Solórzano P...: De Indiarum Iure

 Legal

| |
Vol. 1
p. [i]
D. Philip. IV. Hisp. et Ind. Regi Opt. Max Ioannes De Solorzano Pereira I.V.D. Ex Primarijs olim Academiæ Salamanticenſsis Anteceſsſsoribus. Postea Limenſsis Prætorij in Peruano Regno Novi Orbis Senator: Nunc vero in Supremo Indiarum Conſsilio Regij Fiſsci Patronus,

Dispvtationem De Indiarvm Ivre,

Sive De iuſsta Indiarum Occidentalium inquiſsitione, aquiſsitione, et retentione Tribvs libris comprehensam, D. E. C. Cvm privilegio. Matriti. Ex Typographia Franciſsci Martinez. Anno 1629. Roberto Cordier ex.
p. [ii]

p. [iii]
CENSVRAR. ADMODVM PATRIS

Philippi Fernandez de Meca Societatis Iesv Presbyteri & generalis Procuratoris.

EX commiſssione D.D. Ioannis Velaſsco Azevedo Vicarij generalis Matritenſsis Curiæ, vidi librum hunc eruditiſssimi utriuſsque Iuris, & Orbis utriuſsque Doctoris D. Ioannis de Solorzano Pereira, Regij olim Peruani Regni Limani Conventus Senatoris, nunc in Regalis Patrimonij Senatu cauſsarum Fiſsci meritiſssimi Patroni, de Indiarvm ivre, ſsive de Indiarvm Occidentalivm inqvisitione, acqvisitione, et retentione. In quo nihil Catholicæ Fidei, aut bonis moribus adverſsum inveni: imò omnia eximiâ pietate, & Orthodoxæ fidei zelo, ac pro dignitate, & auctoritate Regum Hiſspaniæ, & totius Hiſspanæ gentis conſscripta: varia, & multiformi eruditione condita, rerum varietate, dicendi proprietate, copiâ & elegantiâ perpolita, argumenti novitate & utilitate à quibuſsque bonæ notæ ingenijs expetenda. Ideoq́ue meritò liber iſste excudi permittetur, futurumq́ue cenſseo maximè èex re litteraria ſsi excudatur. In Collegio Imperiali Societatis Iesv Matritenſsi 28. Martij anno 1628.
Philippus Fernandez de Meca.
Administrative
NOS el Licenciado don Iuan de Velaſsco i Azevedo Vicario general deſsta villa de Madrid i ſsu partido, damos licencia por lo que à Nos toca, para que ſse pueda imprimir è imprima eſste libro, atento que por nueſstro mandado ſse ha viſsto i examinado, i no conſsta aver en el coſsa contra nueſstra ſsanta Fè, i buenas coſstumbres. En Madrid à 30. de Março de 1628. años.
Licent. Velaſsco i Azevedo.
Por ſsu mandado.
Iuan Perogila Notario.

p. [iv]
ALIA ADPROBATIO, SIVE Cenſsura Dom. D. Roderici ab Aguiar, & Acuña, ex commiſssione Regij ac Supremi Indiarum Senatus, cuius ipſse meritiſsſsimus Decanus exiſstit.

PERLEGI librum, cum iſstac oblatum Auctoris epiſstola, de Indiarvm ivreinſscriptum; elaboratum planè opus miror, multi iugâ eruditione refertum, noſstris haud minus indigenis glorioſsè perutile, quàm exteris iucundè mirabile, & invidioſsum. Pulchra in eo miſscellanea rerum, & pervenuſsta ratio ſstyli: nobilis, & ſselectus ordo dicendi, & qui tantum Virum (omnium ex conſsenſsu) redolear. Quid mirum Genitori ſsimilem? cùm & Patres Latinos, & Conſsultos mirè ſsapiar. Senatus iccirco noſster typis mandari permittat, & alterum eiuſsdem inſstituti volumen, quod in huius calce emiſsſsurum Auctor promittit, abſsolvendum hortetur, utpotè quod foro ac praxi pluris conferat, & municipalia regiminis noſstri iura contineat. Ea cenſsui, Matriti 9. Februarij anno 1628.
Licenciat. don Rodericus ab Aguiar &Acuña.

p. [v]
ALIA EX COMMISSIONE SVPREMI Hiſspani Senatus, Domini Licentiati Ioſsephi Gundiſsalvi, in eodem digniſssimi ac facundiſssimi Regij Fiſsci Patroni.

TRactatum de Indiarvm ivre, ſsive de iuſsta Indiarum Occidentalium inquiſsitione, acquiſsitione, & retentione à Doctore Ioanne de Solorzano Pereira, Primario olim Iuris Civilis Academiæ SalamanticẽſisSalamanticenſis Anteceſsſsore, poſsteà Regio in Limana Curia Novi Orbis Senatore, nunc in Conſsilio Regij Patrimonij digniſssimo Patrono, elaboratũelaboratum, ex decreto Supremi Senatus perlegi. In quo nihil OrthodoxęOrthodoxæ Fidei, & Chriſstianis moribus adverſsum reperio.
Ideoq́ue tam ad iuſstitiam Potentiſssimi Catholici noſstri Regis commendandam, quàm ad detractorum temeritatem reprimendam, dignum cenſseo, qui typis mandetur. Nam ſsi ad ſscientiam Iuris attendimus, in utroque magnum Doctorem ſse præbet. Si ad quæſstiones Theologicas & lectionem Sanctorum, non hoſspitem, ſsed magiſstrum ſse oſstendit. Si ad Hiſstoriarum, Geographiæ & Coſsmographiæ notitiam, ſse diligentiſssimum præſstat, ita ut nihil ad rem accuratius ſseu illuſstrius excogitari valeat. Datum Matriti die 5. menſsis Iunij ann. 1628.
Licentiat. Ioſseph. Gonçalez.

SVMMA PRIVILEGIj PER SVPREMVM Senatum expediti.

CAVTVM eſst Regis noſstri diplomate, ne quis intra decennij metas tractatum hunc de Indiarvm ivre, D. Ioannis de Solorzano Pereira abſsque ipſsius permiſsſsu typis mandare, vel venundare poſssit. Qui ſsecus fecerit, pœnis ſsubdatur legibus Hiſspanis indictis, & in eodem diplomate latius comprehenſsis. Dat. Matriti 20. Iulij anno 1628.
Ioan Laſsſso de la Vega Regius Secretarius.

p. [vi]
SVMMA ALTERIVS PRIVILEGIj Conſsilij Indiarum.

IDEM cautum eſst quoad Indiarum Occidentalium Provincias alio privilegio ſsupremi earundem Indiarum Senatus. Dat. Matriti 9. die menſsis Martij ann.1628.
Don Fernando Ruiz de Contreras.

FIDES CORRECTORIS.

LIBRVM hunc vidi, qui de Indiarum iure titulum præfert, & cum ſsuo archetypo contuli, & nihil in eo notatu dignum inveni, quod ei fìdeliter non reſspondeat, pag. 45. num. 45. præſsens, lege prænſsis, pag. 46. num. 51. Caroloni, lege Carolini, pag. 390. num. 101. nitibus, lege ritibus, pag. 528. num. 37. natus, lege natum, pag. 636. num. 39. gentium, lege genitum. Dat. Matriti die xiix. Martij ann. 1629.
Licentiat. Franciſscus Murcia de la Llana.

SVMA DE LA TASSA.

EN tres dias del mes de Abril de 1629. años, los Señores del Conſsejo taſsſsaron eſste libro à cinco maravedis el pliego, ſsegun conſsta por certificacion de don Fernando de Vallejo, Secretario del Rei nueſstro ſseñor, i ſsu Eſscrivano de Camara mas antiguo del dicho Conſsejo. Tiene dozientos i veinte pliegos, que montan mil i cien maravedis.

p. [vii]
D. PHILIPPO. IV HISPANIARVM, ET INDIARVM REGI OPT. MAX. I DEST, OMNIVM FERE NASCENTIS, OBEVNTISQVE SOLIS regionvm Imperatori semper Avgvsto, Pio, Foelici, et Bono Reipvbl. nato, D. Ioannes de Solorzano Pereira, eivs in Regio Limano Conventv Pervani Regni Novi Orbis Senator S.P.D.

CVm Divi Parentis tui, Pij pariter ac Deſsiderati, honeſstiſssimis codicillis (Rex omniũomnium, quos Sol uſquãuſquam adſspexit, Avgvstissime & Potentissime) ex Primarijs SalmãticẽſisSalmanticenſis Scholæ Cæſsarei Iuris Anteceſsſsoribus ad RegiũRegium hoc, & egregiũegregium Peruani Regni Novi Orbis PrætoriũPrætorium, nihil tale ambiens, aut cogitans, fuerim delegatus, vel, ut alij fortè dixerint, relegatus, nihil prius, aut antiquius habui, quàm oblatam mihi Provinciam hilari atque alacri mẽtemente capeſsſsere, & omni ſstudio curare, ut me non ſsolùm tanti muneris, verùm tanti quoque Electoris dignum adminiſtrũadminiſtrum oſstenderem. Nam ſsi æquabilis (ut cum Caſssiodoro loquar) prædicandus eſst, quem iuſstus elegerit, ſsi continentiâ præditus, quem moderatus adſscivit, omnium profectò capax debet eſsſse meritorum, qui iudicem cunctarum meruit habere virtutum. Spartam igitur, quam nactus eram, ornare deſsiderans, multis primùm vigilijs indagare, & cognoſscere cœpi ſsitum, provincias, & terminos huius vaſstiſssimi & ditiſssimi Imperij, quod Catholicis Hiſspaniæ Regibus in Fidei, Pietatis & Religionis præmium Divinitùs datum, vulgò ementito, & ſsuffurato vocabulo Americam nuncupant, alij tralatitio Indias Occidentales, & alij veriùs, & Propriùs Orbem Novum appellant; cùm ſsola hæc globi terreni pars, tres alias, antiquis cognitas, magnitudine ſsuperet, efficiatq́;efficiatq́ue ut Maiestatis tuæ opes, atq;atque faſstigia, margine cœli claudãturclaudantur, & eiſdẽeiſdem, quibus terrarum Orbis, finibus terminentur. Deinde verò peculiares leges, ſschedulas, atque ordinationes inquirens, quæ |
p. [viii]
varijs temporibus, prout & ipſsorum varietas, & rerum curſsus exegit, ad eiuſsdem Novi Orbis detectionem, conquiſsitionem, & gubernationem expeditæ videntur, plurima ſseſse mihi obtulerunt, quæ cùm in ſse nova, & graviſssima eſsſsent, vel prorſsus (etiam à peritioribus) ignorata, vel certè non ſsatis pro neceſssitate & utilitate comperta, nedum pro dignitate tractata, & ex ſsuis primordijs deducta, conſspicerentur. Hæc me ratio movit, ut huius veluti municipalis Indiarum iuris ſspeciales lucubrationes, & diſsputationes tam voto, quàm mente conciperem, & conceptas, ſsubciſsivis temporibus pro tenui facultate mea diſsponerem, ſsummariumq́ue illarum indicem Auguſstiſssimo Parenti tuo per litteras mitterẽmitterem, ut ſsi meus hic labor utilis atque opportunus ſsupremo eius Conſsilio iudicaretur, alacriùs & attentiùs in eiſsdem expoliendis, & expediendis incumberem. Is mihi perhumanè reſspondens, ſsuſsceptum, atque oblatum ſstudium non ſsolùm probare, ſsed laudare etiam, & quàmcitius fieri poſsſset, exigere dignatus fuit. Quo honore, mihi ſspontè currenti calcar admovit, & frigidam aquam (ut eſst in proverbio) ſsuffudit, licèt rei gravitas, & quotidianæ, atque adventitiæ huius muneris, quo fungor, curæ, & ſsollicitudines, aliquas comperendinationes extorſserint. Inter prædictas autem diſsputationes, illæ, ut primum locum, ita & præcipuum laborem occupaſsſse videntur, quæ de iuſstis titulis & rationibus agunt, quibus Catholici, & Glorioſsi Hiſspaniæ noſstræ Reges, hunc, ita longè ac latè patentem, & potentem Orbem Novum, detegere, acquirere, & retinere poſsſsunt, & potuerunt; in quibus quidem diſsſserendis, & aſsſserendis, non potui non latiùs, quàm initio putaveram, calami curſsum extendere. Nam etſsi multi, & prudentes, Viri ſsæpè cenſsuerint, Regnorum iam diu conſstitutorum initia repeti non debere, neque amplius in diſsceptationem vocari, ſsed veluti præſscriptum iam ſsit, optimâ ſside agi oportere: cùm tamen in hoc, de quo agimus, Hæretici, Eccleſsiæ & Hiſspanæ gloriæ ac Maieſstatis perpetui hoſstes, & alij Scriptores malè feriati, & parum rebus & hiſstorijs noſstris inſstructi, paſssim invidiæ ſsuæ, ne dicam impudentiæ, virus, potius quàm vires effundant: & non ſsolùm importunis latratibus, ſsed lividis etiam, ac Theoninis dentibus quotidie Reges noſstros impetere, & mordere conentur; & ut verbis Horatij utar, loliginis ſsuccum, atque ſsalem nigrum inſspergere, ſstudiosè agendum fuit, ut eorum technis, ſsophiſsmatibus, & obiectionibus ſsatisfieret, ne quis ſsilentium, & patientiam noſstram in conſscientiam duceret, & audaciæ ac procaciæ ſsuæ commodum capientes, ſse ſsolos ſsapere, & Minervæ arcem tenuiſsſse putarent. Præſsertim cùm nullus ex |
p. [ix]
Noſstratibus hucuſsque illis plenè reſsponderit, quin potius, ubi hunc articulum vel ſseriò, vel perſsunctoriè tractandum ſsuſsceperunt, frigidè nimis, ac ieiunè, & (abſsit iniuria verbo) oſscitanter, vel hæſsitanter ſscribant, quod iuxta Agellij ſsententiam, magis ad vituperationem, quàm ad laudationem,vel adprobationem ſspectat.V t pleniùs in ſsecundo huius operis libro, capite primo manifeſstamus. Vaſsſsallorum quippe munus, & veluti inſsita à natura conditio requirit, ut pro Domini honore, fama, & exiſstimatione ſsarta, ac tecta tuenda, non minus quàm pro eius vita, aut pro aris, & focis pugnare debeant, & ſsi verbis, aut ſscriptis proſscindi, aut labefactari conſspexerint, quibus poſssint modis, calumniantium iniquitatibus obviam ire conentur. Quo fit,ut ſsi quid ego hac in parte præſstiterim (quod planè exiguum eſsſse fateor, & ſsolâ obſsequij, & voluntatis ratione penſsandum) non minus meruiſsſse cenſseri debeam, quàm qui olim tibi, Rex Maxime, imperium hoc armis, laboribus, & ſsudoribus compararunt, vel hodie à continuis hoſstium claſssibus, invaſsionibuſsq́ue tuentur. Nam & hoſstes ijdem, priùs quàm hæc tentent, libros illos emittunt, quaſsi cauſsæ, quam fovent, & victoriæ, quam fruſstrà ſsperant, vades & antecurſsores futuros. Vnde qui hos frangit, atque convincit, ipſsos quoque ut frangat, & vincat neceſsſse eſst, tormenta per argumenta convellens. Rectè enim Propertius ſscribit:
Frangit, & attollit vires in milite cauſsa,
Quæ niſsi iuſsta ſsubeſst, excutit arma pudor.
Et D. Bernardus: Si bona fuerit cauſsa pugnandi, pugnæ exitus malus eſsſse nõnon poterit. Quò fortè reſspiciens M. Tullius in oratione pro Murena, hanc curam reſspondendi, ſscribendi, cavendi, urbanam militiam appellat, & longè melius, & ad id, de quo agimus, accõmodatiusaccommodatius, Leo, & Anthemius Imperatores nõnon ſsolùm pro Imperio eos militare teſstátur, qui gladijs, clypeis, & toracibus nitũturnituntur, ſsed eos etiãetiam qui dirimunt ambigua facta cauſsarum, ſsuæq́ue defenſsionis viribus, ſsæpè publicis in rebus, ac privatis, lapſsa erigunt, fatigata reparant, & non minus humano generi provident, quàm ſsi prælijs, atque vulneribus patriam, parenteſsq́ue ſsalvarent. Tractationem porrò iſstam, nunc cùm foras prodire, & publicãpublicam lucẽlucem aſspicere parat, tuæ omnino Maiestati dicari, argumentum ipſsius, & civilis ratio deſsiderabat. Cui enim niſsi Regi, tanti Regni defenſsio iure conſsecraretur? maximè ab eo profecta, qui ſse tuum tot titulis libens agnoſscit, & cernuus modis omnibus profitetur, in cuius ingenij partus, veluti ex re propria natos, poſsſses rectè ex iure Quiritum manũmanum inijcere. In quo planè, eſst cur mihi, & meis lucubrationibus vehementer congratuler, cùm illum |
p. [x]
Patronum neceſsſsariò invocare teneamur, quo, quamvis ſspontanea foret electio, nullus inter mortales Auguſstior, aptior, & ornatior nullus eligi potuiſsſset. In te enim Maieſstas, & Regij ſsolij auctoritas, & ſsplendor, omnium quidem animos cogit, non, ut in alijs, oculos duntaxat perſstringit; celſsitudinis quippe gloriam cum mirabili quadam prudentia, & morum ſsuavitate coniungis, teneram adhuc, & fluxam ætatem ſsalutaribus prudentiſssimorum virorum conſsilijs, monitiſsq́ue confirmas, & ita reliquis virtutibus defers, ut in te omnes, veluti in proprio domicilio conſsiſstant, iunctiſsq́ue manibus, Gratiarum inſstar, ad commune Hiſspanæ, imò verius totius Chriſstianæ Reipublicæ bonum, ſsemper incedant. Tutanus Deus Romanis, & Tutilina Dea à tuendo, teſste Nonio, nuncupabantur, eoſsq́ue hac propter (ut inquit Varro) omnes, qui laborabant, invocare ſsolebant. Colebatur eiſsdem tantâ veneration Ceres, ut qui ad eius aſsylum ope indigentes confugerent, non tantùm ſsecuritatem, verùm & panes, quibus veſscerentur, acciperent; unde verbum Pandere, quòd nunquam Fanum talibus clauderetur, quaſsi à pane dando originem traxit. Quin & Romani Principes, non Deorum modò nomina, ſsed & religionem, ac iura ſsibi uſsurpantes, magnam adeò ſsuis imaginibus vim, & auctoritatem eſsſse voluerunt, ut qui ſsecum eas prætuliſsſsent, præſsidium & tuitionem ab aliorum iniurijs conſsequerentur. Vnde multos auſsos non fuiſsſse, adverſsarium in ius ducere ob effigiem Imperatoris oppoſsitam, Tacitus refert; & ſsub Tiberio impietatis quendam damnatum, quòd ſservum ſsuum verberaſsſset, qui drachmam argenteam, Tiberij imagine ſsignatam, geſstabat, Philoſstratus memorat. Sed & ſsic portari Principum imagines ſsolitas, ut eæ veſstibus intexerentur, ex Auſsonio, & alijs conijcimus. Quæ cùm ita ſse habeãthabeant, cur nõnon ego, Rex Maxime, longè tutiùs mihi, ac ſsecuriùs patrocinium, ſsub tuo nomine, numineq́ue pollicear? Vel cur favoris, ſsive Favonij tui dulci, & ſsalutari aurâ non recreabor? cùm me, & mea tibi ſsacraverim, & ad tãtætantæ Maiestatis aſylũaſylum indigẽsindigens ope confugerim, eiuſsq́ue titulum, & imaginem lucubrationes iſstæ vel in limine ipſso præferant, & oſstendant. Quam non dubiè ſspero, rigidos Ariſstarchos, & improbos, atque invidos alienorum operum, & librorum cenſsores, religiosè veneraturos, ut V eſstæ olim, quæ in primis ingreſssibus, & ſspatijs domorum apponi ſsolebat, unde & illa veſstibula dicebantur. Apud vulgus enim, quæ potentiorum non ſsunt vallata præſsidijs, valore carent, facilè contemnuntur: Principum verò oculi, veluti ſsuccina gemma, ſsive (ut digno compellem nomine) pretioſsi carbunculi, iacentes humo paleas ad ſse trahunt, ele|
p. [xi]
vantq́ue, & exiguis, vel minimis quibuſsque, pondus, Maieſstatem, ac proinde æſtimationẽæſtimationem cõciliantconciliant. Humile igitur munus (invictissime, et Clementissime Domine) quâ tibi voluntate dicatur, aſspicere, & accipere, tueri, atque intueri dignare. & à calumniatorum iniurijs, & adverſsariorum telis excelſsæ Maiestatis tuæ ſscuto, longè ſseptemplici illo Aiacis fortiori, defendere, quam Pia Numina ſsoſspitent, & multos annos, ad commune totius Orbis bonum, & Hiſspanæ gloriæ maximum incrementum, incolumem ſservent. Limæ 1. April. anno 1626.
D. Ioannes de Solorzano Pereira.

Cedulas Reales por las quales ſse mandò al Auctor que eſscribieſsſse eſste libro.

EL REY.

DOCTOR Iuan de Solorzano Pereira, Oidor de mi Audiencia Real de la Ciudad de los Reyes de las Provincias del Perù, en carta que me eſscribiſstes en ocho de Abril del año paſsſsado, dezis, que en el tiempo que os aveis deſsocupado del continuo exercicio de vueſstro cargo, aviades compueſsto un libro Latino del derecho particvlar de las indias occidentales, i tratado de recopilar las cedulas, proviſsiones, cartas, einſstrucciones i ordenanças, que los ſseñores Reyes mis anteceſsſsores, iyo avemos mandado librar, i deſspachar para la buena governacion de eſsſsas Provincias, reduziendolas à titulos, i poniendolas en forma de leyes, i me ſsuplicais lo mandaſsſse aprobar, i que por tiempo de dos años ſse os acuda con el ſsalario de vueſstra plaza, no embargante que no acudais à la dicha Audiencia. |
p. [xii]
I aviendoſse viſsto por los de mi conſsejo de las Indias, i la ſsuma de los capitulos, i titulos en que ſse reparten ambos libros, que me embiaſstes con la dicha carta: ha parecido mui bien el eſstudio i trabajo que en eſsto aveis pueſsto; i os lo agradezco, i encargo continueis el libro de Latin haſsta ponerle en enter a perfeccion: porque lo que toca à la recopilacion de las cedulas, està pendiente en el dicho mi Conſsejo de las Indias, el recogerlas, i ponerlas en orden, i aſssi no ſse os remite. Comoquiera que ha parecido bien vueſstro cuidado i diſscurſso: i anſsi lo ſserà, en que me aviſseis de lo que fueredes haziendo, que con vueſstra perſsona, eſstudios i trabajos ſse tendra la cuenta que es juſsto, para que recibais merced. De Madrid à veinte de Março de mil i ſseiſscientos i diez i nueve años.
YO EL REI.
Por mandado del Rei nueſstro ſseñor.
Pedro de Ledeſsma.
EL REI.

EL REI.

POR quanto por parte de vos el Dotor Iuan de solorzano Pereira Oidor de mi Audiencia Real, que reſside en la ciudad de los Reyes de las Provincias del Perù, ſse me ha hecho relacion, que aviendo ofrecido en mi conſsejo de las Indias, componer unos libros Latinos, que trataban del particular derecho i govierno de las Indias, i otros de la recopilacion de las cedulas i ordenanças deſspachadas para el buen govierno dellas, ſse os ordenò los puſsieſsſsedes en limpio, i embiaſsſsedes al dicho mi Conſsejo con toda brevedad. I que aunque lo eſstavades baziendo, por ſser mui grande el eſstudio que aviades de poner en ello, no lo podiades concluir en mucho tiempo, reſspeto de las grandes ocupaciones que teniades con la dicha plaça, i otras juntas que ſse os cometen. SuplicãdomeSuplicandome os dieſsſse licencia para que por tiempo de dos años os pudieſsſsedes eſscuſsſsar de ſsu exercicio i ocupaciõocupacion, i gozaſsſsedes del ſsalario que con ella teniades, para q̃que en ellos acabaſsſsedes los dichos libros, i aviendoſse viſsto por los de mi Conſsejo de las Indias, he tenido por bien de daros liẽcialicencia, como por la preſsente os la doi, para q̃que por tiempo de ſseis meſses os podais eſscuſsar de ir à la dicha Audiencia, i de las demas coſsas cõcernientesconcernientes al exercicio de la dicha vueſstra plaça, para q̃que en ellos acabeis los libros en q̃que eſstais entendiẽdoentendiendo, como os encargo lo hagais; i acabados los embiareis al dicho mi Conſsejo, para q̃que en el ſse vean: i mando al Virrei, Preſsidente, i demas Oidores de la dicha AudiẽciaAudiencia, q̃que no os obliguen à acudir a ella, ni os cometan ningun negocio que os eſstorve, i a los oficiales de mi Real HaziẽdaHazienda de la dicha ciudad de los Reyes, que durante el dicho tiempo os continuẽcontinuen la paga de vueſstro ſsalario, que yo lo tengo aſssi por bien. Fecha en Madrid à tres de Enero de mil i ſseiſscientos i veinte i an años.
YO EL REI.
Por mandado del Rei nueſstro Señor.
Pedro de Ledeſsma.

p. [xiii]
EXCELmo PRINCIPI DOM.

D. Gaſspari de Guzman Comiti de Olivares, Duci de Sanlucar, &c. à Conſsilio Status & Belli Regis ac Domini noſstri Philippi IV. Equilis eius Præfecto Maximo, Maiori Cubiculario, & Alcantarenſsis Equeſstris militiæ Ordinis Maiori Commendatario, &c. D. Ioannes de Solorzano Pereira I. C. in Regio Limano Prætorio Senator, S.

GRaves iuxtà ac difficiles de Indiarum iure diſsputationes (Excellentissime Princeps, quas nunc publicãpublicam lucẽlucem habituras, & periculoſsam tot iudiciorũiudiciorum aleam ſsubituras emitto, & veluti in guſstum, & ſpecimẽſpecimem aliquod aliarum mearũmearum lucubrationum exhibeo, PotẽtiſsimoPotentiſsimo Auguſtiſsimoq́;Auguſtiſsimoq́ue Regi noſstro dicari, & argumentũargumentum ipſarũipſarum, & ratio civilis expoſstulavit. Sed cùm mihi eſsſset cũcum eo per litteras colloquendum, animo quidẽquidem cadere, & auctoritate carêre ad tantam Maiestatem interpellandam animadverti. Et tanquàm ſsi propiùs ad ardentiſssimos Solis radios eſsſsem acceſsſsurus, æſstuare cœpi, meq́ue in omnes partes verſsare, & quid conſsilij capere poſsſsem, ſsedulò meditari, quouſsque illorum exemplum mente concipiens, qui ubi igneum Solis ardorem ferre non valent, ſse umbellâ oppoſsitâ contegere ſsolent, tv mihi unus occurriſsti, quem, ad eundem modum, illius clariſssimi, nitidiſssimiq́ue Solis radijs opponerem, & cuius me umbræ, & protectioni ſsecurè ſsubmitterem:
— Sicut Parnaſssia laurus
Parva ſsub ingenti matris ſse ſsubijcit umbra.
Et verò non iniuriâ, cùm tu ferè ſsolus ſsis, qui illuſstriſssimam illam lucem non caligantibus oculis adſspicere, & maximum illum calorem poſssis ſsuſstinêre, quin & præclarâ conſsilij tui face, ſsub utroque Polo, per totum HiſpanũHiſpanum Orbem diffundere; cuius moles in tuis plus quàm Herculeis humeris ab eodem Maximo Atlante Philippo depoſsita, ſsecurè quieſscit, & cum ſsumma, & mirifica quadam Omnium ferè gentium, nationumq́ue conſsenſsione, & alacritate mo|
p. [xiv]
vetur atque fovetur, luſstratur, & illuſstratur, te namque omnes ubique uno ore Patria e Parentem appellant, & eo, quem apud Regem obtines, loco digniſssimum prædicant, quod ego in ſsumma tua fœlicitate, non immeritò reponendum exiſstimo. Conciliavit, coniunxitq́ue te ei quondam excellens tua, præſstanſsq́ue natura, quæ ad res quaſsque maximas à Deo ficta, & formata videtur, & poſstmodum, Regni ſsuſsceptis habenis, amorem, & æſstimationem adauxit, quod experiendo cognoverit tvam in rebus agendis, & arduis quibuſsque negotijs capeſsſsendis, & expediendis dexteritatem, ſsingularem prudentiam, ingenium ad miraculum maximum, conſsilium ſsolers, & promtum, magnificum, ac munificum animum, Fidei, Pietatis, Religionis, Fortitudinis, & cæterarum virtutum dotibus exornatum; quæ omnes in te cohoneſstando ita decertare videntur, ut cui primas deferre poſssis, haud facilè diſscreverit quiſspiam. Sed omitti non poteſst morum, quâ eas condis, Suavitas, Benignitas, & Humanitas, agere ſsiquidem narraris (ut cum Sydonio loquar) in ſsupremo hoc, quo fungeris, munere, ſsine ſsuperbia Nobilem, ſsine invidia Potentem, ſsine ſsuperſstitione Religioſsum, ſsine ineptia Gravem, ſsine aſsperitate Conſstantem, ſsine iactantia Prudentem, & ſsine popularitate Communem. Quibus magnis ac maximis humani tvi animi bonis ac donis, abſsque dubio demonſstras, te tanti Regis electione digniſssimum: ille enim verè ſsuis incrementis maior eſst, quem ſsublimitas parti honoris inclinat, & in quo nihil fortunæ amplitudinem mutaſsſse videmus, niſsi ut prodeſsſse tantundem poſssit, quantum vellet, ut aliàs Plinius, de Tito loquens, ſscriptum reliquit. Sed verò, poterat quis ex Parentum virtutibus prolis iudicare ſsucceſsſsus, cùm origo neſsciat deficere, quæ conſsuevit radicitus pullulare; fuit enim hoc inſsitum, innatum, & ut ita dicam, fatale, illuſstriſssimæ Familiæ tuæ (Princeps Excellentissime) & iam inde ab heroicis, & antiquis illis temporibus uſsurpatum, ut Hiſspaniæ Reges veſstro potiſssimum Auxilio, Conſsilio, & Auctoritate utantur, & gubernentur. Quod, vel me tacente, ſsatis oſstendent:
Fortia facta Patrvm, ſseries longiſssima rerum,
Per tot ducta viros antiquæ ab origine gentis.
Quis enim ampliſssimi Gvzmanij nominis non novit ornatum? Quis eius non vidit, & invidit glorioſsa trophœa? Quis triumphos & hiſstorias non canit? in quibus tot numeras Principes, quot maiores, qui manu fortes, nec conſsilio minores Hiſspaniam |
p. [xv]
noſstram Maurorum invaſsione penè vaſstatam, ſsuis Regibvs acquiſsierunt, & ſsibi maius Regno nomen, nullo unquam ſsæculo interiturum, pararunt. Et ut unum pro omnibus memoriæ noſstræ proximum, & poſsteritatis digniſssimum, ſspecialiter deſsignemus, quis Præclariſssimi Comitis Parentis tui nomen, ac famam non extollit, ac veneratur? Quo nullus manu Promptior, prudentiâ Nobilior, gravitate Conſspectior, & Belli atque Status Conſsilijs Vtilior tempeſstate ſsuâ noſstris Regibvs adfuit, vel gravius & validius Hiſspanæ nationis decus, & æſstimationem in Romana legatione, & Siculi ac Napolitani Regni gubernatione firmavit. Parum eſst quin laudes tvas aggredi videar, & planè ſstudium rapiebat, & obvia quoquoverſsus multa tva magnaq́ue decora id ſsuo veluti iure citra ullum invidiæ, vel adulationis timorem deſsiderabant. Profanatur enim laus, & vileſscit vulgo communicata, at merentem laudare (Senecæ verbis dico) iuſstitia eſst, & univerſsis redditur, quod pro voto omnium Primatibus indulgetur. Sed attigiſsſse tantùm fufficiat, quæ omnino perſsequi ingentis eſsſset laboris:
— Nec meus audet
Rem tentare pudor, quam vires ferre recuſsent.
Præſsertim cùm neque meâ tv indigeas celebratione, quem omnis eruditorum chorus unicum Mecænatem agnoſscit & canit: & illi præcipuè, qui ſse inclytæ Salmanticenſsis Scholæ Alumnos eſsſse gloriantur, quam tv olim Auditor ornaſsti, Rector, & Gymnaſsiarcha in tenera adhuc ætate, generis Splendore, ingenij Gloriâ, & morum Exemplo multifariam beaſsti. Quo tempore ego ibîdem Anteceſsſsoris, ſsive Nomodidactis officium, non ſsine publica adprobatione, & acclamatione gerebam, & in primorum Patrum Orcheſstra, non in imis ſsubſselijs honoratiſssimum locum meis mihi ſstudijs, & indefeſsſso labore pepereram. Cuius rei, cùm plures poſsſsem, te unicum atque oculatum teſstem, omni exceptione maiorem, produco, qui Gymnaſsia noſstra in publicis, & privatis relectionibus fæpiſssimè frequentaſsti, litterarijs concertationibus interfuiſsti, & victoriæ triumphos de clariſssimis, & validiſssimis antagoniſstis agentem, ſsemel atque iterum ſsalutaſsti. Perge igitur, & ſsi quam de me adhuc iuvene opinionem habere cœpiſsti, nunc, ubi & mens, & mentum incanuit, neutiquam deſsere, quin potius ex ſsublimi hoc, quem occupas, loco, ad hunc in remoto Orbe orbum favore hominem oculos aliquando converte, oblitum ſsemper tibi oblatum humaniter reſspice, & laudabiles iſstos ſstudio|
p. [xvi]
rum meorum conatus hilari vultu proſsequere. Neque enim cuiquam (ut Plinij Iunioris verba uſsurpem) tam clarum ſstatim ingenium, ut poſssit emergere, niſsi illi materia, occaſsio, fautor etiam, commendatorq́ue contingat; & tantùm quis ex Proceribus cæteris præſstat, quantum & moribus probis, & benè faciendi voluntate reluxerit. Quæ eadem, ſsi Pythagoræ credimus, illos Deo ſsimillimos reddit, & omnium populorum, fæculorumq́ue memoriâ, & prædicatione commendat. Librvm verò iſstum, tanquam tuum, ut cætera ſsoles, Regi noſstro Potentiſssimo offeres, ſsin indignus videbitur, qui ad tantæ Maieſstatis manus perveniat, tibi ſservabis, quod etiam mihi ſsummo honori, ac gloriæ futurum exiſstimo, & eo me ad maiora in dies molienda, & offerenda proculdubio excitabis. Faxit Devs Opt. Maxim. ut per multos annos Regi noſstro, atque adeò Hiſspaniæ toti, & litteratorum auxilio incolumis, fœlix, florenſsq́ue permaneas, & Troica vincas ſsæcula, & Euboici tranſscendas pulveris annos. Limæ 1. Aprilis anno 1626.
D. Ioannes de Solorzano Pereira.

p. [xvii]
CLARISSIMVM ORBIS VTRIVSQVE LITTERARVM DECVS, DoctorẽDoctorem D. Ioannem SolorzanũSolorzanum, Lycæi SalmanticẽſisSalmanticenſis olim in veſspertina Cathedra iuris ſsacri atque profani lumen: Limani columen, in hoc Regio Senatu Conſsulem, in omni diſsciplina PrincipẽPrincipem, non pro elogio, ſsed pro veritatis ſstudio, & gratitudinis argumento, diſscipulus Præceptorem in prima fronte eximij ſsui operis ſsic profatur

Doctor D. Bartholomæus de Benavides & Cerda, Almæ Eccleſsiæ Metropolitanæ Limenſsis Canonicus, & Academiæ Cancellarius.

DVM maturo fruges, dum grata thura èex collibus Muſsarum paro, ut tuas aras imbuam, profanam libo vocem, Antiſstes Maxime litterarum; tu verò aſsſsurge, Calame, ad ſsacros, ſsi vales, ſsonos, qui doctas deceant Solorzani aures, quod ſsi laudum tantarum pondere cecideris, non tamen cadas animo, nam ſsic maximè oſstentas, nullam eſsſse orationem tantæ moli parem.
Ex Occidenti noſstro orîtur, novo miraculo, Phœbus utriq;utrique mundo nõnon alternatâ luce lumina diffuſsurus, expectata tandiu Divini ingenij ſsoboles oborîtur, Liber Auctori ſsuo compar, magnum dico, maius exclamare non potero; huic Lucina favet, Muſsarum chorus arridet, & univerſsa litteratorum curia aſsſsurgit, veneratur. Procul abit invidia: nam livor alta culmina mortalibus ſstudijs inacceſsſsa non ferit. Nemo enim (docuit Stoicus) invidet, quod ſse facere poſsſse deſsperat. Celſsitudo verò eius ingenij tanta eſst, ut de ea, ac de Olympi vertice, an cœleſstia atria pertingat? an Divinum aliquid præſse ferat? dubitetur. Rea erat Hiſspania, & heu totus Orbis huic infœlici glebæ, ſse ſse alieno decori exviſsceranti, incredibilis auri, argentiq́ue copiæ, nec tam ingentes theſsauros ſsolvendo eſsſse poterat, ſsed ecce fecit unico pignore debito ſsuo cumulatè ſsaris, mittit ad Nos Solorzanvm, & quaſsi foret pretiũpretium ultra ſsortem, Decumanos reditus libro iſsto rependit, & cum theſsauro Regio operioſsiores Orbi divitias remittit. O navis, quem tibi creditum debes theſsaurum, ſserves incolumem precor, non ſsolùm à ponti fluctibus, ſsed à longè ſsævioribus Hæreticorum thedis, vanè huic imperio, id eſst Fidei Catholicæ, minitantibus; etenim ſsi contra invicta arma Catholica accenſsum furiarum flammis Orbem audimus, ut hoc Imperium, quod fulcrum eſst, & columen veritatis labefactent, claſsſseſsq́ue ſsolvuntur, ut oras noſstras, infamibus olim carinis negatas, inquietent; liceat mihi iamiam victoriãvictoriam canere tanto fœlici augurio, quando prima defenſsio iuſstæ retentionis, & piæ |
p. [xviii]
converſsionis Indiarum ab hoc libro exoritur, ut ab Herculis clava, ut prius, robuſstâ vi voluminis, Hæreticorum mentes confundantur argumentis, quàm corpora, arma, naves tormentis comprimantur. Diſscantq́ue exitio ſsuo, arma noſstra, & Divina decreta revereri. Ad quod ex ſsacro, atque profano penu, tanquam in copioſso armamentario iacula omnium notitiâ ſscientiarum imbuta continentur. Liceat ergo de te Indica tellus, quod olim de Ægypto cecinit Hieronymus: Quod ſsi nullum alium Divum protuliſsſset Ægyptus, ſsatis erat Antonius. Cum hoc enim Noſstri Solorzani libro poteras de principatu litterario cum cæteris Orbis oris decertare. In quo Sacer interpres arcana non arcana miratur, luris utriuſsque arbiter ſstuper erutus legum theſsauros, & rediviva veterum nomina; Philoſsophus videt exhauſstos phyſsicæ fontes, Coſsmographus emenſsos Orbes immenſsos, Hiſstoricus omnium retro ſsæculerum geſsta revocata, Licurgos, Solones, Tullios, Auguſstinos, Aquinates promiſscuè loquentes, & illa omnia veteris cenſsuræ lumina, in ſsolo hoc Solorzani Sole noviter ſsplendentia. Quem Divina Providentia huic Orbi dedit, ut ſsuo detrimento immortalia incrementa huic Imperio compararet. Et ſsicut olim inter cuſstodes Angelos provinciarum, Perſsarum ſscilicet, & Hebræorum, in captivitate ſsua certabatur, altero libertatem, altero detentionem procurante, ut Perfæ, qui Dei cognitione carebant, bono fidelium exemplo fruerentur: non aliter cum huius litterarũlitterarum Principis excelſsas ſsapientiæ dotes, inauditamq́ue prudentiam, ſseveram in Civili Iure cenſsuram, cæterq́ue propè Divina conſsidero, quæ prima Regni ſsubſselia requirebant, mihi perſsuadeo, preces Angeli Cuſstodis Indiarum, Peruano Regno conſsulentis, prævalere, in quo illum non Conſsulem, fed exulem potius compellabo. Loquatur ſsi ego ſsileam Guancavelica rupes, cui, niſsi illius cura, & indefeſsſsus labor præcaveret, non divitiarum cumulus, ſsed mortalium ſsarcophagus diceretur. Teſstes Peruani huius Regni ſsubſselia, iuri dicundo Auguſsta, que illius ſspectant oracula non reſsponſsa. Teſstis olim Salmantica, cuius ſsi litterarium Orbem iuvenis ſsuſstentavit, breviores digito motitabit ſsphæras: & ſsi tanti Solis crepuſscula meridiem fecerunt, nunc eius meridie Polus exardeſscet. Nobis equidem lucet, ſsed radios in omni Catholico Imperio iaculatur, qui enim plures Curias, confilia, fedes Conſsulares, Pontificaſsq́ue adminiſstrant, radij illius ſsunt. Qui exercitus terreſstres, claſsſseſsq́ue gubernant, radij illius ſsunt. Qui invictiſssimo ſsemper Auguſsto Philippo (cui Deus Orbem unicam faciat inſsulam Philippinam) à Conſsilijs, à Cubiculis, penes quos imperij prora, & puppis, radij illius ſsunt, eiq́ue lumen, quod mortalibus deferunt, referunt acceptum. Inter quos, ſsi me nullius notæ ſsileo, non meum ſsanguine fratrem, auctoritate parentem, quem ſsine philautia virum ſsuperioris cenſsuræ, inſsignis prudentiæ, & rerum gerendarum Divinæ penè induſstriæ ſsenſsit Belgium, ſsenſsit Neapolis, utrobique in ſsupremo Conſsilio, & Regalibus penſsis intentum, ſsentiunt & Veneti, ad quos Legatus miſsſsus à Rege Catholico his difficillimis Italiæ rebus, gentis illius politicis Mæandris inſspiciendo. Is mihi èex legatione ſscribit, ſse eâ, quam ab eo accepit invenis diſsciplinâ, quaſsi Theſseo filo, aut ramo aureo, per umbras, per Syrtes ſsecurum incedere. Sed ſsi hæc omnia eſsſsent oratione perſstringenda, ipſsum Solorzanvm requirebant Oratorem: nunc magna deſsinam modis tenuare parvis, dum cogar ſsemper dicere. Nihil dixi.

p. [xix]
P. FRANC. DE AGVAYO E SOCIETATE IESV PRESBYTERI, ET THEOLOgiæ Lectoris ad Clariſsſs. Senatorem, & utriuſsque Iuris Conſsultiſssimum Virum D. Ioannem Solorſsanum Pereira

ANAGRAMMA.
solorsanvs. solvs ornas.
PRAELA tuos ſsitiunt, muſæaq́muſæaq́ue, docta labores,
Vrge iuris opus iure in utroque Potens.
Orbi pande ſsacros radios, & lucis honorem
Deſsine congeftas abdere mentis opes.
Divitias Polus ecce ſsuas manifeſstat amicus,
Terra ſsuas aperit, detegit unda ſsuas.
Ius amat ornari, Propriamq́Propriamq́ue extendere famam
Quâ Tagus auriferis, quâ meat Indus aquis.
Das utrumque, tuo ius ORNAS SOLVS, & illi
AEternum calamo nomen in Orbe facis.
Horreat ergo tuos Proſserpina tangere crines,
Et meritum Libris gloria pandat iter.

P. Didaci de Avendaño èex Societate Iesv Presbyteri, & Artium Lectoris alterum ad eundem D.D.

ANAGRAMMA.
ioannes solorsanvs. solon sanvs es, iorna.
Impia iura SOLON dum temperat, ornat Athenas,
Quas Draco ſsanguineis terruit antè notis.
Vnicus ingento patria inter vulnera Sanus
Ornat Cecropios, & Salamina ſsuo.
Ardet in imperium fidei contemptor Iberum,
Indorumq́Indorumq́ue vetat margine iure frui,
Pande tuas Hiſspane Solon SOLORSANE curas
Ne nos infeſsto torqueat ore Draco.
I celer adverſsas ornaq́ornaq́ue interminus oras,
Cùmq́Cùmq́ue volet celeri Sole Solonis honos.
SANVS ES, I, ſcriptiſq́ſcriptiſq́ue SOLON ſsapientibus ORNA
Iura, meraq́meraq́ue meros comprime lege logos.

p. [xx]
P. Ignatij de Arbieto Societatis Iesv, Veſsperariæ Cathedræ Theologiæ Profeſsſsoris in Limenſsi Collegio in laudem Auctoris & Libri

EPIGRAMMA.
HAVD caſsſsura manet ter Magni Fama Colomi,
Quòd prior Occiduis litora legit aquis.
Quòdq́ue arte inſstructus, male fida pericula Ponti
Cavit, & ignotas monſstrat adire vias.
Tu, quem Doctorem coluit Salmantica Magnum,
Peruvij cautus litora nauta legis
Primus & ipſse legis Peruanica litora iuris,
Et veluti charta pervia cuique facis.
Ergo Peruvij Solorzane Magne Colomus,
Inclytus aut Iaſson iure vocandus eris.

P. Ioann. Freilin èex Societate Iesv Presbyteri in laudem Auctoris

EPIGRAMMA.
MIRANTVR Superi primum, qui ſsydera novit,
Pondera labentis ſsuſstinuiſsſse Poli,
Tu, quem torquentem ſstudijs gens Heſspera vidit
Semper Apollinei culmina Celſsa poli,
Mitteris Occiduis magni laturus Olympi
Pondera, cum reliquis regia iura dare.
Nec ſsatis excelſsi defendere culmina iuris
Sed reſseras calamo iuris utramque viam.
Inde tuæ Sophiæ fœtu ditione tenere
Orbem, tum leges dicere quiſsque poteſst,
Vtraque cùm præſstes Solorzane munera, iure,
Atlas Peruvij Maximus Orbiseris.

p. [xxi]
Licentiat. Don Fructus de Solorzano in Auctoris & Libri laudem Epigramma, cuius ultimum carmen Anagrammaticum eſst, & Auctoris nomen totidem litteris exhibet.

Doctor Ioannes SolorçanvsSolorzanvs Pereira Prisca novo, raro Sale, nitore Docens.
TVTIVS eſst, inquit, de magnis dicere nunquam
Criſspus, quàm multis pauca referre nimis.
Vnde nihil de te, Patrue ô Clariſssime, dicam
Facta gennuſ́gennuſque tuum ſsæcla priora canunt.
Scripta quid attingam, nequeam cum claudere cuncta,
Quætua, vir Prudens, copia iuris agit.
India ſsola poteſst tantam reſserare ſsophiam,
Quæ benè concepit, quod parit Heſsperia.
Ergo vale, & ſsemper vivas, SOLORZANE fœlix,
Ter magnus, doctus ter́terque, quater́quaterque bonus.
Ter́Terque, quater́quaterque bonus iuris, legum́legumque peritus
PRISCA NOVO, RARO, SALE NITORE DOCENS.

IN LAVDEM PRÆCLARI OPERIS CLARISSIMI Viri D.D. Ioannis de Solorzano Pereira Regij Fiſsci in Supremo Indiarum Senatu Patroni, Ludovicus Tribaldus à Toleto Primarius rerum Indicarum Hiſstoricus.

Migrasse in Sedes dicta eſst Atræa Deorum
Flagitijs offenſsa hominum, terriſsq́ue protervis
Incubuiſsſse nefas, nullo ſsub iure relictis.
Tunc Acherontæ as furialia monſstra ſsorores,
Intortorum inſstar, criſstatorumq́ue Draconum,
Implicuiſsſse ferunt populos, ſsilvaſsq́ue, feraſsq́ue.
Plura igitur paſssim ſsceleris monumenta pudendi
p. [xxii]
Cernere erat prorſsus deformia, nulla mariti
Vxoríſsve fides, fratrum Concordia rara,
Extorris pietas, ſsoboli reverentia patrum
Vix fuit, aut recti ſspecies. Feralis Enyo
Imis ſsumma diu miſscens, mortale ſsubinde
Attrivit ſsæclum infelix, immania donec
Tot ſscelera èex ſsummo Vindex ſspeculatus Olympo
Non tulit ulterius, quin pulſsis undique noxis,
Virtute afflavit mentes animoſsq́ue virorum,
Vincirent totum validis ut legibus Orbem.
Hinc ortum regimen, ſsancîta & iura videmus,
Tradidit arcano quæcunque volumine Minos.
Inde Ceres Siculis ſsanctum ius condidit, inde
Mileto Hippodamus, Lelegi, vaga gentibus Iſsis
Niligenis, fruſstraq́ue olim quæſsitus Oſsiris.
Cecropijs ſsua ſscita Solon, Spartæq́ue Lycurgus,
Atque alijs alij leges cum laude tulerunt.
Nec veteris pars ulla Orbis caruiſsſse putanda eſst
Hac arte innocua populos in pace regendi.
Noſstrorum tandem felicia ſsæcula Avorum
Poſst gelidi metas atque imbriferi Capricorni,
Orbem alium, fœcundum auro, ſsilvilq́ue iugoſsis
Inventum, nobis pridem exhibuêre colendum,
Exlegem tamen, & rudibus, trucibuſsq́ue frequentem
Agminibus bipedum ſsævo, qui more ferarum
Cædebant alios, avidamq́ue recondere in alvum
Audebant: immane nefas, grave, turpe: ſsed ipſsos
Non armis pubis domitavit robur Iberæ,
Magnâ ni indigenęindigenæ Martis virtute coactum.
Quin docuit ſsacras venerari numen ad aras:
Legibus: at mentes horum frænare ſsuperbas
Nunc demum licuit, poſstquàm novus ecce Lycurgus
Actæúſsve Solon, maiorq́ue Solorzanvs Auctor
Edidit in lucem monumenta perennia iuris
Magna & docta ſsimul, queis ſsubſsit Iberica dives,
(Turpiter Ammericen quam quis vocitaverit ultrà,
Iudice me: ſsatis eſst externęveexternæve ambitioni,
Invidiæve datum. Nos hæc indigna feremus
Diſscincti, ut noſstro decorentur nomine Vernæ?)
At prius hunc vidit salmantica iura docentem;
Æmula, ubi doctæ ſsuperavit vota iuventæ.
Reddidit Indigenis tandem ſsua iura Senator
Limenſsis lux Conventus, quà ſsceptra Philippi
Imperitant, legeſsq́ue ferunt bellacibus Indis.
Nunc igitur iudex Indæ telluris & undæ
Iuſstitiæ partier lancem ſsuſspendit utramque,
Præcavet atque ſsimul ne quid deliret a muſsis,
Quod ſsi inventores rerum laudamus abundè,
p. [xxiii]
Et meritò, quoniam præclara inventa dederunt
Terrigenis alijs quovis ſsub Sole, recentem
Hunc inventorem cur non laudabimus unà
Heſsperij, vel qui lucos habitamus opacos
Quà pollet vernans, opulentaq́ue Iberica floret,
Quive Indi rapidi bibimus, Gangiſsq́ue fluenta,
Quiq́ue Philippinas urbes, & amœna vireta
Incolimus, ferroq́ue hoſstes excindimus? Omnes
Huic ergo Avctori meritos tribuamus honores,
Tanto quoque Themis veneranda exultat alumno,
Perq́ue mare & terras Indi hæc prudentia iuris
Ornetur, placeat, vigeat, relegatur, ametur.
IDEM AD EVNDEM

IDEM AD EVNDEM

EPIGRAMMA.
Et ivs & ratio tegmen venere ſsub unum,
Hærerent vinclis, Hymen, ut inde tuis,
Quà Novus Occiduis latè patet Orbis iberis,
Quàq́ue ſsagitti potens Indica vernat humus.
Defuit auſspicijs atqui genialibus auſspex
Hactenus, & thalamis ultima meta pijs.
Noctifer his gelidam iam deſserit Heſsperus Oëtam,
Spargere fagineas & licet uſsque nuces.
Sacra maritali dum læta, Solorzane, ritu
Hæc peragis, ſsancis fertile connubium.
Ivs rationi etenim ſsociali eſst fœdere iunctum,
Redditaq́ue eſst ivri nunc ratio ipſsa ſsuo.
Inde fidem Cornix ſstabilem, vitamq́ue perennem
Fauſsto pollicita eſst omine coniugibus,
Complexu èex quorum placido expectare licebit
Inviolata ſsacræ pignora iuſstitiæ.
Nunc ergo Hiſspanus tacitis ſsibi vindicet armis
Id quod adhuc bellis noluit armiſsonis.
Ivs itidem (ſsileat quamvis arma inter) id omne
quod domitet, piterit dicere iure ſsuum.
Quòd licet at nobis latum imperitare per Orbem,
Et verum dominas carpere divitias.
Hoc dedit Auctoris tanti dictante Minerva
Acre, memor, vegetum, nobileq́ue ingenium.

p. [xxiv]
VINCENTII MARINERII Valentini de libro & libri Auctore Clariſssimo

EPIGRAMMA.
Πάντασοφὸν Μούσησι παρέδραμες ἐσϑλὸνἐόντα
Τόσσον γὰρ μηδεὶς ἤνυεν οὖτε δρόμον.
Σοῖο ποτὴ μεγάλη μὲν τ՚ ἴκανεν οὐρανὸν ἐυρὺν
Καὶ ποσὶ τῆς σοφίης ἀστέρας ἀυτὸς ἄγεις.
Τῶν δε νόμων κατέχεις πάντως μέγα κύδος ἀρίστων
Αστραίας μοῦνος παρθένου ἐσσὶ πατήρ.
Ἰνδῶν ἐσσὶ φάος πάντων καὶ ἅμα ἄκρον Ἰβήρων
Καὶ σοὶ μὲν φήμη ἅκρα νόμων ἐχει..

EIVSDEM INTERPRETATIO.

MVſsarum levibus ſsuperas tibi quemlibet alis
Ceu tu, nam curſsum denique nemo debit.
Pertranſsit cœlos velox tuus inde volatus,
Et ſsophiæ pedibus tu ſsimul aſstra teris.
Tulegum præbes divinum ſsemper honorem
AſtrææAſtræ es quoniam Virginis ipſse pater
Hiſspanis, Indiſsq́ue ſsimul iubar ipſse miniſstras
Atque tibi legum fama cacumen agit.

p. [xxv]
INDEX CAPITVM, SIVE SVMMARIA COGNITIO OMNIVM quæſstionum, & diſsputationum, quæ in his tribus libris de iuſsta Indiarum Occidentalium inquiſsitione, acquiſsitione, & retentione continentur, & diſscutiuntur.

  • LIBER PRIMVS.

    • CAPVT I. Quid propriè Indiarum nomine veniat? ubi latè de Orientalium ſsitu, & diviſsione tractatur, & de antiqua Orbis partione, pag. 3.
    • CAP. II. De earundem Indiarum OriẽtaliumOrientalium dignitate, & excellẽtijsexcellentijs, & an, & quatenus ab antiquis cognitæ, & luſstratæ fuerint? 16.
    • CAP. III. De eiſsdem Indijs Orientalibus, & fœliciſssimis Luſsitanorum in illis inquirendis, ſsubigendis, & Chriſsti Fide illuſstrandis, expeditionibus. 24.
    • CAP. IV. De Occidentalibus, & Meridionalibus Novi huius (ut vocant) Orbis regionibus, & cur Indiæ, & America dictæ? 37.
    • CAP. V. De initio, & progreſsſsu detectionis Novi Orbis, & ijs, qui in hoc magis meruiſsſse videntur. 49.
    • CAP. VI. De ſsitu, & deſscriptione Novi Orbis, & de linea Meridionali, qua Alexan. VI. R. P. Caſstellanorum, & Luſsitanorum navigationes diviſsit. 61.
    • CAP. VII. De natura, & excellentijs Novi Orbis, & aliqua de terræmotibus, mõtibusmontibus ignivomis, & eorũeorum cauſsis. 78.
    • CAP. IIX. De Oceano, quo Novus Orbis undique cingitur, & eius utilitatibus, & nominibus, & naturali Atlantici, & Auſstralis per fretum Magallanicum communicatione: & an hominũhominum induſstria iſsthmus aliquis perforari poſsſsit, quo hæc duo maria faciliùs, & commodiùs iungantur, & adeantur. 93.
    • CAP. IX. De origine gentium in Novi Orbis regionibus repertarum, & quomodo ad eas tranſsire potuerint? 109.
    • CAP. X. De eadem Indorum origine, & quod veroſsimilius videatur terreſstri, aut brevi navali itinere per has regiones diſsſseminatos fuiſsſse. Et an à poſsteris Chami deſscendant? & aliqua de colore eorum, & Gigantibus, qui in aliquibus locis reperti dicuntur. 123.
    • CAP. XI. De Auctoribus, & argumentis, quibus probatur, Hiſspanos omnium primos hunc Novum Orbem detexiſsſse, & alijs ante eos prorſsus incognitum, & certè nec leviter adumbratum. 134.
    • CAP. XII. In quo latè Auctores, & argumenta contrariæ ſsenteniæ referuntur, & refelluntur: & nullis ante Hiſspanos hunc Novum Orbem cognitum fuiſsſse, magis oſstenditur. 148.
    • CAP. XIII. De Regione Ophira, cuius frequens eſst in ſsacris Litteris mẽtiomentio, & an ea huic Orbi Novo reſspondeat; & appellationi Regni Pirù originem dederit? 168.
    • CAP. XIV. An in Novo hoc Orbe ante Hiſspanorum adventum ullibi Evangelium prædicatum fuerit? 177.
    • CAP. XV. De locis ſsacræ Scripturæ, quæ huius Novi Orbis detectionem & converſsionem prænuntiare, & Hiſspanis reſservare videntur. 195.
    • CAP. XVI. De ingenti gloria, & maieſstate, quæ Hiſspaniæ Regibus, & gentibus ob inventionem, luſstrationem, & converſionẽconverſionem huius Novi Orbis acceſssit. pag. 208.

  • p. [xxvi]
    LIBER SECVNDVS.

    • CAPVT I. Quàm ſsit nobilis & difficilis hæc de iuſsta Indiarum acquiſsitione tractatio, & à quibus fuerit ſseriò, aut etiam perfunctoriè agitata. 225.
    • CAP. II. De primo debellationis, & dominationis Indiarum Occidentalium titulo, quem glorioſsiſssimi Hiſspaniæ Reges ex Divinæ voluntatis conceſssione habere poſsſse videntur, à qua omnium Regnorum iura dependent, & quibus illa vaticinijs, & prodigijs fuerit inſsinuata? 234.
    • CAP. III. De ſsecundo titulo, qui ex Divino impulſsu, & inſspiratione colligi poteft, qua Deus Hiſspaniæ Reges, & homines ad hunc Novum Orbem inquirendum, & acquirendum moviſsſse videtur, 247.
    • CAP. IV. De pluribus miraculis, quæ in Novi Orbis detectione, converſsione, & acquiſsitione intervenerunt, & Divinam tanti operis voluntatem, inſspirationem, & vocationem manifeſstarunt. 259.
    • CAP. V. De alijs magis peculiaribus, notandiſsq́ue miraculis, quæ in Indiarum Occidentalium converſsione, & conquiſsitione acciderunt. 272.
    • CAPVT VI. De tertio titulo, qui ex iure inventionis, & occupationis huius Novi Orbis, per Hiſspanos primùm factæ, & deſsumitur: & an, & quatenus inſstus, & legitimus cenſseri debeat? 283.
    • CAPVT VII. De quarto titulo, qui ex barbaris, & incultis Indorum moribus ab aliquibus ſsumitur, ob id iuſstè debellari, & ſsubiugari potuiſsſse cenſsentibus. Pro quorum opinione plurima latè, & novè conſsiderantur. 298.
    • CAPVT IIX. De Auctoribus, & argumentis, quibus ſsuperior barbariſsmi Indorum titulus inſsufficiens videtur; & qualiter Ariſstoteles & alij, qui contrarium tenẽttenent, accipi debeant? 313.
    • CAPVT IX. De ſsuperioris quæſstionis reſsolutione, & Indorum in tres claſsſses diſstributione, & quantum oporteat, quòd rudes, & inſsipientes à prudentioribus, & ſsapientibus gubernentur, 338.
    • CAPVT X. De quinto titulo, qui ad debellandos & ſsubiugandos Indos ex eorum infidelitate à multis deſsumitur: in quo latè aientis & negantis ſsententiæ Auctores, & argumenta referuntur, & illuſstrantur, 350.
    • CAPVT XI. In quo vera prædictæ quæſstionis reſsolutio proponitur, & problematicè utramque partem defendi poſsſse monſstratur, utriuſsque argumentis peculiari reſsponſsione ſsolutis, 364.
    • CAPVT XII. De ſsexto titulo, qui ad eoſsdem Indos iuſstè debellandos, & ſsubigendos ab alijs frequenter adſstruitur, quòd plurima, fædiſssimaq́ue peccata contra legem naturæ committerent, tyrannidem exercerent, antropophagi eſsſsent, & idololatriæ, cruentiſsq́ue hominum ſsacrificijs immaniſssimè dediti, 375.
    • CAPVT XIII. De eodem titulo, & alijs varijs rationibus, & argumentis, quibus magis ac magis probari videtur, ad obſservandam legem naturæ, & idololatriam relinquendam, Indos, & quoslibet alios infideles rectè, vi, & armis compelli poſsſse, 396.
    • CAPVT XIV. De Auctoribus, & argumentis, quæ in ſsuperiore articulo pro negativa ſsententia urgere videntur, & contrariorum ſsolutione, 413.
    • CAPVT XV. De tituli, ſsive articuli præcedentis reſsolutione. Et quid veriùs, aut probabilius in conflictu dictarum pugnantium opinionum videatur? 431.
    • CAPVT XVI. De ſseptimo titulo, qui ex cauſsa prædicandæ, & propagandæ Chriſstianæ Religionis deſsumitur, & de Auctoribus, & argumentis, quibus Indorum, & aliorum infidelium |
      p. [xxvii]
      debellatio hoc prætextu facta probatur, 445      .
    • CAPVT XVII. De Auctoribus, & argumentis, quibus præcedens titulus debellationis Indorum ob ſsolam cauſsam Fidei, & Eccleſsiæ propagandæ reprobari, & infirmari videtur, 466.
    • CAPVT XIIX De dictarum opinionum concordia, & explicatione. Et qualis demum vis, aut coactio Fidei propagandæ cauſsa infidelibus licitè inferri poſssit? 485.
    • CAPVT XIX. In quo de ſsolutione argumentorum, quæ in prædicta quæſstione ad utramque partem expẽſaexpenſa ſsunt, ſspecialiter agitur, 501.
    • CAPVT XX. De octavo titulo, qui ex obligatione deducitur, qua Indi, & reliqui infideles ad Fidem audiendam, & Prædicatores tuto hoſspitio excipiendos, tenentur, & ad concedendum liberum tranſsitum in alias provincias, in quibus Evangelium annuntiare voluerint. Et an, & quatenus contra eos, qui hæc negant, vel impediunt, iuſstè pugnetur? 520.
    • CAPVT XXI. De nono titulo, qui ex auctoritate, & poteſstate deſsumitur, quam aliqui Romano Imperatori in elargiendis, & debellandis quorumlibet infidelium provincijs, concedunt. Quod an verum ſsit? latiſssimè diſsputatur, & de Imperij iuribus obiter plura traduntur, 537.
    • CAPVT XXII. De decimo, & efficaciſssimo titulo, qui ex Romani Pontificis donatione, & conceſssione deducitur. Et an, & quatenus verum ſsit, illum circa perſsonas, bona, & Regna fidelium, & infidelium tam in ſspiritualibus, quàm in temporalibus diſsponere poſsſse? 553.
    • CAPVT XXIII. De eodem titulo, & magis peculiari Pontificiæ poteſstatis, in concedendis Regnis, provincijs, & bonis infidelium, diſsputatione, 572.
    • CAPVT XXIV. De eadem temporali Sedis Apoſstolicæ poteſstate. Et qualiter Alexander VI. & alij Romani Pontifices ea uſsi reperiantur: quorum Bullæ ſspecialiter referuntur. Et de vi argumenti, quod ex auctoritate, conſsuetudine, ſseu obſservatione Eccleſsiæ deſsumitur, 605.
    • CAPVT XXV. De iuribus, ac rationibus, quibus Apoſstolica Sedes curam, & facultatem convertendi, & acquirendi Novi Orbis Hiſspaniæ Regibus potiùs quàm alijs indulſserit. Et cur etiam quoſscunque alios Reges, Principes, aut privates ad eundem Orbem accedere; vel eius maria navigare veluerit? 631.

  • LIBER TERTIVS.

    • CAPVT I. De iuſstitia retentionis Novi Orbis; & an verum ſsit, quod Bodinus tradit, Catholicos ſscilicèt Hiſspaniæ Reges ob illius conceſssio nem effectos fuiſsſse ſsanctæ Romanæ Sedis vaſsſsallos, & feudatarios, & obiter nonnulla de feudis Eccleſsiæ, 646 .
    • CAPVT II. De alio titulo, qui eiuſsdem Novi Orbis retentionem magis iuſstam, & legitimam reddit: nempe, quòd Reges Catholici illius acquiſsitionem magno, & maturo conſsilio habito, ac probabili opinione ducti, tentaverint. Et quæ ſsemel ritè diſscuſsſsa ſsunt, vel legitimè præſscripta, non debent iterum in examen vocari, 661.
    • CAPVT III. In quo ſspecialius de eodem præſscriptionis titulo agitur, eiuſsq́ue virtute, etiam maris tractus, & littora quæri, & aliorum in illis navigationes, & negotiationes prohibere poſsſse, probatur, 673.
    • CAPVT IV. De alijs titulis, & rationibus, quæ eandem retentionem iuſstiorem efficiunt: & præcipuè de bellis contra Indos perduelles, vel apoſstatantes illatis, vel cauſsa ſsociorum initis, & de voluntario populorum in Regni translatione conſsenſsu, 688.
    • p. [xxviii]
      CAPVT V. De ultimo, & efficaciſsſsimo eiuſsdem retentionis titulo, qui ex difficultate, aut verius impoſssibilitate reſstitutionis deſscendit, Indis iam ad Fidem converſsis, & eorum, & Hiſspanarum rebus mutuis inter ſse nexibus complicatis, 698.
    • CAPVT VI. Reges noſstros piè ſsemper, & ſsanctè ea omnia ordinaſsſse, quæ in detegendis, & convertendis Indis fieri conveniebat, & exceſsſsus, atque iniurias à Ducibus, & militibus irrogatas, nihil eorum pietati, & iuſstificationi nocere, 707.
    • CAPVT VII. Indos, & reliquos infideles, qui Fidei prædicandæ, & conſservandæ cauſsa Chriſstianis Principibus ſsubijciuntur, naturali libertate privandos non eſsſse: idq́ue ſsummo ſsemper ſstudio à Catholicis noſstris Regibus cautum, 726.
    • CAPVT IIX. & ultimum. In quo Auctor volumen alterum de peculiari Indiarum iure, ſsive de iuſsta earum gubernatione promittit, & quid in eo tractare intendat, Laconica brevitate recenſset. Et paræneſsim, ſsive admonitionem ſsubnectit adverſsus eos, qui miſseros Indos iniurijs, & moleſstijs afficiunt, 744.
PROTESTATIO.

PROTESTATIO.

SI quidpiam uſspiam, hîc, aut alibi me ignaro elapſsum, quod Catholicæ Fidei, & Chriſstianæ Religioni aliquatenus adverſsari, vel ignavo, quod Doctioribus minus probari contingat. Id omne indictum, inſscriptum, & ſsacroſsanctæ Romanæ Eccleſsiæ cenſsuræ, ac cuiuslibet melius ſsentientis correctioni ſsubiectum exdebito voveo, ex animo volo.
Loading...
| |