Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

back | | continue

CAPVT XVII.

Vſsufructuarius quomodo, & qualiter cauere debeat, tam circa res, quæ vſsu conſsumuntur, aut minuuntur, & deteriorantur, quàm circa eas, quæ vſsu non conſsumuntur, & de differentia in modo cauendi in prædictis rebus: vbi hæc materia abſsoluta, & diſstincta manu tractatur, & quæ hucuſsque ab aliis intricatè, & confusè ſscripta fuêre, luci, & claritati reſstituta traduntur, nonnulláque ab Authore nouè adnotata in medium proponuntur.

SVMMARIVM.

1 Vſsufructuarius cauere debet, ſsiue ſsatiſsdare, tam in vſsufructu immobilium, & aliorum, in quibus propriè cadit vſsusfructus; quàm in vſsufructu mobilium, vel eorum, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, aut tempore minuuntur, & deteriorantur.
2 Authores præcitantur, qui de materia huius capitis meliùs tractarunt.
3 Antonij Galeatij Maluaſsſsiæ conſsilium 110. per totum volumine primo, optimum eſsſse, & notandum in hac materia.
4 Vſsufructuarius in iis rebus, quæ vſsu non conſsumuntur, ſsiue mobiles ſsint, ſsiue immobiles, cauere debet de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, deque rebus ipſsis, provt exſstabunt, finito vſsufructu reſstituendis.
5 Senatus conſsultum, vtilitatis gratiâ, in rebus etiam, quæ vſsu conſsumuntur, mediante cautione, quaſsi vſsumfructum conſstitui ſstatuit.
6 Vſsufructuarius dominium conſsequitur, & proprietatem rerum mobilium, quæ vſsu conſsumuntur, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt, cùm in hoc dentur illi, vt eius fiant; ſsiue res ipſsæ æſstimatæ fuerint, ſsiue non: dummodò, ſsi æſstimatio omiſsſsa fuerit, ab vſsufructuario ſsatiſsdatum ſsit, de tantundem in genere reſstituendo, eiuſsdem qualitatis, & bonitatis.
7 Vſsufructuarius pecuniæ qualiter cauere debeat?
8 Pecuniam non eſsſse de rebus, quæ ſseruando ſseruari non poſsſsunt, cum Pinello, contra communem.
9 Vſsusfructus bonorum mobilium, quæ recipiunt functionem in genere ſsuo, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt. ſsi relictus fuerit, qualiter cautio præſstari debeat; & vera, nouáque reſsolutio traditur, & numeris ſsequentibus.
10 Authores nonnullos deceptos in hac materia, nouè conſsideratum ab Authore.
11 Et eorum ſsententiam, etiam iuxta communem reſsolutionem procedere non poſsſse.
12 Federici de Senis, Socini, & Bertrandi lapſsus in hac materia.
13 Vſsufructuarius earum rerum, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, & functionem in genere ſsuo recipiunt, alternatiuè cauere debet vel eaſsdem res eiuſsdem qualitatis in genere ſsuo reſstituere, vel earum æſstimationem, ex communi ſsententia.
14 In alternatiuis, debitoris eſst electio, & de hac regula plenè actum, remiſsſsiuè.
15 Superior communis nouè impugnata per Authorem.
16 L. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, contra communem explicata.
17 Commune Doctorum fundamentum nouè diſsſsolutum.
18 Communis ſsententia in vno caſsu admiſsſsa.
19 Vſsufructuarius sponte præſstans cautionem proprietario, de reſstituendo, finito vſsufructu, æſstimationem rerum, etiam quæ vſsu conſsumuntur, & functionem in genere ſsuo recipiunt, poteſst ad ipſsam æſstimationem, præcisè compelli; etiam ex mente communis ſsententiæ.
20 Vſsufructuarius qualiter cauere debeat in his rebus, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, ſsed functionem in genere ſsuo non recipiunt.
21 Antonium Galeatium Maluaſsſsiam fruſstrà in quæſstione ſsuperiori dubium habuiſsſse, nouè conſsideratum ab Authore.
22 L. ſsi tibi, in verſsiculo finali. ff. de vſsufructu earum rerum, nouè explicata.
23 Æſstimatio rei fructuariæ in omni vſsufructu fieri debet, habito respectu ad tempus conſstitutionis, & traditionis, non ad tempus reſstitutionis.
24 Vſsusfructus ſsi relinquatur in ipſsis rebus mobilibus, ſseu ſsupellectilibus, quæ quodammodo ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed potiùs inueteraſscunt, aut fortè quodammodò aliqualiter tantùm minuuntur, qualiter cautio præstari debeat?
25 Panormitani, aliorùmque ſsententia confutatur.
26 Ferdinandus Vaſsquez de Menchaca, nouiter ab Authore notatus.
27 Pauli Pariſsij diſstinctio relata, & confutata.
28 Antonius Galeatius Maluaſsſsia conſs. 110. num. 9. vol. 1. nouè confutatus ab Authore.
29 Ioannis Baptiſstæ de ſsancto Seuerino, inter conſsilia Socini Senioris, conſsil. 9. num. 7. verſs. Concludo igitur, vol. 4. reſsolutio expenditur, & eius diſstinctio nouè improbatur.
30 Quæſstionis propoſsitæ ſsuprà ex num. 24. vera reſsolutio traditur, & communior ſsententia recipitur.
31 Vſsufructu finito, quid præcisè reſstitui debeat ab vſsufructuario, tam in his rebus, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed potiùs inueteraſscunt, ſsiue aliqualiter tantùm minuuntur, quàm in his, quæ naturaliter ipſso vſsu conſsumuntur, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt.
32 Dominium, & proprietas non ſsolùm bonorum mobilium, quæ naturaliter ipſso vſsu conſsumuntur, ſsed etiam eorum, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed tantùm inueteraſscunt, aut aliqualiter minuuntur, ſseu deteriores fiunt, in vſsufructuarium tranſsit: ſsic vt ipſse ad libitum de illis diſsponere poſsſsit.
33 Achilles Pedrocchæ opinio, nouè & vere confutata per Authorem.
34 Vſsufructuarius rerum, quæ longiſsſsimo tempore conſsumuntur, qualiter cauere debeat?

VSufructuarius, vt ſsuprà c. 14. in initio dicebamus,

* cauere debet, ſsiue ſsatiſsdare, tam in vſsufructu immobilium, & aliorum, in quibus propriè cadit vſsusfructus, quàm in vſsufructu mobilium, vel eorum, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, aut tempore minuuntur, & deteriorantur. Quod vltra relatos ibidem expreſssè probarunt gloſs. Albericus, Bartolus, Salicetus, Baldus, Fulgoſsius, Sichardus, & alij in l. 1. C. de vſsufructu, & in l. ſsi cuius, vbi Florianus ex num. 6. ff. eodem tit. Corneus in conſsil. 367. vol. 4. Bertrandus in conſs. 67. col. vlt. vol. 1. Pariſsius in conſs. 96. col. 2. vol. 2. Rolandus in conſsil. 92. num. 6. & 8. lib. 1. Ioſsephus Ludouicus deciſs. Peruſsina 61. num. 12. Antonius Theſsaurus deciſsione Pedemontana 80. num. 2. Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſsil. 52. num. 37. vol. 1. in modo tamen cauendi, maxima differentia eſst inter prædictas res, (vt ſsuperiores aduertunt ad alij plures ſstatim referendi) quam vt breuiter, & diſstinctè magis. quàm adhuc oftendere poſsſsim, & quæ ab aliis ſscripta ſsunt, in vnum congeram, ſsequentes Authores originaliter prælegere neceſsſse erit; ipſsi enim poſst alios, quos referunt, hac de re meliùs, quàm

* eæteri tractarunt. Alexander in conſs. 58. habita, col. 2. vol. 3. Decius in conſs. 565. Iaſson in conſs. 40. ex num. 2. vol. 1. Iacobus Portius, qui Ioannem Paliarem, Fede|

p. 88

ricum de Senis, Ruinum, Gualdenſsem, ac Bertrandum recenſset, lib. 3. reg. 18. Antonius Gabriel communium opinionum, tit. de vſsufructu, concluſs. 1. num. 18. & tribus ſseqq. Rolandus in conſs. 92. à numer. 22. vſsque in finem conſsil. lib. 1. & in conſsil. 37. ex num. 3. lib. 2. Petrus Surdus deciſsione 67. per totam. Pinellus 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. vltimo, in fine, verſsicul. In modo autem cauendi, vſsque ad finem capitis. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. Borgninus Caluacanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 146. fol. mihi 340. Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 70. fol. mihi 342. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina 61. num. 13. 14. & 15. Antonius Theſsaurus deciſsione Pedemontana. 80. Gerardus Mazolus in conſsil. 25. num. 25. Achilles Pedroccha in conſs. 7. à princ. vſsque ad num. 22. Petr. Pechius de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 9. n. 4. verſsic. Interim verò, fol. 171. Andreas Gaill. practicarum obſseruationum, lib. 2. obſseruatione. 46. in princ. Antonius Galeatius Maluaſsſsia, (qui facit optimam & notandam

* conſsultationum in hac materia) in conſs. 110. per totum, volum. 1. Hoc ita præhabito, ne confusè ſsed diſstinctè procedamus, veritas etiam huiuſsce diſsputationis vt dilucidiùs apparere poſsſsit, ſsequentia conſstituere neceſsſsarium duxi; eis enim, omnium Scribentium placita, ſsenſsus, & reſsolutiones, contineri, & explicari poterunt.

Primò igitur conſstituendum eſst, quòd vſsufructua

*rius in his rebus, quæ vſsu non conſsumuntur, ſsiue mobiles ſsint, ſsiue immobiles, cauere debet de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri, deque rebus ipſsis, provt text. aiunt, finito vſsufructu, reſstituendis, l. 1. §. cauere & §. habet, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, l. vltima. ff. ſsi cui pluſsquam per legem falcidiam, l. ſsi vſsusfructus, 16. l. ſsi cuius, cum l. ſsequenti, ff. de vſsufructu, l. 1. & 4. C. eodem tit. cap. vltimo, de pignoribus, l. 20. tit. 31. partit. 3. Alexander in dicto conſsil. 58. Habita, columna. 2. verſsicul. Poſsito, volumine. 3. Iaſson, in conſs. 40. column. 2. num. 2. verſsicul. circa ſsecundum, volumin. 1. Decius in conſs. 107. in princ. Rolandus in conſsil. 37. n. 3. lib. 2. Andreas Gaill. practicarum obſseruationum. lib. 2. dicta obſseruatione. 46. num. 2. alios infinitos congeſsſsi in vnum ad idem, ſsuprà cap. 14. num. 2. Hæc autem cautio ex edicto Prætoris deſscendit, pertinètque, vt dictum eſst, ad eas res, in quibus vſsusfructus propriè conſstituitur; ipſse autem Prætor circa res, quæ ipſso vero vſsu conſsumuntur, nihil diſspoſsuit, nec in aliquo ſse intromiſsit, ex quo in eis propriè, vt dicebatur ſsuprà dicto cap. 14. non cadit vſsusfructus, cùm ipſsa aſsſsidua permutatione, quodammodò extinguantur, ſsed demum ſsuperuenit Senatuſsconſsultum. quod vtilitatis cauſsa recepit, harum quoque rerum mediante cautione quaſsi vſsumfructum con

*ſstitui poſsſse, l. 1. cum ſseqq. & l. ſsi tibi, & per totum. tit. ff. de vſsufructu earum rerum qua vſsu conſsumuntur, dicta l. 1. §. habet autem, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, § conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Doctores communiter, & in dictis iuribus Rolandus dicto conſsil. 37. num. 6. volum. 2. Craueta. in conſsil. 300. num. 4. & 5. Gaill. dicta obſseruation. 46. num. 3. Pedroccha dicto conſsil. 7. n. 5. & ſseqq. eleganter Antonius Galeatius Maluaſsſsia dict. conſsil. 110. num. 2. & 3. volum. 1. Qualiter autem, & quomodo ex Senatuſsconſsulto cautio præſstari debeat, caſsibus, ſsiue numeris ſsequentibus explicabitur.

Secundò conſstituendum eſst, quód vſsufructuarius

* dominiũdominium conſsequitur & proprietatem rerum mobilium, quæ vſsu ipſso naturaliter conſsumuntur, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt, ſsiue functionem in genere ſsuo recipiant, vel non, cùm in hoc dentur illi, vt eius fiant, ſsiue res ipſsæ æſstimatæ fuerint, ſsiue non; dummodò ſsi æſstimatio omiſsſsa fuerit, ab vſsufructuario ſsatiſsdetur, de tantundem ingenere reſstituendo eiuſsdem qualitatis, & bonitatis, vt in l. ſsi tibi 7. ff. de vſsufructu earum rerum §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Aretinus num. 7. Alexander, vterque Socinus, Pariſsius, & alij, quos ita tenendo refert Rolandus in conſs. 62. num. 23. & 24. vol. 1. Iacobus Philippus Portius, qui refert alios, lib. 3. regularum, regul. 18. in 3. ampliatione, Antonius Gabriel qui nonnullos recenſset communium, lib. 5. tit. de vſsufructu concl. 1. num. 18. & 19. Gerardus Mazollus in conſs. 25. num. 25. Plotus in l. ſsi quando, num. 604. C. vnde vi Craueta in conſs. 300. ſsub num. 5. Ruinus, Siluanus, Purpuratus, & Franciſscus Marcus, cum quibus ſsic tenuit Pedroccha dicto conſs. 7. num. 2. & 3. vbi num. ſseqq. rationem reddit; & alij in fortioribus terminis referendi infrà num. 32. ſsed non eodem modo in prædictis rebus cauetur ſsemper; ideò caſsibus ſsequentibus circa hoc latius diſstinguendum eſst.

Tertiò conſstituendum eſst, quòd vſsusfructus pecuniæ

* ſsuſstinetur ex deciſsione iuris, quamuis improprius, imò & impropriiſsſsimus vſsusfructus videatur: quia licèt ipſsius erogatione conſsumatur, & aſsſsidua permutatione extinguatur, tamen per cautionem proprietario conſsulitur, vt in §. conſstituitur, de vſsufructu; pecunia igitur vſsufructuarij fit, vt illa vti, & diſsponere ad libitum poſsſsit, tenetur tamen cautionem hæredi præſstare, de tanta pecunia, cùm morietur, aut capite minuetur, reſstituenda, per textum in dicto §. conſstituitur, l. 2. l. ſsi tibi 6. & l. quoniam, 10. ff. de vſsufructu earum rerum, Paulus de Montepico in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, quæſst. 49. n. 157. de legatis 2. Rolandus in conſs. 37. num. 6. lib. 2. Maluaſsſsia in conſs. 51. num. 14. vol. 1. Guillielmus de Peruſsio in conſs. 79. num. 25. inter conſs. vltimarum voluntatum, vol. 1. Id autem non procedit ex eo, quòd pecunia dicatur eſsſse de rebus, quæ ſseruando ſseruari non poſsſsunt, vt exiſstimant Bartolus, & Doctores communiter per gloſsſsam ibi. in l. 1. §. fuit quæſsitum, ff. ad Trebellianum, & alij multi, quos congeſsſsit in vnum Tiraquellus de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſs. 7. num. 103. cum ſseqq. quoniam pecunia reuera ſseruando ſseruari po

*teſst; vt contra communem doctè probauit Pinellus part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 42. per totum. Sed quia pecunia per vſsum à dominio noſstro exit, diuerſsóſsque dominos ſsortitur; & ſsi ea vſsus fuerit fructuarius, vt iure poteſst, ſsalua non erit proprietarij, ſsiue hæredis cauſsa: ideò in pecunia propriè conſstitui vſsusfructus non poterat, ſsed per cautionem, per quam proprietatis ius conſseruatur, quaſsi vſsusfructus vtilitatis causâ ex Senatusconſsulto introductus eſst, vt iura ſsuperiora probant expreſssè.

Quartò conſstituendum eſst, quòd ſsi vſsusfructus re

*linquatur bonorum mobilium, qui recipiunt functionem in genere ſsuo, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt, nec vltra triennium durant, vt eſst vinum, oleum, frumentum, fructus, & alia ſsimilia, quæ pondere, numero, menſsuràue conſstant, dominium earum rerum tranſsit in legatarium, vt diximus ſsuprà num. 6. & fructuarius tenetur, ſsi prædictæ res æſstimatæ non ſsuerint, præſstare cautionem de aliis rebus eiuſsdem qualitatis & bonitatis, & in eodem genere, finito vſsufructu, reſstituendis: quòd ſsi earum rerum æſstimatio fiat, cautio præſstatur de æſstimatione, finito vſsufructu, reddenda. Sic poſst multos alios ſscribunt Ruinus in conſs. 206. n. 25. volum. 2. Philippus Portius regularum, lib. 3. regula 18. ampliatione 3. Purpuratus in conſs. 452. num. 7. vol. 2. Rolandus referens alios, in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Pedroccha Brixienſsis in conſs. 7. num. 1. 2. & 3. vltra quos nonnulla licebit in hac materia adnotare. Primò, deceptos fuiſsſse Corneum in conſs. 367. volum. 4. Paulum Caſstren

*ſsem in l. partis, n. 2. ff. de præſscriptis verbis, & poſst alios ab eodem relatos, Simonem de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. n. 79. qui generaliter & indiſstinctè conſstituunt, quòd in prædictis rebus præſstatur cautio de reſstituendo tantumdem, finito vſsufructu; aliter enim ſstatutum eſst in l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum: debueruntque diſstinguere, an æſstimatio præceſsſserit, & tunc malè loquuntur, ſsiquidem non tantumdem, ſsed æſstimatio reſstitui debet: An verò æſstimatio facta non fuerit, & tunc tantumdem in genere reſstituendum cauetur, ídque |

p. 89

eiuſdẽeiusdem qualitatis, & bonitatis reſstitui debet, vt ſsuprà reſsoluimus: nec poteſst eorum reſsolutio ſsaluari, etiam iuxta reſsolutionem cõmunemcommunem Doctorum, quam cum Pinello,

* Caualcano, Maluaſsſsia, & aliis referam ſstatim Siquidem iuxta eam, non tantumdem in genere, ſsed vel tantumdẽtantumdem, vel pretiũpretium æſstimationis arbitrio vſsufructuarij reſstituendum eſst, vt videbimus infrà. Secundo ex dictis adhuc, manifeſstè deduci, tam iuxta reſsolutionem ſsuperiorem, quàm communem doctrinam, quæ vſsufructuario electionem tribuit, male conſsuluiſsſse Federicum de Senis conſsil. 46. Socinum in conſs. 9. volum. 4. Bertrandum in

* conſs. 36. volum. 1. arbitrantur enim hi Patres, in prædictis rebus præcisè interponendam eſsſse cautionem de pretio æſstimationis finito vſsufructu reddendo. In quo labuntur apertè, quoniam rebus non æſstimatis, quis ſsanæ mentis, vſsufructuarium poterit ad æſstimationem, finito vſsufructu, adſstringere, cùm æſstimatio nulla præceſsſserit, & abſsque illa potuerit vſsusfructus conſsiſstere, cautione præſstita de tandumdem in genere reſstituendo, vt diximus ſsuprà num. 6. & expreſssè aduertit, & quamplures recenſset Achilles Pedroccha in conſs. 7. num. 2. & 3. Deinde & tertiò, Pinellum etiam videri deceptum

* 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. vltimo, verſsi. In modo autem cauendi, ibi: Ego autem verius puto, dum ſsequutus communem ſsententiam affirmat, textum, in l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, vſsufructuario conſsulere, vt poſsſsit ipſse alternatiuè cauere in his rebus, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, & functionem in genere ſsuo recipiunt, de rebus eiuſsdem generis, bonitatis, & qualitatis, finito vſsufructa, reſstituendis, aut illarum æſstimatione, & conſsequenter rebus etiam æſstimatis, cautionem, ſsiue reſstituendi obligationem alternatiuam eſsſse, de rebus eiuſsdem generis, aut pretio æſstimationis reddendis, idque totum in voluntate vſsufructuarij, aut hæredis eius poſsitum eſsſse; & vltra eum, idem in effectu probat Alexander in conſs. 120. num. 1. & 2. vol. 6. dicit enim, quòd ſsi non fuit facta æſstimatio, tenetur vſsufructuarius ad reddendum tantundem in genere eiuſsdem qualitatis, & bonitatis, & non ad æſstimationem: in quo rectè dicit, & concordat, cum prima parte diſstinctionis propoſsitæ ſsuprà num. 9. & deſstruit euidenter Federici de Senis, & aliorum ſsententiam à me improbatam ſsuprà num. 12. Cæterùm ſsi æſstimatio facta fuerit, dicit Alexander, quòd tenetur vſsufructuarius ad æſstimationem, vel ad rem in genere reſstituendam, arbitrio, & voluntate eiuſsdem fructuarij. Quod dixit Pinellus, & communis probauit, vt conſstat ex Borgnino Caualcano, qui ipſse cum communi tranſsit, & alios ſsequentes illam refert, de vſsufructu mulieri relicto, n. 143. fol. 336. & n. 146. fol. 341. verſsic. Et eſst in electione vſsufructuarij: vbi dicit, quòd Iudex debet certum terminum præfigere fructuario, vt eligat, quid velit reſstituere. Idem etiam probarunt Alexander Tertius Bergomenſsis in conſs. 58. num. 12. & 13. inter conſs. vltimarum voluntatum, vol. 2. Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſs. 110. num. 4. & ſseqq. & num. 8. in fine, & num. 9. vol. 1. Quorum, & communis, præcipuum fundamentum deducitur, ſsed malè quidem, ex textu in l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum: potiùs enim contrarium probatur ibi,atque ex vulgata regula l. plerumque, §. vlt. ff. de iure dotium, quæ in alternatiuis debitori tribuit ele

*ctionem; & ſsic vſsufructuarij debere eſsſse dicunt; & idem probatur in l. 24. tit. 11. partit. 5. & plenè declarant dictam regulam Bartolus in l. ſstipulationes non diuiduntur, num. 35. in fine, ff. de verborum obligationibus. Antonius Gomez to. 2. variar. cap. 11. num. 39. Dueñas regula 235. ſsub tom. diuerſsarum regularum Iuris, fol. mihi 285. Euerardus in loco à natura alternatiuorum, folio mihi. 666.

Verùm communis hæc reſsolutio, quæ in ſspecie, ex

* omnibus, quos viderim, à nemine impugnatur, placere mihi nullo modo poteſst; videntur enim huius opinionis Authores, & illorum ſsequaces contra aperta iura Verba facere. Et inprimis contra textum in §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Iuſstinianus, poſstquam loquutus fuerat de pecunia, in qua, vt ſsuperius vidimus, de tanta pecunia reſstituenda præſstatur cautio, in hunc modum ſscribit: Cæteræ quoque res ita traduntur legatario, vt eius fiant: ſsed æſstimatis his, ſsatisdatur, vt ſsi moriatur, aut capite minuatur, tanta pecunia reſstituatur, quanti hæ fuerint æſstimatæ. Quibus verbis nullus poterit de ſsuperiori diſstinctione, aut opinione iſsta contra communem ampliùs dubitare; nam vbi res æſstimatæ non ſsint, cautionem interponendam de tantumdem in genere reſstituendo, & Alexander dicto conſs. 120. & alij relati ſsuprà n. 9. expreſssè admittunt: vbi verò res æſstimantur, qualiter cautio interponenda ſsit, expreſsſsim etiam deciditur in dicto §. conſstituitur, qui in hoc cauillari non poteſst, dicit enim apertè, quòd his rebus æſstimatis, de tanta pecunia ſsatiſsdatur, quanti hæ fuerint æſstimatæ. Si ergo alternatiua cautio eſsſset, ſsiue alternatiue vnum, aut alterum reſstitui poſsſset, malè feciſsſset Iuſstinianus, ſsi id non exprimeret quod adeò neceſsſsarium erat. Nec deſsunt Authores, qui hanc partem, quam defendimus tueantur; in eãeam enim clarè inclinant Aimon. Craueta in conſs. 300. ſsub n. 5. Corneus ſsibi contrarius in conſs. 187. colũcolum. 2. lib. 2. Purpuratus in conſs. 452. n. 7. volum. 2. Euinius in conſs. 206. n. 25. volum. 2. tenent etiam eandem velut expreſssè, Paulus de Montepico in dict. l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, quæſst. 49. num. 157. Antonius Sanſsoius Mediolanenſsis in conſs. 51. num. 30. volum. 2. Deinde da

*to, quòd prædictorum authoritas deficeret, in hanc partem ſse. urè inciderem, per textum, qui manifeſstè ſsuperiorem diſstinctionem probat, quicquid aliter, ſsed malè intelligat communis, in l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, vbi ſsic ſscribitur: Si tibi vini, olei, frumenti vſsusfructus legatus fuerit; proprietas ad legatarium debet transferri, & ab eo cautio deſsideranda eſst; vt quandocunque mortuus, aut capite minutus ſsit, eiuſsdem qualitatis res reſstituantur. In quibus verbis decedit apertè Caius Iureconſsultus illius legis Author, quòd cùm in prædictis rebus æſstimatio non fit, cautio interponenda eſst, de aliis rebus eiuſsdem qualitatis & generis reſstituendis. Poſstmodùm dicit: Aut æſstimatis rebus certæ pecuniæ nomine cauendum eſst; vbi expreſssè ſstatuit ipſse Iureconſsultus, rebus æſstimatis, non poſsſse interponi cautionem, niſsi de tanta pecunia, hoc eſst, æſstimatione reſstituenda. Et confirmatur euidenti ratione, quia ſsi in caſsu illius legis, & in hac materia cautio alternatiua admitti poſsſset, multùm læderetur ius hæredis, cùm fructuarius finito vſsufructu eligeret ſsoluere id, quod ſsibi vtilius eſsſset: & hæredi inutilius, quod eſsſset contra defuncti voluntatem, qui magis hæredi, quàm vſsufructuario conſsuluiſsſse videtur, vt multis probant Craueta in conſs. 32. num. 3. & in conſs. 86. Socinus in l. Cumanus, column. finali, verſsi. Ex quibus, 8. de conditionibus & demonſstrationibus. Decianus in conſs. 1. num. 90. volum. 2. Pariſsius in conſs. 67. num. 114. lib. 3. Rolandus in conſs. 16. num. 32. lib. 3.. Menochius lib. 4. præſsumptione 106. num. 17. & 18. nouiſsſsimè Ioan. Guttierrez tractatu, de tutelis & curis, 3. part. cap. 5. num. 17. & 19. fol. 545. Nec credendum eſst, voluiſsſse teſstatorem grauare hæredem multiplici onere, hoc eſst, legati vſsusfructus, & cautionis alternatiuè interponendæ, vt in ſsimili argumentantur Corneus in conſs. 230. verſs. Quia non eſst, volum. 4. Afflictis deciſs. 44. num. 18. verſs. cùm ergo. Rolandus in conſs. 8. num. 28. volum. 2. Cephalus in conſs. 517. num. 44. volumin. 5. Pedroccha Brixienſsis in conſs. 7. num. 152. & nonnulla dicit Marcus Antonius Eugenius in conſs. 100. num. 14. & ſseqq. lib. 1. Ex quibus facilè diſsſsolui poterit commune Doctorum fundamentum, de quo ſsuperiùs mentio

*nem fecimus, cùm in quæſstione noſstra, non conceſsſserit lex fructuario facultatem reſstituendi alternatiuè vnum aut alterum, ſsed potiùs denegauerit, voluerítque, rebus non æſstimatis, tantundem in genere reſstituendum; æſstimatis verò rebus, quòd pecuniæ nomine, & æſstimationis caueatur, & pretium æſstimationis reſstituatur; poſsſset tamen alternatiua cautio interponi |

p. 90

vno aut altero reſstituendo, vel vnum aut alterum finito

* vſsufructu etiam rebus æſstimatis reſstitui, ex voluntate reſstituentis, & recipientis; ex his, quæ ſscribunt Butrigarius, Salicetus, & alij in l. quoties, C. de iure dotium. Signorolus in l. æſstimatis, & Barboſsa ibi, num. 4. ff. ſsoluto matrimonio, & ſsentit apertè Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſs. 110. num. 10. ante finem, & num. 11. quo loco retinet ipſse communem reſsolutionem, quam im

*pugnauimus ſsuprà; infert tamen, quòd etiam iuxta eam, compelletur aliquando vſsufructuarius ad æſstimationem finito vſsufructu reddendam, nec alternatiuè eligendi poteſstas illi erit; videlicet quando ipſse fructuarius, ſsponte cautionem proprietario præſstitit, de reſstituenda finito vſsufructu æſstimatione rerum etiam, quæ vſsu conſsumuntur, & functionem in genere ſsuo recipiunt, quia non debuit ſsimpliciter dictarum rerum æſstimationem promittere, ſsed ipſsam electionem de iure competentem reſseruare, ideò tunc non liberaretur, reſstituendo tantundem, quia ex conuentione partium, natura cuiuſslibet contractus alterari ſsolet, l. 1. § ſsi conueniat, ff. depoſsiti, & pluribus confirmat D. Franciſscus Sarmientus Selectarum, lib. 1. cap. 11. Verùm retenta opinione à nobis probata ſsuprà, iuxta quam, rebus æſstimatis, electioni locus non datur fructuario, ſsed ad æſstimationem præcisè tenetur, id dubitandi ratione prorſsus carebit.

Quintò conſstituendum eſst, quòd ſsi vſsusfructus re

*linquatur rerum, quæ vſsu ipſso naturaliter conſsumuntur, earum tamen, quæ functionem in genere ſsuo non recipiunt; tunc debet vſsufructuarius cauere de tanta pecunia, finito vſsufructu, reddenda, & ad illam præcisè tenetur. Id quod expreſsſsim videntur præſsentire Authores omnes, quos retulimus ſsuprà, ex num. 9. & in terminis tenent Alexander in conſsil. 58. Habita ſsuper narratis, colum. 2. verſsicul. Poſsito ergo quod legatum, volum. 3. Iaſson in conſsil. 40. colum. 2. volum. 1. Plotus in l. ſsi quando, num. 604. C. vnde vi, Antonius Galeatius Maluaſsſsia dict. conſsil. 110. num. 9. verſsicul. Aut ſsunt res quæ fun

*ctionem, qui ibidem, num. 5. fruſstra dubitauit, an etiam in his rebus cautio alternatiua concedenda eſsſset vſsufructuario, ſsine alternatiua facultas, vnum aut alterum reſstituendo, finito vſsufructu, ſsicut in his, quæ functionem in genere ſsuo recipiunt, communis dixerat: quæ tamen cùm in illis etiam à nobis improbata fuerit, in his moueri dubium aliquod non poterit, vt ipſse poſstmodùm dict. num. 9. vt certum ſstatuit, quamuis anteà dubium habuiſsſset: non tamen ſsatisfacit idem Author

* textui, quem in contrarium expendebat dict. l. ſsi tibi. ff. de vſsufructu earum rerum, in illis verbis: Idem ſscilicet de cæteris quoque rebus, quæ vſsu conſsumuntur, intelligemus. Sed ea verba ad præcedentia referri debent, non quoad effectum cautionis alternatiuæ admittendæ, ſsed quoad hoc, vt proprietas ad legatarium transferri debeat, & æſstimatione facta, pecuniæ nomine cauendum ſsit.

Æſstimatio autem rei fructuariæ, in omni vſsufructu

* fieri debet, habito reſspectu ad tempus conſstitutionis, & traditionis, non ad tempus reſstitutionis; & ſsic in eadem æſstimatione, in qua erant, tempore conſstitutionis vſsusfructus, debent reſstitui proprietario. Gloſsſsa in §. conſstituitur, verbo, æſstimatæ, Institut. de vſsufructu, quæ approbatur per Angelum, Balduinum, & omnes ibi. Azo. in ſsumma illius tit. num. 3. Paulus de Montepico in §. Titia cùm nuberet, quæſst. 49. num. 157. Bertrandus in conſs. 40. num. 7. lib. 2. & in conſsil. 275. vol. 3. Rolandus in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Antonius Gabriel communium, tit. de vſsufructu, concluſs. 1. num. 22. Pinellus 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. vltim. in fin. verſs. Quando autem in hac materia. Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 143. fol. 337. & num. 146. Ioſsephus Ludouicus deciſs. Peruſsina 61. num. 15. part. 2.

Sextò conſstituendum eſst, quòd ſsi vſsusfructus relin

*quatur in ipſsis rebus mobilibus, ſseu ſsupellectilibus, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed potius inueteraſscunt, aut fortè quodammodò aliqualiter tantùm minuuntur, vt ſsunt vegetes, aurum, argentum, & ſsimilia, vaſsa, veſstes pretioſsæ, metallica, ferrea, baliftæ, & alia eiuſsdem generis, quæ longiori tempore in ſsuo vſsu conſseruantur, licèt fortè longiſsſsimo tempore inueteraſscant, & aliqualiter minuantur, non debet præſstari ipſsa cautio de earum æſstimatione, finito vſsufructu, reddenda, ſsed imò de vtendo fruendo arbitrio boni viri, ſsicut & in rebus immobilibus, & quæ ipſso vſsu non conſsumuntur, præſstari oportere, ſsuprà diximus. Sic tenent Cardinalis, Abbas, & Imola in cap. vltim. de pignorib. & Florianus relatus ab eodem Imola ibi. num. 24. Socinus in conſsil. 9. col. 4. lib. 4. & alij relati per Rolandum in conſsil. 92. num. 22. lib. 1. Andream Gaill. practicarum obſseruation. lib. 2. obſseruat. 46. num. 4. Sed improbantur communiter, vt affir

*mant Pinellus dict. 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. vltim. in finalibus verbis. Borgninus Caualcanus de vſsufruct. mulieri relicto, num. 146. fol. 340. Achilles Pedroccha in conſsil. 7. num. 16. Antonius Galeatius Maluaſsſsia in conſsil. 110. num. 110. lib. 1. & pro his facit optimum argumentum, quod deducitur ex l. 1. ff. de vſsufructu earum rerum, vbi Vlpianus Iureconſsultus æquiparat vſsumfructum earum rerum, quę vſsu ipſso conſsumuntur, vel minuuntur tantum; at in rebus, quæ vſsu conſsumuntur, diuerſsimodè præſstari cautionem, conſstat euidenter ex his, quæ diximus ſsuprà, & l. ſsi tibi, 7. ff. de vſsufructu earum rerum, §. Conſstituitur, Inſstit. de vſsufructu. Deinde quia ex mente omnium Scribentium in hac materia, indiſstinctèque loquentium, in quibuſscumque rebus, quæ ipſso vſsu conſsumuntur, ſsiue longiſsſsimo tantùm tempore conſsumantur, aut diminuantur, ſsiue breuiori tempore tollantur, quomodocumque hoc eueniat, præſstari debet dicta cautio de earum æſstimatione, finito vſsufructu, reddenda, ex dictis iuribus, & cap. vltim. de pignorib. l. penultim. ff. de vſsufructu earum rerum, & poſst alios de communi, teſstatur Antonius Galeatius Maluaſsſsia dicto conſsil. 110. num. 10. volum. 1. Vnde vltra omnes

* animaduertebam, cùm Authores quamplures in propoſsito prælegiſsſsem, Ferdinandum Vazquez de Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. in princ. minùs benè dixiſsſse, veram eſsſse, & communem reſsolutionem, quòd in vaſsis aureis, vel argenteis, & in aliis ſsimilibus, quæ vſsu non conſsumuntur, ſsed minuuntur tantùm, ſsiue vileſscunt, præſstari debet cautio de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, & de eiſsdem rebus, provt extabunt finito vſsufructu, reſstituendis: ſsiquidem in contrarium exſstat communis & vera ſsententia ex Authoribus ſsuperiùs relatis, & his, quæ poſstmodùm latius dicentur: quocirca Paulus Pariſsius in conſsil. 96. num. 3. & ſseqq. volum. 2. aliter in hac dubitatione ſse habuit, & di

*ſstinguit; quòd ſsi bona mobilia ſsint eius qualitatis, quam diximus ſsuprà num. 24. vbi exempla adduximus, debent æſstimari, & æſstimatione facta, cautio interponenda eſst de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, & de reſstituendis illis, finito vſsufructu, ſsi minuta aut deteriorata non reperiantur; aliàs bonis ipſsis deterioratis retentis, de pretio æſstimationis reddendo, & ſsequuntur Rolandus in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Ioſsephus Ludouicus deciſsione Peruſsina 61. num. 14. & iuxta hanc diſstinctionem iudicauit Senatus Pedemontanus in cauſsa Paſseri, & Tortelli, ſsecundùm Antonium Theſsaurum, deciſsione Pedemontana 80. num. 1. ſsed improbant Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 146. verſsicul. Pariſsius autem, fol. 341. Achilles Pedrocha in conſsil 7. n. 18. pro quibus contra Pariſsium, vltra ea, quæ numeris præcedentibus diximus, facit textus quaſsi expreſsſsus in dict. §. conſstituitur, in verſsiculo, cæteræ quoque res, de vſsufruct. vbi prædictæ res, propter verba illa adeò generalia omninò comprehenduntur, vt ad oculum patet, nec ille textus cauillari poteſst, & tamen contrarium ſstatuitur ibi. Deinde faciunt & alia iura, quæ adducit ad propoſsitum Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. dict. §. 7. n. 32. ex quibus apertè colligitur in prædictis rebus aliter cautionem interponendam eſsſse.

p. 91

Ex his apparet, ſsuſstineri non poſsſse Antonij Galeatij

* Maluaſsſsiæ dict. conſsil. 110. n. 9. conſsiderationem quandam, quæ in ſsententiam Pariſsij in effectu venit incidere: dicit enim ibi. in verſsicul. Fateor tamen quòd in prædictis rebus, quæ naturaliter vſsu ipſso non conſsumuntur, quamuis vileſscant, aut aliqualiter minuantur, poteſst ipſse fructuarius eaſsdem res ſsibi traditas in ipſso ſstatu, in quo tunc reperirentur, in ſspecie reſstituere, ſsupplendo tamen in pecunia numerata ipſsum valorem. ſsiue pretium æſstimationis tempore traditionis earum factæ, & ſsic reficiendo hæredi, vel proprietario dictarum rerum deteriorationem. Sed contrarium verius eſsſse, ex relatis ſsuprà contra Pariſsium, & iuribus ibidem adductis, ex his etiam quæ ſstatim dicentur, conſstat apertè, quod ipſse etiam fateri videtur poſstmodùm num. 10.

Vnde & tertio loco, Ioannes Baptiſsta de Sancto Se

*uerino inter conſs. Socini Senioris, conſs. 5. num. 7. verſsic. Concludo igitur, vol. 4. poſst longam diſsputationem, aliter prædictam quæſstionem declarat, ſscribitque, quòd ſsi prædictæ res mobiles, quæ vſsu ipſso non conſsumuntur, longiſsſsimi temporis vſsu minuuntur, & deteriores fiunt qual a ſsunt, aurea, argenteà ve vaſsa, numiſsmata, & his ſsimilia; quod tunc interponi debet cautio prætoria de vtendo fruendo arbitrio boni viri, & de rebus ipſsis finito vſsufructu reſstituendis, quemadmodum in rebus immobilibus dictum eſst ſsuprà: quòd ſsi res tales ſsint, quæ non multi temporis vſsu minuantur, vt ſsunt vegetes, tenues, iuxta reſsoluta per Rolandum in conſs. 92. num. vltim. lib. 1. panniculi, linteamina, & alia ſsimilia, cautio non prætoria, ſsed Senatuſsconſsulti interponenda eſst, ſsicut facta prius rerum æſstimatione, cauendum ſsit de ipſsa æſstimatione, cùm finietur vſsusfructus, reddenda. Et hanc diſstinctionem ſsequutus eſst expreſssè Achilles Pedrocha dict. conſs. 7. num. 19. & tribus ſseqq. & ante ipſsum dicit veram, & commendat Simon de Prætis non relatus ab eo, de interpretatione vltim. voluntat. lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 79. atque ita etiam tenuit Senatus ſsuperiorem diſstinctionem obſseruans, vt dicit Petrus Surdus deciſsione 67. in fine. Verùmenimuero, hæc diſstinctio admitti non poteſst; magis enim ex capite, quàm ex iuris deciſsione deſscendit, nec iure aliquo confirmatur. Nam in prædictis rebus æqualiter cauendum eſst, nec poteſst inter illas discriminis ratio conſstitui, ídque ex communi, & recepta omnium Scribentium mente (ſsuperiùs in contrarium adductis ſsolùm exceptis) indiſstinctè loquentium, conſstituentiùmque, cautionem interponendam eſsſse de rerum æſstimatione, finito vſsufructu, reddenda, in quibuſscumque rebus, quæ ipſso vſsu conſsumuntur, aut longiſsſsimo tempore minuuntur, vt ex nonnullis affirmat Antonius Galeatius Maluaſsſsia dicto conſs. 110. num. 10. vol. 1. vnde in eiſsdem terminis, in quibus prædicti loquuntur, contratium reſsoluit, & multorum iurium authoritate comprobat Menchac. dict. §. 7. num. 32.

Vera igitur, & magis communis opinio eſst, quòd in

* præfatis rebus, facta prius earum æſstimatione, caueri debeat de tanta pecunia finito vſsufructu reddenda, quæ maximè iuuatur ex litera textus, in dicto §. conſstituitur, de vſsufruct. & probatur per Aretinum, & Fabrum ibi Bertrandum in conſs. 40. n. 7. lib. 2. Rolandum in conſs. 92. in fine lib. 2. & indiſstinctè receptior videtur, & magis vera in puncto iuris, ſsecundùm Pinellum 2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. vltim. in verſsic. final. Borgninum Caualcanum de vſsufructu mulieri relicto num. 146. Maluaſsſsiam dict. conſs. 110. num. 10. vol. 1. Pro quibus vltra alia concludenter facit, quòd aliàs non poſsſset fieri plena reſstitutio, nec fructuarius tantundem redderet, ſsed multò minùs, ſsi res vſsu & tempore deterioratas, & minoris valoris effectas reſstitueret: quod inconueniens ceſsſsabit, ſsi facta æſstimatione earũearum rerum, interponatur cautio de pretio æſstimationis finito vſsufructu reddendo.

Infertur nunc ex præfata communi ſsententia, quòd

* tam in dictis rebus mobilibus ſseu ſsupellectilibus, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed potiùs inueteraſscunt, aut aliqualiter tantùm minuuntur, quàm in his rebus, quæ naturaliter ipſso vſsu conſsumuntur, vel ſseruando ſseruari non poſsſsunt, præcisè tenetur vſsufructuarius, & compellitur ad ipſsam æſstimationem, vt ſscribunt Alexander in conſs. 58. Habita ſsuper narratis, col. 2. verſsic. poſsito ergo, volum. 3. Iaſso in conſs. 40. vol. 2. Plotus in l. ſsi quando, num. 605. C. vnde vi, Antonius Galeatius Maluaſsſsia dicto conſs. 110. num. 9. in verſsic. ſsecus verò ſsi eſsſsent res quæ naturaliter, & num. 10. in verſsic ſsed hoc videtur eſsſse contra communem: in. his verò rebus, quæ functionem in genere ſsuo recipiunt, & pondere, numero, menſsuràve conſstant, quid præcisè reſstitui debeat, ſsuprà diximus. In aliis autem, quæ longiſsſsimo tempore, aut vſsu conſsumuntur, dicemus infrà, num. vltimo, & tradit Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 23. verſsic. quod ſsi ſsimus in tertia.

Septimò & vltimò conſstituendum eſst, quòd domi

*nium, & proprietas non ſsolùm bonorum mobilium, quæ ipſso vſsu naturaliter conſsumuntur, ſsed etiam eorum, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed tantùm inueteraſscunt, aut aliqualiter minuuntur, ſseu deteriores fiunt, in vſufructuariũvſufructuarium tranſsit; ſsic, vt ipſse illa alienare, & diſstrahere, eorundem vtilitatem percipere, & ad libitum de illis diſsponere poſsſsit: ſsic in terminis reſspondet Mazolus in conſs. 25. n. 25. Antonius Galeatius Maluaſsſsia dict. conſs. 110. n. 2. & n. 10. vol. 1. & vltra eos, idem tenent Alexander num. 20. & Socin. n. 12. in l. 1. ff. de legatis primò, quidquid contra contendat Achilles Pedrocha dict. conſs. 7. num. 29. & ſseqq. qui decipitur exiſstimans id procedere tantùm in his rebus, quę

* vſsu conſsumuntur, aut non multi temporis ſspatio minuuntur, ſseu deteriorantur, non tamen in his rebus, quo longo temporis ſspatio minuuntur: quod tamen falſsum eſsſse oſstenditur: nam cùm in his etiam rebus, quæ longo temporis ſspatio minuuntur, ſseu deteriorantur, æſstimatio fieri debeat, & cautio interponi de pretio æſstimationis reddendo, iuxta communem relatam ſsuprà num. 30. nec cautio prætoria locum habeat eo caſsu, vt exiſstimabat, ſsed malè quidem, vt ſsupra dixi, Ioannes Baptiſsta de Sancto Seuerino, quem ſsequitur Pedrocha ibi, & ex cuius diſstinctione ſsuperiorem doctrinam inferebat: planè ſsequitur, dominium earum rerum ad vſsufructuarium tranſsire, & poſsſse eum ad libitum de illis diſsponere, ex dict. l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, §. conſstituitur, de vſsufructu, & Authoribus ſsuprà citatis. Et ſsic non conſstituitur differentia in hoc, quòd res, quæ vſsu minuuntur, ſseu deteriorantur, breui, vel longo tempore conſumãturconſumantur, aut minuantur. Quod idem

* dicendum eſst in his rebus, quæ longiſsſsimo tempore conſsumuntur, in quibus præſstanda erit cautio de reddenda æſstimatione, finito vſsufructu, non verò prætoria cautio de eiſsdem rebus reſstituendis, vt rectè adnotauit, & comprobat Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. verſsic. Quòd ſsi ſsimus in tertia.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT XVII.

SVMMARIVM.