Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

back | | continue

CAPVT I.

Vſsusfructus formalis, & cauſsalis diſstinctio, quæ gloſsſsarum, Bartoli, & communi Doctorum authoritate probatur, ſsed à Neotericis multis improbata eſst, ab Authore iure, & ratione fulcitur, & quãquam plurimorum Scribentium ſsententia comprobatur. Duareni, Corraſsij, Connani, Hotomanni, Eguinarij, Petri Gregorij, & aliorum recentiorum argumentationibus pleniùs, & diſstinctè magis, quàm adhuc reſspondetur: plures leges, quæ ad hanc quæſstionem ſspectant, dilucidè explanantur: & nonnulla adnotata nouè ab Authore traduntur. Demum expreſsſsum in iure, vel tacitum qualiter accipiatur, ſsiue quot modis expreſsſsum quid dicatur, pleniſsſsimè, remiſsſsiuè tamen, declaratum proponitur.

SVMMARIVM.

1 De ſsignificatione, proprietate, & virtute verbi vſsusfructus, remiſsſsiuè.
2 Vſsumfructum duplicem, cauſsalem, & formalem; communis ſsententia conſstituit.
3 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis exempla ponuntur.
4 Vſsusfructus eſst ſseruitus perſsonalis ita cohærens perſsonæ, vt ab ea ſseparari non poſsſsit: & vide infra c. 28. ex num. 2.
5 Vſsusfructus quare dicatur ſseruitus perſsonalis.
6 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis ſsigna, & veſstigia plura apud Iureconſsultos reperiri.
7 Pro communi ſsententia duæ leges ponderantur.
8 L. ſsi ita ſstipulatus fuero, 126. §. primo ff. de verborum obligationibus, pro communi expenditur.
9 Nec Authori placent, quæ ad illum textum magis ſsubtiliter, quam verè Franciſscus Connanus adnotauit.
10 Ioannis Corraſsij ſsolutio ad textum, in dicto §. primo. fortiùs quàm adhuc impugnata.
11 Pro communi tres leges inductæ.
12 Duæ aliæ leges pro communi expenduntur.
13 L. ſsi cum teſstamento. §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ, multùm vigere pro communi.
14 Ioannis Corraſsij interpretationem ad illum textum veram non eſsſse.
15 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis diſstinctionem, lege quadam Partitæ probatam videri.
16 Authores infiniti congeruntur in vnum, qui cauſsalis, & formalis vſsusfructus diſstinctionem probarunt, & numeris ſsequentibus.
17 Vſsusfructus appellatione etiam cauſsalem ſsuſstineri, & qui aliter à proprietate ſseparabilis non eſst: Curtium Iuniorem rectè conſsuluiſsſse.
18 Petri de Barboſsa præſstantiſsſsimi Iuriſsconſsulti laus.
19 Petrus Auguſstinus Morla notatus, & furto nouiter conuictus per Authorem.
20 Doctorem Eſspino confusè & intricatè loquutum fuiſsſse in hac materia.
21 Borgninus Caualcanus argutus ab Authore, quod in hac quæſstione nullum verbum ſscripſserit.
22 Dominus Licentiatus Petrus de Tapia olim Salmanticæ Iuris Cæſsarei publicus moderator, Collegij Diui Bartholomæi inſsignis Collega, & Authoris præceptor; nunc verò in ſsupremo Regio Senatu meritiſsſsimus, & præstantiſsſsimus Conſsiliarius exiſstit.
23 Tituli ff. & C. & Inſstitutionum, de vſsufructu, loquuntur de vſsufructu formali; non de cauſsali.
24 Vſsumfructum vnicum tantum eſsſse, eúmque formalem, & proprium, ex ſsententia multorum Recentiorum.
25 Præcipuum Neotericorum fundamentum adducitur: & reſspondetur ad illud, infrà num. 34.
26 Nonnulla argumenta, quæ contra communem hoc numero præcitantur, reducenda eſsſse ad fundamentum ſsuperius, & ad illa ſsatisfactum infrà, num. 35.
27 Eguinarij Baronis contra communem verba quædam relata.
28 Petri Gregorij contra communem argumentatio propoſsita, & ad illam nouè ſsatisfactum ab Authore, infra num. 36.
29 Petri Coſstalij verba quædam in hac materia proferuntur.
30 Franciſsci Connani contra communem ratio ſsecunda proponitur, & nouè diluitur per Authorem, infrà num. 37.
31 L. quod noſstrum, ff. de vſsufructu, communiter expendi ſsolet contra communem, & respondetur ad eam, infra, num. 39.
32 L. cum in fundo, ff. de iure dotium, contra communem ponderata, & nouè ſsatisfactum ad illam, infrà num. 43.
33 Vltimum fundamentum contra communem adducitur; & respondetur infra num. 44. & ſsequent.
34 A communi ſsententia recedendum non eſsſse, & præcipuæ Recentiorum argumentationi ſsatisfactum.
35 Nonnullis rationibus adductis ſsuprà contra communem reſspondetur.
p. 2
36 Petri Gregorij argumentationi contra communem nouè respondetur.
37 Franciſsci Connani argumentum contra communem nouè diluitur per Authorem, & numero ſseq.
38 Vſsufructuarius, & bonæ fidei poſsſseſsſsor aliquando differunt.
39 L. quod noſstrum, ff. de vſsufructu, explicatur.
40 Poſsſseſsſsionem eius interdum tradimus, cuius ipſsi non habemus.
41 Dominium proprietatis, quod quis non habet, interdum vendendo, & tradendo præbet alij.
42 Recitationes ſsolemnes Cuiacij in libros Digeſstorum commendantur.
43 L. cum in fundo, ff. de iure dotium, ex mente gloſsſsæ ibi, melius quàm adhuc enucleata.
44 Recentiores quam plures non rectè inferre vnicum tantum vſsumfructum eſsſse, & eum formalem, quod Iureconſsulti de vſsufructu cauſsali expreſssè non dixerint.
45 Vſsusfructus formalis & cauſsalis diſstinctio, cum ex verbis & mente Iureconſsultorum atque iuris interpretatione colligatur: perinde haberi debet ac ſsi verbis ſspecialibus expreſsſsa fuiſsſset. Idq;Idque numeris ſseqq. pleniſsſsimè comprobatur.
46 Expreſsſsum in iure pluribus modis dici, vel accipi.
47 Expreſsſsum aliquid quot modis dicatur, latiſsſsimè tractatum remiſsſsiuè: & de hac re Andreæ Tiraquelli locus commendatur.
48 Camillius Gallinius de eadem re commendatus.
49 Expreſsſsum dicitur, quod ex verbis, vel virtute eorum colligitur, ſsiue quod neceſsſsariò importatur ex verbis.
50 Expreſsſsum in ſscriptis ſsatis dici illud, quod ex ſscriptis colligi poteſst.
51 Expreſsſsum eſst, quod venit ex mente legis.
52 Expreſsſsum, vel ſsubintellectum à lege æquiparantur.
53 Petri Coſstalij locus pro ratione Authoris ponderatus contra Recentiores.
54 L. vtifrui. ff. ſsi vſsusfructus petatur, declaratur.
55 Actio iniuriarum datur contra impedientem dominum vti re ſsua.
56 Legis. ſsi ita ſstipulatus fuero. 126. §. primo ff. de verborum obligationibus, vera ratio redditur.
57 Pars debiti inuito creditori ſsolui non poteſst: & de hac regula latè actum remiſsſsiuè.
58 Debitor rei diuiduæ ſsolutione partis liberatur quoad partem de voluntate creditoris ſsolutam.
59 Rebuffi doctrinam in hac materia nouam non eſsſse, ſsed in communem diſstinctionem incidere, nonè conſsideratur ab Authore.

PRo perfecta, & abſsoluta iſstius materiæ declaratione, primò præmittendum eſst, Interpretes noſstros de ſsignificatione, proprietate, & virtute verbi Vſsusfructus, multa tradidiſsſse, quæ hic

* tranſscribere non eſsſset opportunum: poterit tamen cum

Vide inf. ad finem libr. in annotat. annot. 1.

voluerit lector, legere apud Hotomannum, & Briſsſsonium in commentariis de verbis iuris, & de verborum ſsignificatione, verbo Vſsusfructus. Connanum commentariorum iuris lib. 4. cap. 1. in principio, & cap. 3. Ioannem Garſsiam, tractatu de expenſsis, & meliorationibus, cap. 10. Bertachinum in Repertorio, 3. part. litt. V. verbo, Vſsusfructus, primo, & nonnullis ſsequentibus. D. Eſspino in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 13. principali, de legato vſsusfructus num. 3. & 4. & latiùs cap. ſsequentib. declarabimus.

Secundò præmittendum eſst, Doctores noſstros faci

*lioris doctrinæ, & diſstinctionis adhibendæ gratiâ, duplicem vſsumfructum communiter conſstituere; alterum appellant Cauſsalem, alterum verò Formalem. Cauſsalis vſsusfructus dicitur is, quem quilibet dominus habet in re propria, & ſsic qui coniunctus eſst cum proprietate: dicitur autem cauſsalis, quia dominij, & proprietatis occaſsione cauſsatur, nec eſst diſstinctus, & ſseparatus ab ea. Formalis vſsusfructus dicitur, qui eſst ſseparatus à proprietate, nec poteſst eſsſse cum ipſsa, vt inferius conſstabit, & ex aliis adnotauit Socinus Iunior con

*ſsilio 53. num. 4. vol. pr. & conſsilio 1. num. 6. vol. 4. vt puta quoties alicuius fundi proprietas eſst apud aliquem; apud alium verò vſsusfructus eiuſsdem, id, quod multis modis contingere poteſst, vt in §. 1. Inſstitutionum, de vſsufructu. & infra latiùs dicemus: & hic vſsusfructus formalis perſsonalis ſseruitus eſst, ita cohærens perſsonæ, vt ab ea

* ſseparari non poſsſsit. l. 1. ff. de ſseruitutibus. l. 4. ff. de nouationibus. l. recte dicimus, ff. de verborum ſsignificatione. §. ſsi cui fundus, Inſstitutionum de legatis. Angelus conſs. 153. num. 2. Dynus de Muxello, in §. æquè ſsi agat, n. 4. Inſstitut. de actionibus. Tellus Fernandez, in l. 3. Tauri, 3. p. num. 11. Barboſsa, in l. ſsi alienam, num. 56. ff. ſsoluto matrimonio, folio mihi 150. & his non relatis, Petrus Auguſstinus Morla, Emporij prima part. titulo 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 5. qui de hoc tractat ibi à nu

*mero primo, qua ratione dicitur ſseruitus perſsonalis, & quia à perſsona, cui debetur, non à prædio ſseruiente nomen accipit: vel ideo, quia cum perſsona extinguitur. l. ſsicuti. §. finali. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur: iuncta Gloſsſsa ordinaria ibi. l. corruptionem. C. de vſsufructu. l. non ſsolum. §. tale ff. de liberatione legata Bartolus, & Doctores communiter, in dicta l.p. ff. de ſseruitutibus. vbi Ioannes Corraſsius, in principio. Dinus de Muxello, in dicto §. æquè ſsi agat, num. 8. & Iaſson ibi, num. 11. & nullo relato Morla dicta quæst. 1. num. 5. & latiùs comprobauimus infrà. Vſsusfructus autem vtri

*uſsque cauſsalis, & formalis plura reperiuntur apud Iureconſsultos ſsigna & veſstigia, & multorum reſsponſsis prædicta diſstinctio comprobari poteſst: inter alia tamen, primò probatur ex l. qui vſsumfructum 58. ff. de verborum

* obligationibus, & l. 4. ff. de vſsufructu, & quemadmodum quis vtatur fr. vbi in eo, apud quem eſst fundus pleno iure, ſsæpe conſsideratur vſsusfructus etiam, & fundus dari non intelligitur, ſsi vſsusfructus detrahitur, & fundus, & vſsusfructus de per ſse vt pars rei reputantur. Secundò probatur ex l. ſsi ita ſstipulatus fuero, 126. §. 1. ff. de ver

*borum obligationibus, quem textum ad hoc dixit meliorem de iure, Marianus Socinus Iunior, in lectura leg. 4. §. Cato. ff. de verborum obligationibus, num. 2. in fine, & num. 3. nam in illis verbis: Et minus eſst in eo vſsufructu, quem per ſse quis promittit, de vſsufructu formali agitur: & de cauſsali cum proprietate coniuncto in illis verbis: quam in eo qui proprietatem comitatur. Nec mihi placere

* poſsſsunt, quæ ad illum textum magis ſsubtiliter, quàm verè conſsiderat Franciſscus Connanus, Commentariorum iuris, lib. 4. cap. 3. n. 7. Nec placet etiam Ioannis Corraſsij ſsolutio, in dict. l. 1. ff. de ſseruitutibus, num. 3. vbi exiſstimat,

* vſsumfructum dici, ſsiue appellari, ibi facta relatione ad ſstipulationis conceptionem; id quod ſsequenti conſsideratione euidenter deſstruitur: nam etſsi Iureconſsultus in initio illius §. propoſsuerit verba, quibus ſstipulatio concepta eſst, dicens quod Titius à Mæuio fundum detracto vſsufructu ſstipulatus eſst, & ab eodem poſst eiuſsdem fundi vſsumfructum: tamen in verbis ſsequentibus non ſse refert ad ſstipulationis conceptionem, ſsed potius declarat ius ambiguum, quod ex forma ſstipulationis oriebatur; deciditque duas eſsſse ſstipulationes in ea ſspecie, & minus eſsſse in eo vſsufructu, quem per ſse quis promittit, quàm in eo, qui proprietatem comitatur: præterea in verſsiculo ſsequenti, Non idem contingit. apertè ſsentit Iureconſsultus maximam eſsſse differentiam inter vnum, & alterum vſsumfructum, & tamen non poteſst ſse referre ad ſstipulationis conceptionem, ſsiquidem fundus de per ſse ſsimpliciter, non detracto vſsufructu, nec facta aliqua mentione illius, deductus fuit in ſstipulationem. Vides ergo Corraſsij ſsolutionem fortiùs, atque ſsubtiliùs quàm adhuc impugnatam. Tertiò deinde communis ſsententia probatur, ex l. vſsufructu, 58. ff. Soluto ma

*trimonio. vbi vſsufructu in dotem dato, ſsi diuortium interueniat, nec proprietas rei ſsit apud maritum, vel mulierem, dubitat Iureconſsultus de modo reſstitutionis, & |

p. 3

pro certo ſsupponit, potuiſsſse mulierem habere vſsumfructum in ea re, in qua proprietatem habuit. Et in l. Sempronius Attalus, 26. ff. de vſsufructu legato, in illis verbis: Sed his caſsibus de ſsententia teſstatoris quærendum eſst; qui vtique de eo vſsufructu detrahendo ſsenſsit, qui cõiunctusconiunctus eſsſset hæredis perſsonæ. Et in l. Si à reo 71. §. ſsi Reo. ff. de fideiuſsſsoribus. Inducendo caſsum illius textus vti inducit, & intelligit eum Arias Pinellus, 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 10. qui rectè affirmat, quod ibi non agitur de vſsufructu formali, ſsed de eo, qui cum dominio eſst; & tamen vſsusfructus appellatur. Quartò probatur ex l. ſsi tibi proprietas. ff. de vſsufructu accreſscen

*do, in illis verbis: Habemus ego & Mæuius trientes in vſsufructu; & triens vnus proprietati miſscebitur. Et iterum in illis verbis: Ad te autem proprietas cum parte dimidia vſsusfructus pertineat. Et l. fundus detracto 4. ff. ſsi vſsusfructus petatur, ibi: Dixi interim cum proprietate vſsumfructum eſsſse. Quintò, ex l. ſsi cum teſstamento 21.

* §. Si fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ. qui §. licet habeat ſscabroſsum textum, & in ſseſse intortum, nec congruè ſsummari poſsſsit, vt in lectura eiuſsdem agnoſscit expreſssè Valdricus Zaſsius: apertè probat communem diſstinctionem, id, quod euidenter deducitur ex fictione caſsus ſsecundum communem lecturam, de qua etiam Valdricus Zaſsius ibidem, iuxta quam in eo textu vſsusfructus dicitur apud dominum rei, decidit enim Iureconſsultus Iulianus, quod ſsi ego petij à te fundum iudicio reali, quia meus eſsſset, & ſsuccubui per ſsententiam: & deinde vſsumfructum eiuſsdem fundi petam, obſstitit mihi exceptio rei iudicatæ, nam ex ea cauſsa petij vſsumfructum cauſsalem, ex qua petieram paulò antè fundum, vnde meritò repellor; qui enim petit fundum eſsſse ſsuum, is non poteſst vendicare vſsumfructum cauſsalem tamquam ſsuum. Et in hoc primo caſsu apertè loquitur Iulianus de vſsufructu cauſsali cum proprietate coniuncto, vt recte intelligit gloſsſsa in eo loco, verbo vſsumfructum: & communiter declarant omnes. Subdit poſstea Iureconſsultus in verſsiculo. Sed ſsi vſsumfructum cum meus eſsſset: Caſsum diuerſsum, ſsiue ex diuerſso; quòd ſsi ego petij à te vſsumfructum formalem per Confeſsſsoriam, qua aſsſserui vſsumfructum mihi deberi, & ſsuccubui per ſsententiam: poſstea proprietatem eius fundi conſsequutus ſsum, quia à vero domino emi eam: quo caſsu quia tu detines fundum, quem emi à vero domino, & non permittis me frui re mea, quam emi, peto à te vſsumfructum cauſalẽcausalem per Negatoriam; Quæritur an mihi obſstet exceptio rei iudicatæ? & reſspondet Iulianus non obſstare exceptionem, quia ſsententia prior lata fuit ſsemper vſsufructu formali, qui perijt ſstatim cum primum res fuit facta mea, etiam ſsi aliquod ius habuiſsſsem; ergo iam ex noua cauſsa, nouum vſsumfructum peto, nempe cauſsalem: adeò itaque clarè, & expreſssè probatur in eo textu communis ſsententia, vt cauillari Conſsultus Iulianus nullo modo poſsſsit. Nec vera eſst Ioannis Corraſsij interpretatio, qui in l. 1. n. 3.

* ff. de ſseruitutibus. conſstituit vſsumfructum dici in illo §. facta relatione ad ineptam partis petitionem: quod duplici ratione, & cum iudicio conuincit Arias Pinellus, dict. 2. par. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 10. His addo tertiam, quòd Iureconſsultus nulla facta relatione, nec reſstrictione ad petitionem aptam, vel ineptam partis, regulam generalem quoad omnes conſstituit; vt ſscilicet is, qui fundum habet, vſsumfructum ſsuum vendicare non poſsſsit. Sextò tandem, & vltimo loco pro commu

*ni ſsententia expendi poteſst Lex 24. in finalibus verbis, tit. 31. part. 3. quæ non obſscurè ſsentit, vſsumfructum apud eum reſsidere, penes quem proprietas alicuius rei pleno iure eſst: & ita prædictam ſsententiam, & diuiſsio

*nem formalis, & cauſsalis vſsusfructus, tenuit gloſsſsa in dicta l. ſsi cum teſstamento, dict. §. ſsi fundum, in principio, Inſstitut. de vſsufructu. in l. rectè dicimus, ff. de verborum ſsignificatione. in dict l. ſsi ita ſstipulatus. §. 1. ff. de verbor. obligation. in l. quod noſstrum, ff. de vſsufructu. & in l. ſsi cum aurum. ff. de iure dotium. & ſsequuntur Bartolus, Paulus, Alexander, & cæteri Doctores communiter in dictis iuribus. Idem Bartolus in l. vnica, num. 4. ff. de condictione ex lege. Baldus in l. quod in rerum. §. ſsi vſsumfructum, in principio. ff. de legatis 1. & in l. ſsi vſsusfructus, num. 1. ff. de iure dotium. & in l. neminem, num. 5. & 6. C. de ſsecundis nuptiis. & in l. vſsufructu, in principio, verſs. quartò præmitte. ff. ſsoluto matrimonio. Raphaël Fulgoſsius, in l. 1. num. 6. ff. de vſsufructu & quemadmodum quis vtatur. Dinus de Muxello, in §. æquè ſsi agat, num. 23. & Iaſson ibi num. 4. Inſstitutionum de actionibus. Marianus Socinus Iunior, in l. 4. §. Cato num. 2. in fine, & num. 3. ff. de verborum obligationibus. Bertachinus, in repertorio, 3. part. lit. V. verb. Vſsusfructus eſst ius vtendi, verſsiculo, ſsexto: & ſsequitur Cæpola, de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 4. num. 1. Florianus de S. Petro, in l. prima. ff. de vſsufructu, num. 2. & 3. Vdalricus Zaſsius; ad titulum ff. de vſsufructu, in principio, verſsiculo, vſsusfructus duplex eſst, folio mihi 184. & in dicta l. ſsi cum teſstamento. §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ, in initio illius §. folio 129. Maranta in l. is poteſst, num. 212. ff. de acquirenda hæreditate. Antonius Neguſsantius, de pignoribus, 3. membro 2. part. num. 9, & 10. Mudæus eodem tractatu. C. quæ res obligentur, vel obligatæ cenſseantur, numer. 10. Ioannes Sicardus, in rubrica C. de vſsufructu, num. 6. Petrus Paulus Pariſsius, in repetitione l. re coniuncti. ff. de legatis 3. num. 35. Nicaſsius in principio Inſstitutionum, de vſsufructu, num. 5. Sigiſsmundus Lofredus, in conſsil. 3. num. 12. 13. 14. 15. & 16. Iacobus Mandellus de Alba, in conſsil. 110. num. 3. & in conſsil. 322. num. 26. Petrus de Peralta, in l. Lutio ff. de leg. 2. num. 4. fol. 258. & in l. 3. §. qui fideicommiſsſsam. ff. de hæredibus inſstituendis, num. 11. verſsic. quo ſsuppoſsito, fol. 138. Antonius Gomez, tom. 2. variarum, cap. 15. de ſseruitutibus. num. 2. & 3. Arias Pinellus, qui in communem ſsententiam magis inclinat, dict. 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 9. & 10. Additio Antonij Gomeſsij vbi ſsup. lit. B. fol. 353. Caſstillo, in l. 48. Tauri. verſsic. quoad ſsecundum. D. Antonius de Padilla, in rubr. C. de ſseruitutibus. num. 7. Iacobus Cuiacius, in l. qui vſsumfructum. ff. de verbor. obligationibus, & tract. 5. ad Africanum, pagin. 76. & in recitationibus ſsolemnibus ad lib. Digeſstorum, in l. interdum, 21. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, & in l. 10. ff. de vſsufructu legato. Villalobos. communium opinionum, lit. V. verbo. Vſsusfructus. Cur

*tius Iunior, in conſsil. 267. lib. 3. num. 17. quo loco rectè conſsulendo adnotauit, Vſsusfructus appellatione, etiam cauſsalem ſsuſstineri, & qui à proprietate aliter ſseparabilis non eſst. Communem etiam tuentur Franciſscus Mantica, de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 5. num. 7. Hieronymus Gabriel, in conſsil. 114. num. 6. & in conſsil. 184. numer. 5. vol. 1. Ioannes Cephalus, in conſsil. 399. num. 29. &W num. 30. lib. 3. & in conſsil. 126. num. 11. & 12. lib. 1. Marcus Antonius Eugenius, in conſsil. 25. num. 52. lib. 1. Hyppolitus Riminaldus, in c onſsil. 633. num. 55. & 56. lib. 6. Iacobus de Carolis, 3. colore pauonis. num. 10. in fine. fol. 115. Maſscardus, to. 2. de probationibus, concluſs. 1426. Tellus Fernandez, in l. 3. Tauri. 3. part. num. 10. Ioannes de Matienço, in l. 10. tit. 7. gloſsſsa 1. num. 4. lib. 5. nouæ recopilationis. Ioannes Marcus Aquilinus, in l. 2. §. & harum. 3. par. num. 14. ff. de verborum obligationibus. Redoanus, tractatu de rebus Eccleſsiæ non alienandis rubr. de fructibus Eccleſsiæ alienandis. num. 9. fol. 46. & nullo ex ſsuperio

*ribus relato, præſstantiſsſsimus Iureconſsultus, atque eruditiſsſsimus, & inſsignis Doctor Petrus de Barboſsa, in l. vſsufructu. 58. ff. ſsoluto matrimonio, numer. 1. vbi dicit communem ſsententiam optimè defendi poſsſse. Vincentius Carrocius. tractatu de locato & conducto. tertio gradu perſsonarum. quæſst. 9. de vſsufructu. num. 9. fol. mihi 80. Petrus Auguſstinus Morla, Emporij part. 1. tit. 6. ff. de

* ſseruitutibus. quæſst. 1. qui diſsputat per quatuor columnas, ac num. 7. & num. 8. ſsuperiorem diſstinctionem probat. Eo tamen loco (quod mirandum eſst) prædictas columnas originaliter prout ibi iacent, ex priuatis |

p. 4

ſscriptis tranſscripſsit, quæ Salmanticæ publicè edita fuerunt olim, à Domino Licentiato Petro de Tapia, in lectura leg. 1. ff. ſseruitutibus. Tenet etiam commu

*nem Doctor Eſspino (qui intricatè & confuſssè loquitur in hac materia) in ſspeculo teſstamentorum. gloſsſsa 13. principali de legato vſsusfructus. num. 4. Mynſsingerus in rubrica inſstitut. de vſsufructu. num. 5. qui etiam cum communi diſstinctione permanſsit. de qua tamen Borgninum

* Caualcanum nullum verbum ſscripſsiſsſse, non poſsſsum, non mirari, quippe cum ipſse de hac materia plenum, & integrum tractatum ediderit. Denique communem

* hanc opinionem probauit olim Dominus Licentiatus Petrus de Tapia, in leg. 1. ff. de ſseruitutibus. qui tunc Salmanticæ, Iuris Cæſsarei publicus Moderator, Collegij Diui Bartholomæi inſsignis Collega, & Authoris præceptor erat; nunc vero in Supremo Regio Senatu meritiſsſsimus, & præſstantiſsſsimus Conſsiliarius exiſstit.

Loquuntur autem titul. ff. & C. & Inſstitut. de vſsu

*fruct. de formali vſsufructu, qui à proprietate diſstinctus, & ſseparatus eſst, non de vſsufructu cauſsali: vt rectè conſsiderat Pinellus, vbi ſsuprà. num. 9. & tanquam indubitatum ſsupponunt omnes Doctores communiter; vt intelligit Vdalricus Zaſsius, in duobus locis ſsuperiùs relatis. Balduinus, & Minſsingerus, in rubrica, & in principio Inſstitut. de vſsufructu. Cuiacius in dicta l. qui vſsumfructum. Idque ex definitione vſsusfructus, & modis omnibus, quibus vſsusfructus conſstituitur, & finitur, ſsatis conſstat apertè. Et de prima opinione hactenus.

Verùm ſsecundam, & contrariam opinionem, vſsum

*fructum vnicum tantum eſst, eúmque formalem, & proprium, contra communem tenet Alciatus in l. recte dicimus. ff. de verborum ſsignificatione. Franciſscus Duarenus in dicta l. ſsi ita ſstipulatus fuero. §. primo. ff. de verborum obligationibus. Ioannes Corraſsius in l. 1. num. 3. ff. de ſseruitutibus. & in § æquè ſsi agat. eodem num. Inſstit. de actionibus. & lib. 5. Miſscellan. cap. 3. Ferretus in l. 3. §. ex pluribus. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. & in l. re coniuncti. ff. de legatis tertiò. num. 24. Franciſscus Connanus, commentariorum iuris lib. 4. cap. 3. num. 6. & neminem referens Ioannes Parladorius, rerum quotidianarum. lib. 1. cap. 4. in fine. qui affirmant dominum fundi dumtaxat habere facultatem vtendi, & commoditatem, non vſsumfructum; eóſsque ſsequutus eſst nouiſsſsimè Antonius Pichardo in principio Inſstitut. de vſsufructu. n. 10. & 11. qui contra communem, vnicum dumtaxat ex

*pendit fundamentum; quod tamen tranſscripſsit à Connano. vbi ſsupra, dict. num. 6. Quia tametſsi nemo non fruatur rebus ſsuis, quas habet, & poſsſsidet, id tamen non aliquo iure certo, ſseparatóque, & quod rem ipſsam afficiat aliqua tanquam ſseruitute, ſsed vt dominus, & domini, poſsſseſsſsorífve authoritate facit. l. vtifrui. 5. ff. ſsi vſsusfructus petatur. l. in re communi, ff. de ſseruitutibus vrbanorum prædiorum. Eandem etiam ſsententiam, contra communem, tuentur Budæus in principio Inſstitut. de vſsufructu. & Franciſscus Hotmannus. ibid. verb. Alienis rebus, qui ſsuperiori ratione mouentur, quod dominus proprietatis nullum ius habet, nec habere poteſst in ſse ipſso, & aliud ſsit res, aliud vtilitas rei, & in qua re, quis plenum dominium habet, in eam ſspeciale ius non

* habet. Et ad hoc reduci debent alia, & nonnulla fundamenta; quæ contra communem ponderari ſsolent, quod in re aliena tantum vſsumfructum conſstitui, dixerit textus in l. 1. ff. de vſsufructu. Et in principio Inſstitut. eodem tit. quaſsi in re propria vſsusfructus eſsſse non poſsſsit. Item quod vſsusfructus eſst ſseruitus perſsonalis, l. 1. ff. de ſseruitutibus. quæ in re propria non conſsiſstit, vt certum eſst: & qui dominium alicuius rei habet, dicitur habere ſsupremum ius, & poteſstatem illius rei, ita quod non poſsſsit habere aliquod ius extra dominium, vt Hotomannus dicebat. Deinde contra communem, fortiter inſsiſstit Eguinarius Baro in principio Inſstitut. de vſsufru

*ctu. Vbi re vera ſsubtiliter loquitur, & dicit quòd qui primus hanc diſstinctionem vſsusfructus fabrefecit, ſsolus ſsibi videtur Iulianum legiſsſse, cæteros tributum pedibus iſsſse in eius ſsententiam. Petrus Gregorius, in Syn

*tagmate iuris lib. 4. cap. 3. de vſsufructu. num. 2. part. 1. dicens ſsimpliciter, proprièque fructum dicendum eſsſse id, quod Doctores vſsumfructum cauſsalem appellant: & reddit rationem, quia frui eſst re omnino gaudere, eàque potiri, at dum addimus vſsumfructum, demonſstramus dominum non plene re potiri, ſsed vti vt fruatur tantum. & vt fructus ſsit in vſsu: quemadmodum plus eſst frui

* quàm vti. Petrus Coſstalius aduerſsariorum iuris, part. 2. ex lib. 7. Pandectarum in l. 1. ff. de vſsufructu & quemadmodum quis vtatur. vbi dicit quod prædicta vocabula cauſsalis, & formalis vſsusfructus putida ſsunt, & à noſstris hominibus, hoc eſst, à Neotericis non recepta. Et vltra prędictas rationes, alia deinde vtitur Connanus dict. cap. 3.

* num. 6. in fine, qui vtrumque vſsumfructum ineptè, & barbarè, & nullo authore ſsic nominari, ſsequenti probat argumentatione. Nam ſsi ea commoditas, quam dominus fruenda re ſsua habet, cauſsalis vſsusfructus dicitur, quòd cauſsam à dominio ducat, vt communis interpretatur, quomodo appellabimus eum vſsumfructum, quem habent poſsſseſsſsores, ſseu bonæ fidei, ſseu malæ fidei, & quicumque aliqua re ad ſsuam vtilitatem vtuntur, vel vi, vel clam, vel precario, vel commodato, aut locato? vtuntur omnes iſsti, & fruuntur quidem certe, atque in eo ad dominorum vicem, quamproximè accedunt. Et hoc eſst ſsecundum fundamentum contra communem ſsententiam, quam defendimus. Tertium verò, & vltra recentiores omnes ſsupra relatos, deducitur ex

* l. quod noſstrum 70. ff. de vſsufructu. quem textum eſsſse meliorem de iure pro Nouioribus, recte ante alios adnotauit Arias Pinellus (ſsed ad illum non reſspondet) dict. 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis. num. 10. in vltimis verbis, & Pinelli nulla mentione facta, expendit etiam eum textum contra communẽcommunem, Petrus Auguſstinus Morla. Emporij 1. p. tit. 6. dict. q. 1. n. 8. videtur enim Paulus aperte negare vſsumfructum in eo, qui rei dominus eſst, dum in hæc verba ſscribit. Quod noſstrum non eſst, transferimus ad alium; veluti is qui fundum habet quanquam vſsumfructum non habeat, tamen vſsumfructum cedere poteſst. Quartò contra communem ponderari ſsolet ſsolet textus in l. cùm in fundo, 81. ff. de iure dotium. qui expreſsſsim videtur probare idem, quod textus in in dict. l. quod noſstrum, dum dicit Triphonius Iureconſsultus: Maritus tamen vſsumfructum non habet, ſsed ſsuo fundo quaſsi dominus vtitur. Et hunc textum contra communem, ex priuatis ſscriptis, quæ paſsſsim & frequenter tranſscribit; expreſsſsim ponderauit Auguſstinus Morla. dict. num. 8. verſsic. Et ponderandus eſst textus. & quamuis poſstea in verſsiculo, Sed reſspondendum eſst, communem defendi poſsſse dixerit; ad eum non reſspondet, multa potius ſsimul inculcat, nec diſstincte digerit ea. Quinto tandem & vltimo, contra

* communem dici ſsolet. Quod ſsi præfata diſstinctio vera eſsſset, apud Iureconſsultos aliquando expreſsſsa fuiſsſset, & conſsequenter vſsumfructum cauſsalem excogitandum non fore, de quo expreſsſsim cautum non eſst. Quo argumento vtebatur Ioannes Corraſsius, in dict. l. 1. num. 3. ff. de ſseruitutibus. qui dum ſsubtilitates quærit contra communem, non accuſsandos Iulianum, & Iulium Paulum Iureconſsultos ſscribit, quod commoditatem, quam domini habent in re propria, vſsumfructum appellauerint, cum tamen ij propriè & verè loquuti fuerint, ſstrictàmque iuris rationem obſseruauerint, ipſse verò captiosè illorum verba retorqueat; & non excuſsandos, laudandos potius Iureconſsultos excuſsare contendat. Quapropter à communi ſsententia nullo modo recedendum arbitror, tum quia magis communis eſst, & quia gloſsſsa, Bartolus, & alij Doctores infiniti, maioris authoritatis ſsequuntur illãillam, & habet pro ſse caſsum plurium legum, ideò omnino amplectenda eſst. Ex dictis per Alexandrum, in conſs. 202. num. 7. vol. 7. Gozadinum conſs. 39. num. 15. Alphanum Collect. iuris. 120. in fine. Barbatiam in conſs. 10. vol. 2. Pedroccham in conſs. 20. num. 146. Socinum Iuniorem, in conſs. 63.. & in conſs. 111. n. 8. vol. 3. Tum etiam, quia magis amica eſst verbis earum legum, quas |

p. 5

in initio huius capitis adduximus; & quia ad leges, & rationes contrarias reſsponderi, & ſsatisfieri congruenter poteſst. Idcircò probari debet, ex congeſstis per Pedroccham, in conſs. 17. à num. 110. & num. 114. Hyppolitum Riminaldum, in conſs. 417. num. 31. lib. 4. Robertum Marantam in ſsuis diſsputationibus, diſsp. 10. num. 38. Nec obſstat primum, & præcipuum Neotericorum argumentum, quod ex Conanno, & aliis, adduximus ſsuprà n. 25. Quia libenter fatemur verum eſsſse, quod dominus tametſsi fruatur rebus ſsuis, quas habet, & poſsſsidet, id tamen non iure ſseruitutis, ſsiue alio quocumque, quod rem ipſsam afficiat, ſsed vt dominus, & domini, poſsſseſsſsoríſsve authoritate: non tamen inde ſsequitur, vſsusfructus cauſsalis effectum ceſsſsare: nam, & ſsi dominus rebus ſsuis, quas habet, vtatur tanquam dominus, adhuc tamen dici poteſst vſsusfructus cauſsalis, qui ab eodem dominio, & proprietate, ſsiue illius occaſsione cau

*ſsatur; & diuerſsus eſst ab alio vſsufructu, quem non domini habent in rebus alienis. Qua ratione reſspondendum eſst ad alia, quæ contra communem adduximus ſsuprà num. 35. ſsi fateamur etiam habentem dominum alicuius rei habere ſsupremum ius, ſsiue poteſstatem, non tamen ideo dominus definit habere ius vſsusfructus cauſsalis, qui non eſst extra dominium, ſsed potius pars dominij, & illius occaſsione cauſsatus. Nec implicat contradictionẽcontradictionem, quòd quis ſsit dominus vnius rei, & in eadem plenè, & integrè vſsumfructum conſsequatur; cum imò potius ex eo, quòd ſsit dominus, talis vſsusfructus cauſsetur: Nec ſsequitur etiam, ideo vſsumfructum cauſsalem non eſsſse, quod vſsusfructus diffiniatur vt ſsit ius alienis rebus vtendi, & fruendi ſsalua rerum ſsubſstantia. ibi enim tantum definitur vſsusfructus formalis in alienis rebus conſsiſstens; nec ideo excluditur cauſsalis, qui cum dominio, & proprietate coniungitur; nec ſspeciali, aut particulari definitione demonſstrari debuit, cùm non ſsit res à proprietate, & dominio ſseparata, ſsed potius cum illis coniuncta, ſsic vt contineatur ſsub definitione dominij, & proprietatis, ſsiue facultatis illius, ius illud vtendi, & fruendi, & ad libitum diſsponendi. Eſst igitur hic vſsusfructus diuerſsus ab alio, qui ſseruitus dicitur in l. 1. & aliis. ff. de ſseruitutibus, & in re propria non conſsiſsit.

Non obſstat deinde Petri Gregorij argumentatio con

*tra communem, de qua nullus huc vſsque mentionem facit, nec ad illam reſspondet. Verum enim eſst, quod dominus proprietatis ſsic fruitur, vt re omnino gaudeat, eàque potiatur (vt inquit Petrus Gregorius:) non tamen rectè infert ex eo, quod dicamus dominum proprietatis habent vſsumfructum ipſsum, non plenè & integrè re frui, & potiri, ſsed vti vt fruatur tantum, quia ſsic vtitur vt vtatur, & fruatur plenè. Id quod demonftratur eo ipſso, quod talem vſsumfructum cauſsalem vocamus, in eo enim à formali vſsufructu diſstinguitur, qui à proprietate ſseparatus eſst, nec ita plenum ius tribuit.

Non obſstat præterea, Franciſsci Connani altera ratio

* contra communem, lib. 4. dict. cap. 3. num. 6. cui nullus adhuc reſsponſsum præbuit: Sed non erit difficile reſspondere, conſstituendo prius generaliter, poſsſseſsſsorem bonæ, vel malæ fi dei, vel vi, aut clam, vel precario, vel commodato, aut locato poſsſsidentem, ab vſsufructuario longè differre, nec ad dominorum vicem ita proximè accedere, (vt Connanus affirmat.) Deinde prædictis perſsonis titulum, ſsiue nomen non deficere, quo eorum vſsus, vel fruitio nominari poſsſsit, ita vt neceſsſse non ſsit vſsumfructum cauſsalem in omnibus conſstituere. Nam in primis, & in ſspecie loquendo, in poſsſseſsſsore malæ: fidei nullus vſsusfructus conſsiderari debet, vt putà cùm ipſse nullos fructus ſsuos faciat, ſsed omnes cum ipſsa re cogatur reſstituere. l. ſsi fundum, l. certum. C. de rei vendicatione. l. 8. in fine, tit. 3. part 5. l. 4. tit. 14 part. 6. Ioannes Garſsia, de expenſsis & meliorationibus, cap. 23. num. 4. & ſsequentibus. Menoch. recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 15. num. 601. & nouiſsſsime Antonius Pichardo, in §. ſsi quis à non domino, n. 16. Inſstit. de rerum diuiſsione. in quo ab vſsufructuario, tam cauſsali quàm formali multùm diſstar, qui fructus omnes, & alia quæcunque commoda, quæ ex re percipi poſsſsunt, ſsua facit, vt inferiùs alio capite comprobauimus. In poſsſseſsſsore verò bonæ fidei vſsumfructum cauſsatum á dominio dicimus, quia quoad fructus attinet, domini loco eſst, ſsiue apud illum eſsſse dominium ius præſsumit. l. bonæ fidei. ff. de acquirendo rerum dominio. l. qui ſscit. §. bonæ fidei. ff. de vſsuris, dict. l. certum. C. de rei vendicatione. l. 39. tit. 28. part. 3. & poſst multos, quos refert, ſsic ex communi tradit Pichardus in dict. §. ſsi quis à non domino, num. 2. & multis ſsequentibus. Ideo, quia ad inſstar domini, talis poſsſseſsſsor bonæ fidei habetur aliquando; quoad aliquos iuris effectus, ab vſsufructuario

* differt: vt conſstat ex §. is vero, ad quem. Inſstitut. de rerum diuiſsione. vbi Minſsingerus, num. 2. ſsic adnotauit. Is verò, qui commodato, vel precario vtitur, quam diuerſsimode vtatur ab eo, qui cauſsalem, vel formalem vſsumfructum habet, ſsatis conſstat ex natura vſsusfructus, & modis omnibus, quibus conſstituitur, & finitur, & tempore, quo ipſse vſsusfructus durat, & natura commodati, vel precarij, quod aliter conſstituitur, & durat, vt apparet ex his, quæ poſst ordinarios ibi relatos, de commodato, & precario, plenè ſscribunt Couarruuias, variarum lib. 3. cap. 15. Menochius de arbitrariis, lib. 2. caſsu. 22. & 23. & caſsu 298. Antonius Gomez, tom. 2. variarum, cap. 7. num. 1. per totum. Cæteri autem, vt Coloni, & Inquilini, vſsumfructum habent cauſsatum á dominio, quod eſst apud eum, cuius nomine ipſsi fruuntur. vt in l. non vtitur. ff. de vſsufructu. Ideo ab eo, qui habet vſsumfructum formalem diſstinguuntur, vt infra dicemus, & in terminis tradit Antonius Pichardo, in principio, Inſstitut. de vſsufructu, num. 23. & 24. deinde non etiam obſstat dicta l. quod noſstrum. ff. de vſsufru. Nam, qui pleno iure alicuius rei dominus eſst, cauſsalem vſsumfructum habet, non verò formalem, qui

* (vt antea dictum eſst) apud dominum eſsſse non poteſst, cum res propria nemini ſseruiat: idcirco ſsi alicui conceſsſserit vſsumfructum, transfert in eum vſsumfructum, quem ipſse non habebat, hoc eſst, vſsumfructum formalem, habebat tamen dominium plenum rei, & ſsic vſsumfructum cauſsalem cum proprietate coniunctum, vnde habilis erat ad transferendum vſsumfructum formalem, ſseparando illum à proprietate. Vti ſsic & verè declarat Gloſsſsa ibi. ex ſscholio vltimo, & ſsequuntur Albericus de Roſsate, Angelus de Peruſsio, Iacobus de Rauenna, & Florianus de Sancto Petro, ibidem, qui breuiter, vtiliter tamen diſstinguit circa illam regulam, an & quando poſsſsit quis in alium transferre, quod ipſse non habet: diſstinguit etiam Baldus in l. manumiſsſsiones, de iuſstitia & iure, num. 13. & duobus ſsequentibus. ad quorum diſstinctionem reducidebet regula leg. interdum, 21. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, qua probatur, quod poſs

*ſseſsſsionem eius interdum tradimus, cuius ipſsi non habemus. Sicut etiam dominium proprietatis, quod quis

* non habet, interdum vendendo, & tradendo alij præbet. l. non eſst nouum. ff. de acquirendo rerum dominio. l. 10. §. vlt. ff. quibus modis pignus vel hypotheca ſsoluitur, & nonnullis exemplis, ad explicationem dictæ legis, quæ noſstrum communem intellectum probant, confirmat Iacobus Cuiacius, in recitationibus ſsolemnibus, in libros Digeſstorum (quarum lecturam ſsummè lectori commen

*do) ad l. interdum. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione.

Non etiam obſstat textus in dicta. l. cum in fundo, 81. ff. de iure dotium, ad quam omnium, qui huc vſsque

* ſscripſserunt, nullus ſsatisfacit: ſsolus Auguſstinus Morla eam expendit contra communem, dict. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst 1. num. 7. & poſstmodum, num. 8. circa finem, in confirmationem communis ponderat illam: ſsed re vera non percipit veram rationem. Idcirco adnotandum, Iureconſsulti Triphonij, illius legis authoris, mentem aliam fuiſsſse in illis verbis: Maritus tamen, &c. Dicit enim Conſsultus, quod ſsi mulier in fundo mariti habeat vſsumfructum; & dotis cauſsa, ſsiue nomine dotis dederit illum marito; quòd etſsi ab ea vſsusfructus diſsceſsſserit, |

p. 6

ceſsſserit; maritus tamen non habet vſsumfructum, ſsed fuo fundo quaſsi dominus vtitur: hoc eſst, non habet vſsumfructum formalem, quia non ex eo, quod ſsui fundi vſsusfructus ſsibi in dotem datus ſsit, definit eſsſse dominus eiuſsdem fundi maritus, quod eſsſset neceſsſsarium, vt formalem vſsumfructum conſsequeretur, qui cum proprietate ſsubſsiſstere non poteſst: & ſsic maritus in propoſsita ſspecie ſsuo fundo quaſsi dominus vtitur, conſsequutus per dotem plenam fundi proprietatem non ſseparatam ab vſsufructu cauſsali, quem acquirit ex noua dotis conſstiturione, antea enim vſsufructus ille erat formalis à proprietate ſseparatus, & penes vxorem exiſstens, poſstmodum vero per dotis conſstitutionem coniunctus fuit cum proprietate, & effectus eſst cauſsalis: & hæc eſst vera & germana illius textus interpretatio, quæ; fuit de mente gloſsſsæ, ibi, dum dixit: Vſsumfructum quantum ad formam habet, non tamen quantum ad cauſsam.

Denique, & vltimo loco non obſstat vltimum argu

*mentum, quod prædicta diſstinctio, ſsiue vox vſsusfructus cauſsalis à Iureconſsultis expreſsſsa non fuerit, quia Recentiores prædicti, qui contra communem ſsic argumentantur, non rectè inferunt vnicum tãtumtantum vſsumfructum eſsſse, & eum formalem, & non eſsſse cauſsalem vſsumfructum, eo quòd Iureconſsulti expreſssè non dixerint de illo: quia ſsi prædicta ratio vera eſsſset, ſsequeretur inde, dicendum eſsſse, nec vſsumfructum formalem eſsſse, ſsiquidem vſsusfructus formalis vox, non magis inuenitur apud Iureconſsultos quam cauſsalis, vt pro communi conſsiderauit Pinellus dict. 2. Part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 9. & tamen negari non poteſst, quin v

*ſsusfructus formalis ſsit; His addendum, & adnotandum duxi, quòd cùm hæc diſstinctio cauſsalis, & formalis vſsusfructus, ex verbis & mente Iureconſsultorum, atque virtute eorum, ſsiue iuris interpretatione colligatur, perinde haberi debet, ac ſsi expreſsſsa fuiſsſset. Id, quod cla

*rè apparebit, ſsi præmittamus prius, expreſsſsum in iure pluribus modis dici, vel accipi, quod poſst alios multos rectè adnotarunt Tiberius Decianus, resp. 10. num. 15. vol. 4. Brunorus à Sole, in compendio reſsolutorio propoſsit. iuris lit. E. verbo, expreſsſsum, el primo, fol. 81. & optime declarat Menochius in conſsil, 210. num. 28. 29. 30. & 31. lib. 3. Et quot modis Expreſsſsum aliquid dicatur,

* vel Tacitum? magis in ſspecie, & latiſsſsimè tractant, alios infinitos conſsultò prætermitto, Andreas Tiraquellus (qui hac de re omnino videndus eſst) poſst leges connubiales, verbo, ex prez. gloſsſs. 7. a num. 81. fol. mihi 309. vſsque ad finem totius gloſsſsæ. Paulus Pariſsius, in repetitione legis, hæredes. ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitutione, num. 46. & ſsequentibus. Menochius, adipiſscendæ poſsſseſsſsionis, remedio 4. num. 215. & num. 226. & 232. Sfortia Oddi. compendioſsæ ſsubſstitutionis, prælud. part. 2. quæſst. 3. num. 2. Guillielmus Benedictus, in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo. Si abſsque liberis, el ſsecundo, à num. 14. Hieronymus Gabriel, in conſsil. 169. n. 78. vol. 1. & his non relatis; Velaſsquez de Auendaño, in l. 40. Tauri, gloſsſs. 20. per totam. Camillus Gallinius

* (quem de hac re commendo lectori) de verborum ſsignificatione, lib. 2. cap. 8. 9. 10. 11. & 15. inter alia tamen,

* Expreſsſsum dici ſsolet id, quod ex verbis, vel virtute eorum colligitur, ſsiue quod neceſsſsariò importatur ex verbis l. certum, ff. ſsi certum petatur. l. nominatim. ff. de condition. & demonſstration. authent. de hæredibus & falcidia. §. ſsi vero expreſsſsim. Angelus conſsil. 331. An in inſstitutione, num. 3. in princ. cuius meminit Simon de Prætis, de interpretat, vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolutione 11. num. 7. fol. 148. Afflictis, deciſsion. 3. num. 5. Aimon. de antiquitate temporum, 1. part quæſst. 4. num. 38. fol. mihi. 34. Ioannes Cephalus, in conſsil. 150. num. 12. lib. 1. & in conſs. 196. num. 12. lib. 2. Vbertinus Zuchardus in conſs. 8. num. 19. vol. 1. Tiberius Decianus, resp. 44. num. 23. & num. 138. & reſsp. 80. num. 21. & reſsp. 76. num. 64. vol. 4. quo loco plenè oftendit, Expreſsſsum inſscriptis ſsatis di

*ci illud, quod ex ſscriptis colligi poteſst: quod tenet etiam Aldobrandinus in conſs. 109. num. 7. lib. 1. Anguiſsſsola, in conſs. 66. num. 8. & in conſs. 277. num. 9. lib. 1. Hieronymus Gabriel, in conſs. 127. num. 41. lib. 1. Similiter Ex

*preſsſsum eſst, quod venit ex mente legis: Bartolus, in l. prætor, in principio, ff. de noui operis nuntiat. Cephalus, in conſs. 451. n. 30. lib. 4. Menochius, in conſs. 235. num. 51. lib. 3. Petrus Surdus, in conſs. 116. num. 57. lib. 1. Burſsatus, in conſs. 461. numer. 80. lib. 4. Anguiſsſsola, in conſs. 66. num. 9. vol. 1. Franciſscus Niconitius, ſsuper rubrica. C. de edendo, num. 52. Hieronymus Gabriel, in conſs. 14. num. 35. & num. 38. lib. 1. & Expreſsſsum, vel

* ſsubintellectum à lege æquiparantur. Menochius alios referens in conſs. 95. num. 15. lib. 1. Vnde cum præfata diuiſsio, ſsiue diſstinctio communis, Cauſsalis, & Formalis vſsusfructus ſsic colligatur, vt antea diximus, & conſstat aperte ex his iuribus, quæ ſsuperiùs pro communi ſsententia expendimus, pluraque ſsint prædictæ diſstinctionis apud Iureconſsultos ſsigna, veſstigia, & coniecturæ; perinde haberi debet, ac ſsi à iure, vel à lege verbis ſspecialibus expreſsſsa fuiſsſset: ex his quæ ſscribunt Menochius, lib. 1. præſsumpt. 45. num. 8. & 9. Franciſscus Mantica, de coniecturis vltimarum voluntatũvoluntatum, lib. 6. tit. 1. num. 8. quod in noſstra materia velut cogente ratione ipſsa, & lege: agnouit expreſssè Petrus Coſstalius, aduerſsariorum part. 2. ex lib. 7. Pandect. in l. 1. ff. de vſsu

*fructu, & quemadmodum quis vtatur. Is enim, licèt communem improbauit, quam defendimus; fatetur tamen quod res ipſsa ex iuris intellectu profecta eſst, quo vterque vſsusfructus deſsignatur. Et ita ſsecurè tenendo, ad nonnulla ex prædicta reſsolutione inferri poteſst.

Et primò infertur, ad explicationem textus in l. vti

* frui, 5. ff. ſsi vſsusfructus petatur, quam contra communem fere omnes Neoterici ponderarunt, vt conſstat ex dictis ſsuprà num 25. inſserentes ex illa, in rebus propriis vſsumfructum conſsiſstere non poſsſse; ſscribitur enim in eo textu: Vtifrui ius ſsibi eſsſse is ſsolus poteſst intendere qui habet vſsumfructum: dominus autem fundi non poteſst: quia qui habet proprietatem, vtendi fruendi ius ſseparatum non habet, nec enim poteſst ei fundus ſseruire. Sed re vera textus hic communi non aduerſsatur, id quod clarè conſstat ex natura tituli cui ſsubiacet, iuxta quam intelligi debet de vſsufructu formali, qui ſseruitus perſsonalis eſst, nec apud dominum eſsſse poteſst, quia res propria nemini ſseruit: non de vſsufructu cauſsali, qui cum dominio, & proprietate coniunctus eſsſse poteſst, vt ſsæpe dictum eſst, & intelligit gloſsſsa, ibi ſscholio 1. & 2. Idcirco Iureconſsultus Vlpianus, non ineleganter regulam generalem in ea lege conſstituit, vtifrui ius ſsibi eſsſse eum ſsolum intendere poſsſse, qui habet vſsumfructum, ſscilicet formalem, qui à proprietate diſstinctus, & ſseparatus eſst, eumque pro ſseruitute vſsusfructus actionem confeſsſsoriam intentare poſsſse, dominum tamen fundi eam actionem intentare non poſsſse; quia ſsi ſsibi eſsſse ius vtendi, & fruendi diceret, & confeſsſsoriam actionem proponeret, ius ſseruitutis prætenderet, quod in re propria ſsubſsiſstere non poteſst: non tamen negat Vlpianus, quòd dominus fundi vſsumfructum non habeat, immò expreſssè dicit in illis verbis: Quia qui habet proprietatem, vtendi fruendi ius ſseparatum non habet. Et reddit rationẽrationem, quare domino, qui habet vſsumfructum cum proprietate coniunctum, actio confeſsſsoria non detur, quia licèt habeat vſsumfructum, habet eum cum proprietate coniunctum, & ſsic non habet ius vtendi, & fruendi ſseparatum: ideo cùm fundus proprius nemini ſseruire poſsſsit, actio confeſsſsoria non datur domino pro vſsufructu cum proprietate coniuncto, quæ pro ſseruitute conſstituta competit l. 2. l. 4. §. in confeſsſsoriam, cum §§. ſsequentibus ff. ſsi ſseruitus vendicetur. Sed ſsi dominus re propria vtifrui prohibea

*tur, licèt actione confeſsſsoria experiri non poſsſsit, Lex conſsulit ei, vt actionem iniuriarum, & aliis remediis contra prohibentem ſse tueri poſsſsit, vt dicit textus optimus in l. qui pendentem, 26. ff. de actionibus empti, ibi. Cæterum poſst traditionem ſsiue lectam vuam calcare, ſsiue muſstum euehere prohibeatur; ad exhibendum, vel iniuriarum agere poterit, quemadmodum ſsi aliam quamlibet rem |

p. 7

ſsuam tollere prohibeatur. & in l. iniuriarũiniuriarum, 13 §. ſsi quis me prohibeat ff. de iniuriis. in illis verbis: Aut ſsi quis re mea vti me non permittat, nam & hic iniuriarum agi poteſst. Et ita ex dictis iuribus, quod actio iniuriarum detur contra impedientem dominum vti re ſsua, docuit Innocentius in cap. dilectus, de appellationibus. Bald. in rubrica. C. de vſsufructu. in fine. Bartol. num. 3. & Paulus num. 6. in dict. l. qui, pendentem, idem Bartolus, num. 3. in dict. §. ſsi quis me prohibeat. Ludouicus Gomezius, in §. æquè ſsi agat, num. 2. & num. 3. Inſstitut. de actionibus: Calcanus in conſs. 90. Menochius in conſs. 226. num. 7. lib. 3. & nullo ex his relato; nec ita radicitus explicata ratione textus in dict. l. vti fiui. Petrus Auguſstinus Morla, Emporij, part. 1. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 8. verſs. ſsed

* reſspondendum eſst in principio. Secundò infertur ad explicationem textus, alias difficilis, in l. ſsi ita ſstipulatus fuero. 126. §. 1. ff. de verborum obligationibus: de quo in fauorem communis ſsuperiùs mentionem fecimus. Difficultas autem illius § vt alias conſsultò prætermittam, in eo conſsiſstit; quòd quamuis debitor, partem debiti inuito creditori ſsoluere non poſsſsit, l. quidam exiſstima

*uerunt ff. ſsi certum petatur. l. tutor. §. Lucius. ff. de vſsuris, l. acceptam. C. eodem tit. & de hac regula poſst ordinarios in dict. l. quidam exiſstimauerunt. latè agunt Socinus, regul. 75. Bernardus Diaz, regul. 106. Dueñas regul. 158.

* Cæpola, cautela 146. ad finem, & cautela. 257. Si tamen rei diuiduæ debitor, partem eius ſsoluat, ſsolutione partis liberatur, quoad partem de voluntate creditoris ſsolutam l. ſsi ſstipulatus ſsum, 9. §. 5. ff. de ſsolutionibus, tradit Bartolus in ſsolemni repetitione leg. ſstipulationes non diuiduntur, quæſst. 2. num. 22. ff. de verborum obligationibus, ſsed in dict. §. 1. reſspondet Iureconſsultus, quòd promittens fundum pleno iure, & ſsic vſsumfructum, & proprietatem, ſsoluendo vſsumfructum ſsolum non liberatur, vnde poſstea amiſsſso vſsufructu, ſsi promiſsſsor proprietatem, abſsque vſsufructu tradiderit non liberatur, ſsed tenetur fundum pleno iure creditoris facere. Ideo pro vera reſsolutione animaduertendum eſst, quòd regula dict. §. 15. procedit, quando ſsoluitur pars quotitatiua rei debitæ, vt puta ſsi debeo decem, & ſsoluam quinque, vel ſsi debeo fundum, & de voluntate creditoris dimidiam partem ipſsius ſsoluam; tunc enim quoad partem ſsolutam liberor: vt magiſstraliter diſstinguens explicat Bartolus vbi ſsupra, dict. quæſst. 2. & Iaſson in dict. l. ſsi ita ſstipulatus fuero. §. 1. num. 10. Vbi debitor non ſsoluit vſsumfructum cauſsalem, quem debebat, ſsed formalem, ad quem obligatus non erat; nam qui promiſsit fundum pleno iure, promiſsit vſsumfructum cauſsalem cum proprietate coniunctum; ſsed ſseparando illum, & abſsque proprietate tradendo facit eum formalem, & ſsic non ſsoluit, quod promiſsit, nec partem eius; ac per conſsequens nec in totum, nec pro parte liberatur, quouſsque fundum pleno iure creditori tradiderit, provt illum promiſsit: & ita optimè declarat eum textum gloſs. ibi verbo, hic in nulla: verſsiculo. Sed dic quod hic cauſsalis: & ſsequuntur Bartolus, Paulus, Aretinus, Alexander & omnes communiter, ſsecundum Iaſsonem. ibi. dict. num. 13. Vltimò infertur ad ea, quæ in hac materia, ſsiue in quæ

*ſstione noſstra ſscripſsit Rebuffus in l. recte dicimus. ff. de verborum ſsignificatione. ibi enim num. 2. Communem diſstinctionem cauſsalis, & formalis vſsusfructus non probat; nec etiam contrariam, Recentiorum omninò amplectitur, ſsed nouam doctrinam, aut diſstinctionem (vt ipſse credit) adducit; re tamen vera (quod vltra alios animaduerto) nihil nouum adducit, nec aliquid inauditum, aut incognitum proponit; in communem potius gloſsſsarum, & Bartoli ſsententiam, & diſstinctionem reincidit, licèt alio loquendi genere vſsus fuerit: quod libenter admittet, qui eiuſsdem Authoris verba perlegerit.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT I.

SVMMARIVM.