Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XIX.

CAPVT XIX.

Maritus, cui ab vxore relictus eſst vſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, alio hærede inſstituto in proprietate, vtrùm cauere teneatur, vt alij fructuarij tenentur, etiam reſspectu dotis, quam actione dedote reſstituere tenetur hæredibus vxoris; & poſsito, quòd cauere debeat, an per cautionem fructuariam ceſsſsare, ſsiue extingui videatur primitiua actio de dote, quâ tenebatur bona dotalia reſstituere, quæſstio noua in hac materia, nec hactenùs ſscripta; vbi etiam materia l. in omnibus, 42. ff. de iudiciis, de debitore, qui efficitur ſsuſspectus excauſsa de nouo ſsuperueniente, & l. vltimæ, C. de pactis conuentis; Quando ſscilicet prouiſsio hominis expreſsſsa legis prouiſsionem ceſsſsare faciat, multis exornatur, & declaratur.

SVMMARIVM.

  • 1 Quæſstionem huius capitis nouam eſsſse, nec per aliquem hactenùs ſscriptam.
  • 2 Primum huius capitis dubium proponitur, & reſsoluitur infrà num. 9.
  • 3 Secundum dubium proponitur, & reſsolutio traditur infrà, num. 20. & vide ex num. 14.
  • 4 In fauorem mariti, vt cauere non teneatur, primum fundamentum adducitur.
  • 5 Et nouè, & verè per Authorem diſsſsoluitur, explicatúrque conſsilium Alexandri 50. num. 5. vol. 7.
  • 6 Pro marito, vt ab obligatione cauendi excuſsetur, ſsecundum fundamentum expenditur.
  • 7 Et de iure ſsubſsiſstere non poſsſse, euidenter oſstenditur, & num. ſsequenti.
  • 8 Paulum Pariſsium deceptum in hac materia, & eius opinionem falſsam eſsſse.
  • 9 Vſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, ſsi ab vxore marito relictus fuerit, alio hærede inſstituto in proprietate, maritus ipſse cautionem fructuariam præſstare debet, etiam respectu dotis, quam actione de dote reſstituere tenetur haredibus vxoris, & num. ſsequentibus.
  • 10 Regulam generalem eſsſse, vſsufructuarium omnem cauere debere.
  • 11 Debitor quantumcunque ſsit efficaciter obligatus, ex cauſsa de nouo ſsuperuenienti cogitur ſsatiſsdare, & materia l. in omnibus, 41. ff. de iudiciis, latiſsſsimè explicata, multíſsque exornata, remiſsſsiuè.
  • 12 Vſsufructuarius etiamſsi offerat generalem bonorum hypothecam, adhuc cauere tenetur, & contra maritum concludens fundamentum adducitur.
  • 13 Textum in l. 1. C. de vſsufructu, velut expreſssè decidere quæſstionem propoſsitam ſsuprà ex num. 2. & reſsolutam num. 9.
  • 14 Maritus dato pro vero, quod in quæſstione ſsuperiori cauere teneatur, vtrùm per cautionem ceſsſset, ſsiue extinguatur primitiua actio de dote, quâ ipſse maritus tenebatur bona dotalia reſstituere hæredibus vxoris, & num. ſseqq. fundamenta adducuntur, & concluditur num. 20.
  • 15 Prouiſsio hominis expreſsſsa, legis prouiſsionem ceſsſsare facit, provt hoc numero latius; remiſsſsiuè tamen explicatur.
  • 16 Hypotheca à lege tacitè constituta in bonis mariti, retinetur per mulierem, etiamſsi ipſsa habeat expreſsſsam Hypothecam per pactum acquiſsitam.
  • 17 Hypothecæ conſstitutæ à lege tacitè in bonis mariti pro reſstitutione dotis, non fieri præiudicium per fideiuſsſsores, aut pignora recepta per mulierem, ſsoluto matrimonio.
  • 18 Prouiſsio hominis expreſsſsa, tunc tollit prouiſsionem legis, quando prouiſsio legis est ſspecialis, ſsiue ſspeciali aut extraordinario iure inducta, ſsecus ſsi eſst prouiſsio legis de iure communi.
  • 19 Quæ de prouiſsione hominis expreſsſsa dicta fuêre ſsuprà num. 15. latiorem explicationem requirere; quod attinet tamen ad propoſsitum præſsens, tunc demum per prouiſsionem hominis receſsſsum videri ab ordinaria prouiſsione legis, quando circa idem concurrunt hominis & legis prouiſsio; ſsecus tamen ſsi ad idem non tendunt.
  • 20 Per cautionem fructuariam, non videri extinctam primitinam actionem de dote, in quæſstione propoſsita ſsuprà ex num. 14. reſsoluitur.
HIs, quæ capitibus præcedentibus dicta fuêre, op
1
*portunè annectitur alia quæſstio, quæ ſsingularis eſst, nec per aliquem hucuſsque ſscripta, atque, cùm aliquando in iudicium, & certamen deducta fuiſsſset, diuerſsae fuerunt Aduocatorum, & aliorum Iurisperitorum ſsententiæ: Vtrùm ſscilicet maritus, cui ab vxore
2
* relictus eſst vſsusfructus omnium, vel alicuius partis bonorum, alio hærede inſstituto in proprietate, cautionem vſsufructuariam præſstare teneatur, ſsicut alij fructuarij tenentur, etiam reſspectu dotis, quam actione de dote reſstituere tenetur hæredibus vxoris; an verò ſsufficiat pro cautione, vel loco illius, dotis hypotheca, & actio. Et in hoc conſsiſstit primum dubium. Secundum verò dubium eſst, an dato pro vero, quòd cauere teneatur, dicendum ſsit, per cautionem ceſsſsare, ſsiue extingui
3
* primitiuam actionem de dote, quâ maritus tenebatur bona dotalia reſstituere hæredibus vxoris. Et deueniendo ad primum dubium, in fauorem mariti vt minimè cauere debeat, illud præcipuè vrgere videtur, quòd
4
* vbicumque vſsufructuarius habebat tempore vſsusfructus ſsibi relicti, aut tempore mortis teſstatoris, poſsſseſsſsionem earum rerum, quarum vſsusfructus ſsibi relictus eſst, non tenetur fructuariam cautionem præſstare, ſsed poſsſseſsſsio ab obligatione cauendi excuſsat. Quemadmodum videtur præſsentire Alexander in conſs. 50. num. 5. |
p. 95
vol. 7. ſsed tempore, quo vſsusfructus relictus fuit, maritus habebat poſsſseſsſsionem rerum dotalium, l. in rebus, C. de iure dotium. & cap. 4. huius lib. plenè probauimus: ergo cautionem fructuariam præſstare non debet; verum huic fundamento, in quo principaliter nonnulli inſsi
5
*ſstere videbantur, facilè ſsatisfieri poteſst, nam ſsi prælegamus originaliter Alexandrum loco ſsupra relato, inueniemus apertè, non probare eum, liberum eſsſse debere ab obligatione cauendi poſsſsidentem res fructuarias, ſsed ſsolùm ſscribit, poſsſse ipſsum propria authoritate fructus percipere, nec teneri capere eos de manu hæredis; quod longè diuerſsum eſst: teneri tamen vſsufructuarium, etiam res poſsſsidentem, cautionem fructuariam præſstare, cùm ab eo petita fuerit, nec propter poſsſseſsſsionem ab obligatione cauendi excuſsari, licèt ante cautionem petitam, poſsſsidendo legitimè fructus suos faciat, multorum allegatione, & doctrina capitibus præcedentibus comprobauimus, & ex aliis probat Pinellus 2. part. l. 1. C. de bonis maternis num. 79. poſst princ. & in hunc ſsenſsum intelligi debet Alexander vbi ſsuprà, dict. num. 5. vt intelligit Antonius Gabriel communium opinionum, lib. 5. titul. de vſsufructu, concluſsione 1. num. 8. verſsic. Quartò limita.
Secundo loco. & pro marito nonnulli vrgere exiſsti
6
*mabant, quòd is, cui relictus eſst vſsusfructus omnium bonorum, alteri proprietate relicta hæres eſst purè, quemadmodum per textum, in l. ex facto, ff. de hæredibus inſstit. obſseruat Ruinus in conſs. 51. lib. 1. & in conſs. 174. lib. 2. ſsed explorati iuris eſst, hæredem purè non teneri cauere; ſsic igitur nec maritus tenebitur, cui ab vxore relictus eſst vſsusfructus omnium bonorum. Quod in terminis videtur dixiſsſse Paulus Pariſsius in conſs. 95. n. 63. & in conſs. 6. num. 51. vol. 3. ſsed hoc fundamentum
7
* perquam falſsum eſst, nec ſsubſsiſstere poteſst; quippe cùm contrarium verius multò ſsit, & communi omnium conſsenſsu probatum, maritum ſsic relictum vſsufructuarium omnium bonorum, non eſsſse hæredem, ſsed legatarium tantùm, vt ſscribunt Baldus, Paulus, & Iaſson, in l. filius à patre, ff. de liberis & poſsthumis, Couarruuias variar. l. 2. cap. 2. num. 4. & 5. Gualdenſsis de arte teſstandi, titul. de legat cautela 39. Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 69. & ſseqq. folio mihi 233. Simon de Prætis, Graſsſsus, Menochius, Peregrinus, Marcus Antonius Eugenius, & alij, quos ſsuprà hoc eodem libro cap. 8. num. 29. in vnum congeſsſsi. Nec contrarium firmat Ruinus in dictis consiliis, licèt in eo articulo probet
8
* Contra fundamenta, atque argumentationes adduxerit. Pariſsius autem in locis relatis vbi ſsuprà, dicto conſs. 95. num. 63. & dict. conſs. 61. num. 51. poſst Aretinum in dict. l. filius à patre, licèt voluerit, quòd cùm relinquitur alicui vſsusfructus omnium bonorum alio hærede inſstituto purè, vel poſst mortem eius, non teneatur cautionem fructuariam præſstare; & ſsequantur Philippus Portius lib. 3. communium opin. concl. 18. limitatione 7. Antonius Gabriel de vſsufructu, dicta concl. 1. in fine; tamen decipitur apertè, cùm in eiſsdem terminis, teneri talem fructuarium cautionem præſstare, rectiùs ſscripſserint, quamplures, quos ſsupra hoc eodem lib. cap. 8. num. 35. in vnum congeſsſsi, & ex multis adnotauit Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 74. fol. 240. Quocirca
9
* in ſspecie propoſsita ſsupra, cùm vſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum ab vxore marito relictus eſst, alio hærede inſstituto in proprietate, quod maritus ipſse cautionem fructuariam præſstare debeat, etiam reſspectu dotis, quam actione de dote reſstituere tenetur hæredibus vxoris, verius mihi videtur, & ſsi caſsus contingeret, ſsic obſseruarem. Ad quod principaliter mo
10
*ueor ex ſsequentibus. Primò regulam generalem eſsſse, vſsufructuarium omnem cauere debere: Id quod abundè capitibus præcedentibus adnotatum eſst, & probatur in l. 1. & per totum, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, l. ſsi cuius, cum l. ſseq. ff. de vſsufructu, l. 1. & 4. C. eodem tit. capitulo vltimo. de pignoribus, l. 20. tit. 31. partit. 3. ſsed hæc regula non reperitur limitata in marito, cui ab vxore relictus eſst vſsusfructus omnium bonorum; imo in eo expreſssè eſst idem ſstatutum, vt dicemus ſstatim, & ex communi omnium ſsententia, etiamſsi relictus ſsit vſsufructuarius omnium bonorum, alio hærede inſstituto poſst mortem eius, quod fortius eſst, cauere tenetur, vt diximus ſsuprà hoc eodem libro, cap. 8. n. 35. igitur maritus in propoſsita ſspecie omninò cauere debebit.
Secundò, nam debitor quantumcumque ſsit efficaciter
11
* obligatus, ex cauſsa, quæ de nouo ſsuperueniat, cogitur ſsatiſsdare, l. in omnibus, 41. ff. de iudiciis,quam infinitis exornant Bartolus in l. ſsi conſstante, in princ. n. 6. ff. ſsoluto matrim. idem Bartol. in l. in poſsſseſsſsionem, ff. ex quibus cauſsis in poſsſseſsſsionem eatur. Iaſson in §. actionem, n. 64. de actionibus. Rodericus Iuarez in l. 2. tit. de los emplaçamientos, verſs. ſsed attende quòd aliquis, fol. mihi 191. Palacios Rubios in repet. cap. per veſstras, §. 9. per totum, fol. mihi 139. Menochius de arbitrariis, lib. 1. Centuria prima, caſsu. 88. Antonius Gomez. tomo 2. variarum, cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 57. Ioannes Gutierrez de iuramento confirmatorio, 1. parte, cap. 16. num. 22. & 23. Aluarus Valaſscus conſsultatione 66. à num. 33. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 15. num. 11. & ſseqq. Mieres de maioratu, parte 4. quæſst. 34. per totam. Barboſsa 2. parte, l. 2. ff. ſsoluto matrimonio, à num. 28. ſsed in caſsu noſstro ſsuperuenit cauſsa de nouo, hoc eſst, legatum vſsusfructus, de cuius natura eſst, vt fructuarius cauere debeat; ergo maritus quantumcumque ſsit efficaciter obligatus actione & hypotheca dotis, cogendus eſst ſsatiſsdare, ſsi vſsumfructum habere velit.
Tertiò facit, quod vſsufructuarius, etiamſsi offerat ge
12
*neralem bonorum hypothecam, adhuc cauere tenetur, ſsicuti obſseruant Ruinus in conſs. 51. n. 8. & in conſs. 206. n. 25. volum. 2. Portius lib. 3. communium, concluſsione 18. verſsiculo. 8. Amplia Bellonus in conſs. 54. num. 1. Rolandus in conſsil. 92. num. 11. volum. 1. ergo generalis hypotheca bonorum mariti pro dote reſstituenda, non debet ſsufficere pro cautione, eò magis, quòd per hypothecam & obligationem reddendi dotem, non erit ſsatis ſsuccurſsum, aut conſsultum ei, ad quem, finito vſsufructu pertinere debent res fructuariæ, ſsi contingat, ipſsum fructuarium rebus abuti, aut conſsumere & deteriorare illas, nec poſstmodùm ſsoluendo eſsſse: quod inconueniens ceſsſsat, ſsi cautio fructuaria præſstita fuerit, eo, quo debet, modo, iuxta naturam rei fructuariæ; ſsiquidem damno dato, dolo aliquo admiſsſso, ſsiue qua deterioratione interueniente, tenebitur fideiuſsſsor, vt proprietatis & rerum ſsubſstantia ſsemper ſsalua eſsſse debeat. Et ſsi naturam cautionis, & legiſslatoris finem inſspicias, ne dolus malus committatur, vtque proprietario vel hæredi ſsatis conſsultum eſsſse debeat, non minùs propriè habebit locum in hoc caſsu obligatio præſstandi cautionem, quàm in alio quocunque, cùm eadem ratio generalis militet. Tandem & vltimò, & non eundo per alia ſsuffragia, hanc
13
* partem velut expreſssè videtur probare textus in l. 1. C. de vſsufructu, vbi Imperatores, maritum relictum vſsufructuarium omnium bonorum ab vxore, neceſsſsitate cauendi adſstringunt, quibus bona etiam dotalia contineri, nullus dubitare poterit, qui verba eius legis cum iudicio perpendat; ſscriptum enim eſst: Si vſsusfructus omnium bonorum teſstamento vxoris marito relictus eſst; quamuis cautionem à te prohibuerit exigi, tamen non aliter à debitoribus ſsolutam pecuniam accipere poteris, quàm oblata ſsecundùm formam Senatusconſsulti cautione. Maritus ergo relictus vſsufructuarius omnium bonorum vxoris, cauere tenetur ex illo textu, etiam in fortioribus terminis, cùm prohibuerit teſstator exigi cautionem, quantò magis in noſstro caſsu, vbi nulla prohibitio fuit. Et hactenus de primo dubio.
Quod attinet vetó ad ſsecundam, an poſsito, quòd in
14
* quæſstione ſsuperiori maritus cauere teneatur, per cautionem ceſsset, ſsiue extinguatur primitiua actio de dote, quâ ipſse maritus tenebatur bona dotalia reſstituere hæredibus vxoris: animaduertendum eſst, quòd pro parte affirmatiua, vt ceſsſset actio ordinaria de dote, videtur |
p. 96
facere textus in l. vltima. C. de pactis conuentis, tam ſsuper dote. ibi: Et ſsi quidem in dotali inſstrumento hypothecæ pro his nominatim à marito ſscriptæ, ſsint, his eſsſse mulierem ad cautelam ſsuam contentam. Per quem textum, & tex
15
*tum in l. cùm ex filio, §. filio, ff. de vulgari, l. & habet, §. cùm quis, ff. de precario, adnotare ſsolent in mille locis Doctores, quòd prouiſsio hominis expreſsſsa, legis prouiſsionem ceſsſsare facit. Sic Interpretes communiter in dicta l. vltima, & ex aliis plenè explicant Antonius Gabriel communium opinionum, titulo de regulis iuris, concluſsione 8. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 730. n. 28. lib. 4. Menochius in conſs. 151. num. 37. lib. 2. Franciſscus Beccius in conſsil. 87. num. 3. lib. 1. Tiberius Decianus in conſsil 10. num. 19. vel. 2. & in conſsil. 78. num. 25. vol. 3. Ioannes de Monteſsperello in conſsil. 21. num. 3. & in conſs. 258. numer. 4. lib. 1. Hippol. Riminaldus in conſs. 552. num. 49. 50. & 51. lib 5. ergo cautio fructuaria ad inſstantiam & petitionem hominis, hoc eſst, hæredis, vel proprietarij data ab vſsufructuario, reſspectu illorum bonorum, legis prouiſsionem, & ſsic actionem dotis ceſsſsare faciet. Verùm hoc fundamentum facilè euerti poterit, ſsi aduertamus primò, ad doctrinam
16
* gloſsſsæ, verbo, contentam, in dicta l. vltima, quæ docuit expreſsſsim hypothecam à lege tacitè conſstitutam in bonis mariti, retineri per mulierem, etiamſsi ipſsa habeat expreſsſsam hypothecam per pactum acquiſsitam. In quo approbatur communiter ſsecundùm Alexandrum, in conſs. 58. volum. 7. Antonium de Fano, de pignoribus, 2. parte. 4. membro, num. 38. in fine. & inde hypothecæ
17
* conſstitutæ à lege tacitè in bonis mariti pro reſstitutione dotis, non fieri præiudicium per fideiuſsſsores. vel pignora recepta per mulierem, ſsoluto matrimonio, ex eadem gloſsſsa & aliis Authoribus, plenè oſstendit Baldus Nouellus in tractatu. de dote, parte 6. priuilegio 68. per totum,maximè num. 3. eò magis, quòd per prouiſsionem
18
* hominis expreſsſsam, tunc videtur receſsſsum à prouiſsione legis, quando prouiſsio legis eſst ſspecialis, ſsiue iure ſspeciali, & extraordinario inducta, secus ſsi eſsſset prouiſsio de iure communi, quia tunc per prouiſsionem hominis, non cenſsetur ab illa receſsſsum, vt ſscribunt Bartolus num. 12. & Iaſson num. 143. in l. 1. C. de iure emphyteutico. Decius in cap. in præſsentia, columna vltima, verſs. non obſstat quòd contrarium, de probationibus, & in conſs. 99. columna 2. Ruinus in conſs. 74. num. 18. lib. 1. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 125. num. 19. & in conſs. 173. num. 14. lib. 1. Menochius lib. 4. præſsumptione. 190. n. 41. in fine. Ergo proptereà quòd cautionis remedium petitum fuerit, & præſstitum, non debet videri receſsſsum ab hypotheca legali, quæ prouiſsio eſst legis ordinaria, ſsicut cautionis etiam ordinaria eſst. Nec obſstat argumentum deductum ex dicta l. vltima. C. de pactis conuentis,
19
* ſsi ſsecundo loco animaduertamus de intellectu illius textus, & doctrina deducta ſsuprà num. 15. latè, & diffusè tractari poſsſse; ea enim altiorem requirebat indaginem, ſsed ad propoſsitum nihil intereſst, nam licèt admittamus, receſsſsum videri ab ordinaria prouiſsione legis, per hominis prouiſsionem, quod egregiam habet in iure controuerſsiam, iuribus, & Authoribus hinc inde pugnantibus, vt colligi poteſst ex his, quæ ſscribunt Doctores communiter in eadem l. vltima, Antonius Gabriel dicta concluſsione. 8. Menochius lib. 4. præſsumptione 190. n. 39. & tribus ſseqq. Pedrocha in conſs. 14. num. 33. & 4. ſseqq. Thomadoccius in conſs. 111. num. 8. tamen id locum habere poterat, vbi circa idem, ſsiue ad eundem effectum concurrunt hominis & legis prouiſsio; tunc enim hominis prouiſsio ceſsſsare facit prouiſsionem legis, ſsecus tamen ſsi ad idem non tendunt, ſsed diuerſsa in ſse continent, vt concludit Antonius Gabriel vbi ſsuprà, num. 9. & ex aliis reſsoluunt Menochius dicta præſsumptione 190. num. 40. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 125. n. 19. lib. 1. Pedrocha dicto conſs. 14. num. 3. ſsed in propoſsita ſspecie, non concurrunt circa idem, quoniam actio de dote, & tacita hypotheca dotem reſspiciunt & ſsecuritatem illius, atque reſstitutionem; cautio verò legatum vſsusfructus, quod habet cauſsam & originem diſstinctam, nec fluit ab eodem fonte & capite, vnde non concurrunt, nec debent ſse impedire, ex reſsolutis per Cephalum in conſs. 153. num. 43. lib. 2. Petrum Antonium de Petra, de fideicommiſsſsis, quæſst. 1. num. 27. Alexandrum Raudenſsem de Analogis, lib. 1. cap. 33. num. 6. folio mihi. 304. concluditur ergo, vt alia conſsultò, ſsciènſsque
20
* prætermittam, in quæſstione prædicta, per cautionem fructuariam, non videri extinctam primitiuam actionem de dote. Quæ ſsunt notanda, quia noua ſsunt, nec hactenùs in propoſsito per aliquem adnotata.
Loading...