Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XL.

CAPVT XL.

Vindicandi, atque accuſsandi necem defuncti ius, vtrùm in fructu ſsit? ita vt vſsufructuario omnium bonorum incumbat, atque eidem vtilitas & commoditas tranſsactionis aut cõcordiæconcordiæ competere debeat? deinde, an vxor vſsufructuaria omnium bonorum, vel hæres pleno iure, vel nec fructuaria, nec hæres, cæteris aliis pręferatur in accuſsatione mortis mariti; aut ſsi concurrat cum filiis ad accuſsandum, vtrùm illis præferenda ſsit? vbi Lex 14. tit. 8. partit. 7. noué, & verè explicatur, & quæ ad hanc quæſstionem ſspectant, dilucidè, & diſstinctè magis, quàm hactenùs declarantur. Demùm, an & quando ex ordine literæ, ſsiue ſscripturæ, coniectura prælationis ſsiue potioris iuris deſsumi poſsſsit, remiſsſsiuè, accuratè tamen explicatum proponitur.

p. 161
SVMMARIVM.

  • 1 Ius vindicandi, atque accuſsandi necem defuncti, vtrùm in fructu in ſsit, ita vt vſsufructuario omnium bonorum incumbat, & competere debeat, & de vtilitate huius Quæſstionis.
  • 2 Ius vindicandi necem defuncti, hæredi tantùm vniuerſsali incumbit, vel ei, qui in omnibus, loco hæredis eſst.
  • 3 Hæredes non vindicantes necem defuncti, hæreditatis commodo priuantur, illúdque fiſsco applicatur.
  • 4 Prædictam pœnam hodie in vſsu non eſsſse, nec in obſseruantia.
  • 5 Vſsufructuarius omnium bonorum, hæres non eſst, nec hærectis loco habetur, ſsed vt particularis legatarius indicatur.
  • 6 Hæredes extranei ſsi ex vna parte concurrant ad accuſsandam mortem defuncti, & ex alia conſsanguinei; qui præferendi ſsint in accuſsatione, & remiſsſsione delicti?
  • 7 Vxor in accuſsatione mortis mariti, hæredibus ſscriptis, & omnibus conſsanguineis præferri debet, etiam ſsi hæres non ſsit, nec vſsufructuaria.
  • 8 Vxor ſsi cum filiis concurrat ad accuſsandam mortem mariti, quis eorum præferendus ſsit?
  • 9 Vbi referuntur nonnulli Authores, qui in fauorem vxoris reſspondent, & fundamenta eorum expenduntur.
  • 10 Mulier regulariter non admittitur ad accuſsandum.
  • 11 Niſsi ſsuam, vel ſsuorum iniuriam proſsequatur.
  • 12 Mulier accuſsare poteſst de morte mariti, quamuis nullam habeamus legem id expreſssè dicentem.
  • 13 Vir & Vxor vna caro reputantur.
  • 14 Accuſsandi ius gradatim concedi videtur ratione maioris amoris, & doloris.
  • 15 De amore vxorum circa maritos, remiſsſsiuè.
  • 16 L. 14. titul 8. partit. 7. expenditur.
  • 17 Ab ordine literæ argumentum validum eſsſse, & inde ordinem ſscripturæ, contractus, teſstamenti, & alterius cuiuſslibet diſspoſsitionis obſseruandum eſsſse, ex illóque & priori nominatione coniecturam prælationis ſsiue potioris iuris deſsumi, quamplurimis exemplis oſstendítur remiſsſsiuè, & declaratur infrà num. 30.
  • 18 Vxorem non præferendam filiis in accuſsatione mortis patris, filios potiùs eidem præferendos, vel ſsaltem æquale ius habere, ſsimùlque debere ad accuſsationem admitti, ex ſsententia Authoris, quæ verior videtur.
  • 19 Accuſsatio ſsiue tranſsactio ſsuper morte mariti defuncti per vxorem facta, non perimit ius, nec accuſsationem filiorum.
  • 20 Pace, ſsine tranſsactione facta ab his, quibus primo loco ius accuſsandi competit, omnibus aliis præcluditur facultas accuſsandi, qui ratione coniunctionis accuſsare poterant.
  • 21 Si plures ſsint in vno & eodem gradu, quibus principaliter competit ius accuſsandi, omnes ſsimul admittendi ſsunt ad accuſsandum, omnéſsque ſsimul remittere debent.
  • 22 Pater & filius cenſsentur vna, & eadem perſsona.
  • 23 Filius verè eſst patris portio, in eóque eſst ſsubſstantia & caro patris, imò vnus eſst cum patre ipſso.
  • 24 Vos patris eſst vox filij.
  • 25 Iniuria filio facta, & patri facta videtur, & ècontrà.
  • 26 Coniunctio maior eſst inter patrem, & filium, quàm inter maritum & vxorem.
  • 27 Mariti & vxori coniunctio accidentalis eſst; patris verò & filij naturalis.
  • 28 Vxor non eſst conſsanguinea, nec propinqua mariti.
  • 29 L. 3. iuncta l. 1. ff. de liberali cauſsa, in fauorem ſsiliorum expenditur.
  • 30 Ab ordine literæ, ſsiue ſscripturæ, aut prioris nominationis, argumentum deductũdeductum, non eſsſse diſstinctè verum.
  • 31 Ordo literæ, ſsiue ſscripturæ tunc attenditur, cum conformis est iuris rationi, aliàs ſsecus.
  • 32 Ordinem ſscripturæ minimè attendi, vbi apparet, quomodo ius diſsponat in aliquo caſsu, vel diſsponere debuerit.
  • 33 Nominatio prior vbi non fuit facta ad ordinem prælationis inducendum, ſsed potius ex enunciatiua quadam perſsonarum demonſstratione, de ordine ſscripturæ conſsideratio habenda non eſst.
  • 34 L. 14. titul. 8. partit. 7. nouus & verus ſsenſsus adducitur, dubitandi rationes de iure communi conſiderãturconsiderantur, agitúrque de contrarietate Peri Cini, & Odofredi.
  • 35 Lex, quæ vxorem admittit ad accuſsandam mortem mariti, exorbitans eſst, atque ex priuilegio ſspeciali conceſsſsa; ideò extendi non debet, vt filiis præferatur.
  • 36 Specialia duo circa idem concurrere non poſsſse, vulgatiſsſsimum Doctorum aſsſsumptum & plenè explicatum remiſsſsiuè.
  • 37 Vincentij de Franchis deciſsio 382. parte 2. in fauorem filiorum adducta.
SVccedit nunc, & nouiter, atque vltra omnes in hac
1
* materia Scribentes, inquirere, vtrùm ius vindicandi, atque accuſsandi necem defuncti in fructu ſsit, ita vt vſsufructuario omnium bonorum incumbat, & eidem vtilitas & commoditas tranſsactionis aut concordiæ competere debeat? Quam quæſstionem, vt dixi, nullus hactenùs tangit in terminis; vtilitas verò ipſsius in eo principaliter conſsiſstit, vt dignoſscamus, an vſsufructuarius omnium bonorum initâ concordiâ, ſsiue tranſsactione facta ſsuper morte defuncti, prætendere poſsſsit ius aliquod ad pecuniam ſsiue quantitatem, quæ pro pace, ſsiue tranſsactione, aut concordia data fuerit; hoc eſst dicere, vſsumfructum omnium bonorum ad eam etiam pecuniam extendi, & trahi debere. Verùm re iſsta attentè perpenſsa, ſsimile ius vſsufructuario nulla ratione incumbere, nec idem concordiæ, ſsiue tranſsactionis commodum pertinere poſsſse, ſsatis euidenter demonſstratur ex ſsequentibus.
Primò, quia ius vindicandi necem defuncti, hæredi
2
* tantùm vniuerſsali incumbit, vel ei, qui in omnibus loco hæredis eſst, per textum in l. 1. & per totum titulum, C. de his quibus vt indignis, l. portiones, 21. ff. eod. titul. & ita obſseruant Bartol. in l. 4. §. Cato, num. 33. vbi Bologninus in fine, & Socinus iunior num. 269. ff. de verbor. obligat. Socinus in l. 1. §. de illo, num. 4. & ibidem Iaſson num. 6. ff. ad Trebellianum, Ioannes Corraſsius in rubrica, C. de impuberum, num. 26. & latiùs comprobans, ex communi adnotauit Petrus de Barboſsa in l. ſsi ab hoſstibus §. fin. ff. ſsoluto matrimonio, num. 17. verſsic. Eſst tamen aduertendum, & num. 18. & 19. per totum, fol. 105. Eſst igitur ius ſsolis hæredibus incumbens, & competens: idcircò hæredes non vindicantes necem defuncti, hæ
3
*reditatis commodo priuantur, illúdque fiſsco applicatur, per textum in l. hæredem, & per totum titulum, ff. & C. de his quibus vt indignis, l. 13. in princ. tit. 7. partit. 6. vbi Gregorius Lopez verb. eſstraños. Iulius Clarus receptarum
4
* ſsententiarum, lib. 5. §. fin. quæſst. 79. num. 4. vbi firmat, prædictam pœnam hodie in vſsu non eſsſse, nec in obſseruantia ſsed potiùs in deſsuetudinem abiiſsſse, quia quotidie hæredes remittunt occiſsoribus defuncti, & cum eis pacem faciunt. Id quod de iure huius Regni veriſsſsimum eſsſse, concludenti ratione conſsiderat rectè Antonius Gomezius tom. 3. de delictis, cap. 3. de homicidio, num. 62. & agnoſscit verum, ſsed Gomezium non refert, Plaça in epitome delictorum, c. 39. num. 25. qui de prædictis videndus eſst ex num. 23. Sed vſsufructuarius omnium bo
5
*norum hæres non eſst, nec hæredis loco habetur, ſsed vt particularis legatarius iudicatur, vt de ſse patet, & interminis cx aliis ſscribunt Iacobus Menoch. in conſsil. 500. num. 1. & 2. vol. 5. Matthæus de Aduocatis, in conſs. 74. in princ. inter conſsil. vltim. volunt. vol. 2. Angelus de Gambilionibus, in conſs. 96. num. 1. in eiſsdem conſs. vol 1. Ergo illi non incumbit onus vindicandi necem defuncti, etiamſsi vſsumfructum conſsequatur, & emolumentum totius hæreditatis, ſsiue omnium bonorum, ex reſsolutis per Ruinum in conſs. 143. num. 15. lib. 5. Craue|
p. 162
tam in rubrica, de legatis 1. num. 58. nec commodum aliquod tranſsactionis ſsiue concordiæ conſsequi debet, cùm ſsit quid diuerſsum ab vſsufructu omnium bonorum, nec inter bona teſstatoris connumerari poſsſsit: id, quod principaliter obuenit ob tranſsactionem, & concordiam ab hæredibus initam.
Secundò probatur, quia ius accuſsandi mortem defundi, iure hæreditario hæredibus ſscriptis in teſstamento defertur, ita vt ſsi ex vna parte concurrant hæredes
6
* extranei, & ex alia conſsanguinei non ſscripti, præferri debeant hæredes ipſsis conſsanguineis, tam in accuſsatione, quàm in remiſsſsione delicti, vt poſst Ripam in dicta l. 4. §. Cato, col. antepenul. verius exiſstimat Antonius Gomez. tom. 3. de delictis, c. 3. de homicidio, num. 64. & idem obſseruat D. Antonius de Padilla in l. tranſsigere, num. 59. C. de tranſsactionibus, & in hanc partem videtur animum inclinare Barboſsa in dicta l. ſsi ab hoſstibus, §. finali. num. 18. verſs. vel debent accipi in hoc ſsenſsu. Contrariam tamen ſsententiam, imò conſsanguineum hæredi ſscripto præferendum eſsſse, nullo ex prædictis relato, firmat Plaça in epitome delictorum, cap. 45. num. 3. verſs. hinc apparet. Vtcunque ergo ſsit, vſsufructuario ius accuſsandi competere non poteſst, nec aliud ius, cùm ab hærede excludendus ſsit ipſse, vel maiori ratione à conſsanguineis, ſsi verum ſsit ipſsos hæredi ſscripto præferendos. Niſsi ponamus, quòd vxor defuncti vſsufructuaria ſsit om
7
*nium bonorum; ipſsa enim hæredibus ſscriptis, & omnibus defuncti conſsanguineis præferenda eſst, tam in accusatione, quàm in remissione mortis mariti. Id quod procedit, etiamſsi nec vſsufructuaria, nec hæres ſsit, vt plenè probarunt Antonius Gomez. dicto c. 3. de homicidio, num. 65. & cap. 1. de delictis, num. 32. Padilla in dict. l. tranſsigere, num. 57. Plaça dicto cap. 45. n. 1. & 2. Doctor Paz. in prax. 5. parte primi tom, cap. 3. num. 14.
Sed quoniam frequenter occurrit dubitatio, vtrùm
8
* etiam filiis præferenda ſsit vxor, ſsi cum illis concurrat ad accuſsandam mortem mariti? non abſsque maxima vtilitate futurum exiſstimaui, ſsi rem hanc & diſstinctè, & forſsan meliùs quàm hactenus explicarem: Et pro vera reſsolutione inprimis conſstituo: Diuerſsas fuiſsſse Scriptorum ſsententias; nonnulli enim generaliter dicunt, vxorem omnibus aliis præferendam in accuſsatione mortis mariti, nec circa ius filiorum magis inſsiſstunt: Alij verò etiam filiis præferendam eſsſse in ſspecie affirmant: quorum numero ſsunt Villalpand. qui in l. 22. tit. 1. par
9
*tita 7. ſsecunda part. §. 40. num. 1. & 2. latè probat potentius ius habere debere vxorem in prædicta accuſsatione, quàm habeant filij. D. Paz in praxi, dicta 5. part. 1. tomi, cap. 3. num. 14. vbi dicit expreſssè, quòd de morte mariti vxor poterit accuſsare, & in accuſsando, & remittendo delictum præferenda erit filiis, & reliquis conſsanguineis mariti. Plaça in epitome delictorum, dicto cap. 45. in principio: quo loco apertè loquitur in fauorem vxoris, aſsſserens ipſsam ad accuſsandum, & remittendum primo loco admittendam; & ſsecundo loco filios; & tertio demùm alios conſsanguineos: quod tenent etiam Maſsuerius in praxi, titul. de expenſsis, & intereſsſse, & damnis, fol. 101. colum. 2. verſsicul. item propter homicidium. Boerius deciſsione 233. num 3. parte 2. & pro hac opinione ſsequentia principaliter vrgent fundamenta.
Primo; nam licèt regulariter non admittatur ad accuſsandum mulier, per textum in l. 1. & in l. qui accu
10
*ſsare, ff. de accuſsationibus, & in l. de crimine, C. qui accuſsare non poſsſsunt, cap. prohibentur, 2. quæſst. 1. cap. de crimine, 15. quæſst. 3. l. 2. titul. 1. partita 7. & latiùs explicant, & reddunt rationem Antonius Gomez. tom. 3. de delictis, cap. 1. n. 31. Iulius Clarus lib. 5. §. final. quæſst. 14. num. 8. Tiberius Decianus tractat. criminal. lib. 3. cap. 7. ex num. 1. vſsque ad num. 8. Si tamen ſsuam vel ſsuorum
11
* iniuriam proſsequatur, ad accuſsandum admittitur, vt eſst textus in l. hi autem omnes, ff. de accuſsationibus, in l. 2. eod. titul. & in l. vxor, C. qui accuſsare non poſsſsunt, l. ſsi fœmina, C. ad Turpillanum, l. 2. tit. 1. partit. 7. Antonius Gomez. vbi ſsupr. num. 32. Iulius Clarus num. 8. & Decianus num. 9. idem Clarus quæſst. 58. num. 35. Padilla in dict. l. tranſsigere, num. 57. Plaça in epit. delictorum, c. 40. à princip. Boerius deciſs. 233. in princ. Et quamuis
12
* nullam habeamus legem id expreſssè dicentem, vt rectè aduertit Tiber. Decian. loco ſstatim referendo; Maritus etiam connumeratur inter ſsuos, vt vxor poſsſsit accuſsare de morte eius, vt ſscribit Bartolus in l. 2. ff. de accuſsationibus, num. 2. ex quo & aliis pluribus ita receptum teſstantur Boerius dicta deciſs. 233. Antonius Gomez. dicto num. 32. Padilla dicto num. 57. Tiberius Decianus lib. 3. dict. cap. 7. num. 10. Plaça dict. cap. 40. n. 2. & cap. 45. num. 1. & 2. Doctor Paz. dicta 5. part. 1. tom. cap. 3. num. 14. Vincentius de Franchis deciſs. 382. num. 1.
13
* par. 2. Et ſsic cùm poſsſsit accuſsare, in accuſsatione filiis præferenda videtur, quia vir & vxor vna caro reputantur, cap. gaudemus, de diuortiis. Geneſs. cap. 2. Erunt duo in carne vna, & Matthæi c. 10. notant Decius in l. 1. col. 1. C. vnde vir & vxor. Menoch. de arbitrariis, lib. 2. centuria 4. caſsu 379. n. 5. Ioannes Cephal. in conſs. 577. n. 18. lib. 4.
Secundò facit, quia cùm accuſsandi ius gradatim con
14
*cedi videatur ratione maioris amoris & doloris, argumento tex. in l. 2. §. vltimo, ff. ad. l. Iuli. de adulteriis, l. quamuis, C. eodem titul. & eorum, quæ ſscripſserunt Antonius Gomez. tom. 3. de delictis, cap. 1. num. 55. & c. 3. de homicidio, num. 61. Iulius Clarus lib. 5. §. fin. quæſst. 15. num. 6. Plaça de delictis, cap. 39. num. 4. & num. 15. & 17. Azeuedius in l. 2. tit. 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, num. 7. Tiberius Decian. tractat. criminal. lib. 3. cap. 32. num. 7. & ſsequentibus, & num. 22. Præferre debemus in accuſsando illum, quem ſscimus maiori dolore & amore indicium accuſsationis proſsecuturum: ſsed vxoris amor vincit omnem amorem, & dolor eius quoad mortem
15
* mariti, ſsuperat omnem dolorem, vt multis exemplis & authoritatibus curiosè oſstendit Plaça de delictis, c. 22. num. 30. vltra quem ex Valerio lib. 4. cap. de amore coniugali, & lib. 6. cap. 8. de fide vxoris, adnotauit etiam Guido de Guidonibus in conſs. 63. num. 14. inter conſsilia vltimarum voluntatum, vol. 1. ergo vxor filiis etiam, & omnibus aliis præferri debet: & ſsi quæ rationes excogitari poſsſsunt in fauorem ipſsorum filiorum, intelligi debent ex mente Authorum huius partis, vt procedant quoad hoc, vt filij hæredibus ſscriptis, & omnibus aliis conſsanguineis præferantur, vel cùm defunctus vxorem aut ſsponſsam de præſsenti non reliquit (quæ ex omnibus ſsuprà relatis paria ſsunt) non tamen vt vxori ipſsi præferri debeant, quæ ita eſst: cum marito coniuncta, vt idem corpus eadèmque caro iudicetur.
Tertiò & principaliter facit l. 14. titul. 8. partit. 7. vbi
16
* enumerantur perſsonæ, quæ poſsſsunt accuſsare, & ponitur ordo, qui ſseruari debet; & primò dicit illa lex, quòd mulier poteſst accuſsationem inſstituere de morte mariti, & maritus de morte mulieris. Secundò, quòd pater poteſst accuſsare de morte filij, & filius de morte patris, & frater de morte fratris: & tandem quòd conſsanguinei de conſsanguineorum morte poſsſsunt accuſsare. Vnde videtur deduci manifeſstè, ius accuſsandi competere primo loco vxori, ſsumpto argumento ab ordine literæ, quod in iure validum eſst; & inde ordinem ſscripturæ, contractus,
17
* teſstamenti, & alterius cuiuſslibet diſspoſsitionis obſseruandum eſsſse, ex illóque, & priori nominatione coniecturam prælationis, ſsiue potioris iuris deſsumi, ex l. cùm pater, §. à te peto, ff. de legatis 2. l. quoties, ff. de vſsufruct. cum aliis iuribus, quamplurimis exemplis comprobantes, & multa congerentes ad propoſsitum adnotarunt Doctores communiter in l. 2. §. prius, ff. de vulgari & pupil. ſsubſsti. Felinus in cap. cùm dilecta, num. 4. de reſscriptis. Alexander in conſs. 67. lib. 2. Decius in cap. auaritiæ, ex num. 2. vſsque ad num. 10. de præbendis. Octauianus deciſsione Pedemontana 141. num. 8. Cephalus in conſsil. 638. num. 29. lib. 5. Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretatione 2. ſsolutione 5. num. 18. folio mihi, 104. Mieres de Maioratu, in initio ſsecundæ partis, num. 34. Menoch. in conſs. 400. num. 10. lib. 4. Pariſsius in conſs. 12. num. 14. lib. 1. Burſsa|
p. 163
tus in conſs. 441. num. 23. lib. 4. Fabius Turretus in conſs. 4. num. 76. & nouiſsſsimè atque elegantiſsſsimè omnium Fuluius Pacianus tractat. de probationibus, lib. 2. c. 25. ex num. 44. vſsque ad num. 73. & coadiuuatur ex reſsolutis per Decium in conſs. 208. num. 2. verſsic. ſsed iſsta æquiparatio, Ruinum in conſs. 16. num. 6. & 7. lib. 1. vbi dicunt, fœminarum nominationem priorem denotare prioritatem etiam reſspectu maſsculorum quoruncumque.
Nihilominùs tamen, & ſsecundo loco conſstituo, con
18
*trariam ſsententiam & opinionem veriorem atque probabiliorem mihi videri, nempe quòd vxor non ſsit præferenda filiis in accuſsatione mortis patris; imò quòd filij debeant illi præferri, vel ſaltẽsaltem æquale ius habeant, ita vt ipſsi & vxor videantur eſsſse in primo gradu, debeántque ſsimul ad accuſsationem admitti, & inde & cõſequenterconsequenter quòd accuſsatio, ſsiue tranſsactio per vxorem
19
* facta, non excludat, nec perimat ius filiorum, nec è contra. Nam licèt verum ſsit, quòd pace, ſsiue tranſsactione facta ab his, quibus primo loco competit ius accu
20
*ſsandi, cæteris aliis præcluditur facultas accuſsandi, qui ratione coniunctionis accuſsare poſsſsent, vt ex aliis multis probarunt Boërius deciſs. 120. num. 7. Couar. reſsolutionum, lib. 2. cap. 10. num. 5. verſsic. Nonò idem canon, ibi: At ſsi crimen in iudicium. Antonius Gomez, tom. 3. dc delictis, cap. 3. de homicidio, num. 61. Padilla in l. tranſsigere, num. 52. C. de tranſsactionibus, D. Paz. in praxi, 5. part. 1. tom. cap. 3. num. 17. & 19. tamen cùm in vno, & eodem gradu ſsunt plures, quibus principaliter compe
21
*tit ius accuſsandi, omnes ſsimul admittendi ſsunt ad accuſsandum, & omnes ſsimul remittere debent, vt ſsit locus deciſsioni l. 22. titul. 1. partit. 7. ex Antonio Gomez, in dict. num. 61. & cap. 1. de delictis, n. 35. Iulio Claro lib. 5. . §. final. quæſst. 15. n. vltimo, Villalpando in dict. l. 22. partit. §. 25. Padilla, & Doctore Paz. vbi ſsuprà, probatúrque hæc ſsecunda pars in fauorem filiorum, ex ſsequentibus.
Primò, quia pater & filius cenſsentur vna & eadem perſsona, l. vltima C. de impuberum, & aliis, quam alio
22
* capite infrà hoc eodem libro, multorum allegatione exornabimus, eſstque & verè filius patris portio, in eóque
23
* eſst ſsubſstantia &caro patris, imò vnus eſst cum patre ipſso, vt dicit textus in cap. iam itaque, prima, q. 4. & vox pa
24
*tris, eſst rex filij, §. ei verò qui, Inſstitut. de inutilibus ſstipulationibus, atque iniuiria filio facta, & patri facta videtur, & è cõtracontra, l. ſsed & ſsi vnus, §. filiofamilias ff. de iniuriis,
25
* & congerit nonnulla ad propoſsitum Tiraquellus de primogenitura, quæſst. 40. num. 34. Menochius in conſs. 124. num. 100. & tribus ſseqq. lib. 2. & in conſs. 211. num. 64. & tribus ſsequentibus, lib. 2. Vnde probari poſsſset, præferrri filium vxori in accuſsactione & remiſsſsione mortis paren
26
*tis, quia maior coniunctio eſst inter patrem & filium, quàm inter maritum & vxorem: quoniam pater & filius ſsunt naturaliter coniuncti; vxor verò dicitur coniuncta per contractum Matrimonij cap. gaudemus, de diuortiis, c. debitum, de bigamis: & ſsic coniunctio mari
27
*ti & vxoris eſst accidentalis; patris verò & filij, naturalis: & quoties concurrunt cauſsa accidentalis, & naturalis, præferenda eſst naturalis accidentali, l. qui habebat, ff. de tutelis, cum aliis adductis per Gratum in conſsil. 9. num. 136. lib. 1. Menochius in conſs. 1. num. 17. lib. 1. coniunctióque vxoris non efficit illam conſsanguineam, nec
28
* propinquam mariti, vt coniunctio filij per textum in l. 1. C. vnde vir & vxor, vbi notat Alexander num. 3. verſsic. puto concludendum. Ioannes Cephal. in conſs. 53. n. 59. & 60. lib. 1. & in conſs. 470. num. 34. lib. 4. Thoma-Doccius in conſs. 194. num. 4. Ex quibus diluitur apertè primum, & ſsecundum fundamentum in fauorem vxoris adductum ſsuprà, maximè cùm illa præſsumptio amoris & doloris, non ita facilè, aut in damnum alterius induci poſsſsit, ſsecundùm Albericum in l. penultima, § final. num. 7. ff. nautæ, caupones. Guidonem de Guidonibus in conſs. 73. num. 12. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 1.
Secundò probatur ex textu in l. 3. iuncta l. 1. ff. de
29
* liberali cauſsa, in verſsicul. ſsi verò talis: vbi ad reuocandum partem de ſseruitute in libertatem, admittuntur filij primo loco, & poſstmodum conſsanguinei, & tandem & tertio loco mulieri; & reddit Iureconſsultus rationem: Quia non modica iniuria filij eſst, vt pater ſsit in ſseruitute. Et quãuisquamuis lex illa loquatur in morte ciuili, qualis eſst ſseruitus, de qua ibi tractatur; tamen morti naturali comparari ſsolet, vt ſscribunt Doctores communiter in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum, ff. de liberis & poſsthumis, per textum in l. Statius Florus, §. Cornelio Felici, ff. de iure fiſsci, quem alio capite infrà hoc eodem libro latiùs enucleabimus: eò maximè, quòd dictæ legis argumento, dixerunt Doctores, poſsſse vxorem de morte mariti accuſsare, vt colligi poteſst ex Boërio dict. deciſs. 233. & aliis relatis ſsuprà, in initio huius quæſstionis.
Tertiò, retentâ hac ſsententiâ, conſstituendum eſst, cõtrariamcontrariam opinionem minimè fundari poſsſse ex præcitata l. 14. tit. 8. partit. 7. ſsumendo argumentum ab ordine literæ, dum dicit: Que la muger pueda acuſsar la muerte del marido, y el marido de la muger, y el padre del hijo, y el hijo del padre. Quod euidentius apparebit, ſsi animaduerta
30
*mus prius, argumentum ab ordine literæ, ſsiue ſscripturæ, aut prioris nominationis, non eſsſse indiſstinctè verum, aut indiſstinctè prælationem non inducere; id potiùs infinitas recipere limitationes & declarationes, vt conſstat ex his, quæ plena manu ſscripſserunt Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. interpretatione 3. dubitat. 1. ſsolutione 3. ex num. 12. cum multis ſseqq. fol. mihi. 239. Menoch. in conſs. 86. n. 23. & n. 72. & 73. lib. 1. & in cõſcons. 400. n. 10. lib. 4. Cephalus in conſs. 379. num. 14. lib. 3. & in conſs. 473. ex num. 15. lib. 4. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, artic. 7. num. 69. & 70. & articul. 8. ex num. 17. Fuluius Pacianus tract. de probationibus, lib. 2. cap. 25. ex num. 73. vſsque ad num. 84. vbi ex multorum ſsententia rectè oſstendit, reſspectu prælationis arguendæ, argumentum ab ordine literæ non poſsſse fieri efficax, nec ex illo validam conſsequentiam deduci: cùm in ordine ſscripturæ ſsæpiſsſsimè digniores vltimo loco nominentur, vt multis exemplis oſstendit ibidem. Inter alias tamen declarationes illa mirè conuenit Diſsputationi noſstræ, tunc demum ordinem
31
* literæ, ſsiue ſscripturæ attendi, cum ipſse conformis eſst iuris rationi, aliàs ſsecus, vt ex Baldo in l. veluti, num. 7. ff. de iuſstitia & iure, obſseruauit Menochius dict. conſs. 86. num. 23. lib. 1. At ordo dictæ legis Regiæ, nec iuris deciſsioni, nec rationi conformis eſst, vt ex præcedentibus conſstat apertè, & ſsic attendi non debet. Nec etiam vbi
32
* apparet, quomodo ius diſsponat, vel diſsponere debuerit in aliquo caſsu, vt ex aliis probauit Simon de Prætis vbi ſsuprà, num. 18.
Nec vrget in contrarium dict. l. 34. tit. 8. partit. 7. vbi prior nominatio vxoris non fuit facta ad ordinem prælationis inducendum: ſsed potiùs ex quadam enuntiati
33
*ua perſsonarum demonſstratione; ideò de ordine ſscripturæ conſsideratio habenda non eſst, ſsecundùm Felinum in cap. cùm dilecta, columna 5. in 2. & 4. declaratione, de
34
* reſscriptis, & lex illa dumtaxat intendit diluere, ſsiue declarare dubium, quod non erat clarè de iure communi deciſsum: Vtrùm fcilicet ad accuſsandam mortem mariti vxor admittenda eſsſset, nèc-ne, vt apertè ſsentit Gregorius Lopez ibi. verb. de muerte de ſsu marido. Et ratio dubitandi procedebat ex eo, quòd mulier non admittebatur ad accuſsandum, niſsi proſsequendo ſsuam, vel ſsuorum iniuriam, vt dicebamus ſsuprà, & in tantum hoc erat verum, quod non admittebatur ad accuſsandum de iniuria mariti, quia non erat conſsanguinea, nec affinis illius, ſsed caput affinitatis, §. patitur, Inſstitut. de iniuriis. Et ſsic videbatur, quòd nec admitti deberet ad agendum ſsiue accuſsandum de morte mariti, vtpote cùm non eſsſset conſsanguinea, nec propinqua illius, & ſsic non proſsequeretur ſsuam, nec ſsuorum iniuriam. In contrarium tamen ex eo videbatur, quòd vxor admittenda eſsſset, quòd eſsſset ipſsa ſsocia indiuidua mariti, & vna & eadem caro reputaretur cum illo, & propter amorem maximum, dolorem etiam, & præiudicium, quod ex |
p. 164
morte mariti ſsequebatur illi; vnde in hoc conflictu rationum, quæ pro vna, & altera parte militabant, nõnullinonnulli crediderunt, non poſsſse vxorem de morte mariti accuſsare, provt tenuerunt Petrus Cinus, Albericus, & alij, in l. de crimine, & in l. Senatuſsconſsulto, C. qui accuſsare non poſsſsunt, & in l. quod ſsi viro, ff. de iniuriis. Alij verò æquiorem partem ſsequuti, in fauorem vxoris reſspondebant, hoc eſst, Odofredus in l. ſsororem, C. de his quibus vt indignis. quem ſsequuta eſst maior pars Antiquorum, Iacobus de Arenis, Fulgoſsius, Salicetus, & alij multi, quorum meminit Vincentius de Franchis deciſs. 382. in principio, & num. 7. par. 2. vbi teſstatur communem eſsſse opinionem Odofredi contra Petrum Cinum, per textum, & rationem eius in dict. l. 3. ff. de liberali cauſsa, extendendo illam, de ſseruitute, quæ eſst mors ciuilis, ad mortem naturalem, & quia hæc extenſsio ſseruitutis ad mortem naturalem diſsplicuit Cino, Iacobo de Rauenis, & Alberico, vt declararetur, & tolleretur contrarietas eorum, condita fuit dict. l. 14. tit. 8. partita 7. quæ, approbando magis communem opinionem, ſstatuit, vxorem admittendam fore ad accuſsandum mortem mariti: Como el padre la del hijo, y el hijo la del padre, y deſspues dellos el hermano del hermano, e de ſsi qualquier de los otros parientes. Non tamen cum prælatione ad filios (id quod ex Baldi doctrina in l. de crimine, in principio, C. qui ac
35
*cuſsare non poſsſsunt, confirmari poterit (is enim eleganter docuit ibi, quòd lex, quæ vxorem admittit ad accuſsandam mortem mariti, exorbitans eſst, atque ex priuilegio ſspeciali conceſsſsa; ideò extendi non debet, vt filiis præferatur, ne inconuenientia multiplicemus, conſstituendo primò in vxore duas ſspecialitates, contra regulãregulam textus in l. 1. C. de dotis promiſsſsione: ex qua paſsſsim & communiter adnotare ſsolent Doctores; Specialia duo circa
36
* idem concurrere non poſsſse, & multis comprobant Felinus in cap. cum M. num. 10. de conſstitutionibus. Iaſson in l. ſsi is qui pro tempore, num. 399. ff. de vſsucapionibus. Euerhardus loco 98. Tiraquellus in tract. de conſstit, limitatione 5. Gratus in conſs. 53. num. 8. lib. 2. Barboſsa in l. 1. 3. par. num. 45. verſsic. ſsed aduersùs hunc, & tribus numeris ſsequentibus, ff. ſsoluto matrimon. Decianus in conſs. 74. num. 51. lib. 3. Burſsat, in conſs. 271. num. 25. lib. 3. Zanchus in l. hæredes mei, §. cùm ita, in 6. par. num. 101. ff. ad Trebellianum. Hyppol. Riminal. in conſs. 428. num. 20. lib. 4. extendendo ſsecundò legem illam extra caſsum, in quo loquitur, & qui fortaſsſsis non fuit de mente legiſslatoris, quod nequaquam licet, ex reſsolutis per Cephalum in conſs. 615. num. 92. lib. 5. Tiberium Decianum in conſs. 32. n. 48. lib. 2. Vincentium de Franchis deciſs. 382.
37
* ex num. 2. par. 2. qui ſsuperiorem reſsolutionem confirmat apertè, & in quæſstione de facto occurrenti in Senatu dicit dubitatum fuiſsſse, vtrùm filij defuncti, præferendi eſsſsent vxori, ſsi ad accuſsandum concurrant, & latè diſsputans, multáque ad propoſsitum congerens, tandem exiſstimat, filios eſsſse præferendos vxori, tanquam maius ius habentes, & vxorem tunc demum admittendam eſsſse, quando non exſstarent filij, vel eſsſsent negligentes in accuſsando, & teſstatur in fauorem filiorum pronunciatum fuiſsſse, dum eſsſset appellatum ad Sacrum Conſsilium eadem deciſsione, num. 11. in fin. vt ſsic videas præfatam opinionem, quam defendimus, Authorum authoritate non ſsolùm deſstitutam non eſsſse, ſsed etiam adeò probatam, vt ſsimpliciter, & indiſstinctè vxorem excluſserint, & accuſsandi ius filiis omninò tribuendum crediderint; vxorem tamen, & filios ad accuſsandum, & remittendum, æquale ius habere, non obſscurè ſsentire videtur Ludouicus Carreirus pract. crimin. §. 29. num. 36. & de his hactenùs.
Loading...