Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XIV.

CAPVT XIV.

Subſstitutio pupillaris, an ex rigore iuris, vel ex humanitate, aut gratia fuerit introducta? non extraordinaria, vulgata potiùs, & in materia ſsubſstitutionum agitata quæſstio, ſsed ab Authore luculentiùs forſsan, & diſstinctè magis, quàm anteà erat, nunc explicata: ibidem adnotata nonnulla ad quæ alij non ſsic animaduertunt, ac denique ſsubſstitutio pupillaris, an patris, vel filij teſstamentum, ſsiue an duo teſstamenta dicantur, vel vnum? optimè, & breuiter declaratum.

SVMMARIVM.

  • 1 Subſstitutio pupillaris, an ex rigore iuris, vel ex humanitate, aut gratia fuerit introducta, & num. ſseq. per totum caput.
  • 2 Subſstitutionem pupillarem iure ſsingulari receptam fuiſsſse contra iuris regulas, idque propter vtilitatem pupilli, ex ſsententia multorum.
  • 3 Quorum fundamenta omnia reduci debent ex ſsententia Authoris ad ea, quæ hoc numero recenſsentur.
  • 4 Subſstitutionem pupillarem ex rigore iuris introductãintroductam fuiſsſse, non ex gratia, vel ex humanitate; ex ſsententia Bartoli, quæ ab Authore defenditur, & num. ſseq. vbi & leges, & rationes concludentes pro hac parte expenduntur.
  • p. 75
    5 Subſstitutio pupillaris, patris, an filij teſstamentum dicatur? Item an duo teſstamenta videantur, vnúmve tantùm? vbi vera reſsolutio traditur, Bartolìque, Connani, & Baconij declarationes in propoſsito recipiuntur.
  • 6 Primum, ſsecundum, & tertium fundamentum, quæ pro ſsententia Iaſsonis vrgere videbantur, diſsſsoluuntur.
  • 7 Iaſsonis, & ſsequacium fundamentum aliud diluitur, & ibidem, in propoſsito noua, & vera ratio redditur ab Authore.
  • 8 Politi rationi contra Bartolum nouiter, & verè ſsatisfactum.
  • 9 Huius capitis diſsceptationem dilucidè, & diſstinctè magis quàm antea erat, ab Authore explicatam.
PRo expedita, abſsolutáque huius Capitis explicatione, conſstituendum erit in primis, dubium eſsſse non ſsatis diſstinctè, vt arbitror, à Recentioribus explicatum, vtrùm, inquam, ſsubſstitutio pupillaris ex rigore iuris, vel
1
* ex humanitate, aut gratia fuerit introducta? Ec ſsanè Ia
2
*ſson in l. 2. ff. de vulgar. & pupil. ſsubſstitut. num. 1. & 2. Albericus in rubrica, eiuſsdem tituli, num. 24. idem Iaſson in l. 3. num. 47. ff. de legatis 1. & in l. cùm quid, 2. lectura, num. 9. ff. ſsi certum petatur. Corraſsius in l. ſsi in teſstamento, num. 3. C. de impuberum. Marianus Socinus in dict. l. 2. ff. de vulgari & pup. ſsubſsitut. in ea opinione ſsunt, vt exiſstiment, ſsubſstitutionem pupillarem iure ſsingulari receptam fuiſsſse contra iuris regulas, idque propter vtilitatem pupillorum: quam ſsententiam ex Recentioribus probarunt etiam Lancelotus Politus in tractatu de ſsubſstitut. de pupillari, num. 7. Michaël Graſsſsus receptarum ſsentent. §. ſsubſstitutio, quæſst. 18. in fine. Menchaca de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 14. num. 4. Coſstanus quæſst. iuris, cap. 6. num. 13. Petrus Gregorius in Syntagmate iuris, lib. 42. cap. 17. num. 1. & 2. & nullo ex his relato, Alexander Trentacinquius de ſsubſstitutionibus, part. 2. quæſst. 1. num. 7. Horum, & aliorum quorumcunque fun
3
*damenta, ad ſsequentia reduci debere exiſstimo.
In primis, ius ſsingulare videri eſsſse, quoniam pater pro alio, pro filio videlicet, teſstatur, & tamen tali teſstandi modo ius commune reſsiſstere videbatur, quippe cùm teſstamentum ſsic conditum, non ſsit noſstræ voluntatis, hoc eſst filij, ſsed alterius, hoc eſst patris ſsententia, quod ius noſstrum non patitur, l. 1. ff. de teſstamentis, nec quis ab alio rogari poteſst, vt ſsibi alium hæredem faciat, l. filiusfamilias, §. vt quis, ff. de legatis 1. l. ex facto, ff. ad Trebellianum.
Deinde, quia veteres ſsatis conſstanter decreuerunt, teſstamentorum iura ipſsa per ſse firma eſsſse oportere, non ex alieno arbitrio pendere, l. illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis, l. nonnunquam, 52. ff. de condit. & demonſstrat. Vnde, nec à voluntate patris pendere poterat factio huiuſsmodi teſstamenti, ſsi iuris communis regulas ſsequeremur.
Prætereà, quia de rebus ſsuis debet quis, non de alienis teſstari, l. verbis legis, 120. ff. de verborum ſsignificatione, l. conficiuntur, §. ſsi poſst, ff. de iure codicillorum, l. lex Cornelia, in fine, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. authent. ingreſsſsi, C. de ſsacroſsancti Eccleſsiis. Negari tamen non poteſst, quin hæreditas filij ſsit cum hæreditate patris, & quòd de bonis etiam filij pater ipſse teſstetur, ac eos à ſsucceſsſsione pupilli excludat, quos pupillus ipſse excludere non poſsſset, faciátque pupillum teſstatum decedere, qui per ętatem teſstari non poteſst: quo modo argumentantur Petrus Gregorius, & Alexander Trentacinquius locis relatis ſsuprà.
Denique, nam exemplaris ſsubſstitutio, certum eſst, quòd ex humanitate inuenta ſsit, & dicunt iura, quòd ad exemplum Pupillaris fuit illa introducta; ergo & Pupillaris ex humanitate inuenta fuit: ſsic argumentatur Politus de pupillari, dict. num. 7.
Sed contrariam ſsententiam, imò ſsubſstitutionem Pu
4
*pillarem ex rigore iuris introductam fuiſsſse, non ex gratia, vel ex humanitate, rectiùs docuit Bartolus in l. humanitatis, num. 5. C. de impuberum, & in l. ex facto, n. 11. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. quem ſsequuntur Ripa in l. 2. num. 12. ff. eodem titulo, Lancelotus Galiaula in l. Centurio, eiuſsdem tituli, num. 175. Alciatus in Rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. num. 21. & nouiſsſsimè defendunt Doctor Spino in ſspeculo, gloſsſsa 23. num. 4. Antonius Pichardus in rubrica, Inſstitut. de pupillari ſsubſstit. num. 15. & 16. qui duo tacent, ſsilentióve prætermittunt Connanum: & Baconium in locis referendis infrà. Sed ab ipſsis acceperunt nonnulla, quæ in propoſsito adnotarunt ibidem: deinde Pichardus idem vt ſsuprà, num. 13. & 14. nonnulla in confirmationem huius partis adducit, quæ vere nihil concludunt; ſsic enim militant, ſsi ex humanitate, aut gratia introducta fuiſsſset ſsubſstitutio pupillaris, quàm ſsi ex rigore iuris eſsſset introducta: ea verò quæ tradit ipſse ibidem, dict. num. 15. & 16. non etiam concludenter probant ſsententiam Bartoli, ſsed pro illa ſsanè ponderari poteſst textus, quem cæteri omittunt, in l. Centurio, ff. de vulgi & pup. ſsubstitut. in illis verbis: Iure communi capiet. Quæ non mediocriter vrgent: deinde & vera, atque concludens ratio, quòd ſsubſstitutio pupillaris, licèt teſstamentum filij impuberis dicatur, in l. 2. in princ. & in §. interdum, ff. de vulgari
5
* & pup. ſsubſstitut. tamen id eſst impropriè & fictè, vt in §. igitur, Inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. vbi textus inquit, Quodammodo. Verè enim, & propriè teſstamentum patris eſst, quamuis duæ ſsint hæreditates, l. patris, & filij l. 2. §. prius, verſs. constat, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. & hoc reſspectu, teſstamentum filij appellatur, quia eius hæreditas in eo verſsatur, ſsed non proprie; id quod patet apertè, nam cùm in ſsubſstitutione pupillari nulla pupilli voluntas adſsit, ſsequitur euidenter, quòd pupilli teſstamentum, verè, aut propriè dici non poſsſsit: id quod optimè aſsſsequutus fuit idem Bartolus in dict. l. patris & filij, num. 2. Quo loco in propoſsito dubio, an ſscilicet patris, & filij ſsint duo teſstamenta, vel vnum latiùs diſstinguit; in effectu tamen apertè reſsoluit, quòd ſsi perſsonam teſstantis conſsideremus, negari non poteſst, quin vnum dumtaxat ſsit teſstamentum, quia vnus & idem facit vtrumque teſstamentum; reſspectu verò hæreditatum, duo teſstamenta dici poſsſse, vt ibi latius oſstendit: idem etiam eruditè, vt ſsolet, probauit Franciſscus Connanus Commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 8. num. 4. fol. 799. vbi dicit, quòd in pupillari ſsubſstitutione, patris teſstantis attenditur perſsona, non pupilli, quoniam vtriuſsque vnum & idem eſst teſstamentum, ſsic tamen, vt patris eſsſse dicatur, non impuberis, & totum rei patris ſsit, cuius pars quædam, & acceſsſsio eſst pupillaris, vt ius huius, & authoritas ab illo pendeat. At quia duæ ſsunt, & diuerſsæ; hæreditates, patris & filij teſstamenta dicuntur, & procedit diſspoſsitio l. ſsi is qui ex bonis, ff. de vulgar. & pup. ſsubſstitut. Denique in eandem ſsententiam tendit Baconij declaratio in hac materia. Is enim declarationum iuris lib. 4. declarat. 73. num. 6. ad explicationem text. in dict. §. igitur, inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. quatuor cauſsas conſsiderandas putauit, videlicet efficientem, formalem, materialem, & finalem. Si ad cauſsam Efficientem & Formalem reſspicias, dicito vnum eſsſse teſstamentum patris, & filij, cùm vna ſsit cauſsa efficiens, qui eſst ipſse teſstator, ideſst ipſse pater; vna etiam forma, cùm vna patris & filij teſstamenti ſsit forma. Si ad Materiam reſspicias, duo dicenda ſsunt teſstamenta, quippe cùm duæ ſsint hæreditates, altera patris, altera filij, idémque reſspectu finis, cùm duo ſsint fines: per teſstamentum enim patris, ipſsimet patri; per pupilli teſstamentum, ipſsi ſsucceditur. Licèt ergo diuerſsis reſspectibus, interdum patris, interdum filij teſstamentum dicatur pupillaris ſsubſstitutio, re tamen vera patris teſstamentum eſst; ipſse enim tantùm teſstatur, non filius. Quod etiam in effectu voluit Ioannes Oinotom. ad titulum institut. de pupil. ſsubſstitut. de compendioſsa ſsubſstit. num. 14.
Quo vel ſsolo verbo, primum & ſsecundum funda
6
*mentum diluitur, quod pro contraria parte adduceba|
p. 76
mus ſsuprà, quia teſstamentum hoc ex nullo alio, quàm patris teſstantis pendet arbitrio. Item eiuſsdem patris, cuius verè teſstamentum eſst, ſsententia dicitur pupillaris ſsubſstitutio, & ab eius voluntate pendere; quapropter ex rigore iuris, matrem, & alios ſsucceſsſsores ab inteſstato excludit, etiam à Legitima, l. Papinianus, §. ſsed nec impuberis, ff. de inofficioſso teſstamento, quoniam illis nullum pietatis officium debet, vt eis Legitimam reſseruare teneatur; quippe cùm reſspectu eius, qui verè teſstamentum facit, Legitima aliquæ non debeatur: vnde ceſsſsat argumentum contra Bartolum, ex dict. §. ſsed nec impuberis, deductum, quo præcipuè mouebatur Trentacinquius de ſsubstitutionibus, part. 2. quæſst. 1. n. 7.
Nec etiam obſstat tertium fundamentum, in contra
7
*rium adductum ſsuprà, num. 3. ante finem, quia filius tam coniunctus eſst patri, vt idem cenſseatur eſsſse cum filio, & quicquid olim quærebat filius, quærebat patri, cuius in poteſstate erat: quære ſsubſstituens pupillo pater, non videbatur in alienis, ſsed in suis bonis hæredem ſscribere, etiamſsi ex ſsucceſsſsione matris, aut aliunde quæſsita bona filius haberet, vel poſst mortem patris intra puberes annos ipſsi obuenirent; quare nemo fuit, qui ea ætate, puero, aut infanti melius prouidere potuiſsſset, & propter prædictam coniunctionem perinde haberi debuit, ac ſsi filius ipſse teſstaretur. Quod poſst alios antiquos non malè animaduertunt Alciatus in rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. num. 21. & ſseqq. Galiaula in l. Centurio, eiuſsdem tituli, num. 175. D. Spino in ſspeculo testamentorum, gloſs. 23. num. 4. Antonius Pichardus in rubrica, inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. num. 16. elegantius & alij, quos ipſsi non referunt, Connanus inquam, commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 8. num. 1. ante finem, fol. 797. Baconius declarationum iuris, lib. 42. declarat. 63. num. 5. Petrus Gregorius in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 23. n. 4. vltra quos & alia ratio conſsideri poteſst, propter quam pupillariter ſsubſstituendi facultas patri concedi debuit: nam cùm lex duodecim Tabularum permitteret ipſsi patri, vt in teſstamento diſsponere poſsſset de perſsona filij impuberis, durante pupillari ætate, l. 1. ff. de teſstamentaria tutela, l. verbis legis, ff. de verborum ſsignificatione, ibi: Super tutela rei ſsuæ. Abſsurdum videretur quidem, vt patri, cui liberè diſsponendi de perſsona pupilli facultas commiſsſsa erat, de bonis etiam diſsponere vſsque ad eam ætatem, facultas non committeretur, argumento textus in l. in ſsuis, ff. de liberis. & poſsthumis, ibi: Quos & occidere licebat. Et in l. qui ex liberis, §. teſstamento, ff. de bonorum poſsſseſsſsione ſsecundùm tabulas, ibi: Cum capite fortunas quoque ſsuas, in l. non debet, ff. de regulis iuris, cap. cui licet, eodem titulo, lib. 6. quam rationem licèt non ita exactè, præſsentire videtur Petrus Gregorius in ſsyntagmate iuris, lib. 42. dict. cap. 23. num. 5. Denique non
8
* obſstat, quod de exemplari ſsubſstitutione, contra ſsententiam Bartoli dicebat Politus loco relato ſsupra, cui & ipſsemet reſsponſsum præbuit; addiderim ego, Exemplarem ſsubſstitutionem à Pupillari in multis differre, vt certum eſst, & latè tradiderunt poſst ordinarios multos, Menchaca de ſsuceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 17. per totum. Guillielmus Benedictus in cap. Rainuntius de teſstamentis, verbo, ſsi abſsque liberis, el ſsegundo, tractatu de exemplari ſsubſstitut. per totum. Couarruuias ibidem, §. 6. Antonius Gomezius tom. l. variarum, cap. 6. Doctor Spino in ſspeculo, Gloſs. 25. per totam. Hyppolit. Riminaldus in conſs. 736. lib. 7. Alexander Trentacinquius de ſsubſstitut. 3. part. cap. 1. cum ſseqq. Mantica de coniecturis vltimarum volunt. lib. 5. tit. 17. Antonius Pichardus in §. qua ratione, per totum, Inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. & ibidem Ioannes Oinotom. de exemplari ſsubſstitutione, in principio.
Deinde, non ſsequi; ad exemplum Pupillaris, Exemplaris ſsubſstitutio fuit introducta: ergo vtraque ex humanitate fuit inuenta, nam in l. humanitatis, C. de impuberum, humanitatis ratio exprimitur in exemplari, quæ: in pupillari nunquam exprimitur: quod in contrarium non leue præſstat argumentum, vt vides; potuit ergo ex humanitate introduci Exemplaris ſsubſstitutio ad exemplum Pupillaris, quæ ex rigore fuit introducta. Et hactenus de hac quæſstione, quæ dilucidè, & diſstin
9
*ctè magis, quàm anteà erat, remanet explicata.
Loading...