Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

back | | continue

CAPVT IX.

Vſsusfructus iure legati in teſstamentis relictus, vtrùm conſstituatur, & acquiratur ipſso iure, an per factum hæredis; & in aliis legatis, à quo tempore tranſseat dominium in legatarium? vbi ius nouum ab antiquo diſstinguitur, & adhibita diſstinctione inter legatum Vendicationis, & Damnationis, quæ hactenus de hac materia ſscripſserunt Doctores, dilucidè, & diſstinctè explanantur, & quarundam legum verus ſsenſsus adducitur. Deinde in legato generis, vel alternatiuo, & in vſsufructu disjunctiuè, ſsiue alternatiuè relicto, cuius ſsit electio, hæredìs-ne, an legatarij, eadem diſstinctione aperitur: demùm in legato ambiguo, vel obſscuro, vtrùm, quod minimum eſst, debeatur, ambigitur: & nonnullis legibus ad propoſsitum explicatis, Accurſsij traditio contra Decium, & Modernum Par. defenditur.

SVMMARIVM.

1 Vſsusfructus à proprietate multis modis ſseparationem recipit.
2 Vſsusfructus à proprietate ſseparatur, ſsi in teſstamento relinquatur, & tunc an tranſseat ipſso iure in legatærium, num. ſseqq.
3 Expenditur contrarietas textus, in §. 1. Inſstitutionum. de vſsufructu, cum l. 3. ff. eodem tit. & diluitur infrà num. 13.
4 Vſsusfructus iure legati, in teſstamentis, an conſstitatur, & legatario acquiratur ipſso iure; an per factum haredis? & reſsolutio traditur infra, num. 13.
5 Legatorum genera olim quatuor fuiſsſse.
6 Legatorum per Vendicationem quale; & quibus verbis fiebat?
7 Legatum per Damnationem, quomodò fieret?
8 Legatum per Sinendi modum, quale olim?
9 Legatum per Præceptionem, quod diceretur olim.
10 Legata multùm intereſsſse per vendicationem, an per damnationem relinquantur.
11 Dominum rei legatæ per vendicationem, tranſsire in legatarium, antequam de manu hæredis præſstetur illi.
12 Dominium rei legatæ per Damnationem, non tranſsire in legatarium, antequam de manu haeredis præſstetur illi.
13 Vſsusfructus iure legati in teſstamentis relictus, ipſso iure conſstituitur, & acquiritur, ſsi legatus ſsit per Vendicationem; per factum, & patientiam hæredis, ſsi ſsit legatus per Damnationem.
14 Vſsusfructus in teſstamento relictus per Vendicationem, quamuis ipſso iure tranſseat in legatarium; id tamen non excuſsat illum, ſsi accipere velit poſsſseſsſsionem abſsque authoritate hæredis.
15 Vſsum fructum in teſstamento relictum conſstitui, & acquiri hodie generaliter ipſso iure.
16 Idque de iure nouiſsſsimo huius Regni, ſsecuriùs firmari poſsſse.
17 Seruitutis realis in teſstamento relictæ, ius, aut dominium ipſso iure tranſsire in legatarium.
18 Iaſsonis reſsolutio in hac materia declaratur.
19 Bartoli doctrina, in quæſstione ſsuperiori explicatur.
20 Aretini opinio in hac materia impugnata.
21 Proponitur difficultas leg. Si ab hærede, ff. ſsi vſsusfructus petatur, & verus ſsenſsus illius textus adducitur.
22 Vſsumfructum earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, iure legati in teſstamentis relictum, non conſstitui, nec acquiri iure, niſsi præſstita cautione de reſstituendo tantumdem.
23 Expenditur difficultas leg. Papianianus 18. ff. de ſseruitutibus.
24 Et duæ ſsolutiones Accurſsij taxantur.
25 Noua etiam Corraſsij interpretatio ad illum textum confutatur, & num. ſsequenti.
26 Dominium rei legatæ, vtrùm tranſseat in legatarium à morte teſstatoris, an ab adita hæreditate, difficilem quæſstionem eſsſse, & plenè tractatam remiſsſsiuè.
27 Redditur vera ratio dictæ leg. Papinianus, ff. de ſseruitutibus.
28 Et Ioannis Bologneti noua conſsideratio, nouè per Authorem rejicitur.
29 Duplex proponitur difficultas, l. Stichus ſseruus meus, ff. de manumiſsſsis teſstamento.
30 Legatum rei aliena iure ſsubſsiſstere, cum distinction e tamen leg. cùm rem alienam, C. de legatis, & de materia illius textus pleniſsſsimè actum remiſsſsiuè.
31 Explicatur textus in dict. l. Stichus ſseruus, & vtrique difficultati reſspondetur.
32 In legato generis, vel alternatiuo, cuius ſsit electio, hæredìs-ne, an legatarij?
33 Doctorum quamplures diſstinctione, & declarationes in quæſstione ſsuperiori remiſsſsiuè.
34 Et adhibita diſstinctione inter legatum Vendicationis & Damnationis præfata quæſstion reſsoluta.
35 Vſsusfructus, cùm disjunctiuè, aut alternatiuè legatur, cuius ſsit electio?
p. 62
36 Lex, Titio 21. ff. de vſsufructu legato, ſsingulariter, & nouè explicata per Cuiacium.
37 In legato ambiguo, ſsiue obſscuro, id deberi, quod minimum eſst, non quod maximum.
38 L. qui duos, 20. ff. de legat. 1. verè, & eleganter declarata.
39 L. qui ex pluribus, 106. ff. de verborum obligationibus, ſsingulariter declaratur, & conciliatur cum l. Iulianus, 41. §. ſscio, ff. de legat. 1. Vbi Accurſsij adnotatio, contra Decium, & Modernum defenditur, & num. ſsequenti vera ratio redditur.
40 Teſstator in dubio, cenſsetur proſspicere hæredi, & minus grauare eum, quàm ſsit poſsſsibile.
41 L. Titia, 40. §. Seia teſstamento, ff. de auro & argento legato, remiſsſsiuè explicatur.

VSusfructus formalis, de quo præcipuè tractatus

* noſster eſst, nonnullis modis ſseparationem recipit à proprietate, & conſstituitur, vt capite ſsequenti dicemus, & exemplis oſstendit Iuſstinianus in §. 1. Inſstitutionum de

* vſsufructu. Et primò ſseparatur à proprietate, ſsi in teſstamento relinquatur, l. 3. l. vſsusfructus 6. ff. de vſsufructu, l. 4. C. eodem tit. l. 20. tit. 31. partit. 3. verſsic. La primera es quando vn home, & textus in dicto §. 1. Inſstitut. de vſsufructu. Qui difficultatem facit ex eo, quòd in exem

*plis poſsitis ibi ſsentire videtur apertè, vſsumfructum in teſstamento relictum, conſstitui ipſso iure, & ſsine aliquo facto hæredis in legatariũlegatarium tranſsire. Id quod clarè colligi

* poteſst ex illis verbis: Si quis vſumfructũvſumfructum alicui legauerit: nam hæres nudam habet proprietatem; legatarius verò vſsumfructum. Et è contrà, ſsi fundum legauerit, deducto vſsufructu; legatarius nudãnudam habet proprietatẽproprietatem; hæres verò vsũfructũvsusfructum. Et tamen in contrariũcontrarium videtur, quòd vſsusfructus in teſstamento relictus, nõnon poſsſsit ſseparari à proprietate, nec conſstitui, niſsi hæres per patientiam, vel traditionem illũillum conſstituat, per textum in l. 3. ff. de vſsufructu, dũdum dicit: Omnium prædiorum, iure legati, poteſst vſsusfructus conſstitui, vt hæres iubeatur dare alicui vſsumfructum; dare autem intelligitur, ſsi induxerit in fundum legatarium, eúmve patiatur vtifrui. Ex quibus iuribus, & aliis ſsimilibus,

* pendet, vt arbitror, vera reſsolutio quæſstionis; an ſscilicet vſsusfructus iure legati in teſstamentis cõſtituaturconstituatur, & acquiratur ipſso iure, an per factum hæredis? pro cuius explicatione, reuocandum erit in memoriam, Legatorum genera olim quatuor fuiſsſse, per Vendicationem, per Damnationem, per Sinendi modum, & per Præceptionem: & certa quædam verba, cuique generi legatorum aſsſsignata eſsſse, vt explicant Caius Inſstitut. lib. 2. tit. de legat. Vlpianus in fragmentis, tit. 24. verſsicul. legamus, Iulius Paulus lib. 3. ſsententiarum, tit. de legat. & latè explicant nonnulli Recentiores in §. ſsed olim, Inſstitut. de legat. Vbi nouiſsſsimè Antonius Pichardus ex n. 2. cum ſseqq.latiſsſsimè Petrus Richardus in dicto §. ſsed olim, ex num. 3. Guillelmus Benedictus in cap. 1. Rainuntius, de teſstamentis, verb. ſsi abſsque liberis, el ſsegundo, num. 38. fol. 84. part. 2. Caldas Pereira in l. ſsi curatorem habens, verbo, ſsine curatore, num. 20. Antonius Faber coniecturarum Iuris ciuilis, lib. 6. cap. 1. per totum, fol. 186. Ioannes Bolognetus in rubr. ff. de legat 1. ex num. 28. vſsque ad num. 35. Legatum per Vendicationem dicebatur,

* cùm verbis directis ſsiue deputatis ad ipſsum legatarium, res legabantur: vt puta, Do, lego, capito, ſsumito, ſsiue habeto. Per Damnationem, cum verba ad hære

*dem erant deputata, ſsiue di recta, hoc eſst, cùm teſstator eo modo legandi vtebatur: Hæres meus damnas eſsto dare: ſsiue, Dato, facito, vel hæredem meum dare iubeo. Per Sinendi modum legabatur ita; Hæres meus

* damnas eſsto ſsinere Titium ſsumere, ſsibìque habere rem illam, ſsiue: Permitte SemproniũSempronium ſsumere ſsibi rem illam. Et de natura, & conditione huius legati, dicit nonnulla Anton. Pichar. vbi ſsuprà. num. 5. Denique per Præceptionem legari dicebatur, cùm etiam propriis, ſsiue

* ſspecialibus verbis, teſstator dicebat vni ex hæredibus, vt aliquid ex hereditate præcipuum haberet; vtputa, Præscripto, tibique habeto domum illam, prædium, aut fundum illum, ideſst, ante omnia, & ante diuiſsionem tibi capito. Sic colligitur ex Iulio Paulo vbi ſsuprà, tit. 7. Theophilo in dict. §. ſsed olim, & cæteris ſsuperiùs præcitatis, & aliis poſstmodùm referendis. Multùm ergo in

*tereſst, an legata verbis directis, & deputatis ad legatarium, hoc eſst, per Vendicationem relinquantur: an verbis obliquis, & ad hæredem directis, hoc eſst, per Damnationem vt Caius, Vlpianus, & Iulius Paulus docent vbi ſsuprà, & ſsecurè admittunt omnes Doctores,

* qui hucuſsque de hac materia tractarunt. Nam in primo caſsu, & in eo legati genere, quod per Vendicationem fiebat, dominium rei legatæ, rectâ viâ à morte teſstatoris tranſsibat in legatarium, nec traditio hæredis exſspectanda erat, ſsed ipſse legatarius propria auctoritate poſsſseſsſsionem poterat'accipere, & vendicare. Vt nonnullis iuribus confirmans, aduertit nouiſsſsimè Antonius Pichardus in dicto §. ſsed olim, num. 3. ſsic intelligens textum vulgatum in l. à Titio 64. ff. de furtis, & m l. legatum, 80. ff. de legat. 2. & vera ratio colligitur ex his, quæ ſscripſsit Ioannes Bolognetus in rubr. ff. de legat. 1. ex num. 28. cum ſseqq. Nam, cùm in eo legato, teſstator verba dirigeret, & deſstinaret ad legatarium, conſstat eam eſsſse ipſsius voluntatem, vt legatarius ſstatim poſst mortem ſsuam, non ſspectato hærede, poſsſsit vendicare, & accipere legatum: & ideò dominium talis legati, legis auctoritate, & voluntate teſstatoris ipſso iure

* in legatarium tranſsit: at in legato Damnationis contrà ſstatuitur, nam cùm in illo, obliqua verba aduerſsus hæredem dirigantur, & deſstientur; illum teſstator, quaſsi ſsuæ voluntatis executorem elegiſsſse videtur, & ideò, antequam de manu hæredis legatario præſstetur, nec dominium quæritur, nec vendicatio competit, ſsed dumtaxat conceditur actio in perſsonam, quæ dicitur, Ex teſstamento, vt admonet Theophilus in dict. §. ſsed olim, & tradit Pichardus ibi num. 4. & pulchrè explicauit Caius vbi ſsuprà, textus igitur in dicto §. 1. Inſstitut. de vſsufruct. loquitur in legato Vendicationis, in quo vſsus

*fructus ipſso iure conſstituitur, & acquiritur, nec factum aliquod hæredis neceſsſsarium eſst, vt expreſssè declarat lulius Paulus lib. 3. ſsententiarum, tit. 6. verſsic. vſsusfructus, vbi adnotauit Cuiacius, & tract. 5. ad Africanum, pag. 75. & in recitationibus ſsolemnibus, in libros Digeſstorum,ac in l. via 5. ff. de ſseruitutibus, in verſs. prætereà conſstituitur iure legati, & in l. Titio 21. ff. de vſsufructu legat, in princ. Et colligitur apertè ex verbis illius text. in princ. huius capitis relatis, quæ: ſsunt propria legati VẽdicationisVendicationis, ex Paulo, & Cuiacio vbi ſsuprà,Theoph. & Minſsing. in d. §. ſsed olim, text. verò in d.l. 3. ff. de vſsufructu, loquitur in legato Damnationis, in quo vſsusfructus ipſso iure non acquiritur, nec conſstituitur, ſsed per factum, & patientiam hæredis: quod addit Paulus vbi ſsuprà, tit. de vſsufructu, in princ. Sc ſsequitur Cuiacius in dict. l. via, & in quocunque alio legato Damnationis, procedere diximus suprà num. 12. & aduertit Alciatus lib. 3. Parergon. cap. 1. Et probatur ex verbis eiuſsdem legis 3. ibi: dare iubeatur, quæ ſsunt propria verba legati Damnationis, ex Vlpiano, in fragmentis, tit. 24. & cæteris relatis ſsu

*prà, num. 7. in quo tamen aduertit Pinellus 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 62. verſs. hinc patet. Quod licèt hodie verum ſsit, vſsumfructum in teſstamento relictum per verba directa, conſstitui, & tranſsire in legatarium ipſso iure; non tamen id excuſsare fructuarium, ſsi accipere velit poſsſseſsſsionem, abſsque auctoritate hæredis, & conſsequenter non obſstante iuris antiqui diſspoſsitione circa legatum Vendicationis, incorrectam manere hodie deciſsionem legis, non dubiũdubium, C. de legatis, & ſseruanda fore, quæ: in legato vſsusfructus, & reliquis legatis ſstatuimus ſsuprà c. 6. huius libri, vt ſsic aliud ſsit, iuris ſsubtilitate, aut fictone, videri, conſstitui, & acquiri legatum ipſso iure; aliud vero, de manu hæredis poſsſseſsſsionem accipiendam eſsſse. Deinde aduertendum eſst, prædictam legatorum differentiam confuſsam eſsſse à Iuſstiniano, &

* ex omnibus legatis hodie vendicationem competere; |

p. 63

ideóque, hodie generaliter vſsumfructum in teſstamentò relictum, conſstitui, & acquiri ipſso iure. Id quod expreſssè adnotauit Cuiacius in dict. l. via, 5. ff. de ſseruitutibus, verſsic. ſsed à Iuſstiniano confuſsa eſst, & eum non referens, idem probat Graſsſsus §. legatum, quæſst. 69. num. 5. dicit enim hodie curandum non eſsſse de iſsta altercatione, quia Iuſstinianus generaliter introduxit, quòd dominium trãſeattranseat in legatarium, & vendicatio competat, & in iſsta generalitate continetur vſsusfructus: Pinellus etiam idem ſsecurè admittit, quibuſscumque verbis vſsusfructus relictus ſsit, 2. parte dictæ leg. 1. C. de bonis maternis, num. 62. Idque de iure nouiſsſsimo huius Regni ſse

*curiùs firmari poteſst, ex deciſsione leg. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ recopilat. Item ex his, quæ ſscribit Ioannes de Matienço ibi. gloſs. 14. num. 31. in aliis autem

* ſseruitutibus realibus, certum eſst, ius, aut dominium ipſso iure tranſsire in legatarium, l. ſsi partem, §. 1. ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, Gloſsſsa in l. corruptionem, C. de vſsufructu. Bartolus num. 6. & communiter omnes ex Iaſsone, num. 142. in l. 1. ff. de legat. 1. & in l. 4. §. Cato num. 49. ff. de verborum obligationibus. Paulus Caſstrenſsis in l. itinere, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum prædiorium. Antonius Gomez tomo 1. variarum; cap. 12. de legatis, num. 7. verſsic. item etiam idem eſst in ſseruitute.

Infertur ex his ad explicationem quorundam, quæ non ita ſspecificè, & diſstinctè per Recentiores explicantur; primò Iaſsonem, in l. 1. num. 62. 63. & ſseqq. ff. de leg. 1.

* recte videri conſstituiſsſse diſscriminis rationem, inter legatum relictum, per verba directa, Vt Do, lego. & ſsimilia: & inter legatum relictum per verba obliqua, aut Damnationis; vt Damno hæredem, vel fidei hæredis committo, vt primo caſsu transferatur directo, & ipſso iure in legatarium, vſsusfructus in teſstamento relictus; ex iuribus ibidem adductis: in ſsecundo verò caſsu, minimè tranſseat ipſso iure vſsusfructus legatus, ſsed requiritur, quòd conſstituatur ab hærede. Quam reſsolutionem probauit Alciatus ibi num. 42. dicens, quód vſsusfructus acquiritur ipſso iure, ſsi verba ſsunt directa ad legatarium, ſsecùs, ſsi verba ſsunt directa ad hæredem. Sed eam improbat Pinellus 2. parte dictæ leg. 1. C. de bonis maternis, num. 62. verſsic. hinc patet. Bolognetus etiam in l. 1. ff. de legatis 1. n. 291. fol mihi 73. videndus etiam num. 290. verſsic. ampliatur & 5. Saluari tamen poteſst vtraque opinio, intelligendo, Iaſsonis diſstinctionem procedere iuxta terminos iuris antiqui ante nouam Iuſstiniani conſstitutionem, in quibus terminis procedunt iura per eum adducta: Pinellum verò loqui in terminis iuris nouioris, quo prædicta verborum differentia eſst ſsublata, in quibus terminis loquutum eum, ſsatis demonſstrant verba ibi poſsita; & in eiſsdem videntur loqui Iacobus de Nigris num. 145. ad finem, & Craueta num. 142. in dicta l. 1. ff. de legatis primo.

Secundò infertur, rectiſsſsimè docuiſsſse Bartolum in

* dicta l. 1. ff. de legatis primò, num. 6. Vſsumfructum in tellamento relictum, recta via, & ipſso iure tranſsire in legatarium: quem ſsequuntur communiter omnes ex Bologneto ibi. num. 207. & 290. Graſsſso §. legatum, quæſstione 69. n. 5. Antonio Galeatio Maluaſsſsia in conſs. 52. num. 42. vol. 1. Sed ex prædictis, videtur tantùm procedere poſsſse eam doctrinam in legato Vendicationis, ſsiue per verba directa relicto, non in legato obliquo, ſseu Damnationis. Vti ad explicationem, & limitationem doctrinæ Bartoli aduertit Iaſson in eadem l. 1. num. 63. & 64. & ſsentit Paulus Caſstrenſsis in l. itinere, per illum textum, de ſseruitut. ruſsticorum prædiorum. Poteſst tamen vtraque opinio ad concordiam reduci, ex his, quæ illatione præcedenti dicta ſsunt. Intelligendo, Iaſsonis reſsolutionem procedere iuxta terminos iuris antiqui, vt ſsuprà diximus; Bartolum verò loqui attento iure nouiori, quo, ſsublatis prædictis legatorum differentiis, conſstitui ipſso iure vſsumfructum in teſstamento relictú, rectè docuit, vt non malè ſsentit Graſsſsus dicto §. legatum. quæſstione 69. num. 5. & expreſssè admittunt Cuiacius, & Pinellus vbi ſsuprà.

Tertio infertur, lapſsum fuiſsſse in hac materia Fran

*ciſscum Aretinum, in dicta l. 1. ff. de legatis primò, n. 4. verſs. tertiò videtur poſsſse limitari, licèt ſsequuti ſsint illum Bolognetus ibi. num. 291. Corraſsius in l. 3. num. 19. ff. de ſseruitutibus: Is enim contra Bartolum aſsſserit generaliter vſsumfructum iure legati in teſstamento relictum non conſstitui, nec acquiri legatario ipſso iure, cuius contrarium verius eſsſse de iure antiquo in legato Vendicationis, ſsiue per verba directa relicto, & de iure nouiori hodie generaliter, ex Vlpiano, Caio, Iulio. Paulo, Cuiacio, & aliis ſsuperiùs relatis, conſstat apertè & ita in terminis contra eum tenent Ripa in dicta l. 1. num. 60. Petrus Dueñas regula 210. in princ. verſsic. Amplia ſsecundò. Graſsſsus dicto §; legatum, quæſst. 69. num. 5. Vnde tota difficultas conſsiſstit in explicatione textus in

* l. ſsi ab hærede, 2. ff. ſsi vſsusfructus petatur. Quem contra Bartolum expendit Aretinus vbi ſsup. Iureconſsultus enim Pomponius lib. 5. ad Sabinum, ſsic ſscribit: Si ab hærede ex teſstamento fundi vſsusfructus petitus ſsit, qui arbores deieciſsſset, aut ædifìcium demolitus eſsſset, aut aliquo modo deteriorem vſsumfructum feciſsſset, aut ſseruitutes imponendo, aut vicinorum prædia liberando: ad iudicis religionem pertinet, vt inspiciat, qualis ante iudicium acceptum fundus. fuerit: vt fructuario hoc, quod intereſst, ab eo ſseruetur. Ex quibus verbis colligitur apertè, poſsſse hæredem, qui tenetur ad vſsumfructum ex teſstamento, diminuere ius eius, imponendo ſseruitutem ante traditionem, quãuisquamuis eo caſsu teneatur ad intereſsſse, quod tamen facere non poſsſset, nec ſseruitutem imponere, ſsi vſsusfructus in teſstamento relictus, ipſso iure tranſslatus eſsſset in legatarium, per textum in l. ſsed & fi quid, §. proprietatis, ff. de vſsufructu. Verùm pro huius difficultatis explicatione, reiectis interpretationibus Doctorum ibi, Iaſsonis, n. 63. verſsicul. & ad textum, in dicta l. ſsi ab hærede. Mariani Tondelli, & Bologneti, num. 291. in dict. l. 1. ff. de legatis primò. Corraſsij in l. 3. ff. de ſseruitutibus, num. 19. verſs. conſsidero itaque. Repetenda ſsunt ea, quæ de legato Vendicationis, & Damnationis ſsuperiùs diximus, ex quibus pendet verus intellectus illius legis; vbi vſsuſsfructus re vera legatus fuit per Damnationem, ſsiue per verba obliqua; idcircò ipſso iure conſstitui non portuit, nec in legatarium tranſsire ante factum, aut patientiam hæredis, & ideò hæres, qui tunc dominus erat, ante tranſslatum, & conſstitutum vſsumfructum, mero iure potuit ſseruitutem imponere, licèt teneatur hoc, quod intereſst fructuario præſstare. Idque non obſscurè colligi poteſst ex illis verbis: Si ab hærede ex teſstamento fundi vſsusfructus petitus ſsit. Quia ex legato Damnationis, actio perſsonalis competebat ex teſstamento; ex Vendicationis tamen legato, vendicatio dabatur, quæ dominium ſsupponit: poſst tranſslatum autem & conſstitutum ius vſsusfructus, nec conſsentiente fructuario, poſsſset proprietarius in damnum iuris vſsusfructus ſseruitutem imponere, ex dicto §. proprietatis; cuius rationem inferiùs alio capite trademus.

Quartò infertur, ſsuperiorem reſsolutionem minimè

* procedere in legato vſsusfructus earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, & conſsequenter vſsumfructum earum rerum, in teſstamentis, iure legati relictum, non conſstitui, nec acquiri legatario ipſso iure, niſsi præſstita cautione de reſstituendo tantundem; nam cùm prædicta cautio adeſsſsntiam legati neceſsſsaria ſsit, ſsequitur, ante eam præftitam, ius aliquod tranſsire non potuiſsſse, nec conſstitui vſsumfructum, ſsed opus eſsſse, quòd res tradatur, & præſstetur cautio, vt inducatur vſsusfructus. Sic ex communi probarunt Iaſson num. 125.: Alciatus num. 32. Ripa num. 61. in dicta l. 1. ff. de legat. 1. Et poſst longam diſsputationem habitam ex num. 304. fol. 74. verius credit Bolognetus num. 306. ibidem, & ſsequuntur Menchaca de ſsucceſs. creatione lib. 1. §. 7. num. 26. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 69. num. 6. & quæſst. 75. num. finali. quamuis Alexander in eadem l. 1. n. 20. quem probauit Socinus n. 12. & defendit Craueta ibidem n. 137. exiſstimat, in legato prædictarum rerum, ſsaltem oblata cautio|

p. 64

ne, dominium ante traditionem transferri, & Alexandrum tueri videtur Pinellus 2. part. leg. 1. de bonis maternis. num. 69. in fine.

Quintò infertur ad explicationem legis Papinianus,

* 18. ff. de ſseruitutibus, vbi Paulus ſscribit: Papinianus notat: In omnibus ſseruitutibus, quæ aditionibus confuſsæ ſsunt, reſsponſsum eſst, doli exceptionem nocituram legatario, ſsi non patiatur eas iterùm imponi. Quod difficultatem facit; nam hæreditatis aditione quo pacto, aut iure confundi ſseruitus potuit, ſsi verum eſst, rei legatæ dominiæ rectâ viâ, & ipſso iure tranſsiſsſse à morte teſstatoris in legatarium, ita quod res legata nullo tempore hæredis fuerit, l. à Titio, 66. ff. de furtis, l. legatum, 82. ff. de legat. 2. l. ſseruus Titij, 37. ff. de legat, 1. Vnde Accurſsus in eadem l. Papinianus, ſsentiens expreſssè propoſsitam dif

*ficultatem, reſspondet primò, regulam textus in dicta l. à Titio, in fine, ff. de furtis, intelligendam eſsſse in legato purè relicto nec procedere poſsſse in legato conditionali; nam rei legatæ ſsub conditione dominium, non tranſsit ipſso iure in legatarium, ſsed pendente conditione eſst hæredis: l. 1. §. ſserui, ff. ad SyllanianũSyllanianum. l. Sempronius Attalus, ff. de vſsufructu legato, l. finali. §. ſsin autem ſsub conditione, C. communia de legatis. Quam interpretationẽinterpretationem ſsequuntur Bartolus, Albericus, & Fulgoſsius ibi Vdalricus Zaſsius ſsingularium intellect. lib. 1. cap. 8. num. 7. Sed manifeſstè diuinat, quoniam fingit conditionem adiectam fuiſsſse legato; quod præſsumendum non eſst cùm de conditione nulla mentio habeatur in eo textu, maximè, quia conditio facti eſst: l. qui hæredi, in princ. ff. de conditionibus & demonſstrationibus. Facta autem non præſsumuntur, l. in bello, §. factæ, ff. de captiuis, quo argumento præfatum intellectum rectè subuertit Corraſsius, ibi num. 5. Secundò reſspondet Accurſsius, ſsupponendo, prædium, vel fundum legatum fuiſsſse hæredis, quo caſsu, ceſsſsat etiam regula dictæ legis à Titio, quæ procedit, vbi teſstator res ſsuas proprias legauerit, non vbi res hæredis. Quod admittunt etiam Gloſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores communiter in dicta l. ſsi hæredis ſseruus, ff. de legatis 1. & communem omnium ſsententiam profitetur, & eruditè declarat Petrus de Peralta in l. ſsi quis ſseru. num. 1. 2. & 3. fol. 94. & in l. is cuius, per totam, fol. 283. ff. de legatis 2. Tenent etiam Guillelmus Benedictus in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verb. ſsi abſsque liberis moreretur, el 2. num. 153. Bolognetus in l. 1. n. 302. ff. de legat. 1. Graſsſsus §. legatum quæſst. 69. num. 16. Idque veriſsſsimum eſst regulariter, diuinat tamen ad textum in dicta l. Papinianus, cùm ex textus ſserie non appareat, rem legatam fuiſsſse hæredis: ideò Corraſsius in eadem l. papinianus, num. 6. aliter declarat il

*lum textum, & nouè, vt ipſse dicit, & aduerſsus Scriptorum omnium ſsententiam conſstituit, dominium rei legatæ non tranſsire in legatarium à morte teſstatoris, ſsed ab adita hæreditate, l. ſseruo legato, in princ. l. ſsi tibi homo. §. cùm ſseruus. ff. de legatis 1. l. cum legato, ff. quando dies legati cedat. Atque ita, iterim non eſsſse legatarij, l. & eleganter, §. item ſsi ſseruum, ff. de dolo, l. huic ſscripturæ, ff. ad legem Aquiliam, nec hæredis verè, licèt legis interpretatione, (quia rei legatæ dominium, hæreditare iacente in hæreditate ipſsa remanet) hæredis fuiſsſse intelligatur, l. quod ſseruus, de legat. 2. Idcirco hæreditatis aditione ſseruitutes confuſsas reſspondet Paulus, cùm hæres prædij dominus, prædij dominantis, & ſseruientis dominus efficiatur, & ad textum in dicta l. â Titio, in fine ff. de furtis, reſspondet Corraſsius, intelligendo Verba eius legis: Ea, quæ legantur, ab eo qui legauit, in eum cui legata ſsunt, rectâ viâ tranſsire. Hoc eſst, ab adita hæreditate, & poſst aditionem hæredis, non expectata traditione ipſsius, l. omnia, ff. de legat. 2. Quo tempore, ideſst, in ipſso actu aditionis, ſseruitus fuit confuſsa, l. legatũlegatum 119. §. finali. ff. de legat. 1. Verùm hæc Corraſsij interpretatio, licèt ſsubtilis, & arguta ſsit, vera tamen mihi non videtur: tum quia ratio illius textus in alio conſsiſstit, vt ſstatim dicam, tum etiam, quia ſsuperiori reſsolutioni nimis aduerſsari videntur verba textus in dict. l. à Titio, & in dict. l. legatũlegatum 82. quæ ſsuperiorum explicationem non admittunt; vnde vel contraria ſsententia probanda eſst ex illis iuribus, vel aliter explicare illa tenebatur Cor

*raſsius: deinde non ita certum eſst, dominium rei legatæ nõnon tranſsire in legatarium à morte teſstatoris, ſsed ab adita hæreditate; enimvero in hac quæſstione diuerſsæ fuerũtfuerunt, & contrariæ: Doctorum opiniones, vt vix propter contrarietatem Authorum, & ipſsorum iurium, certa reſsolutio tradi poſsſsit, vt conſstat ex his, quæ ſscripſserunt communiter Doctores in l. ff. de legat. 1. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 15. num. 69. & §. 17. n. 128. Duennas regula. 210. per totam. Peralta in l. omnia, n. 11. vbi dominus Franciſscus Sarmientus à num. 1. de legat. 2. Bolognerus in dict. l. 1. ff. de legat. 1. ex n. 279. vſsque ad num. 307. Connanus commentariorum iuris ciuilis. lib. 4. cap. 9. num. 11. Lara in l. ſsi quis à liberis, §. vtrum, de liberis agnoſscendis, à num. 45. vſsque ad n. 53. Graſsſsus receptarum ſsententiarum, § legatum, quæſst. 70. Ioannes Guttierez canonic. quæſst. lib. 2. cap. 26. num. 9. & ſseqq. Petrus Ricciardius ad §. ſsed olim Inſst. de legat. ex num. 18. Caldas Pereira de nominatione emphyteutica, quæſst. 16. num. 23. 24. 25. & 26. fol. 180. Mendez Luſsitanus in repetitione l. cum oportet, C. de bonis quæ liberis, 3. part. num. 158. verſsic. vnde ad tollendam controuerſsiam, fol. 63. Doctor Spino in ſspeculo gloſs. 8. princ. de legato purè relicto, num. 16. & ſseqq.

Quare interpretatio illius textus, petenda eſst ex ſsuperiori differentia legatorum Vendicationis, & Dam

*nationis, quorum naturâ, & effectu perpenſsis, rectè reſspondet Iure Confultus in dicta l. Papinianus, ff. de ſseruitutibus, & in l. legatiũlegatium 119. §. finali, ff. de legatũlegatum 1. ſseruitutes aditione hæreditatis confuſsas, iterùm imponi, aut reſstaurari debere; loquuntur enim ea iura in legato DãnationisDamnationis, cuius dominium non tranſsire in legatarium, antequãantequam ab hærede præſstetur, ſsuprà diximus: idcircò aditione hæreditatis, ſseruitus confunditur, quoniam tunc incipit hæres vtriuſsque prædij dominium habere. Quæ interpretatio non obſscurè confirmatur ex illis verbis: In omnibus ſseruitutibus quæ aditionibus confuſsæ ſsunt. Quæ apertè indicant, eius textus deciſsionem non obtinere in omnibus ſseruitutibus, ſsed in his dumtaxat, quæ aditionibus confunduntur, quaſsi aliæ ſsint, quæ minimè confunduntur aditione, ex verbis etiam dictæ legis legatum, §. finali, ibi: Dari debet. Ex quibus manifeſstè colligirur, tractare Iureconſsultum ibi, de legato Damnationis, quoniam legatum Vendicationis non datur, ſsed vendicatur, vt ſsuprà dicebamus; & videtur aſsſsequutus Bolognetus in l. 1. ff. de legat. 1. num. 286. verſsic. finali, fol. 72. quatenus dicit, textum in dicta l. Papinia

*nus, intelligendum eſsſse in terminis habilibus, & verum intellectum ipſsius eſsſse, quod non præſsupponit ſsemper confundi ſseruitutes, ſsed ſsolùm dicit in caſsibus, in quibus confunduntur per aditionem: caſsus autem multos eſsſse de iure Digeſstorum, quoniam ex quatuor generibus Legatorum, vnum tantum per Vendicationem trãsferebattransferebat dominium; in aliis verò non transferebatur: in hoc tamen decipitur ipſse Bolognetus, quòd exiſstimauit, textum in dicta l. Papinianus, cum ſsuis concordantibus, poſsſse reſstringi hodie ad legatum conditionale, cùm revera ille textus non loquatur in legato conditionali, vt cum Corraſsio animaduertebam ſsuprà; & eiuſsdem deciſsio ita procedat in legato Damnationis, ex natura ipſsius, ſsicut in legato conditionali.

Sextò infertur ad explicationem textus in l. Stichus

* ſseruus meus, 39. ff. de manumiſsſsis teſstamento, quam aliàs multis exornant Bartolus in l. qui abſsenti, §. 1. num. 2. ff. de acquirenda poſsſseſs. & in l. filius familias, §. diui, ff. de legatis 1. num. 6. vbi Iaſson 1. lectur. à num. 37. vſsque ad n. 44. & Bolognetus à num. 143. vſsque ad num. 152. Difficultas autem illius textus in duobus conſsiſstit; primùm, quare ibi, libertatis datio non valuerit poſst alienationẽalienationem perfectam, cùm & ſseruo alieno libertas relinqui potuerit, l. Imperator, l. rogo, ff. de fideicommiſsſsariis libertatibus, §. finali. Inſstitution. de ſsingulis rebus per fideicom|

p. 65

miſsſsum relictis. Secundum, quòd rei alienæ: legatum non ſsubſsiſstere, in verſsic. at quid in legato, ſsentit expreſsſsim Vlpianus; & tamen rei alienæ legatum validum

* eſsſse, cum diſstinctione tamen, probatur in l. cum rem alienam, C. de legatis, §. non ſsolùm, Inſstitution. eodem titulo, & vltra ordinarios ibi pleniſsſsimè explicant Gualdenſsis de arte teſstandi, titul. 6. de legatis, cautela 32. & 37. Couarruuias in capit, filius noster, de teſstament. Petrus Ricciardius in dict. §. non ſsolùm, ex num. 41. Menchaca de ſsucceſsſsionum creat, lib. 3. §. 22. limitatione 17. n. 33. & ſseqq. Antonius Gomez. tomo 1. Variar. cap. 12. de legat. num. 13. Gratianus regul. 28. Menochius de arbitrariis, lib. 2. caſsu 146. latiùs lib. 4. præſsumpt. 116. per totam. Mantica de coniecturis vltim. voluntatũvoluntatum, lib. 9. tit. 9. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 14. per totam. Mieres de maioratu, 4. part. quæſst. vltim. Spino in ſspeculo, gloſsſs. 8. de legato purè restricto, num. 43. & tribus ſseqq. & nouiſsſsimè his non relatis Antonius Pichardus in dict. §. non

* ſsolùm, per totum. Verumenimuero, ex ſsuperiori legatorum differentia, deducenda eſst vera reſsolutio; textus enim in dicta l. cùm rem alienam, & in dict. §. non ſsolùm, intelligi debent, in legato Damnationis, per quod res omnes, tam propriæ: , quàm alienæ legari poterant: textus verò in dicta l. Stichus ſseruus meus, in vtroque reſsponſso, in legato Vendicationis procedit, per quod illæ tantummodò res legari poterant, quæ: teſstatoris erant, vt aduertit Pichardo in dicto §. non ſsolùm, num. 26. & 27. & in §. ſsed olim, eiuſsdem tit. num. 3. & 4. Idcircò libertatis datio non valuit, quia relicta fuit libertas directa, hoc eſst, per Vendicationem, vt cõſtatconstat ex illis verbis; Liber eſsto, quæ dari non potuit directò, collata in id tempus, quo ſseruus alienus futurus eſsſset, l. ſseruo tuo, C. de teſstamentaria manumiſsſsione, vti optimè declarat Bolognetus in dict. §. diui, num. 152. & duobus ſseqq. & eum non referens Antonius Pichardus vbi ſsup. dict. num. 26. & 27. Sic nec aliud legatum valuit, quia inutiliter res aliena per Vendicationem legabatur, ſsecundùm Caium in Inſstitut. tit. de legatis. Vlpianum, in fragm. tit. 24. verſsiculo legamus.

Septimò infertur ad reſsolutionem quæſstionis in iure

* controuerſsæ ſscilicet in legato generis, vel alternatiuo, cuius ſsit electio, hæredis-ne, an legatarij? Nam legatario dandam eſsſse, videtur probare textus in § ſsi generaliter, InſtitutionũInſtitutionum de legatis, l. 2. ff. de optione legata. l. ſsi ſseruus legatus. 111. §. cùm homo, ff. de legatis 1. l. planè 34. §. penultimo, eiuſsdem tituli, l. hæredes 26. §. ſsi in certo, ff. familiæ erciſscundæ, l. ſsi is cui, 19. & l. Lucio, 23. ff. de legatis 2. Sed hæredis electionẽelectionem eſsſse, non legararij, videtur probare textus in l. legato generaliter, 37. ff. de legatis 1. l. 4. ff. de tritico, vino, & oleo legato, l. nũmisnummis, 37. ff. de

* legatis 3. Pro cuius quæſstionis reſsolutione, & prædictorũprædictorum iuriũiurium explicatione variæ adhibentur diſstinctiones, & declarationes per Doctores, vt videre licet penes gloſsſsas, Bartolum, & Doctores in dictis iuribus, eundẽeundem BartolũBartolum, in l. ſsi domus, vbi Iaſson à num. 20. ff. de legatis 1. & plenè tractant Guillelmus Benedictus in c. Rainuntius, de teſstamentis, verb. domum. num. 41. Gualdenſsis de arte testandi, titul. de legatis, cautela 13. Petrus de Peralta in dict. l. Lutio, de legatis 2. ex num. 8. & Sarmientus ibidem, ex num. 1. Couaruuias in cap. indicante, num. 3. de teſstamentis, Antonius Gomez. tom. 1. variarum, cap. 12. de legatis, num. 32. & tom. 2. cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 43. Menochius lib. 4. præſsumptione. 107. in princ. & præſsumptione. 129. num. 5. & 6. præſsumptione. 150. Caldas Pereira de nominat, emphyteut. quæſst. 10. à num. 62. vſsque ad num. 80. Michaël Graſsſsus, receptarum, §. legatum, quæſstione. 61. 62. & 63. Petrus Pechius de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 11. Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretat. 1. ſsolutione 3. & 4. fol. mihi 19. cum ſseqq. Doctor Spino in speculo, gloſsſs. 8. de legato purè relicto, num. 33.

* & 34. ſsed vera interpretatio ex dictis ſsuprà. & ſsuperiori legatorum differentia conſstat: enimuerò inter legatum Vendicatioms, & Damnationis conſstituenda eſst differentia: namque legatum, quod pet Vendicationem fiebat, electionem tribuebat legatario: cùm enim eo legandi genere, iuberetur legatarius rem ſsibi habere, vel accipere, ex voluntate velut expreſsſsa teſstaroris videbatur ei electio tributa, ſsiue generaliter, ſsiue alternatiuè res fuiſsſset relicta; ſsed in legato Damnationis contrà fiebat, hæredíque electio debeatur, nam cùm verba teſstatoris ad hæredem dirigerentur, & deſstinarentur, & his verbis, Damnas eſsto dare, aut aliis ſsimilibus damnaretur ſsua manu dare, eo ipſso electio conceſsſsa per teſstatorem videbatur eidem: quod eleganter aduertunt Vlpianus in fragmentis, titul. 24. verſsic. legamus. & optime explicat Cuiacius ibi, & tractatu. 5. ad Africanum, ad l. ſsi ſseruus, §. cùm homo, ff. de legatis 1. Otmannus in dict. § ſsi generaliter, vbi nouiſsſsimè ſsic explicat rem iſstam Pichardus. Idem in §. ſsed olim, num. 4. verſsic, planè quamuis; & non obſscure probatur hæc differentia, in dicta l. is cui 19. & in dict. l. Lutio 23. ff. de legatis 2. Quæ etiam hodie habebit locum, & procedere debebit, non obſstante, quòd horum legatorum differentiæ ſsint ſsublatæ, & ex omni legãdilegandi genere vendicatio competat, l. 1. C. communia de legatis. Quia cùm talis differentia ex voluntate teſstatoris procedat, non debet cenſseri ſsublata, vt defendit Pichardus in dict. §. ſsed olim, num. 4. nec ſspecies aliqua incidere poteſst, vel caſsus contingere, in quo modus legandi, voluntatem legantis non oſstendat, & in effectu, ad hoc tendit doctrina & reſsolutio Bartoli in dict. l. legato generaliter, ff. de legatis 1. num. 2. in fine, verſsic. item prædicta vera. Vbi ad limitationem eorum, quæ diſstinguens ſsuperiùs dixerat, aduertit eo loco, quòd cùm verba teſstatoris ad legatarium diriguntur, eius ſsit electio, hæredis verò, cùm ad eũeum verba deſstinantur. Quam doctrinam in legato generis, & alternatiuo, communiter approbari per omnes, teſstantur Antonius Gomez. & Couarruuias in locis relatis, ſsuprà num. 33. Peralta in dicta l. Lutio num. 8. Graſsſsus dicto §. legatum, quæſst. 62. num. 2. & 6. Menochius lib. 4. præſsumptione. 108. num. 25. Si verò verba ad legatarium non dirigantur, nec ad hæredem etiam, vel aliter non appareat de voluntate teſstatoris, in legato generis, & alternatiuo, plures caſsus diſstinguunt Antonius Gomez, & Michael Graſsſsus videndi omninò in locis ſsuperiùs relatis, & prædictam diſstinctionem in legatis genericè traditãtraditam, generaliter etiam in omnibus legatis probauit eruditè Cuiacius recitationũrecitationum ſsolemnium, in lib. digeſst. ad l. Titio vſsusfructus, 21. ff. de vſsufr. legat. & in legato vſsusfructus diſsiunctiuè. aut alternatiuè relicto, admittit etiam expreſsſsim, & ſsuperio

*rem verborum differentiam recipit idem Cuiacius ibidem. explicàtque ſsingulariter textum in dicta l. Titio vſsusfructus, quare ſscilicet ſscribat Paulus: Titio vſsusfru

*ctus Stichi, aut ſsi nauis ex Aſsia venerit, decem legata ſsunt, non petet vſsumfructum antequàm conditio decem exiſstat vel deficiat; ne poteſstas hæredi, vtrùm velit dandi, auferatur. Et inprimis in elligit, in ſspecie eius legis, hæredem. cui lex ſstatuit electionem eſsſse, fuiſsſse damnatum, Titio vſsumfructum, aut ſsi nauis ex Aſsia venerit, decem dare, & ſsic hæredem aut vſsumſsructum dare purè debere, aut decem ſsub conditione, ſsi nauis ex A ſsia venerit; & nihilominùs antequam conditio decem exiſstat, vel deficiat, Titium non poſsſse petere vſsumfructum, quamuis vſsusfructus ei purè relictus videatur, ne ſscilicet eripiat hæredi electionem, quam vtique hæres habiturus eſst. ſsi extiterit conditio: ſsin verò deficiat, amiſsſsurus, quia deficiente conditione adſscripta legato decem, vſsusfructus omninò præſstandus eſst, qui ſsolus remanet in legato, l. 2. §. Scæuola. ff. de eo quod certo loco. Sed & ſsi exiſstat conditio decem, non poterit peti vſsusfructus quia plus causâ peteretur, & præriperetur hæredi electio. Neque etiam id ſsignificant illa verba: Non potſst vſsumfructum ante, quàm conditio decem exiſstat, vel deficiat. Sed hoc tantummodò, non poſsſse peti vſsumfructum, antequam conditio decem exiſstat, vel deficiat, ideſst, pendente conditione, vt in l. cùm illud, ff. |

p. 66

quando dies legati cedat, vt illa verba, Antequàm conditio exiſstat vel deficiat, ſsint periphraſsis horum: pendente conditione.

Procedunt autem, quæ ſsuperiùs diximus ex num. 32.

* in legato generali, vel alternatiuo; aliud tamen erit in ambiguo, obſscuro, vel incerto legato, vt ſsi incertum, vel ambiguum ſsit, de re, vel quantitate legata, eo quòd verba teſstatoris, ad duas, plutéſsve res, aut quantitates referri poſsſsunt, iuxta ea, quæ adnotarunt Cuiacius ad l. veteribus, ff. de pactis. Eguinarius in rubrica, ff. de rebus dubiis, Alciatus in l. nepos Proculo, num. 8. ff. de verbor. ſsignificat. Vbi explicant, quid dicatur obſscurum, & quid ambiguum, & latiùs Camillus Gallinius de verbor. ſsignificat. lib. 3. cap. 11. & cap. 13. 14. & 15. quæ; minima eſst, debeat præſstari, l. ſsemper in obſscuris, 9. l. ſsemper in ſstipulationibus, 35. ff. de regul. iuris, l. idem Iulianus, 41. §. ſscio, ff. de legatis 1. l. ſsi ita relictum 44. §. finali, ff. de legatis 1. l. qui concubinam. 29. §. cum ita legatum, l. nummis. 73. ff. de legat. 3. Ex quibus iuribus in legato dubio, ſsiue ambiguo, id deberi, quod minimum eſst, non quod maximum, ſsiue quod minus eſst, legatum cenſseri, paſsſsim adnotarunt Doctores ibi & alibi ſsæpe. Decius in dicta l. ſsemper in obſscuris, num. 2. & in l. in teſstamentis, n. 2. ff. de regulis iuris, & in conſs. 355. columna vltima, verſsic. & iſsta concluſsio. Natta in conſs. 420. n. 26. & 27. lib. 2. Ruinus in conſs. 168. num. 10. vol. 2. Rolandus in conſs. 16. num. 32. lib. 3. Alciatus in reſsp. 492. num. 6. in fine. Tiraquel. in tractat, de pia cauſsa, priuileg. 25. pag. 56. Modernus in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, 1. part. §. 13. num. 4. Padilla in l. ſsi frater, â num. 9. C. de fideicommiſs. Mieres de maioratu, in initio, 1. par. num. 105. Couarruuias in cap. indicante, n. 4. de teſstamentis, Menochius lib. 4. præſsumption. 108. num. 17. & iuxta hanc diſstinctionem intelligi debet tex

*tus, (cuius rationem antiquiores non aſsſsequuntur) in l. qui duos, 20. ff. de legat. 1. Vt, dum dicit Pomponius: Qui duos ſseruos haberet, vnum ex his legaſsſset, vt non intelligeretur quem legaſsſset, legatarij eſst electio, credendum ſsit, teſstatorem de certo ſseruo non ſsenſsiſsſse, vel cogitaſsſse, ſsed cùm duos ſseruos haberet, vnum ex his legaſsſse, & ſsic legatum nec erat alternatiuum, vt de ſse patet, nec ambiguum etiam, vt incertum, vt peior præſstari deberet, ſsed generale erat; & ideò electio data fuit legatario. Quod ſsatis apertè comprobari poteſst ex textu ſsi rectè perpendatur in dict. l. legato generaliter, ff. de legatis 1. Dicit enim; fundo vel lance legatis, ſsi de certo fundo, vel lance teſstator ſsenſserit, electionem eſsſse hæredis; quia legatum manet incertum, aut obſscurum; ideò declaratio, aut electio pertinet ad hæredem, quia eadem perſsona cenſsetur cum ipſso defuncto, l. ſsi quis à filio, §. ſsi plures, & ibi Alexander latè, ff. de legatis 1. Ergo ſsi non cogitauit de certo fundo, vel lance, non erit incerta voluntas teſstatoris, ſsed generalis, vt in prima parte illius textus patet.

Verùm ſsuperiori reſsolutioni obſstate videtur textus in l. qui ex pluribus, 106. ff. de verbor. obligationibus, qui

* apertè, & in contrarium probat, eam rem deberi, quam hæres elegerit, quapropter Ludouicus Texeira in l. ff. de rebus dubiis, exiſstimat, per eum textum intelligendum fore textum in dict. §. ſscio, & alia ſsimilia iura, vt ideò minor fundus veniat in legato, quia hæres ſsic declarauit; neque enim præcisè compellendus eſst minorem dare, ſsi velit forte maiorem ſsoluere: quod prius docuerunt Angelus, Cumanus, & Socinus in eadem l. 1. & probatur expreſssè in l. ſsi quis à filio, 32. § ſsi quis plures, ff. de legatis 1. Quatenus Iureconſsultus inquit: Si quis plures Stichos habens, Stichum legauerit, ſsi non apparet, de quo Sticho ſsenſserit: quem hæres elegerit, debet præſstare. Non ergo compellitur minorem dare, vel maiorem, ſsed eius electioni totum relinquitur. Idcircò ſsuperiora iura neq aquam ſsunt contraria, ſsed in idem potius incidunt; nam verum eſst, in ambigua, obſscura, vel incerta diſspoſsitione, minorem rem deberi, per rectum in dicto §. ſscio: minor autem intelligitur, quam hæres vt minorem dare voluerit; certũcertum eſst enim electurum, & præſstaturum eum, id quòd fuerit, aut ſsibi videatur minus, l. ſsi ita relictum, in princ. & in fin. ff. de legatis 2. vel quod re vera, aut ſsua æſstimatione ſsaltem, ſsit minus. Id quod cum indicio aduertit, & docet Accurſsius, ſsic intelligens ſsuperiora iura, in dicto §. ſscio, verbo, minorem; dicit enim: Sed ſsi vellet hæres dare maiorem, vtique poterit: vt infrà de verborum obligationibus, l. qui ex pluribus: nam is minor intelligitur. Et ita tenendum, quicquid Decius in dict. l. ſsemper in obſscuris, n. 3. & Modernus in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, titul. 1. §. 13. num. 4. 1. part. abſsolutè & indiſstinctè. ſsed malè quidem, aſsſseuerauerint, in ſspecie dicti §. ſscio, omninò deberi fundum minoris pretij. Mouentur principaliter ex eodem textu, ibi: Vtique minorem eum legaſsſse. Qui tamen ſsuperiori reſsolutioni minimè contrariatur, ſsi animaduertamus, prædictæ ſsententiæ, & deciſsionis textus in dicto § ſscio, præcipuam, & fundamentalem rationem in eo conſsiſstere, quòd teſstator in dubio cenſsetur proſspicere hæredi, & minus grauare eum, quàm ſsit

* poſsſsibile, l. vnum ex familia, § ſsi rem, ff. de legatis 2. l. ſsi ſseruos, §. qui Margaritam, ff. de legatis 1. Ruinus in l. Gallus, §. quidam rectè, ff. de liberis & poſsthumis, n. 6. & 11. Cagnolus in rubrica, ff. ſsi certum petatur num. 73. Paulus Caſstrenſsis in conſs. 121. col. 3. lib. 1. Craueta in conſs. 187. n. 3. Pariſsius in conſs. 80. n. 43. vol. 2. Decianus in conſs. 1. n. 90. lib. 2. Ioannes Vincentius Hondedei, in conſs. 63. n. 65. Alexander Raudenſsis de analogis, lib. 1. cap. 10. n. 16. ex qua præſsumptione, videri in dubio teſtatorẽtestatorem voluiſsſse relinquere, quod minus eſst, rectè respõditrespondit Africanus ibi, & ſsic intelligit Iacobus Menochius lib. 4. præſsumptione. 106. num. 17. & 18. Non tamen arbitrium, ſsiue ius eligendi aufert teſstator hæredi ſsic fauendo & conſsulendo illi, ſsi legatario velit fundum maioris pretij dare, cùm eo caſsu, ſsua æſstimatione minorem, aut ſsibi minùs conuenientem videatur dare; aliàs prædicta præſsumptio, quæ in fauorem hæredis fundatur, in eius damnum retorqueretur: quod eſsſset maximum abſsurdum, vt de ſse patet apertè

Secundò obſstare videtur textus in l. Titia 40. § Seia

* teſstamento, ff. de auro, & argento legato. Vbi fauore religionis ſsumitur præſsumptio, quòd teſstator ſsenſserit de maiori, non autem de minori; vt probarunt Bartolus ibi. Baldus, Ancharanus, Imola, Abbas, &: alij, quos commemorauit Tiraquellus in tractatu de priuilegiis piæ cauſsæ, priuil. 25. ſsed pro vera reſsolutione, & explicatione illius textus, ne tranſscribamus, aut repetamus ea, quæ ab aliis plenè dicta fuerint, ſsunt videndi Couarru. in cap. indicante. num. 4. & 5. de teſstam. D. Franciſscus Sarmientus ſselectarum, lib. 3. cap. 3. num. 3. 4. & 5. Menochius lib. 4. præſsumpt. 106. num. 33. & 34. Mantica qui ſsumma diſstinctione. & erudite vt aſsſsolet, declarat, de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 6. tit. 3. num. 28. & tribus ſseqq. fol. 217.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT IX.

SVMMARIVM.