Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

CAPVT XLVI.

CAPVT XLVI.

Legatum vſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum à marito vxori factum, vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias, & aliis ſsimilibus? item legatum factum creditori, an, & quando præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito neceſsſsario, vel voluntario. Deinde agitur de intellectu text. in authent. dos data, C. de donat. ante nupt. & an iure illo, iure etiam huius Regni teneatur maritus donationem propter nuptias conſstituere, & de opinione Menochij aduerſsus Communem.

SVMMARIVM.

  • 1 Vſsusfructûs omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, legatum à marito vxori factum, vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias, & aliis ſsimilibus, vbi in primis agitur de arrharum debito, & reſsolutio traditur infrâ, num. 9.
  • 2 Debitum aliud dicitur Voluntarium, ſsiue ex cauſsa voluntaria proueniens; aliud verò Neceſsſsarium, & vtriuſsque exemplum proponitur, & infrà num. 5.
  • 3 Debitor ex cauſsa voluntaria legans creditori ſsuo, non præſsumitur legaſsſse animo compenſsandi cum ipſso debito.
  • 4 Legatum factum creditori voluntariè, an, & quando præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito voluntario, latiſsſsimè, atque vtiliter tractatum per Menochium, & vide relatos infrà, num. 6.
  • 5 Debitor ex cauſsa neceſsſsaria legans creditori ſsuo, animo compenſsandi, legaſsſse præſsumitur, & ob id compenſsationi locus eſst.
  • 6 Legatum factum creditori, an, & quando præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito neceſsſsario? latiſsſsimè declaratum per Menochium, & alios remiſsſsiuè.
  • 7 Legatum ex quibus coniecturis præſsumatur relictum animo compenſsandi cum debito voluntario?
  • 8 Legatum præſsumitur factum animo non compenſsandi cum debito neceſsſsario ex nonnullis coniecturis, remiſsſsiuè.
  • 9 Legatum à marito vxori factum, vtrùm computetur cum arrhis ab eodem eidem promiſsſsis; vbi agitur, an debitum arrharum voluntarium ſsit, an verò neceſsſsarium, & quæſstionis principalis reſsolutio traditur.
  • 10 Borgnini Caualcani reſsolutionem ſsuperioribus non refragari, nouè conſsideratum ab Authore.
  • 11 Donatio propter nuptias vtrùm neceſsſsariò conſstitui debeat per maritum: & de textu in authent. dos data, C. de donationibus ante nuptias.
  • 12 Borgnini Caualcani reſsolutio improbata, & textus in dict. authent. dos data, optimè cum Menochio explicatus.
  • 13 Vxor vidua, cui vſsusfructus omnium bonorum legatus eſst., ſstatim, etiam dum fruitur vſsufructu, exigere poteſst dotem ſsuam, niſsi aliter teſstator voluerit, vt infrà num. 14. & 15. declaratur.
  • 14 Borgnini Caualcani contrarietas nouiter conſsiderata per Authorem.
  • 15 Vſsumfructum bonorum ſsuorum ſsi teſstator vxori legauerit, donec dotem non petierit, non præſsumitur animo compenſsandi cum dote vſsumfructum legaſsſse, ſsed animo differendi exactionem dotis; & ideò extincto vſsufructu, poterit ipſsa, vel eius hæredes dotem repetere.
  • p. 176
    16 Diuerſsium eſst, quando teſstator ita dixit: Lego vxori meæ vſsumfructum bonorum meorum, ſsi vidua permanſserit, & dotem ſsuam non petierit; nam hoc caſsu, exſstincto vſsufructu iam acceptato, non poterit ampliùs dos repeti, provt latiùs probatur, & declaratur remiſsſsiuè.
LEgatum vſsusfructus omnium bonorum, vel alicu
1
*ius partis eorum à marito vxori factum, vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias, & aliis ſsimilibus? neceſsſsaria eſst, & vtilis quæſstio, nec aliena ab inſstituto naſstro; ideò pro expedita, & vera reſsolutione, quod attinet ad debitum arrharum: in primis conſstituendum eſst: Quòd de
2
*bitum, aliud dicitur Voluntarium, ſsiue ex cauſsa voluntaria proueniens, aliud verò Neceſsſsarium. Voluntarium dicitur illud, quod propria voluntas, & factum ſspontaneum produxit, hoc eſst, quod habuit originem, & cauſsam voluntariam, quale eſst, quod procedit ex contractu, ſsiue quaſsi contractu, vel ex conuentione partium, quod à principio merè voluntarium eſst, quamuis poſsteà ſsit neceſsſsarium, iuxta text, in l. ſsicut, C. de obligat. & action. l. in commodato, §. ſsicut, ff. commodati, & cum Baldo, Signorolo, Caſstrenſsi, Corneo, Alexandro, Capra, Cardinali, Imola, Afflictis, Albano, Durando, & Couar. ſsic adnotarunt Hieronymus Gabriel in conſs. 16. num. 31. lib. 1. Mantica de coniecturis vltimar. volunt. lib. 10. fol. 425. Menochius lib. 2. de arbitrariis, caſsu. 16. num. 52. & in Conſs. 56. num. 15. lib. 1. & de præſsumptionibus, lib. 4. præſsumpt. 109. num. 3. & præſsumpt. 110. num. 4. Barboſsa in l. ſsi cùm dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio, num. 2. ante finem, & num. 9. & 10. alios plures conſsultò prætermitto; ſsatim enim referam eos. Debitor ergo ex cauſsa voluntaria, legans creditori ſsuo, non præſsumitur legaſs
3
*ſse animo compenſsandi cum ipſso debito, & ſsic legatarius ſsiue creditor vtrumque, & debitum, & legatum abſsque aliqua detractione conſsequi poterit, l. vnica, §. primum itaque, verſsic. ſsciendum, C. de rei vxoriæ actione, l. creditorem, ff. de legatis 2. l. creditor, C. de legatis. Ex quibus, & aliis iuribus ſsic obſseruant poſst infinitos, quos in vnum congerunt Mantica lib. 10. d. tit. 2. num. 1. & 2. Antonius Gomezius tom. 1. variarum, cap. 12. de legatis, num. 27. Phanucius de lucro dotis, gloſs. 8. num. 8. 7. Couar. in cap. offiij, num. 2. de teſstamentis. Cuiacius lib. 3. obſseruationum, cap. 15. Menochius dict. præſsumpt. 110. num. 7.
4
* Qui per totam illam præſsumptionem, latiſsſsimè atque vtiliter tractat, an & quando legatum factum creditori voluntariè, præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito voluntario? & vide referendos infrà, num. 6. Debitum Neceſsſsarium in propoſsito appellatur,
5
* quod ex neceſsſsitate legis inductum eſst, vt ex aliis declarat Mantica dict. tit. 2. num. 3. ſsiue quod ita iubente lege, immediatè abſsque hominis facto præſstandum eſst, vt ex aliis reſsoluunt Menochius lib. 4. dict. præſsumpt. 109. num. 2. Alex. Raudenſsis de analog, lib. 1. cap. 15. Num. 215. Debitor ergo ex cauſsa neceſsſsaria legans creditori ſsuo, animo compenſsandi legaſsſse præſsumitur, & ob id compenſsationi locus eſst: ita pro regula firmant omnes in l. ſsi cum dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio vbi Barboſsa num. 1. in fine, folio mihi, 426. & numeris ſseqq. omnes etiam in authent. prætereà, C. vnde vir & vxor, plenè Mantica dicto tit. 2. ex num. 5. cum multis ſseqq. & poſst alios multos, an & quando legatum factum creditori,
6
* præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito neceſsſsario? latiſsſsimè declarat Menoch. qui hac de re videndus erit omninò, d. præſsumpt. 106. per tot. latiſsſsimè etiam in vtroque debito voluntario, & neceſsſsario præſsentem materiam proſsequuntur Barboſsa, & relati per eum vbi ſsuprà, Phanucius in commentariis, de lucro dotis, in gloſs. 8. Gualdenſsis de arte teſstandi, titulo, de legatis, cautela 5. Coſsta in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. verbo, legauit, ex num. 17. cum ſseqq. Mantica, Cuiacius, & Couar. vbi ſsuprà. Antonius Gomezius dicto cap. 12. de legatis, num. 27. & 28. Maſscardus de probationibus, tomo 1. concluſsione 333. Burſsatus conſs. 60. à princip. volum. 1. Simon de Prætis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. dubitatione 6. per totam, folio mihi, 293. vſsque ad 298. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 22. ex num. 4. Hyppolitus Riminaldus in conſs. 393. per totum, lib. 4. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, articulo 33. num. 41. & 42. fol. 300. Achilles Pedrocha in conſs. 25. ex num. 1. cum ſseqq. Surdus in conſs. 7. lib. 1. latiùs in conſs. 112. eodem. libro, vol. 1. Fabius Turretus in conſs. 10. in princ. vol. 1. Ioannes Vincentius Honded. in conſs. 63. num. 81. & 82. & 106. Ceruantes in legib. Tauri, num. 1. leg. 16. & tribus ſseqq.
Procedit autem prædicta reſsolutio, cùm in dubio verſsamur, nec de voluntate teſstatoris aliquo certo modo nobis conſstat, idcircò contrà obſseruandum erit, quo
7
*ties de volũtatevoluntate eiuſsdem teſstaroris conſstare poſsſsit: legatum igitur ex nonnullis coniecturis relictum præſsumitur animo compenſsandi cum debito voluntario, de quibus videndi ſsunt relati ſsuprà, maximè Mantica lib. 10. dicto tit. 2. num. 2. in princ. & num. 16. & 17. omninò Prætis loco ſsuprà relato. Menoch. dict. præſsumpt. 110. ex num. 29. cum multis ſseqq. & è contra ex aliquibus verbis, atque coniecturis legatum præſsumitur factum animo non compenſsandi cum debito neceſsſsario; de quibus
8
* per eoſsdem Authores, Hieronym. Gabrielem in conſs. 16. num. 33. lib. 1. Menochium d. præſsumptione 109. ex n. 29. vſsque ad num. 34. Quæ omnia pariter procedunt in legato vſsusfructus, ſsicut in aliis legatis; idcirco ampliùs inſsiſstere neceſsſse non eſst.
Sed veniendo ad peculiarem noſstri tractatus queſstionem propoſsitam in initio huius capitis, quæ etiam tunc demum procedit, cùm de voluntate teſstatoris nobis non conſstat apertè, an compenſsare ſscilicet voluerit: ani
9
*maduertendum eſst, eius reſsolutionem pendere ex alio, cuius occaſsione diſstinximus ſsuprà inter Voluntarium, & Neceſsſsarium debitum. vtrùm ſscilicet debitum arrharum voluntarium ſsit, an verò neceſsſsarium? in quo dubio doctiſsſsimus Rodericus Iuarez in l. 1. titulo, de las arras, lib. 3. fori, fol. 34. verſsiculo, ſsed pone quæſstionem valdè quotidianam, in ea opinione fuit, vt exiſstimaret, debitum arrharum ex legis diſspoſsitione procedere, & ſsic neceſsſsarium indicari, & conſsequenter compenſsationem fieri debere ex quocunque legato per maritum vxori facto: ſsed contrariam ſsententiam, imò quòd legatum à viro vxori factum, non computetur in arrhis ab eodem eidem promiſsſsis, & debitum arrharum non eſsſse neceſsſsarium à lege inductum, ſsed potiùs voluntarium, originem ſsuam primæuam trahens à conuentione partiũpartium, & voluntaria mariti promiſsſsione, quia ipſse aliàs non compellitur intùs dare arrhas vxori, aduerſsus Rodericum Iuarez, tenent in terminis Couarruuias in c. officij, num. 4. de teſstamentis, verſsicul. quòd ſsi arrhæ. Tellus Ferdinandez in l. 16. Tauri, num. 8. vbi Ceruantes num. 19. & 20. rectè oſstendit, maritum arrharum promiſsſsorem, etiam ex diſspoſsitione legum huius Regni, non poſsſse dici debitorem neceſsſsarium, ſsed potiùs voluntarium. Matienço in l. 7. tit. 9. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, gloſsſsa 1. num 8. vbi Azeuedius num. 7. Ioannes Guttierres practicarum, lib. 2. quæſst. 124. per totam. Petrus de Barboſs in l. ſsi cum dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio, num. 11. verſsic. Secundò principaliter, fol. mihi, 432. Ex quibus apparet manifeſstè, legatum vſsusfructus omnium bonorum non debere computari cum debito arrharum, niſsi de voluntate teſstatoris in contrarium manifeſstè conſstare poſsſsit: & ita vidimus ſsemel in quæſstione occurrenti obſseruatum, & iudicatum.
Nec mouet in contrarium, quod ſscripſserit, & vt cer
10
*tum tradiderit Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 52. in fine, verſsic. finali, fol. mihi, 219. quòd legatum vſsusfructus omnium bonorum cenſsetur relictum animo compenſsandi cum Legitima, donationibus propter nuptias, alimentis, veſstibus lugubribus, & denique cum omnibus rebus pertinentibus ad vſsufructuarium ex diſspoſsitione legali municipali, & conſsue|
p. 177
tudinaria; nam prætermiſsſsis aliis, quæ ex legali aut municîpali lege debentur, quod attinet ad donationem propter nuptias, cuius loco ſsucceſsſserunt arrhæ, vt notant Doctores in c. etſsi neceſsſse, de donationibus inter: in eo principaliter fundari potuit Caualcanus, quòd donatio propter nuptias neceſsſsariò conſstitui debeat per maritum, per textum in authem. dos data, C. de donat. ante nupt. poſssìtque mulier ante contractum matrimo
11
*nium, ſsiue eo conſstante, condictione ex lege illa, compellere maritum, vt donationem propter nuptias conſstituat: quod ex illo textu adnotarunt ibi communiter omnes, & communem reſsolutionem teſstantur Afflictis deciſs. 242. num. 1. Ruinus in conſs. 11. num. 2. lib. 5. GrãmaticusGrammaticus deciſs. 97. n. 4. Barboſsa in l. ſsi conſstante in princ. ff. ſsoluto matrimonio, num. 127. verſs. & retenta hac opinione, fol. 576. ſsed reuera prædicta minimè refragantur. Primò, quia illius textus deciſsio in vſsu non eſst, nec in obſseruantia, nec maritus compellitur dare donationem propter nuptias, & ſsic hodie ex voluntate conſstituuntur donationes illiæ, ſsiue arrhæ per maritum; non tamen ad conſstituendum eas, aliqua lege compellitur, vt ex aliis aduertit Tellus Ferdinandez in dict. l. 16. Tauri, num. 6. nec leges huius Regni contrarium diſsponunt, ſsed præſsuppoſsita maritorum voluntate, taxant quantitatem, quam arrharum promiſsſsio excedere non poſsſsit, vt optimè reſsoluit Barboſsa in dict. l. ſsi cùm dotem, §. ſsi pater, num. 11. in ſsine, & Ceruantes in dict. l. 16. Tauri, num. 20. & ſsic illæ nec ex diſspoſsitione legali, nec municipali, nec conſsuetudinaria, ad vxorem pertinent: quo caſsu loquitur Caualcanus, ſsed ex mera, & libera voluntate mariti procedunt. Secundò & principaliter, e
12
*uidentiùs conuinci poterit Caualcani reſsolutio, ſsi probetur, donationis propter nuptias promiſsſsionem, non eſsſse neceſsſsarium, ſsiue legale debitum, ſsed potiùs voluntarium & conuentionale: quod & ipſse agnoſscit loco referendo infrà num. 14. tunc enim coacta ratione fateri oportebit, legatum vſsufructus omnium bonorum compenſsari non debere cum donationibus propter nuptias: Id autem, quod & ipſse fatetur loco prædicto, euidenter conſstare poteſst ex reſsolutis per Menochium de recuperanda poſsſseſsſsione, remedio 15. num. 171. vbi rectiſsſsimè arbitratur, falſsam eſsſse omninò communem Doctorum declarationem ad textum in dict. authent. dos data, quia verè ex illo textu non imponitur viro neceſsſsitas conſstituendi vxori donationem propter nuptias, ſsed totum hoc in arbitrio viri eſsſse voluit Iuſstinianus in l. vlt. C. de donationibus ante nuptias, vt conſstat ex multis locis illius Conſstitutionis, maximè ex verſs. finali. & verſs. ſsancimus itaque, vbi in facultate, & voluntate mariti, non in neceſsſsitate poſsitum eſst; nec textus ille corrigitur ex text. in dict. authent. dos data, vt defendit ipſse Menochius vbi ſsuprà, & de adipiſsſscenda poſsſseſsſs. remedio 3. num. 6.
Secundò & principaliter conſstituendum eſst, quòd
13
* vxor vidua, cui vſsusfructus omnium bonorum legatus eſst, ſstatim, etiam dum fruitur vſsufructu, exigere poteſst dotem ſsuam, nec eam petendi interim, impedimentum aliquod præſstat dictum legatum, quod cum dote compenſsari non debet: vel etiam poſsſsidendo bona, ſsibi retinere poteſst illa iure hypothecæ: quod clarè ſentiũtſentiunt Bartolus in authent. hoc locum, num. 14. C. ſsi mulier ſsecundò nupſserit. Caſstrenſsis in conſs. 224. num. 1. lib. 2. Rolandus in conſs. 74. num. 26. vol. 2. Franciſscus Marcus deciſs. 867. in fine. 1. part. Pariſsius in conſs. 59. volum, 2. Pancirolus in conſs. 121. num. 17. Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 51. Cephalus in conſs. 184. per totum, lib. 2. Iacobus Cancerius variarum reſsolutionum, c. 9. de dote & donatione propter nuptias, num. 90. & his non relatis Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 200. fo
14
*lio 393. & num. 212. fol. 297. vbi dixit nonnulla, circa quæ aliquantulum non poſsſsum non inſsiſstere. Primò, quòd vxor vſsufructuaria omnium bonorum poterit deducere de huiuſsmodi legato, dotem ſsuam, bona paraphernalia, & extra dotem, donationes ante nuptias, & finaliter omne eius creditum ciuile voluntarium: ecce ergo vbi fatetur expreſssè circa donationes ante nuptias, quod negaſsſse videtur anteà dicto num. 452. fol. 219. donationem ante nuptias debitum eſsſse voluntarium, & non compenſsari. Deinde & ſsecundo loco, ſsuperiorem reſso
15
*lutionem limitat non procedere, cùm reſstator expreſssè dixerit, quòd relinquit vxorem vſsufructuarium omnium bonorum, donec ſsuam dotem, & bona non petierit, quoniam tunc petendo dotem, & bona, non poterit vſsumfructum conſsequi, aut obtentum iam retinere, & refert Alexandrum, & Rolandum idem reſsoluentes: idem etiam tenet, & latiùs atque elegantiùs declarat Menochius lib. 4. d. præſsumptione 110. ex num. 16. vſsque ad num. 23. vbi rectiſsſsimè, atque ex aliorum relatione probat, quòd ſsi maritus legat vxori vſsumfructum bonorum, donec dotem non petierit, hic non præſsumitur animo compenſsandi cum dote feciſsſse legatum, ſsed animo differendi exactionem dotis; quare mortua ipſsa vxore, dote non exacta. hæredes dotem exigere poſsſse: ea enim eſst voluntas teſstatoris, vt quemadmodum donec vſsque non repetit dotem, conſsequatur vſsumfructum, ita cùm repetierit dotem, careat vſsufructu: & ſsic repetendi dotem datur facultas, provt in ſsimili alio caſsu ibidem fundat; & num. 20. rectè etiam animaduertit diuerſsum eſsſse, quando teſstator ita diſspoſsuit: Lego vxori
16
* meæ vſsumfructum bonorum meorum, ſsi vidua permanſserit, & dotem ſsuam non petierit; nam hoc caſsu teſstator ſsenſsit, quòd nec ipſsa mulier, nec eius hæredes extincto vſsufructu ab illa acceptaro, poſsſsint ampliùs petere dotem ſsibi reſstitui, vt poſst Picum ibi relatum latiùs, & verè quidem probat: & de his hactenùs.
Loading...