Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XXX.

p. 121
CAPVT XXX.

Proprietas rei, non autem vſsusfructus ſsolus, quando legata præſsumatur, etſsi vſsusfructûs mentio fiat? item vſsusfructus ſsolus, & non proprietas, quibus coniecturis legatus præſsumatur? vbi hæc materia accuratè, & diſstincté tractatur: l. libertis, 4. ff. de alimentis legat. l. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu, & habitatione, l. vlt. ff. de vſsufructu earum rerum. cum nonnullis aliis illis ſsimilibus, l. denique 8. §. interdum, ff. de peculio legato, & l. Proculus, ff. de vſsufructu, explicantur: Baldi, & Comenſsis traditiones ibi dilucidè enucleãturenucleantur, & nonnulla noué, & verè adnotantur ad propoſsitum per Authorem: demùm diſscutitur, vtrùm legata odioſsa ſsint, vel fauorabilia, ſstrictevè, an latè interpretari debeant, & l. in testamentis, ff. de regulis iuris, an reſspectu legatorum etiam procedat?

SVMMARIVM.

  • 1 Intérdum ex voluntate defuncti, & habita ſscilicet voluntatis potiùs ratione quàm verborum, ſsub nomine Vſsusfructûs, plenam proprietatem legatam videri.
  • 2 Interdum etiam in hac materia Vſsusfructûs, à verbis teſstatoris expreſsſsis recedimus propter rationem iuris.
  • 3 Quamplures caſsus eſsſse, in quibus tametſsi vſsusfructûs mentio fiat, proprietas etiam rei legata præſsumitur, non ſsolùm vſsusfructus.
  • 4 Teſstator legans fundum ad vſsum & vſsumfructum, vel ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, aut alio ſsimili mode proprietatem ipſsam legare præſsumitur.
  • 5 Idcircò huiuſsmodi legatum perpetuum eſsſse dicitur, & tranſsmiſsſsibile ad hæredes, cùm proprietas ipſsa relicta cenſseatur.
  • 6 Procedítque, etiamſsi in eadem diſspoſsitione, ex præcedentibus & ſsubſseqentibus appareat, ſsolum vſsum, ſseu vſsumfructum aliarum rerum legatario fuiſsſse relictum, provt latiùs explicatur, remiſsſsiuè.
  • 7 Quamuis ex eo quandoque ſsoleat in contrarium coniectura ſsumi, vt vſsusfructus ſsolus cenſseatur relictus.
  • 8 Legatum certæ quantitatis pecuniarum ad alimenta, alicui factum, proprietatem quantitatis relictæ continere, ſsi adiectum non fuerit, vt mortis tempore pecunias reſstituat legatarius.
  • 9 Fundo in gaudimentum alicui legato, non ſsolùm vſsumfructum, ſsed etiam proprietatem legatam videri, vbi Floriani distinctio in hac quæſstione, nouè confutatur per Authorem.
  • 10 Domus ad habitandum ſsi legata fuerit, plena proprietas legata videtur.
  • 11 Legatum factum alicui pro ſsuis neceſsſsitatibus, ex quo certum eſst, debetur, etiamſsi neceſsſsitates non ſsubſsint.
  • 12 Quæ ſsuperiùs dicta ſsunt, ita demùm procedere, niſsi ex aliis verbis vel coniecturis appareat, teſstatorem voluiſsſse ſsolum vſsumfructum relinquere.
  • 13 Vt ſsi dictum fuerit, Ad vſsum, ſseu vſsumfructum, ſseu, ad vtendum, & fruendum tempore vitæ ſsuæ; vel Donec legatarius vixerit.
  • 14 Fundo legato ad vſsum & vſsumfructum, vel ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, aut alio ſsimili modo, quare proprietas legata præſsumatur?
  • 15 Cauſsa, quæ reſspicit fauorem legatarij, non reſstringit legatum.
  • 16 Probatur traditio Bartoli in l. donationes, §. ſspecies ff. de donationibus, inſspici debere verba teſstatoris ad cognoſscendum, vtrùm dispoſsitio proprietatem, ſsiue vſsumfructum contineat.
  • 17 Ioannis Baptistæ Laderchij Imolenſsis conſs. 32. lib. 1. ſsingulare eſsſse in materia & diſstinctione l. libertis, 4. ff. de alimentis & cibariis legatis.
  • 18 Ad textum in dicta l. libertis 4. nonnulli caſsus diſstinguuntur.
  • 19 L. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu & habitatione, explicatur.
  • 20 Proprietatem ei legatam videri, cui legatus eſst vſsusfructus, addito onere fideicommiſsſsi, vbi explicatur l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum.
  • 21 L. filios, 39. ff. de vſsufructu legato, & l. ſspecies, 15. ff. de auro & argento legato, vera ratio redditur.
  • 22 Legem, generali capite, 32. ff. de vſsufructu legato, optimè explicatam per Cuiacium.
  • 23 Proprietas legata videtur, ſsi is, cui legatur vſsusfructus, rogatus ſsit post mortem rem alteri reſstituere, cum Romano & Alciato contra Menochium & alios, aduersùs quos fortiter inducitur ratio textus in dict. l. vlt. ff. de vſsufructu earum rerum.
  • 24 L. denique, 8. §. interdum, ff. de peculio legato, pro his, quæ ſsuperiùs dicta ſsunt, ponderatur, & qùãpluresquamplures eius legis interpretationes adducuntur remiſsſsiuè.
  • 25 Vſsumfructum domûs, ſsi teſstator alicui legauerit, adiecto onere, ſseu modo, ne domus ipſsa altiùs tollatur, domûs proprietas cenſsetur relicta, non ſsolùm vſsusfructus, ex deciſsione l. Proculus, 19. ff. de vſsufructu.
  • 26 De cuius ratione agitur hoc num. & ſseqq. & communis ratio improbatur.
  • 27 Iacobus Cuiacius nouè expenditur per Authorem in hac materia, & eiuſsdem ratio probatur.
  • 28 Defenditur communis & recepta traditio l. Proculus, ff. de vſsufructu, contra Pinellum, & eiuſsdem rationibus respondetur.
  • 29 Doctor Spino nonè & meritò notatus per Authorem, quòd dixerit ſse vltra omnes Scribentes nouum intellectum adducere ad textum, in d.l. Proculus, quem tamen ab aliis tranſscripſsit.
  • 30 Petri Ricciardi lapſsus triplex in hac materia, nouiſsſsimè detectus per Authorem.
  • 31 Vſsumfructum prædij ſsi teſstator relinquat, adiecta conditione, ſseu onere, ne alienari illud poſsſsit, proprietatem ipſsam reliquiſsſse præſsumitur ex ſsententia Baldi probata ab infinitis, qui hoc numero præcitantur.
  • 32 Et eorum præcipua ratio adducitur.
  • 33 Ad illàmque concludentur respondetur, & Romani Doctrina in hac materia recipitur.
  • 34 Legis prohibitioni accedere poteſst prohibitio teſstatoris, nec aliquid nouum operari.
  • 35 Prohibitio alienationis in ſspecie propoſsita ſsuprà, intelligi debet potiùs ſsuperflua, quàm quòd inducat legatum proprietatis contra voluntatem teſstatoris.
  • 36 Nec proprietatis legatum inducit ex ſsententia aliorum contra Baldum, quæ probatur per Authorem, & num. ſseqq. quamplurimis comprobatur.
  • 37 Regula l. non aliter, ff. de legatis 3. nonnullis exornatur remiſsſsiuè.
  • 38 In dubio interpretatio illa ſsumi debet per quam faueatur potius hæredi, quàm legatario: & per quam minùs grauetur hæres, quàm ſsit poſsſsibile.
  • 39 In legatis ſstricta fit interpretatio, & in fauorem hæredis, cùm proprietas verborum ita ſsuadet.
  • 40 Pro hærede contra legatarium in dubio interpretatio ſsumenda eſst in teſstamentis, quia hæres videtur prædilectus legatario, & ob id quoque in dubio præferendus eſst.
  • 41 Legata vtrùm odioſsa ſsint, vel fauorabilia, & conſsequenter vtrùm ſstrictè, an latè accipi debeant.
  • 42 Regula l. in teſstamentis, ff. de regulis iuris (Quòd in teſstamentis teſstatorum voluntates pleniùs |
    p. 122
    interpretamur) vtrùm procedat reſspectu legatorum, & inſstitutionis hæredis, & num. ſseqq.
  • 43 Textum in dicta l. in teſstamentis, in legatis etiam accipiendum eſsſse, ex ſsententia Gloſsſsæ & multorum.
  • 44 Contrà tamen ex ſsententia Bartoli & aliorum, quæ probabilis eſst, & defendi poteſst ſsecundùm Authorem.
  • 45 L. ſsi quis reum, 6. §. idem Iulianus ſscribit. ff. de liberatione legata, & l. Lucio, ff. de legatis 2. explicantur.
  • 46 L. Legatum, 27. de annuis legatis, declarata, & quòd procedat etiam in promiſsſsione facta inter viuos.
  • 47 L. plenum, §. etſsi pecoris, ff. de vſsu & habitatione, nouè declaratur.
  • 48 Arias Pinellum non rectè allegari ſsimpliciter per Menochium & Ricciardum pro opinione Barbaciæ & ſsequacium, nouè adnotatum per Authorem.
  • 49 Proprietatem plenam legatam videri, cùm vſsusfructus prædij relinquitur cum licentia & facultate alienandi, cum Barbacia defenditur.
  • 50 Cornei diſstinctio in conſs. 173. num. 1. & 5. vol. 3. & in conſs. 64. num. 3. & 4. vol. 4. nouè improbata per Authorem.
  • 51 Vſsumfructum ſsolum, non etiam proprietatem, pluribus coniecturis legatum præſsumi, vbi cum Menochio nouem adducuntur coniecturæ.
  • 52 Tertia Menochij coniectura declaratur.
  • 53 Teſstator ſsi legauit prædium vxori, & prohibuit eam à ſsuis hæredibus moleſstari, vſsumfructum tantùm legare cenſsetur, ex ſsententia quorundam.
  • 54 Quæ nouè, verè tamen & concludenter ab Authore conuincitur, & num. ſseqq.
  • 55 Fundo legato, plena proprietas legata videtur.
  • 56 L. ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de legatis. 3. nonnullis exornata, remiſsſsiuè.
PRo abſsoluta & clara huius Capitis explicatione (quod latiſsſsimam materiam continet & à multis tractatam) conſstituere primùm neceſsſsarium erit: Interdum
1
* ex voluntate defuncti, & habita ſscilicet voluntatis potiùs ratione, quàm verborum, ſsub nomine vſsusfructus plenam proprietatem legatam videri. Id quod in terminis ſscribit, & iure comprobat Iacobus Cuiacius recitationum ſsolemnium, m libros Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato, in principio, verſsiculo, Non eſst tamen nouum, & ad finem, in verſsiculo, Ex his ſsatis intelligimus; idem etiam adnotarunt, ſsed nullus refert Cuiacium, Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 76. fol. 241. Dueñas regula 319. Menochius lib. 4. præſsumptione 133. num. 1. Michaël Graſsſsus §. legatum, quæſst. 38. in princ. Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. ex num. 25. fol. 334. Interdum etiam in hac
2
* materia vſsusfructus, à verbis teſstatoris expreſsſsis recedimus, propter rationem iuris, vt rectè conſsiderat, & iure fundat Ioannes Garſsia de expenſsis, & meliorat.
3
* cap. 10. num. 19. ſsunt igitur quamplures caſsus, in quibus tametſsi vſsusfructûs mentio fiat, proprietas etiam rei legata præſsumitur, non ſsolus vſsusfructus, vt conſstat ex Authoribus relatis ſsuprà, Mantica de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 2. ex num. 28. & tit. 5. ex num. 8. & Petro Surdo de alimentis, tit. 2. quæſst. 1. per totam; alios infinitos conſsultò prætermitto, quos ſstatim referam.
Sit autem primus caſsus, quando teſstator legauerit
4
* fundum ad vſsum & vſsumfructum, vel ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, aut alio ſsimili modo, vt in ſspecie l. libertis, 4. ff. de alimentis & cibariis legatis; tunc enim proprietatem ipſsam legare præſsumitur: ita Bartolus, & communiter Doctores in l. donationes, §. ſspecies, per illum textum ff. de donationibus & in l. ſspecies, ff. de auro & argento legato, & in dicta l. libertis, vbi plenè diſstinguit Bartolus num. 3. & vide infrà n. 17. & 18. Gloſsſsa in l. ſsi mulier, & ibi Cinus in fine, & Baldus num. 2. C. de iure dotium, Fulgoſsius, Guido Pap. Alexander, Corneus, Iaſson, Capicius, Fran. de Marchis, Ruinus, Paulus de Montepico, Pariſsius, Cremenſsis, Zaſsius, Natta, Alciatus, Caualcanus, Bertazolus, & Rota Romana: quos ſsic tenendo congeſsſsit Menochius lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 11. & vltra eum idem tenent Mantica de coniect. vltim. volun. lib. 9. tit. 2. n. 29. Hyppolitus ſsingulari 114. incipit Teſstator, Decius in conſs. 202. ſsub num. 6. Cæpola de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 4. num. 4. Petrus de Peralta qui eruditè loquitur, in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ff. de leg. 2. ex num. 7. Cephalus in conſs. 158. num. 4. lib. 2. Molina de Hiſspan. primog. lib. 1. cap. 19. num. 9. Lara in §. vtrum, legis, ſsi quis à liberis, ff. de liberis agnoſscendis, num. 34. Queſsada diuerſsarum quæstionum iuris, cap. 23. num. 4. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 38. num. 2. Simon de Prætis lib. 4. de interpretatione vltim. volun. interpretatione 1. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 26. fol. 334. vbi loquitur in legato fundi relicti ad alimenta, & dubitatione 11. num. 83. fol. 365. Petrus Surdus in conſs. 11. ex n. 4. lib. 1. & tractatu, de alimentis, tit. 2. quæſst. 1. in princ. Daniel Landulphus in conſs. 155. ex num. 12. inter conſsilia vltimarum, voluntatum, volumin. 1. Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 69. num. 2. & in conſs. 91. ex num. 3. volum. 1. & nouiſsſsimè, multò tamen poſst hæc à me ſscripta, Petrus Ricciardus, qui prædictos non refert, ad rubricam, Institut. de vſsufructu, num. 83. folio mihi, 35. & vide omnino Addit. ad deciſsionem Gamæ, 92. 1. part. fol. 46. Euerhardum in conſs. 217. ex num. 1. vbi latè, & vtiliter de legato fundi ad alimenta. Idcircò huiuſsmodi
5
* legatum perpetuum eſsſse dicitur, & tranſsmiſsſsibile ad hæredes, cùm proprietas ipſsa relicta cenſseatur, vt expreſsſsim dicunt, aut magna ex parte præſsentiunt apertè omnes Authores num. præcedenti relati, & firmat Mantica dicto lib. 9. tit. 2. num. 29. qui in idem retulit Paulum de Montepico, & Alexandrum, procedítque, etiamſsi in
6
* eadem diſspoſsitione, ex præcedentibus & ſsubſsequentibus appareat, aliarum rerum ſsolum vſsum, ſseu vſsumfructum legatario fuiſsſse relictum, vt in caſsu contingenti conſsuluit, & optimè fundat Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 91. num. 4. vol. 1. quamuis ex eo quando
7
*que ſsoleat in contrarium coniectura ſsumi, vt vſsusfructus ſsolus cenſseatur relictus, vt probauit Menochius in conſs. 352. num. 22. lib. 4. & præſsumptione 134. num. 8. eodem libro, quem declarabo infrà, num. 52. Similiter &
8
* legatum certæ quantitatis pecuniarum ad alimenta alicui factum proprietatem quantitatis relictæ continere, ſsi adiectum non fuerit, vt mortis tempore pecunias reſstituat legatarius, poſst Angelum, Baldum, Fulgoſsium, & Gualdenſsem, ſsecurè tradit Simon de Prætis lib. 4. dicta dubitationę 11. num. 2. & 3. fol. 356. & fundo in gaudi
9
*mentum alicui legato, non ſsolùm vſsumfructum, ſsed etiam proprietatem legatam videri, ex multis obſseruant Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 78. fol. 246. Simon de Prætis lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 29. fol. 334. Iacobus Menochius lib. 4. præſsumptione 133. num. 11. Surdus in conſs. 11. num. 5. lib. 1. quamuis Florianus contrà ſsentiens, fœdere diſstinctionis, repugnantes opiniones conciliare contendat, quem refert, & ſsequi videtur Mantica lib. nono dicto titulo 2. n. 30. Cæpola de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 4. num. 5. & æquam, & rationabilem diſstinctionem putant hi, quòd aut ſsunt inſstituti hæredes extranei, aut filij: priori caſsu, proprietas poteſst intelligi legata; poſsteriori autem caſsu, ſsolus vſsusfructus cenſseri debet relictus, quia filij magis dilecti præſsumuntur: Quæ tamen diſstinctio mihi placere non poteſst, etſsi nullus hactenùs impugnet eam, proptereà quòd, ſsi verum eſst, ex vi verborum legati, & propter rationem iuris id contingere, quid refert, filij, an extranei ſsint hæredes inſstituti?ſsicuti non referre putant quamplures relati per Menochium vbi ſsuprà, num. 11. qui indiſstinctè proprietatem legatam videri dicunt, vti dixerunt etiam exteri relati ſsuprà, & |
p. 123
in terminis ſscripſsit Bald. in l. ſsi habitationis, ff. de vſsu & habitatione, vbi reddit rationem, quæ æquè militat in filiis, ſsicut in extraneis, quòd modus, ſsiue adiectio illa In gaudimentum, inſserta eſst in fauorem legatarij; & ideò non reſstringit legatum, argumento textus in dicta lege, libertis, 4. ff. de alimentis & cibariis legatis, & ſstatim dicemus: cur igitur ex inſstitutione filiorum reſstringi debebit legatum, verbis ipſsis legati, & ratione iuris refragantibus? Prætereà, nam in fortioribus terminis, proprietatem legatam cenſseri, prædicta, aut ſsimili adiectione non obſstante, ſsecurè tradunt Paulus de Montepico in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 24. Ruinas in conſs. 41. num. 12. volum. 2. Petrus Surdus in conſs. 11. num 4. lib. 1. Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 11. num. 11. volum. 1. Et cùm domus ad habitandum legata fuerit, quòd plena proprie
10
*tas legata videatur, ex aliis adnotarunt Cæpola de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 6. num. 3. Paulus de Montepico in dicto §. Titia cùm nuberet, num. 18. Curtius Iunior in conſs. 38. num. 13. lib. 1. Simon de Prætis lib. 4. dubitatione 10. Num 29. fol. 334. Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 69. num. 2. volum. 1. & exſstat ſsingulare conſsilium Cornei 187. circa hanc conſsultationem, colum. 2. vol. 2. vbi argumento textus in d.l. libertis, 4. ff. de alimentis legatis, eleganter aduertit, quòd legatum factum
11
* alicui pro ſsuis neceſsſsitatibus, ex quo certum eſst, debetur, etiamſsi neceſsſsitates non ſsubſsint, quia illa verba Pro ſsuis neceſsſsitatibus,adiecta certæ quantitati, non minuunt legatum, ex doctrina dict æ l. libertis, & ſsequitur Peralta in dicta l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ff. de legatis 2. num. 16. & 17. qui poſst Bartolum, Alex. & So
12
*cinum, rectè intelligit, quæ ſsuperiùs dicta ſsunt, ita demum procedere, niſsi ex aliis verbis, vel coniecturis appareat, teſstatorem voluiſsſse legare ſsolum vſsumfructum: id quod ex aliis ſscripſserunt etiam in hac materia, Mantic. de coniecturis vltim. Volunt. lib. 9. tit. 2. num. 29. Simon de Prætis de interpretatione vltimar. voluntat. lib. 4. dicta dubitatione 10. num. 30. Modernus in addit. ad Alexandrum, in conſs. 223. in fine, ſsub num. 5. lib. 2. Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 79. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 38. num. 2. fine Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 69. num. 39. volum. 1. Vt ſsi
13
* dictum fuerit, ad vſsum, ſseu vſsumfructum, ſseu vtendum & fruendum tempore vitæ ſsuæ, vel, Donec legatarius vixerit; tunc enim talia verba ſsignificant, ſsolum ipſsum vſsumfructum fuiſsſse relictum, vt poſst Angelum, Bartolum, Paulum de Montepico, & Cephalum, tenet Mantica lib. 9. tit. 2. num. 29. & poſst eoſsdem, Baldum etiam, Iaſsonem, Socinum Seniorem, Decium, Pariſsium, Capicium, Bellonum, Rubeum, Durandum, & Caualcanum. Menochius lib. 4. . dicta præſsumption 133. num. 12. & nullo ex his relato, Petrus Ricciardus ad rubricam, Institut. de vſsufructu, num. 83. verſsiculo, quid iuris, fol. 35. Vbi verò hæc verba, aut alia ſsimilia adiecta non ſsunt, ſsiue ex aliis verbis, vel coniecturis non apparet, voluiſsſse teſstatorem ſsolum vſsumfructum legare, fundo legato
14
* ad vſsum & vſsumfructum, vel ad vtendum & fruendũdum, vel ad alimenta, aut alio ſsimili modo; tunc proprietas legata præſsumitur. quia verba illa cauſsa demonſstrationis tantùm, ſsiue fauore legatarij potiùs, quàm minuendi aut reſstringendi legati gratiâ cenſsentur adiecta; ideò proprietatis legato nihil detrahunt, quoniam cauſsa,
15
* quæ reſspicit fauorem legatarij, non reſstringit legatum, vt dicit Bartolus in dict. l. libertis, in principio, per illum textum, & latiùs diſstinguens num. 3. Cinus, Baldus, Alexander, Ruinus, Curtius Iunior, Nat. Berous, Socinus Iunior, Mantica, & Simon de Prætis, quos ad id congeſsſsit Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 69. num. 2. & vltra eum, Ludouicus Romanus, Federicus de Senis, Angelus, & Caſstrenſsis, quos in idem adducit Laniel Landulphus in conſs. 55. num. 13. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 1. Queſsada diuerſsarum quæſtionũquæstionum iuris, cap. 23. n. 4. Graſsſsus d. § legatum, quæſst. 38. num. 2. Priùs enim res relinquitur, quàm dicatur, Ad vſsum, & vſsumfructum: quod in maxima conſsideratione habetur, ex traditione Bartoli in l. donationis, §. ſspe
16
*cies, num. 1. ff. de. donationibus, Vbi ad cognoſscendum, vtrùm diſspoſsitio proprietatem, ſseu vſsumfructum contineat, docet inſspici debere verba teſstatoris: nam ſsi res ad vſsum, vel vſsumfructum datur, tunc quia diſspoſsitio principaliter oſstendit rem eſsſse relictam, verba ſsubſsequentia ad vſsum, vel ad vſsumfructum, cauſsa demonſstrationis, & non reſstrictiue cenſsentur adiecta, & legatum proprietatem continet: at ſsi relinquitur vſsus, vel vſsusfructus rei, ſsecus eſst; & tunc proprietas non cenſsetur relicta. Et Bartolum ſsequuntur Alexander in conſs. 223. in fine lib. 2. Curtius Iunior in conſs. 38. num. 3. lib. 1. Decius in conſs. 262. ſsub num. 6. Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 69. num. 18. & 38. volum. 1. vltra quos, exſstat
17
* in hac materia ſsingulare & notandum conſsilium, quod nullus hactenus expendit, Ioannis Baptiſstæ Laderchij Imolenſsis 32. per totum, volum. 1. Vbi ex mente Bartoli, & aliorum in dicta lege, libertis, & in dicta l.
18
* donationes, §. ſspecies, ff. de donationibus: ſsic & verè diſstinguendum exiſstimat, quòd aut res legantur & inde per modum enunciationis additur, Sufficiet tibi earum vſsusfructus: & ex his verbis non immutatur legatum, verè enim hæc eſst quædam cauſsa de futuro, quæ non reſstringit præcedentem diſspoſsitionem, vt per Bartolum in dicta l. libertis, 4. ff. de alimentis legatis. Aut res legantur, & additur cauſsa legati, & idem eſst: & ita procedunt dicta l. libertis, 4. & l. penultima, §. 1. ff. de alimentis legatis, & l. ſspecies, ff. de auro & argento legato, vbi fundus relinquitur, vt habeat vnde viuat legatarius: & eſst ratio, quia cauſsa non debet reſstringere legatum, ſsed potiùs ampliare in gratiam legatarij, vt ſsuprà dicebamus. Aut verò relinquitur fundus ad alimenta, vel ad vſsumfructum, & adhuc idem iuris eſst, vt ipſse dicit, & reddit rationem, quia modus, qui inducitur ex verbis, non debet obeſsſse legatario, & in his terminis procedunt l. Titia, §. finali, ff. de legatis 2. l. cùm hi, §. ſsi vni, ff. de tranſsactionibus, & ſsimiles: Aut reliquit teſstator fundum vtendum & fruendum, non dico, ad vtendum & fruendum; & in hoc caſsu conſsultus ipſse Ioannes Baptiſsta Imolenſsis dicto conſs. 32. per totum, nouè & plenè defendit, quòd non proprietas, ſsed ſsolus vſsusfructus videatur relictus, vt ibi videri poterit. Nec obſstat prædictis l. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu & habitatione, vbi
19
* ſsi legatur vſsusfructus cauſsa habitationis, ſsola habitatio dicitur eſsſse in legato, non autem vſsusfructus plenus: cui reſspondet Bartolus in dicta l. libertis, 4. num. 3. ad finem, quòd per illam adiectionem, legatum non reſstringitur, ſsed imò augetur, quia eius fauore eſst appoſsita. Quod patet, ſsecundùm eum, quia ibi relictus fuit vſsusfructus ad habitandum, & habitatio eſst melior vſsufructu, quia non perit capitis diminutione: vnde cauſsa ampliandi videtur appoſsita, & ideò ampliatur, vt debeatur habitatio, & hanc Bartoli interpretationem ſsequutus eſst Laniel Landulphus in conſs. 55. num. 14. & 18. inter conſsilia vltimar. voluntat. volum. 1. Sed vt vides, Bartolus loquitur aduersùs verba clara illius textus, & ridiculum eſst dicere, habitationem pleniorem ipſso vſsufructu, vt rectiſsſsimè aduerit Fulgoſsius in eadem l. ſsi habitatio, & cum iudicio improbat Bartolum Ioannes Baptiſsta Laderchius dicto conſs 32. num. 5. lib. 1. vbi num. 5. ad explicationem eius textus adnotauit ex aliis; quòd quoties præcedit terminus vnus, & ſsequitur alter, qui ſsub eo contineatur, hic reſstringit primum, vt eſst textus clarus ibi. Vbi, ſsi relinquitur vſsusfructus habitandi cauſsâ, legatum de ſsola habitatione intelligitur, quia vſsusfructus continet ſsub ſse vſsum & habitationem, in princ. Inſstitut. de vſsu & habitatione, l. 2. ff. eodem titulo: ideóque cùm dicitur: Vſsumfructum habitandi cauſsa, intelligimus de vſsufructu ſsolam habitationem continente, quaſsi nomen illud Vſsusfructus, ex ſsola hac adiectione reſstringatur, vt aliis rationibus probauit, quæ fortiter vrgent: & hactenùs de primo caſsu, qui pertinet ad textum in dicta l. libertis, 4. ff. de alimentis legat. cum ſsimilibus.
p. 124
Nunc verò & ſsecundo loco conſstituendum eſst, pro
20
* doctrina generali tradita ſsuprà, in initio huius capitis, num. 1. & 3. alium caſsum eſsſse, & Martiani ſsingulare reſsponſsum in l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, vbi ſsic ſscriptum eſst: Cùm pecunia erat relicta Titio, ita vt poſst mortem legatarij ad Mæuium rediret; quanquam adſscriptum ſsit, vt vſsum eius Titius haberet; proprietatem tamen ei legatam eſsſse, etiam vſsus mentione facta, quia erat restituenda ab eo pecunia poſst mortem eius: Diui Seuerus & Antoninus reſscripſserunt. Ex his verbis adnotandum eſst, exiſstimare Doctores communiter, proprietatem ei legatam videri, cui legatus eſst vſsusfructus addito onere fideicommiſsſsi. Quod aſsſsumptum ibidem probatur expreſsſsim, vbi pecunię proprietas legata videtur, quia poſst mortem legatarij, eam pecuniam reſstitui Mæuio voluit teſstator, & reſstitui non poteſst à fructuario, quia morte eius finitur vſsusfructus; proinde inutile eſsſset fideicommiſsſsum Mæuio relictum, niſsi ſstatuiſsſset Iureconſsultus, legatario plenam proprietatem legatam videri; addito onere fideicommiſsſsi, vt in ſsimili caſsu ſstatuit Iureconſsultus Scæuola in l. filios hæredes, 39.
21
* ff. de vſsufructu legato, vbi teſstator vxori veſstem, mundum muliebrem, lanam, linum, & alias res legauerat, & adiecit: Proprietatem autem eorũeorum, quæ ſsuprà ſscripta ſsunt, reuerti volo ad filias meas, quæ ex his tunc viuent. Et proprietatem eorum legatam videri, non vſsumfructum ſsolum eadem ratione ſscribitur; ſscilicet, quia poſst mortem eius eas res reſstitui voluit filiabus, quæ reſstitui non poſsſsunt, ſsi vſsusfructus tantùm eorum vxori legatus cenſseatur: ſsed poſst mortem vxoris, ſsi poneremus vſsumfructum tantùm legatum; eæ res omnes reuerrerentur ad proprietarium, apud quem manſsit proprietas. Quæ eſst etiam ratio legis, ſspecies, 15. ff. de auro & argento legato, vti ſsingulariter, & in noſstris terminis declarat Cuiacius recitationum ſsolennium, in libros Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato, ex verſsiculo, non eſst tamen nouum, vbi in verſsiculo, vnde licet,ex his dicit, licere conſstituere generaliter, quòd cùm vſsusfructus alicuius rei legatur, ita vt poſst mortem legatarij reſstituatur alij, quàm hæredi inſstituto, redeatve ad alium, quàm hæredem inſstitutum, eius rei plena proprietas legata videatur, vt latiùs ibi probat; & eruditè dubitat vtrùm in ſspecie eiuſdẽeiusdem l. generali capite, 32.
22
* ff. de vſsufructu legato, ob rationem ſsuperiùs propoſsitam, & verba quædam à teſstatore adiecta, viuo vel mortuo hærede, debeatur Felici fundi proprietas velut ex cauſsa fideicommiſsſsi: dubium autem oriebatur ex eo, quòd licèt teſstator vſsumfructum tantùm fundi Felici liberto ſsuo legauerit, erexit tamen eum in ſspem proprietatis obtinendæ ab hærede, ſsi cum eo benè conueniret: ex quibus non dubitabam aſsſserere, rectè ſscripſsiſsſse Romanum in conſs. 206. n. 3. & in ſsingulari 563. Tu habes, & Alciatum in conſs. 103. num. 5. lib. 9. Quòd ſsi is cui lega
23
*tur vſsusfructus, poſst mortem rogatur alteri rem ipſsam reſstituere, proprietas ei legata videtur, quoniam vt dicit Mantica lib. 9. tit. 5. num. 22. non poteſst aliter rem ipſsam reſstituere, niſsi illam priùs conſsequatur (nam vſsumfructum conſstat morte extingui:) inde videtur proprietas ipſsa legata, vt dicebamus ſsuprà; ſsed ab hac opinione cum Pico, Boërio, Emmanuële Suarez, & Caualcano, diſsſsentit Menochius lib. 4. præſsumptione 133. num. 7. Bertazolus etiam in conſs. 51. num. 11. in ciuilibus, & idem probauit Cuiacius recitation. ſsolemn. in libros Digeſstorum, ad l. via, 5. ff. de ſseruitutibus, ante finem, verſs. Diſstinguendum eſst. Qui tamen contrariatur apertè his, quæ in dicta l. generali, ſscripſsit; vt conſstat ex dictis ſsuprà, & prædicti loquuntur contra rationem, & verba expreſsſsa textus in dicta l. vltima ff. de vſsufructu earum rerum, vbi in illis Verbis proprietatem ei legatam eſsſse, etiam vſsus mentione facta, quia erat reſstituenda ab eo pecunia poſst mortem eius, magis conſsiderandum putat Iureconſsultus, quòd pecunia reſstituenda ſsit, quàm quòd vſsûs vel vſsusfructûs mentio fiat: id quod vltra iura, quæ ſsuperiùs adduximus, comprobari
24
* poteſst per textum ſingularẽsingularem in l. denique, 8. §. interdum, ff. de peculio legato,vbi Iureconſsultus Vlpianus ſsatis ſsubtili atque eleganti ratione proponit, quòd interdum, etiamſsi non ſsit legatum peculium, velut legatum accipiendum eſst; nam ſsi teſstator libertatem ſseruo reliquerit ſsub conditione, ſsi rationes reddidiſsſset, & centum hæredibus intuliſsſset, eo ipſso peculium legatum fuiſsſse cenſsendum eſst. Cui legi varias interpretationes adducere ſsolent Doctores, vt conſstat ex his, quæ ſscribunt Imola num. 21. & poſst eum, Iaſson & lij Recentiores in l. Centurio, vbi Socinus num. 4. ff. de vulgari, Marcus Antonius Bauerius in repetitione legis, cum filio, ff. de legatis 1. num. 41. & 4. ſseqq. quæ habetur repetitionum iuris ciuilis, volum. 4. fol. 73. & ibidem Socinus ex num. 37. Ioannes Bolognetus in l. 1. num. 47. C. de pactis. Sfortia Oddi Peruſsinus in tractatu Compendioſsæ ſsubſstitutionis, in 5. particula. Alexander Raudenſsis reſsponſso 24. num. 101. & 106. & 107. lib. 2. Caldas Pareira de nominatione emphyteutica, quæst. 1. num. 70. folio mihi, 19. & plures intellectus improbat, nouùmque tradit Ioſsephus de Ruſsticis in tractatu, an & quando liberi in conditione poſsiti vocentur, lib. 4. cap. 2. ex num. 24. fol. 61. vſsque ad n. 36. Vtcumque tamen ſsit, ratio illius legis, & deciſsio eius rectè expendi poteſst pro ſsuperioribus, ſsiue Ioſsephi intellectum ſsequamur, ſsiue, vt Bartolus ibidem probauit, dicamus, de neceſsſsitate relictum præſsumi peculium, quia aliàs diſspoſsitio effectum ſsortiri non poſsſset, ex dictis etiam per eundem Bartolum in l. ſsi ita ſscriptum, §. regula, ff. de liberis & poſsthumis, quòd quando ſsunt duo, quorum vnum ſsine alio eſsſse non poteſst, vnum non poteſst ſsine alio tolli, ſsed ſsublatum virtute permanentis perdurat: & hactenus de ſsecundo caſsu, qui pertinet ad textum in dicta l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum.
Tertiò & principaliter conſstituendum eſst, & alium caſsum eſsſse, quo proprietas legata cenſsetur, etiamſsi solius vſsusfructus mentio fiat, de quo in l. Proculus, ff. de vſsufructu, vbi Pomponius Iureconſsultus ſsic ſscribit: Proculus putat inſsulam ita poſsſse legari, vt ei ſseruitus imponatur, quæ alteri inſsulæ hæreditariæ debeatur, hoc modo: Si ille hæredi meo promiſserit, per ſse non fore, quò altiùs ea ædificia tollantur, tunc ei eorum ædificiorum vſsumfructum do, lego: Vel ſsic; ædium illarum, quoad altiùs, quàm vti nunc ſsunt ædificatæ non erunt, illi vſsumfructum do, lego. Ex his verbis adnotare ſsolent Doctores communiter,
25
* quòd ſsi teſstator legat alicui vſsumfructum domus, adiecto onere ſseu modo, ne domus ipſsa altiùs tollatur, domus ipſsa quoad plenam proprietatem cenſsetur relicta, non vſsusfructus ſsolus: ita Bartolus, Baldus, Albericus, Angelus, Fulgoſsius, & Florianus in eadem l. Proculus, Bartolus in l. ex hac ſscriptura, num. 3. ff. de donationibus, & ibidem Romanus, Alexander, Cumanus, Comenſsis, Ruinus, Iaſson, Galiaula, Curtius Iunior, Alciatus, & Connanus: quos ita tenendo congeſsſsit Menochius lib. 4. præſsumptione 133. n. 2. Petrus de Peralta in l. Lutius, la 1. num. 13. ff. de legatis 2. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 9. num. 8. verſsiculo, Infertur ſsimiliter. Mantica de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 5. num. 8. fol. 395. Sarmiento ſselectarum lib. 3. cap. 2. in fine, Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorat. cap. 10. num. 21. & 22. Maſscardus de probationibus, tomo 3. concluſsione 1421. ex num. 9. Doctor Spino in Speculo, gloſs. 13. de legato vſsusfructus, num. 28. Ij autem poſst
26
* gloſsſsam, verbo, vſsumfructum, in dicta l. Proculus, magis communiter intelligunt, ex tacita defuncti voluntate hoc contingere; quæ colligitur ex eo, quòd prohibuit legatarium altiùs tollere & ædificare: quod onus ſseruitutis impoſsitæ non conuenit vſsufructuario; qui etiamſsi nihil dictum ſsit, altiùs ædes tollere non poterit, vt ibidem Gloſsſsa declarat, & Paldus, & probatur ex l. vſsufructuarius, 1. & 2. l. æquiſsſsimum, §. proinde, & §. Nerua, ff. de vſsufructu. Ideò, ne verba teſstatoris ſsine effectu maneant, nec videantur ſsuperflua, dicendum eſst, proprietatem ipſsam fuiſsſse relictam: & hanc rationem, vt dixi, magis communiter amplectuntur Doctores, vt |
p. 125
conſstat ex Ioanne Garſsia, Mantica, & Menochio, vbi ſsuprà, ſsed eam improbat Arias Pinellus 3. parte leg. 1. C. de bonis maternis, num. 41. & vltra eum Franciſscus Connanus Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 13. fol. 237. vbi pro ratione eius legis alia conſsiderat. Cuiacius etiam recitationum ſsolemnum, in libros
27
* Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato, ad medium, verſsiculo, ſsuperioribus eſst ſsimile quod habetur; qui tamen à nullo hactenùs præcitatur in hac materia, & ratione Gloſsſsæ improbatâ, veriſsſsimam rationem aſsſsignat, plenam proprietatem inſsulæ legatam videri, quia nec ſseruitutem altiùs non tollendi debere alius, quàm proprietarius poteſst, ſsicut nec deberi ſseruitus alij poteſst quàm proprietario, l. 1. ff. cõmuniacommunia prædiorum, l. 2. §. 1. ff. ſsi ſseruitus vendicetur; nec res, cuius proprietas apud hæredem manet, alij rei hæreditariæ ſseruire poteſst, quia res ſsua nemini ſseruit, l vti frui, ff. ſsi vſsusfructus petatur, l. in re communi, ff. de ſseruitutibus vrbanorum. Eſst enim ius in re aliena, non in re noſstra; vnde eo ipſso, quòd ſseruitutem deberi, aut conſstitui voluit teſstator, proprietatem legare voluiſsſse cenſsetur, quæ penes hæredem manere non poterat, ob rationem prædictam, quam optimè etiãetiam aſsſsequutus fuit Ioannes Garſsia de expenſsis, dicto cap. 10. num. 24. & tacito eo, tranſscribit Doctor Spino dicta gloſsſsa 13. num. 28. & ante omnes docuit eleganter Romanus, cuius prædicti non meminerunt, in l. donationes, §. ſspecies, num. 4. ff. de donationibus.
Verum, contra hanc receptam & communem tra
28
*ditionem conſstanter inſsurgit Arias Pinellus 3. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 41. & 42. exiſstimans, proprietatem in ea lege relictam non cenſseri, nec id egiſsſse Iureconſsultum, ſsed tantùm tradidiſsſse modum & limitationem quandam ad regulam prædictam, quòd vſsufructuarius non poſsſsit in re fructuaria ſseruitutem conſstituere, vt ex iuſsſsu teſstatoris, & concedentis vſsumfructum voluntate id poſsſsit fieri: Quod tamen diuinatorium eſsſse, atque verbis illius legis minimè conuenire, nullus negare poterit, qui illius legis ſspeciem, & Iureconſsulti intentionem attentè perpenderit; nec congruum eſst, prædictum aſsſsumptum deducere dumtaxat ex eo, quòd nullum extet ibi verbum, quo Pomponius ſsignificare voluerit, legatam fuiſsſse proprietatem: imò verbum exſstat velut expreſsſsum, cùm dixerit Pomponius: Proculus putat inſsulam ita poſsſse legari. Nam Inſsulæ nomine, plena proprietas ſsignificatur: quod certiſsſsimum eſst ſsecundùm Cuiacium vbi ſsuprà, & eum non referens, ſsic aduertit, & reſspondet ad fundamentum Pinelli, Menochius lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 2. verſs. Nec repugnat, Ioannes Garſsia, qui eleganter & eruditè loquitur, & pleniùs ſsatisfacit Pinelli motiuis, quàm alius, de expenſsis & meliorat. dicto cap. 10. num. 22. 23. & 24. & Communem eſsſse veriorem contra Pinellum, dixit Maſscardus d. concl. 1421. n. 13. Vnde meritò improbatur Pinellus, & Iureconſsultus Pomponius laudatur, qui acutiſsſsimo ingenio excogitauit formam ex qua proprietas legata cenſseatur, etſsi ſsolius vſsusfructus mentio fiat: quod rectiſsſsimè & latiùs probauit Ioan. Garſsia vbi ſsuprà.
Ex his prætermittenda non erunt nonnulla, quæ vl
29
*tra omnes Scribentes adnotata fuerunt à me: inprimis Doctorem Spino in Speculo, dicta gloſsſsa 13. de legato vſsusfructus, num. 28. non rectè dixiſsſse, quòd reiectis omnibus interpretationibus ab Scribentibus adductis, ipſse tradit veriſsſsimum intellectum ad dictam l. Proculus, cùm tamen ſsuperiorem interpretationem expreſsſsim tradiderit ipſse, nec aliquid nouum adduxerit, ſsed illãillam potiùs deduxerit ex his, quæ ſscripſsit Ioannes Garſsia vbi ſsuprà, cuius nuſsquam facit mentionem, ſsiue eodem Garſsia non prælecto, tranſscribit eam ab his, qui in priuatis ſscriptis illum ſsequi ſsolent: id quod ex verbis ſsuis colligitur apertè; ſsunt enim eadem ferè, aut omninò ſsimilia cum his, quæ ſscripſsit præfatus Author, vt ibidem poterit videri.
Deinde, ſsecundò, & nouiſsſsimè lapſsum fuiſsſse Petrum
30
* Ricciardum ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 77. Primò, dum exiſstimauit Pinelli cogitationem ad dictam l. Proculus, veriorem eſsſse, contra communem, & receptam interpretationem, & conſsequenter in ſspecie illius legis, non videri relictam proprietatem; quod tamen, & meritò, vt vides, improbauimus ſsuprà, eò magis, quòd caſsum illius textus, & terminos Iureconſsulti Pomponij confudit cum terminis quæſstionis Baldi, de qua ſstatim agendum eſst, quando relicto vſsufructu prædij, adiecta eſst conditio, ne alienari, vendive ipſsum prædium poſsſsit: quod tamen ex diuerſsitate rationis, diuerſso iure diiudicandum fore ſstatim videbis. Secundò inquit Ricciardus ipſse, quòd pro hac parte contra communem, antequam Pinellum prælegiſsſset, ex ingenti Sctiptorum numero, non inuenit alium, quàm Connanum, qui ſsuam ſsententiam amplecteretur Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 13. quod tamen ab ipſsa veritate, & Connani verbis adeò alienum eſst, quòd potiùs expreſsſsim dixerit, dominum inſsulæ eſsſse eum, cui eo modo legata inſsula fuit, quamuis Accurſsij rationem ad eam legem improbauerit; idque exemplis ibidem adductis clarè etiam deducitur, vt meliùs perpẽditperpendit Menochius, & pro Pomponio expendit eum, lib. 4. dict. præſsumptione 135. num. 2. verſs. aliter reſsponſsum hoc. Tertiò tandem & vltimò ſscribit ipſse Ricciardus, quòd cum Pinello contra communem, tenuit etiam Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 77. In quo etiam decipitur, proptereà quòd de veritate ſsententiæ Proculi, aut Pomponij, ille non diſscutit, nec impugnat communem interpretationem, aut rationem eius legis; loquitur enim in terminis Baldi, quando vſsusfructus fundi relictus eſst, adiecta conditione, ne alienari ille poſsſsit: quo caſsu fundi proprietatem legatam non videri, contra Baldum, & alios defendit, vt ſstatim dicemus; ceſsſsat enim in ea ſspecie ratio fundamentalis aſsſsignata ſsuprà, quâ nititur deciſsio dict. l. Proculus.
Inde & quarto loco conſstituendum erit, ex præcedenti Diſsputatione, & deciſsione illius textus, inferri communiter ad alium caſsum, ſsiue ad quæſstionem ſsimi
31
*lem, cùm teſstator relinquit vſsumfructum prædij, adiecta conditione, ſseu onere, ne alienari illud poſsſsit, an præſsumatur proprietatem ipſsam relinquere voluiſsſse? & hoc caſsu ſsicut in præcedenti, non ſsolùm vſsumfructum, ſsed proprietatem etiam relictam videri, affirmant Baldus, & Comenſsis in l. Proculus, Angelus, Fulgoſsius, Cumanus, Alexander, Florianus, Corneus, Romanus, Barbacia, Ruinus, Socinus Senior, Decius, Paulus de Montepico, Afflictus, Cremenſsis, Marſsilius, Curtius Iunior, Ferrarius, Pariſsius, Claudius Marmerius, Albertus Brutus, Gratus, Bellonus, Cephalus, Hieronymus Gabriel, Riminaldus Iunior, Menchaca, Caſstillo, Hyppolitus, Loazes, & Villalonga, quos congeſsſserunt in vnum Pinellus 3. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 41. ante fin. verſs. Et inde quaſsi neceſsſsarium, & Menochius lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 3. Baldi etiam ſsententiam ſsequuntur Simon de Prætis de interpretatione vltim. Volunt. Lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 25. fol. 334. Cardinalis Albanus ad Bartolum in dict. l. Proculus, Menochius in conſs. 352. num. 16. lib. 4. Qui poſstmodùm dict. præſsumptione 133. mutauit ſsententiam, vt ſstatim dicetur; Surdus in conſs. 45. num. 27. lib. 1. Petrus Antonius de Potra de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. n. 73. Caldas Pereira de nominatione emphyteutica, quæſst. 1. n. 72. Brunorius à Sole m compendio reſsolutorio propoſsit. Iuris, verbo, vſsusfructus, el 1. fol. 207. & frequentiori Doctorum calculo probatam teſstatur Maſscardus de probationibus, 3. tom. concluſsione 1421. num. 11. & 13. & eſsſse
32
* veram & communem, nec ab ea in iudicando & conſsulendo recedendum affirmat Sfortia Oddi in conſs. 43. ex num. 12. vol. 1. Qui omnes ea ratione ducti ſsunt principaliter, quæ deducitur ex dictis ad dictam l. Proculus; quòd alioquin, niſsi proprietas legata intelligeretur, fruſstrà adiectum fuiſsſset onus, ne poſsſsit prædium ipſsum |
p. 126
alienari, cùm natura ipſsa vſsusfructus, non poſsſsit alienare vſsufructuarius, ſsed vti & frui dumtaxat, iuxta modum & rationem iuris, ſsalua ſsemper rerum ſsubſstantia.
33
* Verumenimuerò huic rationi, quâ præcipuè tanti Patres decipi ſsolent, verè & concludenter, cùm infinita prælegerim ſsatisfieri poſsſse exiſstimabam ex his, quæ magiſstraliter, atque cæteris aliis elegantiùs ſscripta reliquit Roman. in hac materia, is enim mutatâ ſsententiâ, quam cum Baldo tenuerat in conſs. 206. n. 4. contrariam defendit in l. donationes, §. ſspecies, n. 4. ff. de donationibus, & eruditè conſstituit diſscriminis rationem inter hunc caſsum, & caſsum dict. l. Proculus: quippe cùm legatarius, cui legatus fuerat ædium vſsusfructus, propter rationem ſsuperiùs dictam conſsequatur proprietatem; nam ſseruitus illa alitiùs non tollendi conſstitui non poſsſset, nec conſsiſstere, ſsi proprietas ædium foret ipſsius hæredis, quoniam res ſsua nemini ſseruit, nec alius, quàm proprietarius ſseruitutem debere poteſst: quæ ratio ceſsſsat, cùm prohibitio alienationis facta eſst ei, cui fundi vſsusfructus legatus eſst; nam ex tali prohibitione non ſsequitur neceſsſsariò, vt proprietas legata cenſseatur, cùm vſsufructuario conueniat, quanquam ſsuperuacua ſsit, quoniam eà etiam non adiectâ, futurum erat, vt vſsufructuarius alienare non poſsſset, vt in ſsimili propoſsito dicitur in l. Cornelius, ff. de hæredibus inſstituendis: magis ergo ex abundanti videbitur facta prohibitio alienationis, & expreſsſsum quod tacitè inerat, quàm quod plena proprietas relicta videatur, vt cum Romano ſscribit Mantica de coniecturis vltim. Volunt. lib. 9. tit. 5. num. 9. & 10. fol. 396. nec debet alterare naturam diſspoſsitionis & legati vſsusfructus, quòd prohibuerit teſstator alienationem rei, quæ à iure inerat & vſsufructuario ipſsi non erat permiſsſsa; ſsiquidem prohibitioni legis accedere potuit
34
* prohibitio teſstatoris, nec aliquid nouum operari, argumento textus in §. ſsanctiſsſsimas, in authent. de alienatione & emphyteuſsi, & docent Iaſson in l. filiusfamilias, §. Diui, 2. lectura, num. 66. ff. de legatis 1. Gratus in conſs. 21. num. 14. vol. 1. Petrus Antonius de Petra de fideicommiſsſsis, quæst. 1. num. 97. Idque præſsentiens Craueta in conſs. 25. n. 30. rectiſsſsimè ſscribit, quòd prohibitio alie
35
*nationis in ſspecie propoſsita intelligi debet potiùs ſsuperflua, quàm quòd inducat legatum proprietatis contra voluntatem teſstatoris: quocirca à ſsuperiori opinione poſst Romanum, Decium, Crauetam, Corneum, Ruinum. Connanum, Capellam Toloſsanam, & alios ibi
36
* relatos, mèritò diſsſsentiunt Arias Pinellus 3. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 43. Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 77. verſs. contrarium autem, fol. 243. Menochius lib. 4. præſsumptione 133. num. 3. ad finem. Mantica de coniect. vltim. Volunt. lib. 9. tit. 5. n. 9. & 10. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 38. num. 3. & nouiſsſsimè his non relatis, Petrus Ricciardus ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 78. & 79. fo'. 34. Pro quibus, vltra ea, quæ dicta ſsunt, fortiter viger primò, quòd cùm ex alio non appareat, proprietatem ipſsam legatam fuiſsſse, quàm ex prohibitione alienationis, atque ex ipſsa prohibitione non reddatur manifeſsta defuncti voluntas, ſsed obſscura potiùs, & incerta maneat, & ad alium finem fieri potuerit, vt omnes Doctores vno ore fatentur: nequaquam recedendum eſst à verbis teſstatoris, ex quibus apparet ſsolùm, vſsumfructum relictum fuiſsſse, ex doctrina textus in l. ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de legatis 3. cum
37
* multis congeſstis à Mieres de Maioratu, in initio 2. part. ex num. 11. Aluarado de coniecturis vltim. volunt. lib. 4. cap. 2. num. 4. Camillo Gallinio de verborum ſsignificatione lib. 2. cap. 21. à num. 8. & cap. 22. 23. 24. & 25. & lib. 3. cap. 1. & ſseqq.
Secundò, quoniam in dubio interpretatio illa ſsumi
38
* debet, per quam faueatur potiùs hæredi, quàm legatario, & per quam minus grauetur hæres quàm ſsit poſsſsibile, l. vnum ex familia, §. ſsi rem, cum communi Doctorum traditione ibi, ff. de legatis 2. l. ſsi ſseruos, §. qui margaritam, ff. de legat. 1. Craueta in conſs. 149. num. 15 Ruinus in conſs. 76. num. 8. in fine, & num. 9. vol. 2. Pariſsius in conſs. 80. num. 43. vol. 2. Surdus in conſs. 112. n. 28. lib. 1. Hyppolitus Riminaldus in conſs. 240. num. 26. lib. 3. Pancirolus in conſs. 135. num. 2. Menochius lib. 4. præſsùmptione 106. num. 18. Alexander Raudenſsis de Analogis, lib. 1. cap. 10. num. 16. fol. 34. Marcus Antonius Eugenias in conſs. 100. ex num. 14. lib. 1. Pedrocha in conſs. 20. num. 179. Hondedei in conſs. 73. num. 65. vol. 1. Ioſsephus Ludouicus deciſs. 23. num. 8. Salazar de vſsu & conſsuetudine, cap. 4. num. 32. Ideò in legatis ſstricta ſsu
39
*mitur interpretatio, & in fauorem hæredis, cùm proprietas verborum ita ſsuadet, vt in noſstris terminis, in quibus vſsusfructus expreſsſsim legatur, nec de proprietate mentio aliqua fit, l. nummis, ff. de legatis 3. l. nam quod liquide, ff. de penu legata, cum aliis adductis per Crauetam in conſs. 32. num. 3. & in conſs. 86. Decianum in conſs. 1. num 90. vol. 2. Menochium in conſs. 279. num. 3. & 4. vol. 3. Pedrocham in conſs. 7. num. 72. Marcum Antonium Eugenium in conſsi. 100. num. 15. lib. 1. Purpuratus etiam in conſs. 30. n. 25. vol. 1. Craueta in conſs. 208. num. 3. Cephalus in conſs. 598. num. 63. vol. 4. Iacobus Mandellus de Alba in conſs. 743. num. 13. lib. 4. & Menochius in conſs. 423. num. 29. & 30. lib. 5. generaliter obſseruant, & iure fundant, pro hærede, contra legatarium in dubio interpretationem ſsumendam eſsſse, in teſstamen
40
*tis, quia hæres videtur prædilectus legatario & ob id quoque in dubio præferendus eſst, l. qui concubinam, §. 1. ff. de legatis, 3. cum aliis in idem adductis per Hyppolitum Riminaldum in conſs. 240. num. 26. lib. 3. Crotum in conſs. 297. num. 15. vol. 3. Pedrocham in conſs. 23. num. 17. & 18. vol. 1.
Tertiò, nam licèt controuerſsum ſsit, vtrùm legata o
41
*dioſsa ſsint, vel fauorabilia, & conſsequenter vtrùm ſstrictè, an latè accipi debeant, vt conſstat ex his, quæ ſscripſserunt Menchaca de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib 3. §. 27. de legatis. num. 26. per totum, folio mihi 178. Natta in conſs. 626. per totum. Mantica de coniecturis vltim. Volunt. lib. 7. titul. 1. num. 3. & 14. & ſseqq. & num. 32. & 42. Menochius lib. 4. præſsumpt. 109. num. 13. Simon de Prętis in loco referendo ſstatim num. ſseq. Alexander Trentacinquius, de ſsubſstitutionibus, 1. part. cap. 1. n. 31. Decianus resp. 1. num. 93. & 94. vol. 2. Hyppol. Riminald. in conſs. 216. num. 9. & 4. ſseqq. & num. 34. 35. & 37. lib. 2. Ceruantes in l. 16. Tauri, num. 6. Magis tamen communiter obtinuit, diſstinguendum eſsſse, quòd aut legatum certum eſst, aut certum reddi poteſst, & tunc fauorabile iudicatur, & potiùs fauetur legatario, quàm hæredi, quoniam conſstat nobis de voluntate teſstatoris, quæ præualere debet: Aut dubium eſst, vel incertum, & tunc odioſsum iudicatur, & potiùs fauendum eſst hæredi tanquam reo, argumento l. Arrianus, ff. de obligationibus & actionibus, l. fauorabiliores, ff. de regulis utris, cap. cùm partium eodem tit. lib. 6. & ita reſsoluit Menchaca dicto num. 6. & ſsequitur Pedrocha in conſs. 23. num. 39. & 40. & num. 175. Natta etiam dict. conſs. 626. num. 21. & Mantica vbi ſsuprà, num. 32. expreſsſsim admittunt hanc diſstinctionem; dicunt enim, quòd omnia iura, quæ probant legata, ſstrictè interpretanda eſsſse, procedunt, quando eſst incertitudo voluntatis, aliàs ſsecus: quod eſst etiam de mente Gozadini, in conſs. 82. col. 1. & clarè probat Ioſsephus Ludouicus deciſs. Peruſsina 23. num. 22. vbi dicit, quòd licèt non ita clarè expeditum ſsit, an contra legatarium ſstricta, an verò lata fieri debeat interpretatio: quando tamen circa teſstatoris voluntatem & verba per eum prolata in teſstamento, nulla cadit ambiguitas, tunc credit magis communiter concludere Doctores, fauore legatarij, etiam contra hæredem, latam debere fieri interpretationem: cum igitur in quæſstione noſstra tanta ſsit voluntatis incertitudo, vt verba à teſstatore prolata ſsolùm vſsumfructum expreſsſserint, nec ex ſsola prohibitione alienationis certitudo aliqua deduci poſsſsit, cùm diuerſsis reſspectibus illa fieri potuerit; neceſsſsariò ſsequitur, quòd potiùs hæredi, quàm legatario fauendum ſsit, quia ſsi teſstator voluiſsſset proprietatẽproprietatem relinquere, facile eſsſset illi id exprimere, quem|
p. 127
admodum vſsumfructum expreſsſsit, vt aliàs argumentatur Alexander in conſs. 38. lib. 6. Albanus in conſs. 57. num. 19. Menochius lib. 4. præſsumptione 23. num. 2.
Nec obſstat prædictis l. in teſstamentis, de regulis iuris,
42
* quæ dum dicit, In teſstamentis teſstatorum voluntates pleniùs interpretandas eſsſse, non ſsolùm procedit reſspectu hæredis, aut inſstitutionis, ſsed etiam reſspectu legatorum; quamuis enim quamplures dixerint, legata ſstrictam recipere interpretationem, vt ſsuprà vidimus: vtriuſsque
43
* tamen reſspectu procedere exiſstimauit Gloſsſsa ibi. gloſs. etiam per illum textum in l. ſsi quis rerum, 6. §. idem Iulianus ſscribit, verb. liberari, ff. de liberatione legata, & in l. Lucio Titio, ff. de legatis 2. per illum textum, & in l. legatum ita eſst, verb. ſsingulos, per illum textum ff. de annuis legatis, quas ſsequuntur Cinus in l. vltima in princ. §. primi, C. communia de legatis, Iaſson in l. venia, n. 5. de in ius vocando, & in l. qui ſse patris, num. 58. C. vnde liberi, & communem reſsolutionem teſstantur Corneus in authent. ex cauſsa, columna 7. C. de liberis præteritis, Villalob. in l. re coniuncti, ff. de leg. 3. fol. 15. in principio. Cagnolus in eadem l. in teſstamentis, num. 2. & 3. Ioannes Vincentius Hondedei in conſs. 62. num. 30. vol. 1. & conſstanter defendit hanc partem Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretatione 1. dubitatione 4. ſsolutione 11. à num. 9. vſsque ad num. 16. fol. 56. & 57. vbi allegat alios Authores ſsic tenentes, & dicit pro ea eſsſse textum in l. plenum, 12. §. ſsed ſsi pecoris, ff. de vſsu & habitatione.
Verùm & textui, in dicta l. in teſstamentis,& communi huic Doctorum reſsolutioni, multis modis reſsponderi poteſst. Primò enim reſspondetur, præfatam doctrinam plures recipere interpretationes, & limitationes, vti conſstat ex ſsuperioribus, & latiùs agit Simon de Prætis vbi ſsuprà, ex num. 17. fol. 57. Inter alias tamen prior eſst, quæ deducitur ex his, quæ cum Menchaca, Natta, Mantica, & aliis ſsuprà ſscripſsimus: quando verba legati dubia ſsunt, vel ambigua, vel propria verborum ſsignificatio repugnat, vel quando diſspoſsitio eſst determinata ad certam rem, vt in caſsu ſsuperiori, quo vſsusfructus expreſsſsim relictus eſst; tunc enim in fauorem legatarij ſstricta potiùs debet fieri, quàm lata interpretatio, vt probauit Simon de Prætis vbi ſsuprà, dicto num. 17.
Secundò reſspondetur, regulam dictæ legis, in teſsta
44
*mentis, minimè procedere in legatis, ſsed tantùm reſspectu hæredis, vel inſstitutionis, ex ſsententia Bartoli in l. cùm auus, num. 5. ff. de conditionibus, & demonſstrationibus, quem ſsequuntur Decius in dicta l. in teſstamentis, num. 3. vbi num. 4. reſspondet ad text. in l. Titiæ textores, ff. de legatis primò, qui prima facie videbatur in contrariũcontrarium vrgere, idem Decius in conſs. 355. columna vltima, & in l. 1. n. 12. C. de impuberũimpuberum, Craueta in conſs. 25. n. 24. & in conſs. 86. n. 7. & in conſs. 297. colum. 1. Menochius in conſs. 140. n. 1. lib. 2. & in conſs. 210. n. 37. & in conſs. 236. num. 10. lib. 3. & veriorem ſsententiam profitetur Padilla in l. ſsi frater tuus, num. 10. C. de fideicomiſsſsis; vltra quos animaduertendum erit, hanc ſsententiam probabilem eſsſse, & defendi poſsſse, vel intelligendo eam iuxta reſsolutiones ſsuperiùs traditas, quo modo conciliari poteſst cum præcedenti, vel intelligendo ſsimpliciter; quo caſsu ad leges in contrarium adductas reſspondere neceſsſse eſst (ſsuperiores enim minimè reſspondent:) & inprimis ad textum in dicta l. ſsi quis rerum, 6. §. idem Iulianus ſscribit,
45
* ff. de liberatione legata, ſsic reſsponderi poterit, primò expoſsitionem gloſsſsæ ibi. verbo liberari, non eſsſse ſsatis tutam: id quod euidenter deduci poteſst, ſsi verba eiuſsdem legis maturè perpendantur: deinde poſsito, quòd doctrina Gloſsſsæ vera eſsſset, adhuc ille textus non deberet obſstare, proptereà quod loquitur in legato liberationis, quæ eſst valdè fauorabilis etiam in contractibus, vt colligitur ex l. certum, §. ſsi quis abſsente, ff. de confeſsſsis, iuncta l. non ſsolùm, §. liberatio, cum gloſsſsa ibi. ff. de liberatione legat a: & ſsic fauor ibi liberationi præſstatur potiùs, quàm legato, cuius ratione latior fieri debet interpretatio, ex dictis per BartolũBartolum in l. tale pactum, prope finem principij, ff. de pactis,Felinum in cap. ſsi cautio, n. 6. de fide inſstrumentorum, Cephalum in conſs. 229. n. 32. lib. 2. Ad textum autem in dicta l. Lucio, reſspondetur; quòd loquitur in legato Vendicationis, in quo, in dubio cenſsetur electio conceſsſsa legatario generali verbo, ex. natura & modo legandi, vt ſsuprà, alio capite diximus, & conſstat ex Vlpiano in fragmentis, titul. 24. iuncta explicatione Cuiacij ibidem, verbo, optione, Pichard. in §. ſsi generaliter, Insti
46
*tut. de legatis; textus verò in dict. l. legatum, 17. ff. de annuis legatis, nihil pro contraria parte facit; nam ibi huiuſsmodi interpretatio non fit ex fauore vltimæ voluntatis, aut legati, ſsed ex ipſsis verbis, quæ ſsatis ſsufficiebant ad inducendum legatum annuum; & inde deciſsio eius legis non ſsolùm procedit in vltima voluntate, ſsed etiam in promiſsſsione facta inter viuos, ſsiue in ſsimili conceſsſsione, vt in eadem l. adnotauit Albericus, Imola in l. eum qui ita, §. qui ita, colum. 2. in princ. de verborum oblig. Antonius Gomez tomo 2. variarum cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 48. verſsiculo, Idem adde quòd ſsi teſstator. Denique textus in dicta l. plenum, §. ſsed & ſsi pe
47
*coris, ff. de vſsu & habitatione, non ita expreſssè probat contrariam ſsententiam, vt exiſstimauit Simon de Prætis vbi ſsupra: neque enim ita ſstrictè interpretandæ ſsunt defunctorum voluntates, vt ſsi pecoris vſsus relictus ſsit, putà gregis ouilis, modico ſsaltem lacte vti non debeat legatarius; hoc enim legatum vſsus continet, quatenus ad vſsum legatari attinet, vt dixit Gloſsſsa ibi. verbo, modico: inde deduci non poteſst regula generalis, latiorem in legatis debere fieri interpretationem, niſsi natura, proprietas, aut verba legati ita apertè ſsuadeant: & hactenùs de iis quæ pertinent ad doctrinam, & traditionem Baldi, dc qua ſsuprà.
Nunc verò & quinto loco, ex dictis adhuc conſstituendum erit, deducendam ſsolutionem quæſstionis, quæ præcedenti proxima eſst: ſsi vſsusfructus prædij relictus ſsit alicui, adiecta facultate & licentia alienandi, vtrùm proprietas plena relicta videatur? Et hoc caſsu proprietatem ipſsam legatam videri, non ſsolum vſsumfructum, exiſstimarunt Barbacia, Comenſsis, Crotus, Curtius Iunior, Berous, Pariſsius, & Alciatus, quos in vnum congerit,
48
* & probare videtur Menochius lib. 4. præſsumptione 133. num. 4. videndus num. 5. & 6. vbi in idem refert Pinellum 3. parte legis 1. C. de bonis maternis, numer. 43. quem retulit etiam nouiſsſsimè Petrus Ricciardus ad rubricam, Inſstitutionum, de vſsufructu, numer. 83. quem tamen ſsi originaliter & attentè prælegetis, apertè dignoſsces, nec in hac, nec in contraria ſsententia firmiter perſsiſstere; neutram autem indiſstinctè probare, certum eſst, Primùm enim in verſs. aduerto etiam, nonnulla conſsiderat pro hac parte, & opinione Barbaciæ, poſstmodùm verò in verſs. tandem Aduerto, alia conſsiderat, quæ Barciæ ſsententiam labefactant omninò, & inde in hunc ſsenſsum quaſsi præfatam ſsententiam conatur ſsubuertere; retulit eum Ioannes Garſsia de expenſsis & meliorat. cap. 10. num. 25. ſsed ſsuperiorem opinionem, cuius Authorem dicimus Barbaciam, indiſstinctè probarunt etiam Marſsilius ſsingulari 561. Ferrarius cautela 2. in principio. Socinus Senior in conſsil. 131. num. 15. volum. 1. Cephalus in conſs. 296. num. 1. lib. 2. Ioannes Garſsia vbi ſsuprà, dicto num. 25. Ricciardus dicto num. 84. & magis inclinat Mantica de Coniecturis vltimarum voluntat. lib. 9. tit. 5. n. 14. in verſsic. ſsed tamen ego conſsidero: quo loco arguit ex textu in dicta l. Proculus, vbi ſsi proprietas relicta cenſsetur vſsufructuario, quia conditio illa altiùs non tollendi ipſsi conuenire non poteſst, vt ſsuprà diximus; multò magis in hac ſspecie cenſseri debet relicta, vbi adſsunt verba diſspoſsitiua, quæ ibi deficiunt, & quæ tribuunt alienandi facultatem, cùm ipſsa facultas non congruat vſsufructuario, ſsed proprietario: ideò tanquam neceſsſsarium antecedens, proprietas relicta debet intelligi: & hæc fuit inductio Raphaëlis Cumani in conſs. 121. num. 3. qui loquitur in terminis, quando ei, cui relinquitur vſsusfructus, conceſsſsa fuit facultas de re diſsponendi: quo caſsu dicit videri relictam proprietatem ob rationem prædictam; &
49
* |
p. 128
ita Cumanum meritò ſsequitur Pariſsius in conſs. 61. n. 3. lib. 2. & Ioannes Garſsia vbi ſsuprà. Sic itaque tenendum erit cum Barbacia, Cumano, & ſsuperioribus, vt plena proprietas debeatur ob ſsuperiorem rationem principaliter; tum etiam ob alia quæ ipſsi conſsiderant. Deinde quoniam licèt in quæſstione præcedenti dubia eſsſset teſstatoris voluntas, nec ex prohibitione certum quid deduci poſsſset (vtpote cum diuerſsis reſspectibus fieri potuiſsſset) & inde contrarium nobis probabilius videretur; in hac tamen, cùm verba teſstatoris clara ſsint, necalium poſsſsint ſsanum aut verum habere intellectum, quicquid alij dicant, proprietatem ipſsam legatam fuiſsſse, coacta ratione fateri neceſsſse eſst: quid enim intereſst, quod vſsusfructus tantùm ab initio legatus ſsit, ſsi poſstmodùm talia verba à teſstatore proferuntur, quæ proprietatem expreſsſsim denotare videntur; ridiculum enim eſst dicere, rei alienandæ facultatem alicui conceſsſsam fuiſsſse (quod dominij aut proprietatis proprium ius eſst) nec eidem proprietatem videri relictam; verba enim ſsequentia ſsic poſsſsunt præcedentia declarare, ſsicut præcedentia ſsequentia, vt alio capite plenè probauimus: nec poteſst negari, quin maxima differentiæ ratio ſsit, quòd res alienari prohibeatur, vel quòd alienandi illam facultas concedatur, vt pungit Menoehius lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 6.
Quapropter in quæſstione ſsuperiori exiſstimo falsò arbitrari nonnullos, quorum Barbaciæ ſsequaces mentionem faciunt, contrariam opinionem veriorem eſsſse:
50
* Id enim ex dictis ſsuprà conuincitur apertè. Deinde nec probare poſsſsum Cornei ſsententiam, quam Mantica & alij vbi ſsuprà referunt, ſsed nullus improbat eam; is enim in conſs. 173. num. 1. & 5. vol. 3. & in conſs. 64. num. 3. & 4. vol. 4. ſsic in hac contrarietate diſstinguit, quòd aut data fuit libera alienandi facultas, & tunc præſsumitur relicta proprietas, cùm alioquin vſsufructuarius ſsic alienare non poſsſsit, & hoc caſsu procedere poteſst Barbaciæ & aliorum opinio: aut data fuit facultas alienandi arbitrio boni viri, & tunc dicitur legatus vſsusfructus tantùm, cùm ipſse vſsufructuarius ex conceſsſsione teſstatoris alienare poſsſsit, certis & iuſstis de cauſsis, vt ad pias cauſsas, ob vrgentem neceſsſsitatem, & ſsimiles, & hoc caſsu contraria opinio locum habere poteſst; & Corneum ſsequitur Berous in conſs. 13. num. 3. ſsed meritò impugnat Menochius, quamuis nihil certum reſsoluat dicta præſsumptione 133. num. 6. in fine, quoniam iure non probatur quòd vſsufructuarius tantùm dicatur, data facultate alienandi arbitrio boni viri; non enim id ex natura vſsusfructus eſst. Præterea & vitra Menochium; quid in effectu & rei veritate intereſst, quòd teſstator liberam alienandi facultatem conceſsſserit fructuario, an quòd tantùm licentiam & facultatem alienandi dederit: ſsiquidem non magis vno modo, quàm alio alienare fructuario ipſsi congruit, & voluntas teſstatoris alienandi potentiam concedere volentis, ſsic colligitur adiecta licentia alienandi aut diſsponendi, ſsicut libera facultate adiecta; nec verbum liberè,rei veritatem & ſsubſstantiam immutare, aut diuerſsum ius conſstituere debet, eò magis, quòd ratio principalis Cornei, quòd vſsufructuarius ſsic alienare non poſsſset, ſsic militat in vno caſsu, quàm in alio, nullo enim modo alienare poſsſset niſsi facultas alienandi, quamuis ſsimpliciter, data fuiſsſset: ſsi igitur licentia ipſsa alienandi, ius proprietatis tribuit, non neceſsſsaria verborum multiplicatio rei effectum non immutabit.
Sexto & vltimo loco conſstituendum erit, aliquando
51
* etiam & è contra, vſsumfructum ſsolum relictum præſsumi, non autem proprietatem: cuius rei latiorem diſsputationem conſsultò duxi prætermittendam, propter ea, quæ hac de re plenè ſscripſsit Menochius lib. 4. præſsumptione 134. per totam, vbi nouem coniecturas vſsusfructus tantùm relicti congerit. Prima coniectura eſst, quando teſstator legauit illi, qui vſsusfructûs tantùm capax eſst, rationibus ibidem adductis. Secunda, quando legatum reſstringitur ad vitam, vel donec vixerit legatarius. Tertia, quando alia legata facta ſsunt, quæ: ſso
52
*lum vſsumfructum continent, atque ex vicinitate ſscripturæ ita colligi poteſst. Id quod vltra eum procedere debet, quando ſsumus in legato dubio aut obſscuro, nec certa teſstatoris voluntas apparet; ſsecùs tamen dicendum erit, cum verba aperta ſsunt, ſsiue talia, quòd virtualiter & propriè legatum proprietatis contineant: tunc enim vicinitas ſscripturæ, legato perfecto, & in oratione diuerſsa relicto, nihil detrahere poterit, nec erit in conſsideratione, quòd in aliis partibus teſstamenti vſsusfructus ſsolus relictus fuerit, ſsi in alia parte taliter diſspoſsitum ſsit, quòd proprietatem ipſsam relictam fuiſsſse, non ſsolum vſsumfructum, dignoſsci poſsſsit. Quartta coniectura eſst, quando teſstator legauit centum ſsingulis annis pro vſsufructu, vt plenè probat ibi, num. 10. 11. & 12. Quinta, quando res, quæ legatur, nonniſsi vſsumfructum afferre poteſst. Sexta, quando teſstator legauit fundi vtilitatem. Septima, quando teſstator legauit fundum; ita tamen, vt legatarius cautionem præſstet de benè vtendo: & idem è contra, quando noluit teneri præſstare cautionem, vel rationem reddere. Octaua, quan
53
*do teſstator legauit prædium vxoris, & prohibuit eam à ſsuis hæredibus moleſstari; tunc enim vſsumfructum tantùm legare cenſsetur, vt cum Socino, Ruino, Decio, Albano, Cephalo, & Bertazolo ſscribit Menochius vbi ſsuprà. num. 11. qui dicit, quòd Berous diſsſsentit in conſs. 44. num. 11. lib. 2. nec ampliùs diſsputat: idcircò prætermittere non potui, prædictorum traditionem falſsam quidem mihi videri, ac contra rationem iuris, nec aliquo modo ſsuſstentabilem eſsſse. Enimverò ratio illa, quæ fauore vxoris quæ principaliter fieri ſsolet, & facta cenſseri debet, non ita poterit legatum reſstringere, aut diminuere, vt vſsusfructus tantùm relictus cenſseatur, con
54
*tra expreſsſsam teſstatoris voluntatem, qui ea adiectione non legatum reſstringere, aut alterare, ſsed vxoris tantùm moleſstiam vitare curauit; ſsolent enim hæredes, marito defuncto, variis moleſstiis vxores afficere, etiam in his, quæ pleno iure legantur illis, controuerſsias & lites ſsuper bonis teſstatoris eiſsdem inferre, ac alia ſsimilia efficere; vnde cauſsa illa, ſsiue adiectio, quæ fauore vxoris legatariæ principaliter eſst adiecta, non debet reſstringere legatum præcedens, vt in fortioribus terminis, iure, ratione, & quamplurimorum authoritate in initio huius cap. comprobauimus. Deinde, quia prædium ſsimpliciter legatum eſst; at fundi, vel prædij appellatione plena proprietas continetur, l. ſsi alij,vbi Gloſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores, ff. de vfructu legato, & inde fundo legato, quin plena proprietas legata intelligatur, in dubium non venit, vt poſst Bartolum in l. filios hæredes, ff. de vſsufructu legato,firmat Mantica de coniecturis vltim. vo
55
*lunt. lib. 9. tit. 2. num. 5. fol. 384. Menochius etiam alio loco, hoc eſst, eodem lib. 4. præſsumptione 133. num. 13. adiectio ergo illa, propriæ legati naturæ nihil detrahet. Nec vrget prædictorum ratio, quòd prohibitio hæc causâ vſsusfructus fierit ſsolet, quoniam hoc non concludit, vſsumfructum ſsolùm ſsuiſsſse relictum, cùm verba legati repugnent, & causâ etiam proprietatis fierit poſsſsint: ideò cùm in dubio ſsimus, reſspectu finis, aut intentionis, ob quam prohibitio facta eſst; & in claris, reſspectu verborum legati, ab illis nequaquam recedendum erit, nec dubiâ interpretatione, certa legati forma mutabitur, ex regula legis, ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de lega
56
*tis 3. quam multis exornant Tiraquellus in l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, verbo, libertis, ex num. 5. cum ſseqq. Mantica de coniecturis vltim. volunt. lib. 3. tit. 4. ex n. 1. & lib. 2. tit. 3. num 5. Petrus Magdalenus de numer. teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part. cap. 6. num. 30. & cap. 16. num. 126. Camillus Gallinius de verborum ſsignificatione, lib. 5. quæſst. 4. Nona coniectura, quando reliquit tantùm adminiſstrationem, vt ibi probatur per Menochium, & vide etiam in hac materia, Gerard. Mazolum in conſs. 28. per totum, lib. 1. vbi latè comprobat, quòd legatum vſsusfructus plenum & integrum, non facit legatarium proprietarium, ſsed talia ver|
p. 129
ba tantùm important quòd ſsit vſsusfructus ſsine diminutione, & ſsine contradictione, vt ibi videri poteſst.
Loading...