Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT LVII.

CAPVT LVII.

Vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsaria eſst, vtrùm teneatur ante omnia impendere & poſsteà repetere à proprietario, an verò à principio, antequam impendat, poſsſsit compellere proprietarium, vt ſsibi pecuniam erogandam præſstet, vel quod ipſse pro refectione rei impendat? Deinde, ſsi fructuarius velit immodicè impendere, an neceſsſse habeat, vt magnam impenſsam repetere poſsſsit, denunciare domino, antequãantequam expendat: vbi Bartoli, Caſstrenſsis, atque aliorum Antiquorum, Recentiorum etiam traditiones in hac materia dilucidè, & meliùs quàm hactenùs enucleantur. Demùm de omni impenſsa, atque melioratione ab vſsufructuario facta, breuis & diſstincta reſsolutio traditur: & vide ſsuprà c. 33. ex n. 7. vſsque ad 13.

SVMMARIVM.

  • 1 Vſsufructuarius pro refectione rei, ſsi quid vltra modicam expenſsam impendit, ſsiue magnam impenſsam facit, repetit à proprietario.
  • 2 Vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsaria eſst, vtrùm teneatur ante omnia impendere, & poſsteà repetere à proprietario; an verò à principio, antequam impendat, poſsſsit compellere proprietarium, vt ſsibi pecuniam erogandam præſstet, vel quòd ipſse impendat.
  • 3 Bartoli ſsententia in propoſsito dubio relata.
  • 4 Baldi, Saliceti, Castrenſsis, atque aliorum ſsententia, quæ etiam fuit Bartoli variantis in hac materia, probata; vt fructuarius à principio compellere poſsſsit fructuarium ad magnam impenſsam, nec teneatur impendere, & poſsteà repetere.
  • 5 L. hactenus, 8. ff. de vſsufruct. explicata.
  • 6 Proprietarium teneri facere magnam impenſsam, quæ ad refectionem rei pertineat, aliàs priuandum proprietate, & ad intereſsſse teneri.
  • 7 Vſsufructuarius iure vſsusfructûs priuatur, atque ad intereſsſse tenetur, ſsi nolit reficere, quando ad eum ſspectat onus refectionis.
  • 8 Sententia Gloſsſsæ finalis in l. eum ad quem, C. de vſsufructu, probatur.
  • 9 D. Spino, nouè, & meritò in hac materia notatus.
  • 10 Borgninum Caualcanum nimis confusè in propoſsito ſse habuiſsſse, nec aliquid certum reſsoluiſsſse.
  • 11 Vſsufructuarius ſsi velit immodicè expendere pro refectione rei, an neceſsſse habeat, vt repetat magnam impenſsam, antequãantequam expendat, denuntiare domino, dato quòd expenſsa neceſsſsaria fuerit, vbi Caſstrenſsis ſsententia refertur, & meliùs quàm hactenus declaratur.
  • 12 Bartoli ſsententia in propoſsito dubio recepta, & elegantius quàm hactenus comprobata.
  • 13 Vſsufructuarius omnium bonorum, ſsi aliquid pro hæreditate ſsoluit, etiam non certiorato hærede, tanquam procurator, ſseu negotiorum geſstor hæredis repetit.
  • 14 Dummodò talis ſsolutio vtilis ſsit hæreditati ipſsi.
  • 15 Poſsſseſsſsor bonæ fidei regulariter deducit expenſsas neceſsſsarias in re aliena factas.
  • 16 Vſsufructuarium circa expenſsas neceſsſsarias repetendas, bonæ fidei poſsſseſsſsorem eſsſse, & ſsuprà num. 14. ad finem.
  • 17 Vſsufructuarius pro expenſsis retinere poteſst rem, & eam non relaxare, donec ſsit ſsatisfactus.
  • 18 Vſsufructuarius, vtrùm neceſsſsarias, vtiles, & voluptuarias expenſsas, atque melioramenta repetat? & num. ſsequent. & vide ſsuprà, cap. 33. ex num. 7. vſsque ad 13.
  • 19 Impenſsarum, quæ fiunt circa rem, quædam ſsunt neceſsſsariæ, quædam vtiles, & quædam voluptuariæ.
  • 20 Vſsufructuarius, qualiter vtiles, aut voluptuarias expenſsas recuperare poſsſsit?
  • 21 Circa ea quæ numero præcedenti reſsoluta ſsunt, prælegenda omninò tradita ſsuprà, cap. 33. ex num. 7. vſsque ad num. 13. ne facilè nos decipiant, quæ circa expenſsas, & melioramenta, nimis generaliter, atque abſsolutè in vſsufructuario conſstituunt Doctores.
  • 22 Marci Antonij Peregrini reſsolutione nouiter probatâ per Authorem in hac materia, confirmari nonnulla, quæ vltra alios Scribentes adnotata fuêre ſsuprà, cap. 33. num. 12.
  • 23 De impenſsis, & melior amentis in re aliena factis à bonæ, vel malæ fide poſsſseſsſsore, colono, inquilino, vſsufructuario, emphyteuta, & alio quocunque poſsſseſsſsore, ſseu detentatore, nonnullos trataſsſse latiſsſsimè, quorum hoc num. mentio fit.
  • 24 Vſsufructuarius, necnon etiam maritus, emphyteuta, ac alius quicunque, qui ratione alicuius tituli apti ad acquiſsitionem fructuum, recipit fructus, quantuncunque titulus reuocabilis ſsit, non tenetur fructus cum meliorationibus compenſsare: quod latiùs exornatur, atque declaratur remiſsſsiuè.
PRo abſsoluta atque diſstincta huius Capitis explica
1
*tione, in primis conſstituere neceſsſsarium erit apud Doctores omnes hoc vnum certum eſsſse, quòd vſsufructuarius, licèt teneatur curam, & diligentiam adhibere circa res fructuarias; tamen pro refectione rei ad modicam dumtaxat expenſsam obligatus eſst, non ad magnam, vt c. præcedenti ſsæpe repetitum eſst. Inde eſst, quòd ſsi quid vltra modicam impenſsam impendit vſsufructuarius ipſse, vel magnam impenſsam facit, repetit à proprietario, in quo nullum dubiũdubium eſst. Sic enim probatur in d.l. eum ad quem, C. de vſsufructu: vbi ſsic intelligunt communiter omnes, & ſsæpe Bartol. ibidem, & in l. cotem, §. qui maximos, num. 15. ff. de publicanis & vectiga|
p. 213
libus, & in l. Neſsennius, num. 7. ff. de negotiis geſstis. & in l. hactenus, circa fin ff. de vſsufruct. Baldus, & Salicetus n. 3. Caſstrenſsis in fin. & Sichardus numer. 4. & 5. & n. 7. in d.l. eum ad quem. Cumanus in l. ſsi proprietarius ff. de vſsufructu accreſscendo. Aretinus in conſs. 110. in princ. Pinellas 2. p.l. 1. C. de bonis maternis, numer. 72. verſsic. tandem. Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorat, cap. 11. num. 26. Redoanus tract. de rebus Eccleſs. non alienand. quæſst. 72. cap. 10. num. 3. fol. 355. Caballinus milleloquio 13. num. 1. Petrus Surdus, qui dicit, quòd in hoc omnes conueniunt, tract. de alimentis, tit. 6. quæſst. 3. num 73. in fin. & num. 74. fol. 196. & in conſs. 155. num. 9. & num. 17. & 18. lib. 2.
Secundò conſstituendum eſst, Dubium, ſsiue conten
2
*tionem Doctorum in eo maximè conſsiſstere, vtrùm vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsiaria eſst, teneatur ante omnia impendere, & poſsteà repetere à proprietario; an verò à principio, antequam impendat, poſsſsit compellere proprietarium, vt ſsibi pecuniam erogandam præſstet, vel quòd ipſse impendat? In quo dubio, ſsi Doctores omnes in propoſsito Scribentes prælegeris, Bartolum in nonnullis locis variantem, & ab aliis non rectè citatum inuenies, Salicetum etiam, & Paulum in allegatione Bartoli contrarios videbis, alios denique minùs bene Antiquorum ſsenſsum, ſsiue mentem percipientes: re tamen vera Bartolus in d.l. eum ad quem, C.
3
* de vſsufructu, quem in hunc ſsenſsum accipit Ioannes Sichardus ibi. num. 4. in fin. & num. 5. & 7. idem Bartolus in l. damni, §. ei cuius, n. 3. ff. de damno infect, fructuarium obligat ad magnam impenſsam, eámque poſstmodùm à proprietario repetendam dicit: & probarunt Bertrandus in conſs. 40. num. 15. lib. 2. Practicus Papienſs. in forma libelli, ad dotem, verb, dedit, num. 6. Inde infert Bartolus, magnam impenſsam repetendam à fructuario actione in factum, qua: actio eſst generalis, & competit quandocunque non habemus expreſsſsum nomen actionis, vel repetet per actio nem vtilem mandati, non autem per actionem negotiorum geſstorum. Et monetur ratione aut doctrina ſsuperiori, quòd cùm fructuarius etiam magnam impenſsam de neceſsſsitate faciat, repetiturus poſstmodùm eam, non poteſst repetere per actionem negotiorum geſstorum, per text. in l. hæredes, §. idem eſst, & §. ſsi vnus, ff. famil. erciſscund.
Baldus verò in d.l. eum ad quem, C. de vſsufructu, quem
4
* ſsequuntur Salicetus, & Caſstrenſsis ibidem, in contraria ſsententia fuit, quam etiam tenuit Bartolus ſsibi contrarius in d.l. cotem, §. qui maximos, num. 15. ff. de publicanis & vectigalibus. Imò quòd vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsaria eſst, non teneatur à principio impendere, & poſsteà repetere, ſsed antequàm impendat, poſsſsit petere pecuniam pro futura impenſsa à proprietario, vel eundem adſstringere ad impenſsam ſsua manu faciendam, ſsi fructuario pecuniam dare noluerit. Et hæc opinio, quæ verior eſst, & communior, ſsummam æquitatem continet, quia, vt inquit Pinellus referendus ſstatim, non eſsſset fructuario benè conſsultum, ſsi arctaretur ad magnam impenſsam eo prætextu, quòd eam repetere poſsſset. Nec contrarium probatur in d.l. eum ad quem, quoniam ibi datur fructuario ius repetendi magnam impenſsam, quam voluntariè fecit, non autem quod eam facere teneatur: quam opinionem cum Azone, Imola, & aliis rectè defendit Pinel, d. 2. p.l. 1. C. de bonis maternis, verſsic. vides Salicetum, fol. 127. Ioannes Garſsia d. cap. 11. num. 26. & 27. Caballinus milleloquio 1. numer. 13. & in eſsſsectu probauit Redoanus de rebus Eccleſs. non alienand, d. quæſst. 72. cap. 10. num. 4. fol. 355. & poſst longam diſsputationem, Bartoli, atque aliorum ſsententiis relatis, hanc opinionem veriorem exiſstimat Petrus Surdus in conſs. 155. num. 17. & 18. lib. 2. atque nouiſsſsimè ſsequutus eſst Petr. Ricciard. ad §. finitur, Inſstit. de vſsufruct. n. 37. Tenetur ergo proprietarius numerare pecuniãpecuniam erogandam vſsufructuario, ſsi nolit ipſse per ſse facere, & expendere, vt dicit Pinellus vbi ſsuprà, in verſsic. non tamen intelligas, & ex aliis probauit Surdus d. num. 18.
Ex his infertur primó interpretatio ad textum in d.l.
5
* hactenus, 8. ff. de vſsufructu, quæ dicit dominum, ſscilicet proprietarium, non debere reficere; nam debet intelligi, vt non cogatur quoad onus perſsonale, & quoad paruas expenſsas, quae pertinent ad fructuarium, vt explicauit Pinellus vbi ſsuprà, d. num. 72. in princ. non tamen quoad expenſsas magnas, aliàs ſsua proprietate priuabitur, l. quamuis, l. ſsi proprietarius, ff. de damno infecto. Ex
6
* quibus teneri proprietarium magnam impenſsam facere, quæ ad refectionem rei pertineat, aliàs proprietate priuandum docuit expreſsſsim Bartol. in. d.l. cotem, §. qui maximos, num. 14. & 16. ſsequuntur Ricciardus in d. §. finitur, num. 37. Sichardus in d.l. eum ad quem, num. 8. Surdus in d. conſs. 155. num. 18. in princ. lib. 2. vbi dicit, quòd fi proprietarius recuſset eas impenſsas facere, & pecuniam neceſsſsariam ad rei refectione tradere, non ſsolùm proprietate priuatur, ſsed etiam tenetur ſsoluere intereſsſse. Sicut è contrà, vſsufructuarius iure vſsusfructûs priuatur,
7
* atque ad intereſsſse tenetur, ſsi nolit reficere, quando ad eum ſspectat onus refectionis, vt tradit Ruinus in conſs. 206. num. 31. vol. 2. Surdus d. conſs. 155. num. 9. lib. 2.
Secundò infertur, rectè dixiſsſse Gloſsſsam final, in d.l.
8
* eum ad quem, C. de vſsufruct. Vſsufructuarium, magnas impenſsas factas repetitarum â proprietario, actione negotiorum geſstorum, nam cùm vſsufructuarius non teneatur ad magnam impenſsam, ſsed voluntariè faciat eam, vtiliter tamen proprietarij negotium gerendo, competere debet eidem negotiorum geſstorum actio. vt cum Baldo probauit Caſstrenfis in eadem l. in fin. & Sichardus num. 7. Pariſsius in conſs. 94. ſsub num. 21. lib. 2. Cephalus in conſs. 762. num. 23. & 24. lib. 5.
Tertiò infertur, ſsilentio prætermitti non paſsſse, D.
9
* Spino in ſspeculo, gloſs. 13. de legato vſsusfructus, numer. 81. Superioribus Authoribus non citatis, nec prælectis, ſsolòque Pinello relato (qui tamen conſstanter aderit contrarium, vt vidimus) minùs benè dixiſsſsè, veriorem ſsententiam eſsſse contra Communem ſsuprà relatam, quòd vſsufructuarius pro refectione rei, teneatur etiam magnam impenſsam facere, repetiturus eam: ſsiquidem contrarium verius eſsſse, ex ſsuperioribus conſstet apertè. Item ex eo, quòd vſsufructuarius ſsolùm habet curam, cuſstodiam, & ſsolicitudinem rei, & eſst quaſsi procurator in rem domini, in qua eſst vſsusfructus, vt ſsæpe repetitum eſst, ſsed procurator licèt mandatum habeat de faciendo aliquo opere, tamen illud non tenetur ſsuis ſsumptibus facere, etiamſsi pauló poſst poſsſsit recuperare à domino, ſsed à principio agere poteſst, vt pecunia ſsibi detur ad opus faciendum, l. ſsi verò non remunerandi, §. fin. cum l. ſseq. ff. mandati. Sic quoque vſsufructuarius tanquam procurator in rem ſsuam, non poſsſset rei magnos ſsumptus facere; tantum enim tenetur curam, & diligentiam adhibere, ideſst debet date operam, vt res ſsit ſsarta & tecta, per text, in d.l. eum ad quem, vbi eleganter explicat Ioannes Sichardus num. 8.
Quartò, & vltimò infertur, nimis confusè id propo
10
*ſsito ſse habuiſsſse, Doctorum doctrinas ſsubobſscurè inuoluiſsſse, nec certum quid reſsoluiſsſse Borgninum Caualcanum de vſsufruct. mulieri relicto. n. 161. fol. 354. & 355. vt ex dictis ibidem colliges apertè.
Tertiò & principaliter conſstituendum eſst, Dubium
11
* eſsſse non ſsatis apertè deciſsum per Scribentes, an vſsufructuarius, qui, vt ſsuprà vidimus, pro refectione rei non tenetur magnam impenſsam facere, ſsi velit immodicè expendere, vt magnam impenſsam repetere poſsſsit, neceſsſse habeat, antequàm expendat denuntiare domino, dato quòd expenſsa neceſsſsaria ſsit? Et Caſstrenſsis in d.l. eum ad quem, num. 2. verſsic. poteſst dici, exiſstimat, quòd vſsufructuarius, quando imminet neceſsſsitas, ne res deterioretur, quamuis non teneatur magnam impenſsam ſsuo ſsumptu facere, debet tamen denuntiare proprietario, quòd eam faciat, aliàs imputaretur ſsibi culpa, ſsi proprietarius ignorabat; & ſsequitur Arias Pinellus 2. p.l. 1. C. de bonis maternis, num. 72. in fin. verſsic. pulchrè autem annotauit, fol. 127. nec aliter explicat: Idcircò huiuſsmo|
p. 214
di Caſstrenſsis verba diuerſsimodè accipi ſsolent; nonnulli enim ſsic intelligunt, quòd ſsi fructuarius, cùm immodicè, neceſsſsariò tamen, expendere vult, non denuntiauerit proprietario, videatur conſstitutus in negligentia, aut in culpa, ac per conſsequens repetere non poſsſsit magnam impenſsam à ſse factam. Alij verò aliter accipiunt, vt conſstat ex his, quæ ſscribit Ioannes Garſsia dict. cap. 11. num. 28. vbi poſst Bartol. in d.l. cotem, §. qui maximos, num. 17. ff. de publicanis & vectigalibus, ſẽcurèsecurè firmat, quòd vſsufructuarius, qui reficiendo, immodicè expendere vult, non neceſsſse habet, vt poſsſsit repetere magnam impenſsam, denunciare domino antequàm expendat, ſsi expenſsa neceſsſsaria ſsit, & ſsi commiſsſsa etiam denunciatione, conſsumpti repetitionem concedit vſsufructuario: & in idem citat Pinellum, qui tamen non ſsic expreſssè dicit, ſsed Caſstrenſsis verba refert dumtaxat: forſsan tamen eiuſsdem ſsententiæ fuit; retulit enim Bartolum vbi ſsuprà: imò Paulus ipſse, ſsi attentè prælegatur, non denegat in propoſsita ſspecie repetitionem vſsufructuario, nec de repetitione aliquid dicit, ſsed tantùm, quod vſsufructuarius, qui iuxta reſsolutionem in verſsic. precedenti traditam, per eundem, contra Bartolum, non tenetur magnam impenſsam facere de ſsua burſsa; teneatur tamen, quando imminet neceſsſsitas, ne res deterioretur, denunciare proprietario, quòd impẽdatimpendat, aliàs imputaretur ſsibi culpa, ſsi proprietarius ignorabat; vt ſsit ſsenſsus, quòd vſsufructuarius, quando non vult magnam impenſsam facere, ad quam de iure non tenetur, debet ad minus denunciare domino de neceſsſsitate rei, ne res deterioretur: quòd ſsi non denunciauerit, imputabitur ſsibi culpa, & tenebitur de damno deteriorationis, provt in aliis terminis reſsoluit Ioannes Garſsia dict. cap. 11. num. 29. & 30. Cæterùm, quando ipſse facit magnam impenſsam, non ſsolùm non poteſst ei culpa aliqua imputari; imò ſummãsummam diligentiam adhibet, negotium domini, id eſst, proprietarij vtiliter gerit, & repetitionem iure ipſso habet. hunc autem fuiſsſse Caſstrenſsis ſsenſsum, hanc eius intentionem, vnuſsquiſsque coacta ratione fatebitur, qui verba & mentem eiuſsdem inquirere voluerit, eo maximè quòd in fine eiuſsdem l. ſsuper Gloſsſsa, verbo, actione, pro expenſsa magna facta concedit vſsufructuario repetitionẽrepetitionem, & actionem negotiorum geſtorũgestorum; & tamen loquitur in terminis Gloſsſsæ, quando ignorante, & non certiorato proprietario, impenſsa magna facta fuit. Quod vel ex eo colligitur, nam allegat textum in confirmationem ſsuæ doctrinæ, in l. item quæritur, 14. § exercitu, ff. locati: vbi loquitur Iureconſsultus de conductore, qui exercitu veniente migrauit, & domino non denunciauit; quo caſsu dicitur, quòd ad damnum illatum ex locato tenetur, conſsideratur enim culpa in non denunciando, quia ille migrauit; ſsecus tamen, ſsi non migraſsſset, ſsed reſsiſstere curaſsſset, quãuisquamuis non potuiſsſset, quia tunc non teneretur, etiamſsi non denunciaſsſset, vt eſst de mente Gloſsſsæ ibi, verbo, non denunciauit, vt ſsic Caſstrenſsis expendens illum textum voluerit, denunciationem neceſsſsariam eſsſse ex parte fructuarij, ſsi periculum deteriorationis eſsſse poteſst, quoties ex parte eius nullum factum datur, hoc eſst magna impenſsa non fit, aliàs ſsecus, argumento d. §. exercitu: quod idem, nec aliud in effectu voluit etiam Pinellus vbi ſsuprà, maximè cùm in verſs. præcedenti, ibi: Vides Salicetum, ſsæpe ſsupponat, quòd vſsufructuarius, ſsi magnam impenſsam fecerit ad quam non tenetur, indiſstinctè repetit eam. Modernus etiam, qui in conſsuetud. Pariſsien. tit. 1. gloſs. 8. num. 58. ſsic ſscribit, nec ad eum hucuſsque aliquis in terminis huius quæſstionis aduertit: Hinc etiam in hoc vltimo caſsu, ſsi fructuarius non denunciauerit, cùm potuerit, proprietario probabiliter ignoranti periculum ruinæ vel inundationis, aut aliud neceſsſsariò fiendum impenſsa proprietariij, & damnum ſsecutum fuerit, tenebitur ipſsi proprietario ad intereſsſse, argumento l. ſsi fideiuſsſsor, ff. mandati. Eſst enim velut procurator proprietarij, & tenetur ei ad omnem curam & cuſstodiam, quam non præſstat, ſsi ſsaltem denunciare huiuſsmodi periculum neglexerit, l. item quæritur, §. exercitu, ff. locati: ita decidit Paulus in l. eum ad quem, C. de vſsufructu. Pondera verba illa, ſsi ſsaltem, quæ poſsita ſsunt in deſsectum non faciendi magnam impenſsam; quo caſsu denunciare ſsaltem neceſsſse eſst: cùm verò magna impenſsa fit, denunciatio aliqua non requiritur. Vnum ergo aut alterum efficere debet vſsufructuarius, provt apertè ſsentit Caballinus milleloquio 1. n. 13. dicens, quòd vbi res fructuaria magnâ & neceſsſsariâ indigeat impensâ, ſsi nec eam repetiturus fecerit fructuarius, nec domino denunciauerit rei periculum, tenebitur ad hoc.
His pro explicatione Caſstrenſsis præmiſsſsis, quæ noua
12
* ſsunt, nec per aliquem ſsic reſsoluta, prædicta interpretatio, vel ſsententia, quam defendimus, non eſst Authorum authoritate deſstituta. Bartolus enim in d.l. cotem, §. qui maximos n. 17. ff. de publican. & vectiga, expreſsſsim docuit, quòd vſsufructuarius, vt repetat magnam impenſsam neceſsſsariam, quam fecit in re fluctuaria, non habet neceſsſse domino denunciare, ſsi modò neceſsſsariò impendat; & ſsequuntur Ioannes Garſsia dict. Cap. 11. n. 28. D. Spino in ſspeculo, gloſs 13. de legato vſsusfructus, n. 81. fol. 328. & eiuſsdem ſsententiæ: fuiſsſse videntur Albericus in l. ſsed & ſsi quid inædificauerit, num 2. ff. de vſsufructu. Grammaticus in conſs. ciuili 133. n. 3. in fine, & n. 4. Antonius Gomez in l. 46. Tauri, num. 13. in fine, verſs. Confirmatur etiam, quia vſsufructuarius. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 363. num. 6. lib. 2. & denique nonnulli alij relati ſsuprà, num. 1. qui enunciationem nullam requirunt, ſsed repetendi impenſsas magnas ius indiſstinctè concedunt vſsufructuario. Pro quibus, vltra ſsuperiora, fortiter vrget: quòd vſsufructuarius, vt diximus, cenſsetur eſsſse procurator in rem ſsuam, & videtur habere mãdatummandatum à proprietario circa ea, quæ concernunt rem ipſsam, in qua eſst vſsusfructus, l. 1. §. finali, ff. de noui operis nunciatione, vbi Bartolus, Alexander, & omnes Scribentes communiter, Corneus in conſs. 187. num. 11. vol. 2. Decius in conſs. 418. num. 7. & 9. Achilles Pedrocha in conſs. 7. num. 178. Vnde poteſst facere omnia, quæ tendunt ad cuſstodiam, & conſseruationem rei, & conſsequenter impendere immodicè, cùm impenſsa magna neceſsſsaria eſst ad rei conſseruationem; atque repetere ſsic cõſumptumconsumptum: Menochius in conſs. 96. num. 29. & 30. lib. 1. Nam & negotiorum geſstores, qui nullum mandatum habent, detrahere poſsſsunt omnes, & quaſscunque meliorationes, vel impenſsas repetere, vt cum multis, ex Communi probatuit Menochius de recuperanda poſsſseſsſsione, remedio 15. num. 566. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina, 58. num. 10. Ergo multò magis repetere poterit vſsufructuarius, qui procurator cenſsetur, & habere mandatum ad expendendum, ſsi neceſsſsitas rei requirat:
13
* Quod probatur etiam authoritate Cornei in conſs. 195. lib. 4. Vbi ad propoſsitum firmat, quòd vſsufructuarius omnium bonorum, ſsi aliquid pro hæreditate ſsoluit, etiãetiam non certiorato hærede, tanquam procurator, ſseu negotiorum geſstor proprietarij, repetet; & ſsequitur Ioannes
14
* Cephalus in conſs. 662. num. 23. & 24. lib. 5. dicens, prædictam doctrinam ſsine dubio procedere, dummodò talis ſsolutio vtilis ſsit hæreditati ipſsi, argumento, text, in l. 2. & in l. quæ vtiliter. in princ. ff. de negotiis geſstis, & eorum, quæ ſscribit Bartolus in l. ſsed an vltro, §. 1. ff. eodem titul & in ſsimili idem tenet Pariſsius in conſs. 64. ſsub num. 21. lib. 2. quem refert, & ſsequitur Ioannes Botta in conſs. 6. num. 2. vbi generaliter conſstituunt poſsſse fructuarium, de ſsuo ſsolutum ab hærede repetere, vt illa, quæ vtiliter geſsſsiſsſset, vel etiam negotium vtile pertinens ipſsi hæredi: & firmat Burſsatus in conſs. 123. num. 14. lib. 1. Tandem & vltimò, quando prædictorum Patrum deciſsiones, & rationes deficerent, negari non poſsſset, ſsuperiorem doctrinam veram eſsſse concludenti ratione: Quòd vſsufructuarius, qui diſspoſsitione, & voluntate teſstatoris, & ſscientia, patientiáque hæredis rem poſsſsider, in qua vſsusfructus conſsiſstit, bonæ fidei poſsſseſsſsor iudicatur, & conſsequenter deducere, aut repetere debet neceſsſsariam impenſsam factam etiam inſscio, ſsiue ignorante proprietario, quia poſsſseſsſsor bonæ: fidei ſsemper expenſsa,
15
* neceſsſsarias in re aliena factas deducit, l. Paul, in fi. ff. de |
p. 215
doli exceptione, l. ſsi in area, ff. de condictione indebiti, l. adeò, §. certæ, ff. de acquirendo rerum dominia. l. 44. titul. 28. partita 3. & latiùs declarant Antonius Gomez. in l. 46. Tauri, in princ. Boërius deciſsione 44. num. 7. Ruinus in conſs. 157. num. 21. lib. 1. Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorationibus cap. 1. num. 24. Barboſsa in l. diuortio, §. finali, num. 66. & 67. ff. ſsoluto matrimonio: & vltra relatos ab eo, Maſscardus de probationibus, tomo 2. concluſs. 104. num. 8. Vincentius Carocius de locato & conducto, titul. de expenſsis, in principio, fol. 111. & quæſst. 2. num. 4. fol. 214. & interminis, vſsufructuarium bonæ fi
16
*dei poſsſseſsſsorem eſsſse, & conſsequenter omnia diſspoſsita in bonæ fidei poſsſseſsſsore circa expenſsas, & melioramenta habere locum in eo, & expenſsas repetere poſsſse, firmat Decianus in conſs. 43. num. 55. volum. 5. Caualcanus
17
* deciſs. 44. num. 46. & ſseqq, vbi probat, quòd vſsufructuarius poteſst rem retinere pro expenſsis, & eam non relaxare, donec ſsit ſsatisſsactus.
Sed quia prædicti Authores loquuntur in expenſsis,
18
* aut melioramentis neceſsſsariis ab vſsufructuario factis. Videndum eſst, quid cenſsendum ſsit de vtilibus, aut voluptuariis expenſsis, & melioramentis? quorum aliqua diximus ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 33. numer. 7. Et pro maiori declaratione meminiſsſse oportebit: Quòd impen
19
*ſsarum, quæ fiunt circa rem, quædam ſsunt neceſsſsariæ, quædam vtiles, & quædam voluptuariæ. Harum exempla ponuntur in l. impenſsæ, ff. de verborũverborum ſsignificatione, l. 1. cum ſseqq. ff. de impenſsis in rebus dotalibus factis, & cum Communi latiſsſsimè explicant Rolandus in conſs. 28. n. 8. volum. 1. Maſscardus dicta concluſsione. 1040. Ioannes Garſsia de expenſsis, cap. 1. num. 10. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina, 58. num. 3. Vincentius Carocius dicto titulo, de expenſsis, in princ. numer. 5. fol. 211. Decianus in conſs. 43. num. 44. volum. 5. Barboſsa in l. diuortio, §. finali, ff. ſsoluto matrimonio, num. 31. & 32. fol. 1149. Peregrinus de fideicommiſsſsis, artic. 50. à princ. fol. 465.
Quod attinet ad expenſsas neceſsſsarias, plenè reſsolutum eſst ſsuprà, repetitionem, & retentionem, atque omnium legum prærogatiuas vſsufructuario concedi: & diximus ſsuprà, cap. 33. numer. 12. vbi vide omninò. Vti
20
*lium verò repetitionem etiam concedit Bartolus in d.l. cotem, §. qui maximos, ff. de publicanis & vectigalibus, in finalibus verbis, vbi dicit in hunc modum: Sed ſsi expenſsas facit voluntariè, vtiles tamen, ad quas non tenebatur; tũctunc benè puto, quòd repeteret actione negotiorum geſtorũ.gestorum Et Battoli reſsolutionem ſequũturſequuntur Thom. Grammaticus in conſs. ciuili 133. num. 3. & 4. Antonius Gomez. in l. 46. Tauri, numer. 3. verſsiculo, Confirmatur etiam, quia fructuarius. Decianus in conſs. 43. num. 41. & 54. volum. 5. vbi plenè probat, quòd vſsufructuarius habetius repetẽdirepetendi expenſsas etiam vtiles, atque melioramenta vtilia; & latiùs declarant quamplurimi, quos nouiſsſsimè congeſsſsit in vnum, Blaſsius Florez Diaz de Mena in addit, ad deciſs. 4. Gamæ, num. 3. fol. 4. ad finem, & vltra relatos ibi. idem etiam, vſsufructuarium ſscilicet poſsſse facere impenſsas vtiles, & repetiturum eas, dummodò non mutet formam rei, tenet Guillielmus Redoanus de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſstione 72. cap. 10. in principio, folio 354.
Sed & voluptuarias expenſsas facere poſsſse vſsufructuarium, dixit Redoanus vbi ſsuprà. Eo tamen caſsu, nullam actionem habiturum ad repetendas eas, in terminis probauit D. Spino in ſspeculo. gloſs. 13. principali, de legato vſsusfructus, numer. 81. qui ampliùs non declarat, atque immemor fuit eorum, quæ in propoſsito non ineleganter annotauit Ioannes Garſsia, quem ſstatim referam. Idcirco aduertendum eſst, quòd in hac ſspecie, vſsufructuarius ipſse, tametſsi non poſsſsit repetendi, vel retinendi ius habere; abraſsio tamen ei concedenda eſst, ſsi ſsine læſsione prioris ſstatus, & commodè abradete poſsſsit, vel niſsi proprietarius paratus ſsit tantùm ſsoluere, quantũquantum abradendo habiturus ſsit fructuarius, quia tunc abraſsio ceſsſsat, provt in poſsſseſsſsore bonæ fidei ſstatutum eſst, cui ſsuperiores cõparantcomparant vſsufructuarium, l. in fundo, ff. de rei vendicatione, l. vtiles. ff. de petitione hæreditatis, & latè probant Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorat, cap. 1. num. 32. vſsque ad finem capitis. Menochius de recuperanda poſsſseſsſsione remedio 15. n. 305. Barboſsa in d.l. diuortio, §. finali, n. 88. verſsic. His ita explicatis, reſstat videre. Vincentius Carocius de locato & conducto, titulo, de expenſsis, quæſst. 2. num. 7. fol. 214. quæ ad vſsufructuarium adaptari poſsſse videntur, maximè ex verbis l. Regiæ 44. titul. 28. partita 3. dum dicit: Otro ſsi decimos, que aquellos que ſson tenedores. de caſsas ò de heredamientos agenos fazen deſspenſsas en ellas, que no ſson muy prouechoſsas, mas ſson poſsturas: aſsſsi como las pinturas, &c. Vbi ponderanda notaui verba illa, O de heredamientos agenos, quæ propriè conueniunt vſsufructuario, qui rebus alienis vtitur, & fruitur, vt certum eſst; & in vſsufructuario, quoad vtiles & voluptuarias expenſsas expreſsſsim probauit Ioannes Garſsia d. cap. 11. num. 28. in principio. Erunt tamen ſsuperiora explicanda, atque
21
* intelligenda, provt latiùs explicauimus ſsuprà, cap. 33. ex num. 7. vſsque ad num. 13. ne aliàs facilè nos decipiant, quæ circa expenſsas, & melioramenta nimis generaliter, atque abſsolutè in vſsufructuario conſstituunt Doctores, quod non malè viſsus eſst præſsentire Marcus Antonius
22
* Peregrinus de fideicommiſsſsis, articul. 50. num. 42. fol. 469. ad finem, dicens, quòd ex communi ſsententia fructuarius perpetuas vtiles impenſsas deducit; ipſse autem CõmunemCommunem putat intelligendam quoad expenſsas refectionum. quæ non modicæ ſsint, & vtilitatem proprietarij ſspectent; at ſsi vſsufructuarius nouum ædificium conſstruxiſsſset, aut conſstructo noua addidiſsſset, vel diuiſsiſsſset, aut immutaſsſset, equidem non repeteret, neque nouum illud ædificium tollere aut refringere poſsſset, vt dicit eſsſse caſsum in nonnullis iuribus relatis ibi, & reddit rationem: quia vſsufructuarius ſscit rem eſsſse alienam, nec iure dominij poſsſsidet; ideò ſsubiacent regulæ §. ex diuerſso, Inſstitut. de rerum diuiſsione. Ex his videri poteris, confirmari omninò quæ dicebam ſsuprà, d. cap. 33. num. 12. verſsic. & in his, & ſsecundo loco. Atque accuratâ & rectè perpensâ iuris ratione, procedere alia, quæ vltra Scribentes omnes eo capite annotaueram: cætera verò quæ ad propoſsitum pertinent (ne in his explicandis immoremur, quæ ab aliis plenè ſscripta ſsunt) latiſsſsimè declararunt
23
* quamplures, qui de expenſsis & melioramentis in re aliena factis à bonæ fidei, vel malæ fidei poſsſseſsſsore, colono, inquilino, vſsufructuario, emphyteuta, & alio quocunque poſsſseſsſsore, ſseu detentatore, pleniſsſsima manu tractunt Rolandus in conſs. 28. per totum, volum. 1. Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorationibus, cap. 1. & 2. & c. 5. 6. & 7. Menochius de recuperãdarecuperanda poſsſseſsſsione, remedio 15. à num. 500. vſsque ad num. 576. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina, 24. & 34. & 58. Antonius Theſsaurus deciſsione Pedemontana, 251. Maſscardus de probationibus, tomo 2. concluſsione 1400. per totam. Caualcanus deciſsione 44. ex num. 57. cum multis ſseqq. Sarmientus ſselectarum lib. 1. cap. 10. Petrus Antonius de Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 15. ex num. 213. vſsque ad numer. 320. Redoanus de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 72. cap. 1. & multis capitibus ſseqq. vſsque ad quæſst. 73. Barboſsa in l. diuortio, §. finali, per totum, ff. ſsoluto matrimonio. Vincentius Carocius de locato & conducto, parte prima, de negotiis geſstis, quæſst. 5. numer. 51. fol. 17. & parte 4. de expenſsis, fol. 211. vſsque ad fol. 218. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommißis, articul. 50. per totum, & 2. & 3. parte, Vbi latiſsſsimè Hyppolitis Riminal. in conſs. 411. per totum, lib. 4. vbi melioramentorum materiam, ſsic doctè, copioſseque pertractauit, vt nihil vltrà deſsiderari poſsſsit.
Vltimò tandem conſstituendum eſst, quòd vſsufructua
24
*rius, necnon etiam maritus, emphyteuta, ac alius quicumque, qui ratione alicuius tituli apti ad acquiſsitionem fructuum recipit fructus, quantumcunque titulus reuocabilis ſsit, non tenetur fructus cum meliorationibus compenſsare, eo caſsu, quo retinere, aut repetere melioramenta, ex doctrina Gloſsſsæ in l. emptor, 65. verbo, ſsuperfluum, in fine, ff. de reivendicatione. Quam ſequũtursequuntur, & poſst alios quamplures ibi relatos, multis exor|
p. 216
nant Socinus in regula 298. Tiraquellus lib. 2. de retractu §. 7. gloſsſsa 1. n. 4. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 26. num. 14. Valaſscus de iure emphyteutico, quæſst. 25. num. 29. Ioannes Garſsia de expenſsis, & meliorationibus, cap. 23. num. 58. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina, 58. num. 15. Caualcanus deciſsione 44. n. 61. Barboſsa in l. diuortio, §. fin. ff. ſsoluto matrimonio, ex n. 44. fol. 1157. Vincent. Caroc. de locato & conducto, q. 2. melioramentorum, n. 17. & 18. fol. 214. Et de his hactenùs.
Loading...