QVoniam v
ſsumfructum, & alias
ſseruitutes, primò promitti ex quocumque,
ſsolemni tamen contractu; po
ſstmodùm verò con
ſstitui: promitterèque, &
con
ſstituere
ſseruitutes, diuer
ſsa e
ſsſse,
capitibus præcedentibus adnotauimus. Videndum e
ſst nunc, quod difficile e
ſst, & diuer
ſsis Doctorum
ſsententiis intricatum:
Vtrùm v
ſsusfructus, vel alterius
ſseruitutis con
ſstituendæ
*
obligatio,
ſsit dandi, vel faciendi, & qui v
ſsumfructum
vel aliam
ſseruitutem con
ſstituere tenetur, an præcisè ad
con
ſstitutionem adftringi po
ſsſsit? In qua quæ
ſstione, variè
ſse inuoluunt Doctores communiter, in
l. 2. §. & harum, ff. de verborum obligationibus, vbi ex propo
ſsito di
ſsputarunt Bartolus,
num. 3. per totum, Paulus Ca
ſstren
ſs.
num. 6. verſs. in gloſsſsa, quæ incipit,
qui viam, Alexander
col. 3. Ia
ſson
num. 21. per totum, Alciatus
à num. 35. vſsque
ad num. 56. & ibidem lati
ſsſsimè Ioannes Marcus Aquilinus
ex num. 121. cum multis ſsequentib. in 4. parte illius §.
Fulgo
ſsius, Angelus, & Florianus in
l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu. Idem Florianus
in l. qui vſsumfructum, § final.
num. 3. eiuſsdem tit. Vltramontani & antiqui, & nouiores alij Doctores, quos
ſstatim referam, Caballinus
in epitome diuidui, & indiuidui, num. 18. fol. 11. & n. 68.
fol. 27. Subtiliter, & eleganter Modernus
in labyrint.
diuidui, & indiuidui, in princ. n. 68. & 69. fol. mihi 34.
quo loco,
num. 70. & in explicatione 16. legum ad l. ſsi
partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, & ad
l.
corruptionem, C. de vſsufructu, num. 9. & ſseqq. & n. 27.
& 28. Concludentibus rationibus, & argumentis o
ſsten
*dit, prædictam obligationem dandi e
ſsſse. Quod ante
eũeum
tenuerunt etiam Petrus, Dinus, Rainerius, Albericus de
Ro
ſsate, Chri
ſstophorus de Ca
ſstill. Raphaël Com. Petrus de Be
ſsu, Iacobus de Put. Paulus de Ca
ſstro, Aretinus, & moderniores Taurinen
ſses, in
dict. §. & harum, vt
refert Alciatus
ibi. num. 39. Iacobus, Petrus, Cinus, &
Albericus etiam in
l. vbi autem non apparet, §. final. ff. de
verb. oblig. Bartol.
ſsibi contrarius in
l. ſsi is qui pro emptore, in tertia quæſstione principali, circa medium, ff. de vſsucapionib. & idem
ſsentit in
l. ſstipulationes non diuiduntur,
in 4. q. principali, ff. de verb. oblig. Aquilinus
vbi ſsuprà. Alciatus, & alij
ſstatim re
ſserendi;
quãquamquamquam enim traditio,
& patientia, factum videantur continere (in quo decipiuntur pa
ſsſsim ij Authores qui contrariam
ſsententiam
ſsu
ſstinuerunt) tamen, quia con
ſstituere, & dare ius ip
ſsum
ſseruitutis per
ſsonalis, vel realis, principaliter debetur;
dicitur obligatio dandi, & non faciendi. Simplex enim
*
obligatio dandi dicitur, quoties dare dumtaxat principaliter e
ſst in obligatione, vt cùm debentur centum, vel
fundus, aut equus, licèt etiam factum traditionis debeatur, vt latiùs, atque
ſsubtiliter probat Modernus
vbi ſsuprà, in princ. num. 17. & in dict. l. corruptionem, num. 13.
cum ſseqq. & ab eo tran
ſscribens Caballinus
in epitom. diuidui & indiuidui, num. 17. fol. 10. pariter
ſsimplex obligatio faciendi dicitur, quoties factum dumtaxat principaliter e
ſst in obligatione, & tantùm ad faciendum
principaliter agi pote
ſst, etiam
ſsi datio alicuius rei acce
ſssoriè, & in con
ſsequentiam veniat; vti exemplis confirmat Modernus in locis
ſsuprà relatis; atque ex antiquio
*ribus non malè videtur agnoui
ſsſse Angelus de Peru
ſsio
in l. 3. ff. de vſsufructu. Dicit enim, notandum e
ſsſse textum illum, dum dicit:
Dare autem, &c.
ſsic obligatum ad v
ſsumfructum, teneri ad dandum, item etiam
videri, quòd teneatur pati, vt in
ſsimili videmus, quòd
obligatus ad dandum,
ſsit obligatus ad tradendum; &
ſsic
ad factum, cùm non po
ſsſsit dari, ni
ſsi tradatur. Sed
ſsoluit in hunc modum, quòd traditio e
ſst obligationis executio; & ideò non attenditur traditio,
ſsed
ſsola obligatio, in qua venit datio: vbi autem ip
ſsum tradi e
ſst in
obligatione, tunc e
ſst obligatio faciendi, quod in e
ſsſsectu e
ſst idem cum
ſsententia Moderni, nempe in
ſspiciendum e
ſsſse id, quod principaliter e
ſst in obligatione, quamquam acce
ſsſsoriè,
ſsiue in con
ſsequentiam aliud veniat. Ex
his igitur, & aliis po
ſstmodum referendis
ſsecurè dici
pote
ſst, quòd qui v
ſsumfructum, vel aliam
ſseruitutem
*
con
ſstituere tenetur, dare tenetur, & con
ſsequenter ad
con
ſstituendum, &
ſsic ad dandum præcisè a
ſstringi pote
ſst; per regulam
legis, vbi autem non apparet, §. finali.
& l. ſsi ſseruum, §. final. ff. de verbor. obligationib. & alia
iura, & fundamenta, quæ lati
ſsſsimè congerunt, &
ſsic defendunt Ioannes Marc. Aquilinus, Alciatus, Modernus
Pari
ſsien
ſsis & alij in locis
ſsuperiùs citatis. Cinus
in l. corruptionem, C. de vſsufruct. Bartol.
in l. ſstipulationes non
diuiduntur, num. 27. in fin. ff. de verbor. obligationib. vbi
exi
ſstimat veram, & iuridicam
ſsententiam. Marianus
Socinus Iunior
num. 347. Albericus
in princ. Fulgo
ſsius
num. 4. & Florianus
n. 3. in l. 3. § dare, ff. de vſsufructu.
Et ita tenendum e
ſst quicquid aliter intelligat i
ſstam
*
materiam Vdalricus Za
ſsius in
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, n. 32. & 33. fol. mihi 541. Vbi primò refert di
ſstinctionem Bartoli ibi, quam communem e
ſsſse dicit,
ſscilicet, quòd aut e
ſst imponenda
ſseruitus,
ſsiue
ſsit realis,
ſsiue
per
ſsonalis; & tunc hoc debet præcisè fieri: aut e
ſst præ
ſstanda patientia, po
ſstquam
ſseruitus e
ſst con
ſstituta, & tunc
|
non compellitur præcisè quis ad factum,
ſsed
ſsoluendo
intere
ſsſse liberatur,
ſsi non præ
ſstatur patientia. Deinde &
ſsecundò a
ſsſserit, hanc a
ſsſsertionem non e
ſsſse tutam, per
facilem & expeditam rationem
ſsecundùm eum; nam imponere
ſseruitutem, nihil aliud e
ſst quàm præ
ſstare patientiam, per textum
in dict. l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu, & in
l. quoties, la 2. ff. de ſseruitutibus. Vnde infert, quòd
ſsi di
ſstinctio Bartoli, & Doctorum procederet, hoc e
ſsſset imponere verbis legem, cùm re, & effectu non
ſsit differentia, nam
ſsi concedit Bartolus, quòd nemo po
ſsſsit cogi ad
factum præ
ſstandæ patientiæ,
ſsed
ſsuccedat intere
ſsſse,
ſsecundùm eum: idem etiam recipi debet in con
ſstituenda,
vel imponenda
ſseruitute. Verùm hæc doctrina euidenter
conuincitur ex dictis
ſsupra, & prædictæ argumentationi
facilè, & verè
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ cum Moderno,
& aliis
ſsuperiùs adnotaueram; nam licet patientia, aut
traditio, factum videantur continere; tamen, quia con
ſstituere, & dare ius
ſseruituris, principaliter debetur, dicitur obligatio dandi. Prætereà, quia etiam is, qui per
patientiam
ſseruitutem con
ſstituerit, dare intelligitur, per
textum, in
dict. § dare, vbi dare videtur, qui induxerit in
fundum legatarium, eúmve patiatur vtifrui: & quamuis
verum e
ſsſset, facti obligationem e
ſsſse,
ſsiue ad faciendum
tantùm obligatum videri, qui tradere, aut patientiam
præ
ſstare tenetur, adhuc præci
ſsa e
ſsſset obligatio
faciẽdifaciendi vt
ſstatim
num. 13. contra communem defendam. Idcircò,
i
ſstam materiam rectius intellexit Raphael Fulgo
ſsius in
*
l. 1. n. 4. ff. de vſsufructu. Primùm enim docuit
ibi, ſstipulationem,
ſsiue
promiſſionẽpromissionem v
ſsusfructus e
ſsſse dandi, & non
faciendi: improbátque Bartolum, & alios, qui exi
ſstimarunt ip
ſsam obligationem
ſseruitutis, vel v
ſsusfructus, e
ſsſse
pariter dandi, & faciendi, quia vtrumque requiritur,
ſsecundùm eos
in dict. §. dare. Deinde con
ſstituit, litteram
eiu
ſsdem §. non legendam copulatiuè:
ſsed alternatiuè;
quemadmodum enim dare dominium intelligitur dominus, qui induxerit in fundum eum, cui dare velit, vt in
l. traditionibus C. de pactis; vel
ſsi dominus patiatur ex titulo habili ad traditionem dominij, à creditore po
ſsſsideri, vt in
l. 2. C. de acquirenda poſsſseſsſsïone: ita & in v
ſsufructu alterutrum horum
ſsufficit,
ſsicut & in pignore; nam
ſsufficit ad con
ſstitutionem pignoris iure ciuili, vel rem
tradere, vel etiam pati, ip
ſsum
creditorẽcreditorem præcedente obligatione nanci
ſsci. Tandem con
ſstituit,
textũtextum in
dict. §. dare, non facere ad propo
ſsitum pro communi
ſsententia, &
contrariam
ſsatis probari in
l. ſstipulationes non diuiduntur, in princ. & in
l. 2. §. & harum ff. de verborum obligationibus, quæ loquuntur in
ſstipulationibus, quæ in dando con
ſsi
ſstunt, & tamen ibi fit mentio
ſseruitutis: nec ob
ſstare litteram textus, in
dicto §. dare, nam
ſsimile e
ſst in
obligatione dandi fundi; nam dare intelligitur,
ſsi tradat,
vt in
l. ſsi ſstipulatus, ff. de vſsuris: ſsicut dicimus & in re corporali; nam in
conſequẽtiaconſequentia ſstipulor rem tradi, vt in
l. ratio. §. 1. ff. de actionibus empti. Idem etiam tradit, & rectè
intelligit i
ſstam materiam Andreas Alciatus in
dict. §. &*
harum, ex n. 35. Primò enim pro vtraque parte leges, &
fundamenta adducit. Deinde veriorem
ſsententiam e
ſsſse
dicit, quòd promittens
ſseruitutem dicatur
ſsimpliciter
obligatus ad dandum, nec
attẽdendumattendendum e
ſsſse, quòd teneatur præ
ſstare patientiam, quæ
ſsuccedit loco traditionis,
quoniam i
ſstud venit in con
ſsequentiam: po
ſstmodùm vero, ex
num. 44. ad iura, & fundamenta contraria
reſpõdetrespondet, &
ſsingulariter explicat textum, in
dict. l. 3. §. dare, ff.
de vſsufructu, atque
ſsuperioris di
ſsputationis nonnullas
*
vtilitates, & effectus congerit, vt ibi videri poterit, ex
num. 52. cum ſsequentibus.