Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XXXIV.

CAPVT XXXIV.

Proprietarius vtrùm eadem æquitatis lege teneatur, quâ vſsufructuarium teneri cap. præcedenti diximus, vt nihil immutando, aut alio quouis modo, in re ſsua faciat ipſse, quod detrimentum fructuario afferat: deinde an hypothecare, vel alienare proprietatem ſsine conſsenſsu fructuarij poſsſsit, vbi Caſstrenſsis ſsententia explicatur, & meliùs, quàm ha|
p. 139
ctenus corroboratur. Demùm agitur vtrùm ſsententia lata contra vſsufructuarium, nocere debeat proprietario, vel è contra, & Pauli Pariſsij reſsolutiones probantur.

SVMMARIVM.

  • 1 Proprietarium eadem æquitatis lege teneri, quâ vſsufructuarium teneri cap. præcedenti diximus, vt nihil in re ſsua faciat ipſse, quod detrimentum fructuario afferat.
  • 2 Proprietates dominus vſsufructuario inuito, nihil facere poteſst circa res fructuarias, aut proprietatem earum, quod in damnum fructuarias ſsit, & conſsequenter nec formam, vel ſspeciem, aut vſsum rei fructuariæ etiam in melius immutare, nec alio quocunque modo vtendifruendi facultatem impedire.
  • 3 Triticum mutuum recipiens, creditore inuito, ſsoluere farinam non poteſst, cum Alciato contra Purpuratum.
  • 4 Proprietarius, ſsi formam rei immutando, vel aliud quodcunque faciendo, vti frui vſsufructuarium impediat, vel eidem aliquod damnum inferat, ad totale intereſsſse tenetur pro rata temporis, quo fructuarius fuit impeditus.
  • 5 Vſsufructuarius vocari debet, quoties res agitur etiam circa proprietatem, quæ ei damnum afferre poteſst.
  • 6 Sententia lata contra proprietarium, non præiudicat vſsufructuario non citato in vſsufructu, nec è contra præiudicat proprietario non citato in proprietate lata contra fructuarium.
  • 7 Sententia lata contra vſsufructuarium, an, & quando proprietatis domino nocere debeat, & è contra, plenè explicatum, remiſsſsiuè, & de hac re Petrus Paulus Pariſsius commendatus.
  • 8 Proprietarium abſsque conſsenſsu & volũtatevoluntate vſsufructuarij poſsſse hypothecare, & vendere proprietatem, cum Caſstrenſsi melius, quàm hactenùs comprobatum, & num ſseq.
  • 9 Vſsufructuarius non habet ita liberum vſsumfructum, ſsicut habet proprietatem liberam proprietarius, quia eſst fortius ius, & magis adradicatum.
  • 10 Proprietarius non poterit proprietatem alienare in damnum conſsiderabile vſsufructuarij, vel quando vertatur aliquod intereſsſse, vel commodum, quod non alienatur, committendo id æquitati, & arbitrio iudicantis, vt is ex bono & æquo conſsideret, quando conſsenſsus vſsufructuarij neceſsſsarius ſsit, nec-ne.
  • 11 Borgninus Caualcanus nouè & verè notatus per Authorem, quòd contra legem & rationem loquatur, nec Doctorum reſsolutiones in quæſstione ſsuperiori prælegerit.
PRo expedita huius Capitis explicatione, conſstituere
1
* primò neceſsſsarium erit: Proprietarium, eadem æquitatis legere teneri, quâ vſsufructuarium teneri capite præcedenti diximus, vt nihil in re ſsua faciat ipſse, quod detrimentum fructuario afferat: Id quod certum eſst, iuribus ſstatim referendis probatum, & à Connano adnotatum in terminis, commentariorum iuris ciuilis, libro 4. cap. 3. num. 2. ad finem, fol. 232. Pinello 2. parte l. 1. C. de bonis maternis, num. 57. verſsiculo, & eſst notandum. Id
2
*circò, & vt generaliter dixerim, proprietatis dominus vſsufructuario inuito, nihil facere poteſst circa res fructuarias, aut proprietatem earum, quod in damnum fructuarij ſsit & conſsequenter nec formam, vel ſspeciem, aut yſsum rei fructuariæ, etiam in melius immutare, nec alio quocunque modo vtendi fruendi facultatem impedire: Quod poſst alios adnotarunt Corſsetus in repertorio ad Abbatem, verbo vſsufructuarius. Corneus in conſs. 8. circa primum, columna 3. lib. 2. Mantua ſsingulari 498. Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 159. fol. 353. & vltra eos probatur primò ex textu in l. ſsed & ſsi quid, 19. §. proprietatis, & §. ſseq. ff. de vſsufructu, quem expendit Decius in conſsilio 417. n. 20. Secundò, ex textu in l. vſsufructu, 7. §. hac ratione, ff. eodem titulo; vbi Vlpianus ſsic ſscribit: Hac ratione Labeo ſscribit, nec ædificium licere domino, te inuito, altiùs tollere: ſsicuti nec areæ vſsufructu legato, poteſst in area ædiſsicium poni: quam ſsententiam puto veram. Tertiò facit textus in l. vltima ff. de vſsu & habitatione, vbi ſsic ſscriptum reliquit Paulus: Neratius ait: vſsuariæ rei ſspeciem is, cuius proprietas eſst, nullo modo commutare poteſst; deteriorem enim cauſsum vſsuarij facere non poteſst: facit autem deteriorem, etiam in meliorem ſstatum re commutatâ. Quem textum velut expreſsſsum
3
* eſsſse cenſseo pro opinione Alciati in l. 2. §. mutui datio, ff. ſsi certum petatur, n. 10. contra Purpuratum ibidem, n. 43. adeò, verum eſsſse, aliud pro alio, inuito creditore ſsolui non poſsſse, vt procedat id, etiamſsi quod ſsoluitur, melius ſsit: & inde infert, quòd recipiens triticum mutuum, inuito creditore ſsoluere non poteſst farinam, vt latiùs probat ibi: ad propoſsitum autem noſstrum redeundo, ſsuperior doctrina ſsic procedit, vt ſsi proprietarius formãformam
4
* rei immutando, vel aliud quodcunque faciendo, vti frui vſsufructuarium impediat, vel eidem aliquod damnum inferat, ad totale interesse teneatur pro rata temporis, quo fructuarius fuit impeditus, l. Proculus, 23. §. vlt. ff. de vſsufructu, dum dicit: Si arbores vento deiectas dominus non tollat, per quod incommodior ſsit vſsusfructus, vel iter: ſsuis actionibus vſsufructuario cum eo experiendum erit. Vbi ſsic adnotauit Florianus, & ſsequitur Gironda de Gabellis, 2. part. §. 1. num. 30. fol. 37. eſst etiam bonus textus in l. repeti, §. finali. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, dum dicit: Planè ſsi proprietarius hoc fecit, ex teſstamento, vel de dolo tenebitur. Sed & interdictum Quod vi aut clam, vſsufructuario competit. Et in l. ſsed & ſsi quid. 19. §. proprietatis, ff. de vſsufructu, ibi: Proprietatis dominus non debebit impedire fructuarium ita vtentem, ne deteriorem eius conditionem faciat. Inde eſst, quòd vſsu
5
*fructuarius neceſsſsariò vocari debet, ſsiue illius conſsenſsus requiri, quoties res agitur etiam circa proprietatem, quæ ei obeſsſse, ſsiue damnum aliquod conſsiderabile afferre poteſst. Quod ex aliis obſseruant Tiraquellus de retractu conuentionali, §. 1. gloſsſsa 6. num. 29. qui allegat bonum textum in l. is qui fundum, 31. ff. de vſsufructu legato. Sfortia Oddi in conſs. 82. num. 14. vol. 1. Ideò ſsententia
6
* lata contra proprietarium, non præiudicat vſsufructuario non citato, nec vocato in vſsusfructu, nec è contra præiudicat proprietario non citato, in proprietate lata contra fructuarium, vt dicit Gloſsſsa in l. is cuius §. finali, ff. de vſsufructu. Quam ſsequunrur communiter omnes, vt conſstat, ex Caualcano de vſsufructu mulieri relicto, num. 125. fol. 423. Pinello 2. Part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 68. verſs. ſsimiliter eſst differentia: qui meritò aſsſserit, quòd hanc materiam inuoluunt Scribentes in l. ſsæpe, ff. de re indicata; erit tamen vltra eum videndus
7
* omninò Paulus Pariſsius in repetitione ad illum textum, num. 12. 13. 14. 15. & 16. quo loco plenè diſsputat, an, & quando ſsententia lata contra vſsufructuarium proprietatis domino nocere debeat, & è contrà: concluſsiones & doctrinas Bartoli ibid. explicat, & accuratè reſsoluit; ideò ampliùs inſsiſstere neceſsſse non erit: vide etiam Addit ad deciſs. Gamæ 266. part. 2.
Secundò & principaliter conſstituendum erit, ex di
8
*ctis ſsuprà non obſscurè, manifeſstè potiùs dignoſsci, deceptos nonnullos, exiſstimantes, proprietarium non poſsſse vendere proprietatem ſsine conſsenſsu & voluntate vſsufructuarij, quaſsi id prædicta æquitatis aut prohibitionis ratione contineri videatur. Quod non dubitarunt aſsſserere Guilliel. de Cun. in l. 2. C. de vſsufructu. Oldradus in conſs. 24. & Sfortia Oddi in conſs. 82. num. 14. vol. 1. ſsed decipiuntur, vt dixi, quoniam ex alienatione nullum damnum vſsufructuario contingit in vſsufructu, cùm nihil ſsua interſsit, quod iſste, vel ille ſsit proprietarius, dummodò ipſsum non turbet in vſsufructu, vt eleganter conſsiderat Caſstrenſsis in dict. l. 2. C. de vſsufructu, in fine, qui ſsecurè defendit, proprietarium poſsſse hypothecare & vendere proprietatem abſsque conſsenſsu vſsufructuarij |
p. 140
& aliis obiectionibus reſspondet. Caſstrenſsis etiam ſsententiam defendit Ioannes Sichardus in lectura dicta l. 2. ex num. 2. vſsque ad num. 9. & veriorem exiſstimat Antonius Gomez tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus, num. 9. & ſsequitur Pinellus 2. part. dict. l. 1. C. de bonis maternis, num. 51. Pro quibus valdè vrget primò textus in l. fundi Trebatiani, ff. de vſsufructa legato, vbi apertè ſsupponit Scæuola, proprietatem vendi potuiſsſse, nec conſsenſsum fructuarij requirit, & in l. 3. §. ſsi hæres, ff. vſsufructuarius quemadmodum caneat, vbi idem ſsupponit Vlpianus, dicit enim: Si hæres alienauerit proprietatem, & poſsteà amittatur vſsusfructus. Secundò eſst textus ſsingularis in dicta l. 2. C. de vſsufructu, vbi ſsic ſscribitur: Verbis teſstamenti quæ precibus inſseruisti, vſsumfructum tibi legatum animaduertimus. Quæ res non impedit proprietatis dominum obligare creditori proprietatem, manente fcilicet integro vſsufructu tui iuris. Ergo & alienare poterit proprietatem, ſsaluo iure vſsusfructus, nec poteſst in hoc congrua diſscriminis ratio aſsſsignari, vt intelligit Accurſsius ibi. verbo, obligare, dicens item & vendere. Caſstrenſsis, & Sichardus vbi ſsuprà. Qui addunt, quòd ſsi eſst ſspeciale in patre vſsufructuario, quod debeat conſsentire in alienatione proprietatis, l. vlt. §. filius autem, C. de bonis quæ liberis, in contrarium debet eſsſse ius commune, quòd ſsine conſsenſsu fructuarij poſsſsit totalem alienationem facere. Tertiò facit quòd proprietas vſsucapi poteſst, quamuis vſsusfructus rectè conſstitutus per vſsucapionem non perimatur, l locum, 21. §. proprietarius, ff. de vſsufructu, l. iuſsto, 44. §. non mutat, iuncta declaratione gloſsſsæ ibi. verbo, non poteſst, ff. de vſsucapionibus. Sed ſsi prohibitus eſsſset proprietarius alienare proprietatem ſsine conſsenſsu fructuarij, non poſsſset pati in præiudicium ipſsius vſsucapi rem, argumento l. alienationis verbum, 28. ff. de verbor. ſsignificat. & eorum, quæ adnotarunt per illam legem Scribentes communiter, Caſstrenſsis in conſs. 44. in fine, lib. 2. Socinus in conſs. 266. num. 44. lib. 2. Decius in conſs. 445. num. 28. Tiraquellus de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſsa 9. num. 249. Pinellus in authent. niſsi tricennale, num. 29. C. de bonis maternis, quamuis ipſse ſsubtiliter atque eruditè, vt aſsſsolet, contra Communem exiſstimet falſsam eſsſse allegationem dict. l. alienationis, alienatione prohibita, & vſsucapionem prohibitam cenſseri, vt ibi videri poterit. Quartò denique & vltimò, quando tot iura, atque Doctorum authoritates deficerent, concludens fundamentum videretur, quòd
9
* vſsufructuarius non habet ita liberum vſsumfructum, ſsicut habet proprietatem liberam proprietarius; quia eſst fortius ius, & magis adradicatum, vt ſscribit Baldus in l. locum, §. ex eo, per illum textum, ff. de vſsufructu, ſsed vſsufructuarius non habens ita plenum & liberum ius, poteſst vendere vſsumfructum, vt alio capite probabitur infra, etiam ſsine conſsenſsu proprietarij; ergo multò magis poterit proprietarius vendere proprietatem abſsque conſsenſsu vſsufructuarij. Poterit tamen contraria ſsenten
10
*tia locum obtinere, vbi ex alienatione proprietatis, damnum conſsiderabile euenire poſsſset vſsufructuario; tunc enim citra conſsenſsum eius, non poſsſset proprietarius alienare: in quibus terminis loqui videtur Tiraquellus de retractu conuentionali, §. 2. gloſsſsa vnica num. 52. verſs. nam licèt, nec inuitus cogetur fructuarius ipſse proprietarium rixoſsum, aut malæ conditionis mutare, vt dicebat Sfortia dict. conſs. 84. num. 14. & eſst de mente Caſstrenſsis in dict. l. 2. ad finem, quatenus pro ratione ſsuperioris doctrinæ aduertit, quod nihil ad fructuarium intereſst, quis ſsit proprietarius, dummodò non turbetur in vſsufructu; ergo ſsi aliquid ad euro attineat, contrà erit dicendum, vt etiam, & rectè obſseruat Ioannes Sichardus in dict. l. 2. C. de vſsufructu, num. 8. vbi dicit regulariter conſsenſsum fructuarij non requiri, quando proprietarius velit alienare rem, ex qua vſsusfructus pendeat: ſsed tunc demum quando vertatur aliquod intereſsſse vel commodum vſsufructuarij: quod committendum eſst æquitati iudicantis, vt is ex æquo & bono conſstituat, quando conſsenſsu opus ſsit, vel non; dicit etiam quòd in caſsu, quo eſsſset neceſsſsarius conſsenſsus, neceſsſsarium quoq, eſsſse laudimium tanquam merces conſsenſsus: quod latiùs tractauerat n. præcedentibus, & ibid. Caſstrenſsis n. 2.
Ex quibus prætermittere non poſsſsum Borgninum
11
* Caualcanum qualibet nota dignum eſsſse in hac quæſstione; is enim de vſsufructu mulieri relicto, num. 141. verſs. legatum verò, fol. 435. contra rationem & legem loquitur, atque ſsuperioribus Doctorum reſsolutionibus non prælectis, ſsecuré (ſsed improbè quidem) affirmat, hæredem ſsiue proprietarium non poſsſse inuito vſsufructuario, ſsiue eo irrequiſsito, aliquid de proprietate diſsponere, nec alienare illam, & aliter non declarat: quod, vt vides, à iure ipſso & ratione valdè alienum eſst, & ſsuperioribus doctrinis repugnat.
Loading...