Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT III.

CAPVT III.

Ioannis Andreæ ſsententia in addit, ad Speculat, in tit. de obligat. & ſsolut. in princ. ſsuper rubr. colum. 1. quòd promittens ſse obligaturum ad decem intra certam diem, die adueniente conueniri poſsſsit ſstatim, ac ſsi de præſsenti ſse obligaſsſset: quia inutilis circuitus eſst vitandus; an, & in quibus terminis procedere poſsſsit? Vbi quæ ab aliis hactenus ſscripta ſsunt, breuiter, & dilucidè recenſsentur; legibus huius regni applicantur; & nonnullis diſstinctè magis, quàm antea erant, adnotatis, res iſsta breuitate, & diſstinctione explicatur.

SVMMARIVM.

  • 1 Promittens ſse obligaturum ad decem intra certam diem; die adueniente, ſstatim conueniri poteſst, ac ſsi de præſsenti ſse obligaſsſset; quia inutilis circuitus eſst vitandus: idque ex ſsententia Ioannis Andreæ, quæ num. ſseqq. exornatur, ac verè, & ſsingulariter declaratur.
  • 2 Ioannis Andreæ ſsententiam, permultos, & grauiſsſsimos quidem iuris Authores ſsequutos, qui hoc numero, & ſseqq. præcitantur.
  • 3 Tiraquelli diligentiam, in congerendis vtriuſsque partis, tam ſsuperioris Ioannis Andreæ, quàm alterius illi contrariæ, deciſsionibus, rationibus, & Authoribus, non contemnendam; laudandam potiùs, & notandam.
  • 4 Is enim Author, omnia fere, quæ ad ſsua vſsque tempora ſscripta erant ab aliis, ſstudio & labore congeſsſsit in vnum ac multa adduxit, quæ vtramque partem, & confirmant, & dubiam etiam reddunt.
  • 5 Altercationi & contrarietati Doctorum in quæſstione ſsuperiori, initium, aut occaſsionem tribuiſsſse Decium: is enim ſstudio contradicendi aliis, dicit illud dictum Ioannis Andreæ ſsemper viſsum fuiſsſse ſsibi dubitabile, & cum aliis Authoribus impugnat illud.
  • 6 Et Decium ſsequuntur quamplures, qui referuntur ab aliis, & copiosè per Rolandum, qui hoc numero præcitatur.
  • 7 Decij fundamenta contra Dictum Ioannis Andreæ, reduci ad quatuor, provt hoc numero adnotatur.
  • 8 In propoſsito, & præcipuo huius capitis dubio, legendos omnino nonnullos Authores, qui hoc numero, & ſseqq. præcitantur, & modò vnam, modò aliam ſsententiam ſsequuntur; ſsed Ioannis Andreæ partes magis communiter iuuant.
  • 9 Rolandum, in conſs. 69. ex num. 1. vſsque ad num. 27. volum. 3. & eruditè loquutum, & veram huius dubij reſsolutionem aſsſsequutum.
  • 10 Ioannis Andreæ ſsententiam, intellectam in terminis, in quibus ipſse loquitur veriſsſsimam quidem eſsſse, & tenendam omnino, idcirco meritò probaſsſse eam infinitos Authores; & contrarium tenentes decipi manifeſstè.
  • 11 Ad quod dicendum mouetur Author rationibus, authoritatibus, & deciſsionibus congeſstis à Tiraquello, loco, & numero hic præcitatis.
  • 12 Deinde fundamentis Ruini, Hermanoctij Det. Socini, & Rubei Alexandri.
  • 13 Ac denique ratione adducta per Rolandum, poſst alios ab eo relatos, quæ vere facit, & concludens eſst, provt hoc numero adnotatur.
  • 14 Decij ſsolutionem, contra rationem Ioannis Andreæ de circuitu vitando, rectè ſsubuerti, provt hoc numero demonſstratur.
  • 15 Decij fundamentis contra doctrinam Ioannis Andreæ, ideo reſspondere noluit Author hoc loco, quòd plenè reſspondeant nonnulli Authores, qui hoc numero præcitantur.
  • 16 Ioannis Andreæ dictum, de quo ſsupra ex num. 1. reddi certius hodie ex deciſsione l. 2. tit. 16. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. dum probat lex illa, quod qualitercunque conſstiterit, aliquem ſse velle obligare, remaneat obligatus, provt hoc numero adnotatur cum aliis.
  • 17 Blaſsij Flores Diaz, de Mena, in addit. ad deciſs. 13. Gamæ, num. 4. nouiſsſsima reſsolutio in hac materia, nouè expenditur, & probatur, & Rolandi, Authoris, & aliorum reſsolutioni applicatur.
  • 18 Ioannis Andreæ doctrinam, in aliis terminis intellectam, periculoſsam eſsſse, nec tenendam quidem: idque per rationes, authoritates, & deciſsiones Doctorum traditas à Tiraquello, & aliis, qui hoc numero recenſsentur.
  • 19 Maximè in promiſsſsione de vendendo; in qua verius eſst, promiſsſsionem differre ab ipſsa venditione, nec promittentem vendere certo pretio, dici poſsſse iam vendidiſsſse.
  • 20 Et inter hunc caſsum, & Ioannis Andreæ caſsum veram rationem differentiæ reddidiſsſse Rolandum, ad quem remittit ſse Author, & ad nonnulla infert hoc numero remiſsſsiuè.
  • 21 Promitiens vendere feudum, vel rem emphyteuticam, non cadit à iure ſsuo, licèt caderet, ſsi irrequiſsito domino alienaret.
QVoniam frequenter contingit in nonnullis caſsibus dubitari, vera ſsit, nec ne, deciſsio quædam, aut ſsingularis traditio Ioannis Andreæ in addit, ad Specul.
1
* in tit. de obligat. & ſsolut. ſsuper rubrica, col. 1. quòd is qui promiſsit ſse obligaturum ad decem intra certam diem, die adueniente, conueniri poſsſsit ſstatim, ac ſsi de præſsenti ſse obligaſsſset; quia inutilis circuitus eſst vitandus: & in hac re tanta eſst confuſsio, ſsiue contrarietas, aut altercatio Doctorum, vt vix certum quid, aut firmum deducere poſsſsis, ſsi infinitos, etiam attentè, atque originaliter prælegeris; non abſsque vtilitate putaui, ſsed potius iucundum lectori futurum, ſsi omiſsſsa latiori diſsputatione (id quod conſsultò faciam) eos Authores in vnum recenſserem hoc loco, qui latiùs, & diſstinctè magis tractarunt, ac demum dilucidè magis, quàm antea erant, adnotatis nonnullis, ſsententiam meam in medium proferrem: & vt alia prætermittam;
In primis conſstituo, præfatam Ioannis Andreæ ſsen
2
*tentiam, permultos, & grauiſsſsimos quidem iuris Authores ſsequutos, Romanum. Alexandrum, Socinum. Iaſsonem, Purpuratum, Carolum Ruinum. Lancelot. Gal. Hermanoctium Det. Matthæum Afflictis, Gozadinum, Rubeum, Zaſsium, Boërium, & Chaſsſsaneum, quos congerit Tiraquellus de retractu conuentionali, ad finem tit. num. 26. quibus cum Grammatico, Couar. & Tello Fernandez, adhæret Matienzus in leg. 6. tit. 6. Gloſs. 7. num. 3. lib. 5. nouæ Compilationis. Rolandus, Ioannes Franciſscus de Ponte, Azeuedius, Parladorius, & alij quos ſstatim referam, & nouiſsſsimè, multóque poſst hæc à me ſscripta, Andreas Fachineus controu. iuris lib. 2. cap. 7. vbi dicit hanc ſsententiam frequentiùs receptam, & probabiliorem eſsſse, quàm contrariam: Bonifacius Rogerius in conſs. 15. num. 51. lib. 2.
Secundò conſstituo, Tiraquelli diligentiam in con
3
* |
p. 15
gerendis vtriuſsque partis, tam ſsuperioris Ioannis Andreæ, quàm alterius illi contrariae deciſsionibus, rationibus, & Authoribus non contemnendam; laudandam potius, & notandam.
Is enim Author vbi ſsuprà, num. 26. vſsque ad num. 62.
4
* omnia fere, quæ ad ſsua vſsque tempora ſscripta erant ab aliis, ſstudio & labore congeſsſsit in vnum, ac multa adduxit, quæ vtramque partem & confirmant, & dubiam etiam reddunt: idcirco, qui ex propoſsito velit huiuſsce rei diſsceptationem inquirere, neceſsſse habebit omninò legere illum.
Tertiò conſstituo, rem hanc difficiliorem reddidiſsſse,
5
* & altercationi, contrarietatíque Doctorum in quæſstione ſsuperiori, initium, aut occaſsionem tribuiſsſse Decium: is enim ſstudio contradicendi aliis (vt dicit Antonius Theſsaurus, quem ſstatim referam) dicit illud dictum Ioannis Andreæ ſsemper viſsum fuiſsſse ſsibi dubitabile multis rationibus; & cum nonnullis Authoribus im
6
*pugnat illud: & in ſsententiam Decij inclinant alij relati ab his quos ſstatim adducam, & eos recenſsent Grammaticus deciſs. 103. ex num. 187. Rolandus in conſs. 69. num. 25. in verſs. 2. reſspondetur, lib. 3. Fundamenta autem Decij
7
* contra doctrinam Ioannis Andreæ principaliter reducuntur ad quatuor, quæ ſsunt in effectu ea, quæ adducit Tiraquell. vbi ſsuprà, num. 42. per totum. latiùs Hieronymus Butijela in repetit. §. Cato, leg. 4. ff. de verborum obligationibus, num. 51. & 55. quæ habetur Repetitionum. luris ciuilis volum. 6. fol. mihi 232. & ibidem Carol. Ruinus num. 26. 27. & 28. eodem vol fol, 280. Hermanoctius Det. ex num. 132. cum multis ſseqq. fol. 299. in eodem vol. & Marian. Socinus Iunior, ex num. 64. vſsque ad num. 70. in eiſsd. repetit, fol. 324. & nouiſsſsimè Andreas Fachineus controuerſsiarum Iuris lib. 2. Cap. 7.
Quartò conſstituo, in propoſsito, & præcipuo huius
8
* capitis dubio legendos omninò ſsequentes Authores, qui modò vnam, modò aliam ſsententiam ſsequuntur, ſsed Ioannis Andreæ partes magis communiter iuuant: relatos ſsuprà, num. præced. maximè Repetentes in dict. §. Cato. Couar. in cap. quamuis pactum, de pactis in 6. in initio 3. p.n. 3. Boërium deciſs. 3. & 183. Marſsil. Singul. 469. Grammaticum deciſs. 103. num. 19. & num. 187. 188. & ſseqq. Auendañum reſsponſso 27. num. 2. Petrum de Moncada. in addition. ad Gozadin. in leg. 2. num. 32. litera, A, C. de pactis inter emptorem & venditorem. Alciatum in conſs. 18. num. 5. & 6. & in conſs. 117. Rolandum in conſs. 69.
9
* ex num. 1. vſsque ad num. 27. vol. 3. qui eruditè loquitur, & veram huius dubij reſsolutionem aſsſsequitur: Caballin. milleloquio 201. Max. Anguiſsſsol. in conſs. 71. num. 5. Petrum Antonium de Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 8. ex num. 135. vſsque ad num. 184. Matienzum in leg. 6. tit. 6. Gloſs. 7. per totam, lib. 5. nouæ Collectionis Regiæ. Azeuedium in leg. 2. tit. 16. eod. lib. 5. Parladorium rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali 1. part. §. 11. ampliat. 6. Cephalum in conſs. 66. num. 20. & 21. lib. 1. Menochium in conſs. 92. num. 1. & ſseqq. & num. 42. in fine, & in conſs. 1. ex num. 232. lib. 1. & in conſs. 147. num. 10. lib. 2. Burſsatum in conſs. 100. num. 1. & 11. lib. 1. Surdum in conſs. 52. num. 66. & ſseqq. lib. 1. & in conſs. 201. per totum, maximè n. 14. 15. 16. in fin. & 17. lib. 2. Amadeum à Ponte, Laudimialium quæſstionum. quæſst. 35. Antonium Theſsaurum deciſs. Pedemontana 233. per totam. Marcum Antonium Eugenium in conſs. 7. num. 13. & 14. lib. 1. Cald. Pereir. in l. ſsi curatorem habens, in verbo, contractum feciſsti, 28. C. de in integrum reſstitutione. Hyppolitum Riminaldum in conſsil. 51. num. 11. volum. 1. Seraphinum de priuil. iuramenti, priuil. 23. Ioann. Franciſsc. de Ponte in conſs. 10. à num. 21. & in conſs. 85. per totum, & in conſs. 86. num. 25. & tribus ſseqq. vol. 1. Vincent. Caroc. de locato, & conducto, q. 1. de promiſsſsione locandi per totam, fol. 48. & quæſst. 2. de locatione emphyteutæ, fol. 89. Crotum in conſs. 12. num. 7. & 8. Ripam lib. 3. de donat. reſsp. 12. Corſsetum in ſsingularibus ſsuis, verbo, Pactum, 2. Iulium Clarum lib. 4. §. donatio, quæſst. 14. num. 6. vbi ſsingularem reſsolutionem tradit in hac materia, Rubeum Alexandrum in conſs. 29. n. 5. Modernum in conſsuet. Pariſs. tit. 2. §. 55. Gloſs. 1. num. 8. vbi in propoſsito profert verba nonnulla maximi ponderis, & notanda; Pinellum in l. 2. C. de reſscindenda venditione, 2. part. cap. 3. num. 29. & 30. Cæuallos, practic. commun quæſst. 209. qui prædictos non refert.
Quintò conſstituo, Ioannis Andreæ ſsententiam in
10
*tellectam in terminis in quibus ipſse loquitur, veriſsſsimam quidem eſsſse, & tenendam omninò, idcirco meritò probaſsſse eam infinitos Authores, vt conſstat ex relatis ſsuprà num. 1. & num. 8. & 9. & contrarium tenentes decipi manifeſstè. Ad quod dicendum moueor in
11
* primis rationibus, authoritatibus, & deciſsionibus congeſstis à Tiraquello de retractu conuentionali ad finem tit. ex num. 26. vſsque ad num. 42. Deinde fundamentis Rui
12
*ni, Hermanoctij Det, Socini, & Rubei Alexand. quos ſstatim referam, & retuli ſsuprà, num. 7. ac denique vt
13
* alia ſsciens, conſsultóque prætermittam, ratione adducta per Rolandum in conſs. 69. n. 25. verſs. Tertiò reſspondetur, vol. 3. dum dicit, & refert alios ſsic tenentes; quòd vbi quis promiſsit de obligando ſse in centum; perinde eſst, ac ſsi eſsſset obligatus ad centum, eo quod intereſsſse eſst ſstatim liquidum, cum non poſsſsit eſsſse minus centum: l. nummis. vbi Baldus, ff. de in litem iurando, & ideo licèt diceretur, quòd contra eum tanquam obligatum non poſsſset agi; tamen ex promiſsſsione de obligando ſse ad centum, qua tenetur ad intereſsſse, tenetur ad centum, cùm onus promiſsſsionis intereſsſse non poſsſsit eſsſse in plus: vt ergo vitetur circuitus, ob prædictam rationem nihil refert, an ſsit obligatus ad promittendum, vel cenſseatur promiſsiſsſse, cum vtroque caſsu debeatur idem, nec augeatur, vel minuatur obligatio: ex quo ſsubuerti po
14
*teſst ſsolutio Decij in l. cum fundus, §. ſseruum tuum imprudens, in princ. ff. ſsi certum petatur. is enim, vt diluat rationem Ioannis Andreæ de circuitu vitando, dicit non obſstare iura, quæ iubent vitandum circuitum; & reſspondet procedere illa dumtaxat in caſsibus expreſsſsis à iure, & non in aliis. Sed, vt vides, quid hoc intereſst, cùm etiam in caſsibus non expreſsſsis, ex paritate, aut maioritate rationis procedere debeant; vt ſsunt vulgatæ, & communes reſsolutiones Doctorum; maximè in caſsu propoſsito, in quo negari non poteſst, quin promittens, cum effectu voluerit ſse obligare ad quantitatem expreſsſsam, & promiſsſsio ipſsa. aut obligatio æqualiter ſse habent, nec vnum importat plus quàm alterum, vt ſsupra dixi, Nec etiam in contrarium vrgent Decij fundamenta contra eundem Authorem, quibus ſsciens, conſsultóque reſspondere nolui hoc loco, propterea quòd plene reſspondet, & ab illius impugnationibus eleganter tuetur Ioannem Andream Hermanoct. Det. in dict. §. Cato, ex n. 132. vſsque ad num. 143. & ibidem Ruinus ex num. 26. Marianus Socinus Iunior ex num. 64. Vſsque ad num. 70. Rubeus Alexand. in conſs. 29. ad quos Lectorem remitto & vide omninò Andream Fachineum controuerſsiarum Iuris lib. 2. cap. 7. & 8. qui etiam fundamentis Decij reſspondet; ſsed tacet Authores prædictos.
Deinde animaduerto, prædictam doctrinam Ioann.
16
* Andreæ. reddi hodie clariorem ex deciſsione l. 2. tit. 16. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. dum probat lex illa, quod qualitercumque conſstiterit, aliquem ſse velle obligare, remaneat obligatus, nulla admiſsſsa exceptione. Quod rectè annotauit Azeuedius ibi num. 7. Et confirmatur apertè ex dictis per Roland, vbi ſsupra. Ioan. Parlad, rerum quotidianum, lib. 2. cap. finali 1. part. §. 11. ampliat. 6. fol. 152. vbi præfata doctrina motus principaliter, reſsoluit, quòd inſstrumentum executioni mandari debet, non ſsolum ſsi ipſsius verba præ ſse præſsentem ferant effectum; ſsed etiam ſsi in futurum concepta fuerint: veluti, exempli gratia, promiſsi publico inſstrumento facturum me intra certãcertam diem obligationem pro centũcentum, tunc ſsi lapſsa ſsit dies, potero ſstatim ſsine alia obligatione ex inſstrumento illo conueniri. Quæ reſsolutio confirmatur apertiùs ex his, quæ ſscribunt Rolandus dict. conſs. 69. ex n. 25. lib. 3. Ioannes Franciſscus de Ponte in conſs. 10. num. 21. lib. 1. & nouiſsſsime Blaſsius Flores Diaz de Mena in addit. ad
17
* |
p. 16
deciſs. 13. Gamæ, num. 4. fol. 19. col. 3. quo loco prædictus Author Tiraquellum, & Theſsaurum dumtaxat refert; & in propoſsito noſstro dicit veram reſsolutionem eſsſse, quòd quando contractus in ſsubſstantia nihil aliud continet, quàm contineat promiſsſsio, iudicatur promiſsſsio ex æquitate vt contractus, vt vitetur inutilis circuitus: quod eſst verum, & in effectu idem, quod cum Rolando ſsuperiùs diximus, quem tamen non refert ipſse. Quando verò contractus addit ſsupra promiſsſsionem, vel in modo, vel in accidentalibus, aut ſsubſstantialibus, valde differunt; tunc promiſsſsio non iudicatur vt contractus, licèt ex promiſsſsione compellatur quis ad faciendum contractum: quod etiam eſst verum; & confirmatur ex his, quæ dicentur ſstatim: tradit etiam ſsuperiorem reſsolutionem, ſsed Azeuedium non refert, Cæuallos dict. quæſst. 209. num. 2.
Sextò & vltimò conſstituo, Ioannis Andreæ doctri
18
*nam in aliis terminis intellectam, periculoſsam eſsſse, nec tenendam quidem: idque per rationes, authoritates, & deciſsiones Doctorum traditas à Tiraquello de retractu conuentionali, ad finem tituli, ex num. 42. vſsque ad num. 62. Rolandum dicto conſs. 69. ex num. 25. cum ſseqq. vol. 3. Menochium in conſs. 92. n. 1. & quinque ſseqq. vol. 1. Marcum Antonium Eugenium in conſs. 7. num. 13. & 14. lib. 1. Ioannem Franciſscum de Ponte in conſs. 85. per totum, vol. 1. Vincentium Carocium, & alios locis, & num. relatis ſsupra num. 8. & 9. maximè in promiſsſsione de vendendo, in
19
* qua, lic èt alij multi aliter teneant, alij etiam pro concordia contrarietatum diſstinguant; vt plene oſstendit Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 8. ex num. 141. vſsque ad n. 160. veriùs crediderim, promiſsſsionem differre ab ipſsa venditione, nec promittentem venditurũvenditurum certo pretio, dici poſsſse iam vendidiſsſse: quod multis rationibus defendit Senatus Pedemontanus, vt firmat Antonius Theſsaurus deciſs. 233. per totam. Rolandus dicto conſs. 69. num. 25. verſs. 3. reſspondetur, vol. 3. vbi inter hunc caſsum, & caſsum Ioannis An
20
*dreæ veram reddit, & concludentem differentiæ ratiotionem, vt ibi videri poterit: & per Auendañum reſsponſso 27. num. 4. vbi erudite, & verè oſstendit, promiſsſsionem de vendendo operari vnum effectum tantum, hoc eſst, ad intereſsſse, ipſsam verò venditionem eſsſse efficaciorem contractum, etiam vt tradatur res ipſsa præcisè, ſsi eſst in poteſstate venditoris; & ſsic, & nomine, & natura, & qualitate multùm diſstare inter ſse. quod etiam tenet Pinellus, & optimè declarat 2. part. leg. 2. C. de reſscindenda venditione, cap. 3. num. 29. fol. mihi 186. latiùs, & plures effectus conſsiderans Petra vbi ſsuprà, Ioannes Franciſscus de Ponte in conſs. 85. num. 2. lib. 1. vbi num. 8. rectè probat per promiſsſsionem de vendendo non acquiri ius in re, Vincendus Carocius de locato & conducto, quæſst. 1. de promiſsſsione locandi, num. 14. fol. 49. vbi ſsuperiorem reſsolutionem limitat, eleganter declarans eam, & infert ad alia ſsimilia, ſscilicet ad pactum, vel promiſsſsionem de donando: de qua omnes ſsuperiùs citati: Petra dicta quæſst. 8. num. 164. ac cæteris elegantiùs Pinellus dict. 2. part. leg. 2. C. de reſscindenda vendit. cap. 3. num. 30. per totum fol. 189. cui conuenire videtur Menochius in conſs. 92. num. 42. in fine, vol. 1. infert etiam ad promiſsſsionem de locando, de liberando, & de fideiubendo, vt ibi videri poterit: & de promiſsſsione de renunciando legitimæ paternæ, vel maternæ, & renunciatione poſstea facta abſsque iuramento. Vide Auendañum dict. reſsp. 27. per totum, Cæuallos dict. quæſst. 209. num. 3. & 4. & de omnibus prædictis latiſsſsime Petram vbi ſsuprà. Denique,
21
* nec in promiſsſsione alienationis rei feudalis, vel emphyteuticæ procedere poteſst Ioannis Andreæ doctrina, quippe cum diuerſsa ratio militet, nec iura loquentia de circuitu vitando, extendi debeant ad hunc caſsum priuationis, vel caducitatis: provt tenuerunt expreſssè multi congeſsti per Tiraquell. loco ſspè repetito, n. 44. & n. 45. & in terminis, quòd feudum, vel rem emphyteuticam alienaturum ſse & venditurum promittens, non cadat à iure ſsuo; licèt caderet, ſsi alienaret irrequiſsito domino, cum Alexandro, Baldo, Cardinali, & Afflictis defendit Ioannes Franciſscus de Ponte dicto conſsilio 85. per totum lib. 1. Et de his hactenus, de quibus penes prædictos Authores, latius videri poterit, cùm occaſsio ſse offeret.
Loading...