio facta per patrem de filio infanre. vt ꝑ Bar. ⁊ doc. ĩ pupillari. ad versi.
si inquantum. §. pe. Gui. de vul. ⁊ pupil. ⁊ potest ipsu
ʒz pemtere vs ad. xiiij.
annos. l. lucius. Spe. ff. ad mu. tex. cum
gl. C. cũ simi. ⁊. c. cum matri. de regula.
¶ Que req̇runt̃ ad ꝓfessionem expres
*sam. Rñ. sex primo ꝙ profitens compleuerit. xiiij. annum si masculus vel. xij. si
mulier. vt in. c. j. de regu. li. vj. Fallit in
casu de quo. s̃. nouicius. §. ij. sco ꝙ pro
fessio fiat ei q̇ pōt religioni incorporare vel de licentia eius ẜm Jnnoc. ⁊ Pa.
in. c. porrectum de regula. ⁊ sic professio
facta per se solum aut in manu episcopi nō solẽni
ʒzat votum ẜm do. Ant. in. d.
t. porrectũ. ita ꝙ si matrimoniũ ↄ̃heret
teneret niss reciperet̃ noĩe alicuius in
corꝑare valẽtis: valeret post ratifica
tionẽ. nō aũt ante ⁊ sic nō teneret mr̃imoniũ. Secus si non reciperet̃ nomine
eius. ratificare nō posset. Ge. ĩ. d. c. cō
stitutionẽ de regula. li. vj. t
ʒz cũ Lappo
ꝙ si professio fit in manibus alicuius
habentis administrationẽ religiosam
obligat religioni in gñe saltem nō ĩ spẽ
nisi recipiat̃ ab eo q̇ pōt ĩcorporare illi.
ꝙ crede veꝝ si talis habẽs administra
tionẽ pōt illā religionẽ ĩ qua habet ad
ministrationẽ obligare tali quẽ recipit
aliter nō vt p
ʒz ꝑ ea q̃ dixi. s̃. nouiciꝰ. §.
xiiij. tertio ꝙ fiat alicui religiōi approbate. c. vnico. de voto. li. vj. etiā si fieret
ĩ domo ꝓpria in manu p̃lati t
ʒz. d. c. por
rectũ. iiij. ꝙ p̃latꝰ requirat ↄsiliũ capitu
li sui. aliter nō valet ẜm Jo. an. in q̃dā
apostilla in. c. ad apłica
ʒz de regula. ⁊ se
quit̃ Pa. ibidẽ. Sed veꝝ est ꝙ nō tenet̃
seq̇. ẜm Jo. an. ⁊ cōiter doc. ⁊ nisi req̇rat
cōsiliũ ꝙ actus sit nullus patet in. c. no
uit iũcta gl. de his q̃ fiũt a p̃la. vnde va
cāte monasterio nō pōt aliq̇s recipi. vt
in simili dicimus de collatiōe spectante ad episcopum. vt in. c. ex vnico. ne sede. vacan. li. vj. iuncto. c. fi. de reg. li. vj.
quod verum credo nisi haberet abbas
vel prelatus ex cōsuetudine vel priuile
gio ꝙ ipse solũ reciperet etiam cũ cōsitio. Secus est de iure: creatio monachoꝝ de iure ꝑtinet ad abbatẽ ⁊ ↄuẽtũ
ẜm Jo. an. in. d. c. fi. allegat. c. ea noscit̃.
de his. q̃ fi. a p̃la. ⁊ iō vacante monasterio nō poterit cōuẽtꝰ recipere. S
ʒz p̃lato
viuente nec p̃latꝰ sine cōuẽtu: nec cōuẽ
tus sine prelato poterit aliquem recipere. vt no. ĩ. d. c. fi. v. ꝙ fiat simpłr de tri
bus votis. s. obediẽtia castitate ⁊ pauꝑ
tate: ꝙ si nollet ꝓfiteri nisi obediẽtiam
solũ ⁊ qͦ ad alia non teneri nō esse ꝓfessus ꝓprie si exp̃sse hoc deducit ĩ pactũ:
remota ꝑte substātiali actꝰ remouet̃
totũ vt in. c. tua de spō. sed predicta tria
sunt substātialia ꝓfessioĩ religionis. c.
cũ ad monasteriũ de sta. mo. Si ꝟo expresse nō deducit in pctm̃. valet ꝓfessio
de vno voto obediẽtie solũ dũmodo ad
dat ꝓmitto obediẽtiā ẜm talẽ regulā ⁊
sic ĩtellige Jnn. ĩ. d. c. cũ ad monasteriũ.
in reliquis vero l
ʒz nō seruet̃ forma tra
dita puta in regula monachorũ in ꝓfitẽdo tamẽ t
ʒz ꝓfessio per quecũ verba
fiāt defectus forme nō substantialis
nō debet virtate actũ sicut dicimꝰ in ex
cōicatiōe. c. sacro de sen. exc. Jta no. pa.
in. d. c. porrectũ. Sexto requtrit̃. ꝙ votũ
fiat vni religioni. vt refert dominus
Ant. ĩ. c. rursus. qui cle. vel vo. doc. Boñ.
cōsuluerunt ꝙ si quis fecit ꝓfessionem
certe regule. puta ĩordine minoꝝ q̃ tñ
ꝓfessio non valet. puta aute annum
ꝓbatiōis. l
ʒz nō possit redire ad seculu
ʒz
tamen si cōtrahit matrimoniũ tenebit.
rō nō est facta vnde religionibꝰ approbatis vt requirit̃ ĩ. c. vnico. de voto.
li. vj. quia cu
ʒz nō valeat quo ad fratres
minores nō est factũ vni sed in genere
remansit votum de profitendo vnam.
d. c. non solum de regula. li. vj. ergo nō
dirimet.
¶ S
ʒz nunquid sine peccato mortali po
*terit contrahere talis. Rñ. secũdũ Lap.
Abb. ⁊ recitat Ge. in. d. c. non solum q
si profitens intendit illam solum ⁊ non
aliam sic nō peccat mortaliter: ratio
iste non profitetur regulam minorum.
quia non valet. nec aliam quia non intẽdit ergo votum nullũ. Si vero profitens indifferẽter intenderet si non isti
|
saltẽ illi tũc peccat mortaliter. ⁊ l
ʒz Ge. ĩ
d. c. nō solũ velit ꝙ etiā diminuat matri
moniũ post ↄ̃ctũ. ex quo ꝓfessionẽ fecit
intẽdẽs se obligare saltẽ alteri tamen
ego nō teneo sed dico cum Lap. ⁊ Cal.
vt ipse eos recitat ꝙ expresse ꝓfessus in
ordine mendicantium. j. ann. non obligatur taliter quin teneat matrimoniũ
fi contrahat licet peccet mortaliter quā
do intendebat si non illi saltẽ alteri se
obligare vt dictum est. quod not. ⁊ vide
ad hoc. s̃. nouitius. §. xiiij.
¶ Vtrũ femina ꝓfitẽs religionẽ mascu
*lorũ in manibꝰ ipsoꝝ efficiat̃ religiosa
l
ʒz nō ĩgrediat̃ monasteriũ s
ʒz remaneat
in domo sua. Rñ. pa. in. c. insinuante. q̇
cle. vel vouen. ꝙ sic etiā si non suscepit
habitũ. dũmodo expresse sit professa. vt
in. d. c. porrectũ. ⁊ idẽ dic de masculo ꝙ
ex cā pōt ꝓfiteri cum pacto ꝙ stet extra
monasteriũ ẜm Jnn. in. d. c. insinuāte ⁊
Bart. in aut̃. ingressi. C. de sac. san. eccl.
sequit̃ Pa. in. c. ex publico de cōuer. cō
in. ⁊ ad. c. monachũ. xx. q. iiij. rñdetur ꝙ
verũ sine cā fieri nō posse. Ex quo p
ʒz ꝙ
habitus nō est de substātia regule sed
de accidẽtalibus vt no. idem Pan. ĩ. d.
c. porrectum.
Promissio
Proprietas
proprie capit̃ pro dominio. ⁊ ideo idem est
dicere causa ꝓprietatis sicut cā dñij. et
ideo in statutis sola possessio non verificatur proprie. not. Pa. in. c. j. de causa
pos ⁊ proprie.
¶ Quare fuit inuenta proprietas not.
*xij. q. j. dilectissimis vbi dicitur propter
iniquitatem: scilicet negligentia ẜm gl.
ibidem.
Prosoneta
qui contractus faciũt
vsurarios. vide Jnno.
⁊ Jo. an. in. c. michael. de vsu. glo. et archi. xlvj. di. c. sicut nō suo. tu dic vt. j. Re
stitutio. j. in verbo vsurarius. §. v.
Protestatio
vide infra Recusatio.
§. ij.
Prouincia
ꝓprie dicitur que hʒz. x.
vel. xj. ciuitates ⁊ vnuʒz
regem vt. q. iij. Scitote.
Prudentia
ẜm phi. ethi. vj. est recta ratio agibilium.
¶ Qui sunt actuseiꝰ. Rñ. consiliarij. de
*cōsiliatis ⁊ inuẽtis iudicare cōsiliata et
iudicata ad opus applicari p̃cipere. Et
iste iij. actus est ṗncipalis. alij duo
ordinantur ad istu
ʒz ẜm ph. vj. Ethico.
¶ Quot sunt eiꝰ ꝑtes. Rñ. ꝙ. vj. prima
*dicit̃ monastica ꝑ quā q̇s regit seipsu
ʒz.
Sca economica ꝑ quā quis regit vnā
domum vel vnam familiam. Tertia mi
litaris per qua
ʒz quis regit exercitum.
Quarta politica architetonica siue regnatiua vel regis positiua ꝑ quā q̇s re
git ciuitatẽ vel regnũ. Quinta politica.
s. simpłr dicta subditoru
ʒz ꝑ quā bene se
habẽt ad conseruationẽ police bene or
dinate de q̇bus. vj. Ethicorum ⁊. iij. Po
liticorum.
¶ Que opponunt̃ prudẽtie. Rñ. in pru
*dẽtia q̃ q̇dẽ pōt dici peccatũ generale
ꝑ participationẽ intum. s. in quolibet
pctō est defectꝰ in aliquo actu rationis
dirigentis. ⁊ ideo ẜm pctā circa que est
tale peccatum erit habet etiam impru
dẽtia sub se spẽs. s. precipitatio qua ali
quis per impetum passtōis. vel volũtatis fertur ad aliquid agendum ꝑtransitis medijs per que op
ʒz ordinate descẽ
dere recta consiliādo. Que media sunt
memoria preteritorum. Jntelligentia
presentium. Solertia in considerando
futuros euẽtus. Rō cōferens vnum cu
ʒz
alio. Et docilitas per qua
ʒz quis acquie
scit aliorum sententijs. Habent etiam
temeritatem que est contemptus regu
le dirigentis vnde temere dicuntur illa fieri que ratione non reguntur ex
contemptu regule dirigentis. Habet ⁊
inconsiderationem quem certe iudicā
do deficit. Est ⁊ inconstantia que deficit in precipiendo. Est ⁊ negligentia q̃
est per defectum voluntacis. ⁊ est proprie in actus interioris defectu ad quẽ
pertinet electio. Est et pigritia ⁊ torpor
de quibꝰ. s̃. ⁊ quando p̃dicta sint pecca
tum mortale dicas ꝙ solum qñ sunt ↄ̃
aliquod necessariũ ad salutem ꝙ preci|
pĩtur vel ꝙ est prohibitum. alias cōiter
sunt peccata venialia.
¶ Que sunt vitia q̃ similitudinẽ. habẽt
*cũ prudẽtia. Rñ. ꝙ sũt quatuor. Primũ
est prudẽtia carnis intũ studiũ rōnis
ordinat ad finẽ qui nō est vere bonꝰ et
q̇dẽ si sumat̃ ẜm absolutā rōnẽ ita ꝙ in
cura carnis aut mũdanoꝝ finis totius
vite sit sic est pctm̃ mortale per hoc
auertit̃ homo totaliter a deo. cũ ĩpossibile sit esse plures vltimos fines. et de
hac dicit̃ ad Ro. viij. Prudẽtia carnis
inimica est deo. Si aũt sumat̃ ẜm rōnẽ
ꝑticularis prudẽtie sic ẽ pctm̃ veniale:
sicut affectio ad aliquod delectabile
carnis vel mũdi ĩordinata sine auersio
ne a deo est pctm̃ veniale sic est studiu
ʒz
ad illā. Siłr dic de prudẽtia seculi. Si
vero q̇s curā carnis in finẽ ordinat honestũ puta comestionẽ ad carnis sustẽtationẽ vt deo seruiat sic nō erit prudẽ
tia carnis. Similiter nec prudẽtia secu
li quādo viitur rebus mundi ad finem
honestum. vide de hoc Tho. xxij. q. lix.
Secũdũ est astutia. Tertiũ dolꝰ. Quar
tũ fraus. ⁊ l
ʒz hec tria cōueniũt intum
q̇s ꝑ vias nō veras ⁊ simulatas vult cō
seq̇ aliquẽ finẽ. Tamẽ differunt inter se
ad astutiā ꝑtinet excogitatio hmōi
viaꝝ. Ad dolũ ⁊ fraudẽ ꝟo pertinet ꝓprie excusatio oꝑis. s
ʒz dolus cōsistit in
ꝟbis ⁊ factis fraus ꝟo ꝓprie in factis.
Pubes
quis dicat̃ habes. s̃. xx. q. ij.
§. cũ ergo. ⁊. q. ij. c. fi. qualibet. ⁊ de despō. impu. c. pubes. ibi dicit̃
puberes sunt vocati a pube. i. pudẽtia
corꝑis. hec loca primo lanuginẽ dncũt. ⁊ hodie dic. ꝙ est masculus. xiiij. an.
⁊ femina. xij. vt. s̃. Jmpubes.
Publicum
dicitur dupliciter.
ẜm Pan. ĩ. c. ex literaruʒz. de
temp. or. vide Notoriuʒz. ⁊. s̃. Ocultum.
Jtẽ publicũ differ a cōt. cōe r. q est
oĩbus animātibꝰ etiā brutis cōe. sʒz publicũ r q est in vsu hoim tm̃. vnde pu
blicũ. quasi populicum.
Pudicus
debet esse sacerdos: vt ver
bis: moribus pudorẽ indefinenter exhibeat. xliij. di. §. j.
Pudicitia
est animi virtus qua q̇s
verecundatur de actibus de quibus homines magis verecundantur vt sunt actus venerei scm
Aug. de ciuita dei comitẽ habet fortitudinem vt potius quelibet mala tol
leret malo consentire decernat. xxxij.
q. v. ita ne.
Punitio
nō debet esse sine causa lʒz
aliquādo sine culpa de re.
iu. sine culpa. li. vj. de quo vide. s̃. Correctio ⁊ pena. et vbi debet puniri. vide. s̃.
Pena. §. xxiiij. cum sequenti.
Purgatio
q̃druplex. alia spũał. s. a
peccatis. ⁊ hec fit per ba
ptismũ. ⁊ pnĩam de conse. dist. iiij. non
potest. Et per sacramentorum receptio
nem de conse. dist. ij. cum omne. Et per
fidei feruorem. xv. q. vlt. c. vlti. de coha.
cle. ⁊ mu. c. vestra. ⁊ per quelibet opera
pietatis. xxij. q. ij. si quelibet. Alia dicit̃
ignis purgatorij. de qua. j. purgatoriũ.
Alia dicitur vulgaris que a vulgo ẽ in
uenta ⁊ hec fit cum ferro candẽte aqua
feruenti. Aut cũ duello ⁊ si euaserit ille
sus fit ĩmunis ⁊ hoc ꝓhibet̃ sub pena
mortalis peccati. ij. q. v. mẽnā. ⁊. c. cōsu
luisti ⁊ de pur. vul. per totum. est ↄtra
id deutronomij. vj. Nō tentabis dñm.
Alia dicit̃ canonica a iure canoni. inuẽ
ta. ⁊ hec fit per iuramẽti p̃stationem co
ram suo iudice. ⁊ illis apud quos infamatꝰ est sic iurādo suꝑ euāgelia ꝙ tale
crimen non commisit super quo est infamatus nec ad id opera dedit ⁊ huius
modi. ⁊ debet habere tot cōpurgatores
quot indicenti purgationem canonicā
videbitur attenta enormitate criminis
qui sint bone opinionis. ⁊ non sit verisimile eos periurare. ⁊ qui eius conuerfa
tioneʒz sciant ⁊ sint eiusdẽ ordinis si est
possibile qui simul iurẽt ꝙ credunt euʒz
verum iurasse vel ꝙ bonũ exhibuit iuramentum hec probātur de purgatiōe
canonica per totum.
¶ Quādo debet induci canonica pur
*gatio. Rñ. ꝙ qñ apud iudicem suum q̇s
est infamatus ⁊ infamia publica laborat ⁊ apud graues ⁊ bonos viros et nō
|
sit orta ab inimicis tũc iudex d
ʒz p̃figere terminũ vt si q̇s vult accusare cōpareat. ⁊ si accusator apparet audiat̃ canonice. Si vero non apparet ⁊ infamia
mala crebrescit tũc ꝓcedat iudex ad in
quisitionem ⁊ si nullus apparet etiam
denũciator nec conuincit̃ tunc cōpellat
eũ ad purgationem canonicā. hec not.
Jo. ij. q. v. p̃sbyter. ⁊ per totum. ⁊ de pur
ga. cano. per totum per doc.
¶ Sed nunq̇d iudex ex sola suspitione
*poterit purgationẽ canonicā indicere.
Rñ. ꝙ si infamia nō laborat. vt dixi non
poterit. nisi forte fuerit accusatus. ij. q.
v. §. ecce qualiter. Vñ not. ꝙ verisimilis
suspitio sufficit ad indicẽdā purgationẽ p̃dictā l
ʒz nō fit ĩfamatꝰ s
ʒz temeraria
suspitio repellit̃ extra. e. ca. si q̇s de gra
du. ij. q. j. c. j. Violẽtia aũt sufficit ad sen
tẽtiā. xxiij. q. j. dixit. no. Archi. ij. q. v. om
nibus. Jnno. Hosti. in. d. c. si q̇s de gradu. Limita hoc vt. §. Presumptio ṗmo
verum in leuibus.
¶ Vtrũ ad dictũ vniꝰ mulieris sit indi
*cẽda. Rñ. ꝙ sic si infamia ex hoc apud
graues resultat. c. significasti. de adul.
¶ Que pena deficiẽtis in purgatione.
*Rñ. ꝙ si accuset̃ ⁊ iudicat̃ sibi purgatio
si deficit puniet̃ ac si fuisset cōuictus de
simo. c. de hoc si vero per modũ inquisi
tionis agatur aut denũciationis pena
erit arbitraria. Vt no. Gof. Hosti. ⁊ Pa.
in. c. accedẽs. de accu. Similiter dic ꝙ si
nō precessit aliquis modus agẽdi ne
ꝑ accusationẽ inquisitionem aut denũciationem sed solum ꝓpter infamiam
iudex inducit purgationẽ tũc similiter
si deficit punit̃ extraordinarie. ⁊ est casus. c. significasti. de adul. Et sic eũ intellige ⁊ aduerte dicit Jnno. ꝙ cũ iudex hoc casu procedat ex presumptiōe
ꝙ d
ʒz multũ temperare sententiā. vt no.
in. c. afferte. de presump.
Purgatorium
est pena grauissima minor tamẽ
infernalis. vt patet. xxv. d. c. qualis. de
pe. di. vij. c. fi.
¶ Qui sunt q̇ purgant̃. Rñ. ꝙ illi q̇ mo
*riunt̃ in charitate q̇ tñ nō satisfecerunt
pro eorum peccatis. in hac vita. xxv. d.
c. qualis. ⁊. c. seq.
¶ Quō iuuant̃ aĩe defunctoru
ʒz. vide. j.
*suffragia per totum.
Purificatio
post partum mulierũ
nō est necessaria. vnde si voluerint intrare ecclesiam vt gra
tias agāt non peccant. Si tamẽ ex vene
ratione aliquādiu voluerint abstinere
deuotio earũ nō est prohibenda de pur
gatio. post par. c. vnico.
Pusillanimitas
opponit̃ magna
nimitati per defectũ: deficit pusillanimis a ꝓportio
ne sue potentie dũ recusat in illud tendere quod est cōmensuratum sue potentie ⁊ sic est peccatũ ⁊ tale qualis est obligatio ad illud in q tẽdere recusat. siue sit preceptũ siue sit prohibitio. Secꝰ
si sit circa cōsilia vt intrandi religioneʒz
audiendi confessiones vel predicandi.
quibꝰ ex officio nō incũbit de necessita
te sic est pctm̃ veniale. hec ex Tho.
xxij. q. cxxxiij. ⁊ est filia accidie.