Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

back | | continue

CAPVT LXVII.

Vſsusfructus non vtendo, qualiter amitteretur olim, hodie etiam noua Imperatorum, atque iuris Regii partitarum conſstitutione, qualiter amittatur: vbi lex, corruptionem, C. de vſsufructu, §. finitur, verſs. & non vtendo, Instit. eod. tit. l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, dilucidè, & verè explicantur. Leg. 63. Tauri, deciſsio nonnullis exornatur remiſsſsiuè, & quæ ad hanc materiam ſspectant, diffusè, ſsed diſstinctè, & meliùs quàm hactenus enucleata traduntur.

SVMMARIVM.

1 Vſsusfructus, vt & cæteræ res, non vtendo amittitur, & iiſsdem modis retinetur: ſscilicet vtendo aut per ſse, aut per alium.
2 Borgninum Caualcanum confusè nimis, & indiſstinctè tractaſsſse materiam huius Capitis.
3 Vſsufructuarius rei mobilis, ſsi olim anno, vel hodie triennio vſsufructu vſsus non eſst, aut ſsi rei immobilis vſsufructu olim biennio, & hodie decennio inter præſsentes, aut vicennio inter abſsentes vſsus non eſst, vel vſsus eſst alio modo, quàm quo conſstitutus vſsusfructus eſst, vſsusfructus amittitur.
4 Vſsusfructus quare non vtendo amittatur?
5 Proponitur dubitandi ratio l. corruptionem, in verſs. ſsed de vſsufructu, C. de vſsufructu.
6 Et communis interpretatio improbatur.
7 Actionem pro vſsufructu competentem tolli hodie noua Imperatorum constitutione decem annis inter præſsentes, & viginti inter abſsentes, vt de vſsufructu ipſso dictum eſst ſsuprà num. 3.
8 Veteres Iuris Prudentes, ſsiue Iureconſsultos, Iuſstinianum etiam in dict. l. corruptionem, de actione perſsonali primæua, non de ſsecundaria tractaſsſse, contra Communem, & ibidem de ratione altercationis eorundem actum.
9 Doctores deceptos communiter, non intelligentes Iuſstiniani intentionem in dicta l. corruptionem, C. de vſsufructu.
10 Dict. l. corruptionem, vera interpretatio redditur, & infrà, num. 12. ad finem.
11 Textus in §. finitur, in verſsiculo, per modum & tempus, Inſstitut. de vſsufructu, explicatus.
12 Et Antiquorum, Recentiorum etiam interpretationes reiectæ.
13 Dini, & Panormitani ſsententiam in hac materia ab Authore probatam.
14 Vſsusfructus, qua ratione præſscribatur ad inſstar immobilium, & titulum requirat i remiſsſsiuè.
15 Actionem perſsonalem pro vſsufructu conſstituendo competentem, non finiri decem, vel viginti annorum ſspatio, ex ſsententia quorundam.
16 Quæ improbatur per Authorem, & communis ſsententia defenditur.
17 Actio pro vſsufructu conſstituendo competens, quare finiatur ſspatio decem vel viginti annorum contra naturam perſsonalium actionum, quæ durant ſspatio triginta annorum.
18 Actio perſsonalis pro vſsufructu competens, quanto tempore durare debeat de iure huius Regni, ex deciſsione l. 63. Tauri, qua omnis perſsonalis actio viginti annorum ſspatio finitur, vbi eiuſsdem legis materia multis exomatur, atque explicatur, remiſsſsiuè.
19 Vſsusfructus iam conſstitutus, qualiter non vtendo de iure Regio amittatur: vbi l. 24. titul. 31. partita 3. in verſsiculo, otro ſsi dezimos, expenditur, agitùrque, vtrùm in ſseruiutibus realibus, & perſsonalibus de iure Canonico requiratur tantùm negligentia non vtentis, an verò bona fides etiam neceſsſsaria ſsit; & Gregorij Lopez, opinio damnatur, & num. ſseqq.
20 Præſscriptiones procedentes ex ſsola negligentia aduerſsarij, vtrùm hodie locum obtineant de iure Canonico cum mala fide: vbi opinio Bartoli communi Scribentium conſsenſsu taxatur.
p. 242
21 Inter præſscriptionem libertatis ſseruitutis vrbanæ, & libertatem præſscribendam contra ruſsticam ſseruitutem, differentia quæ ſsit: & an de iure Canonico, & Regio procedere debeat?
22 Regiæ conſstitutiones, & pragmaticæ, quæ debitum, ſsiue actionem ad debitum petendum certo tempore præſscribunt, vtrùm de iure Canonico, & in foro iudiciali obſseruandæ ſsint?
23 Legis, corruptionem, C. de vſsufructu, deciſsionem ſsingularem eſsſse, & procedere etiam de iure Canonico, iuxta interpretationem traditam ſsuprà, n. 10. & 12. ad finem.
24 Vſsusfructus pro parte amittitur, & pro parte non ſsi fructuarius pro parte non vtatur, & pro pane ſsic.
25 L. corruptionem, C. de vſsufructu, deciſsio procedit non ſsolùm in vſsufructu iam conſstituto, verumetiam in vſsufructu conſstituendo, & non ſsolùm in vſsufructu relicto in vltima voluntate, ſsed etiam inter viuos.
26 Seruitutes omnes reales per non vſsum eodem temporis ſspatio finiuntur, quo perſsonalis ſseruitus vſsusfructus.
27 Vſsusfructus rerum mobilium, & ſse mouentium, quanto tempore non vtendo amittatur?
28 Vſsusfructus ciuitati, aut Eccleſsiæ relictus, quanto tempore non vtendo amittatur?
29 Operæ ſseruorum non vtendo, aut capitis diminuitone non amittuntur.
30 Vſsusfructus alternis annis relictus, qualiter non vtendo amittatur, & num. 33. ad finem.
31 Legatum annuum cùm relinquitur, tot ſsunt legata, quot ſsunt anni.
32 Et pro primo anno legatum eſst purum, pro ſsequentibus conditionale.
33 Nec ſsuſsſsicit vnica præſscriptio pro omnibus annis, ſsed tot ſsunt neceſsſsariæ præſscriptiones, quot ſsunt anni, prout hoc num. declaratur.
34 In annuis præſstationibus, ſsiue penſsionibus nullam currere praescriptionem de iure Canonico propter malam fidem, ex ſentẽtiaſententia Ioannis Franciſsci Balbi, quam probabilem putat Author, & nouiter infert ad l. ſsi vſsuſsfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur.

PRo expedita huius materiæ declaratione conſstitu

*endum erit in primis, quòd amittitur quoque vſsuſsfructus, vt & cæteræ res non vtendo, & iiſsdem modis retinetur, ſscilicet vtendo aut per ſse, aut per alium, vt conſstat ex l. non vtitur, ff. de vſsufructu, & eleganter explicat Franciſscus Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. C. 6. num. 11. fol. 249. Vſsusfructus ergo extinguitur, & ad proprietatem reuertitur, ſsi fructuarius per legitimum tempus non vtatur, l. arboribus, 13. §. de illo Pomponius d.l. non vtitur, 45. cum. ſseqq. vſsque ad l ſsi donauero, ff. de vſsufructu, l. is qui vſsumfructum, 20. l. placet, 25. l. PõponiusPomponius, 29. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. corruptionem, C. de vſsufructu, §. finitur. Institut. eodem titul. l. 24. titul. 31. partit. 3. verſsicul. Otro ſsi dezimos, que ſsi aquel. Et licèt ex Pandectarum libris non conſstet aperte, quanto tempore vſsusfructus amitteretur non vtendo, cùm Iureconſsulti generaliter ſscripſserint, ac dumtaxat conſstituto tempore vſsumfructum amitti, nec aliud expreſsſserint, l. ſsi mulieri vſsus, 22. verſsicul. & conſstituto, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. 3. verſsic. deſsiit, ff. ſsi vſsusfructus petatur: nec etiam meminerit Paulus receptarum ſsententiarum, lib. 3. titul. de vſsufructu, ſsed ſsimpliciter nõnon vtendo amitti dixerit, vt firmat Eguinarius Baro ad titul. Inſstitut. de vſsufructu, verſsicul. quod vero per modum: nec denique col

*ligi poſsſsit ex his, quæ in propoſsito ſscripſsit Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 168. per totum, fol. 362. quo loco confusè nimis, & indiſstinctè tractat materiam huius capitis. nec certum quid reſsoluit. Tamen certiſsſsimum eſst, quòd ſsi fructuarius rei mobilis

* olim anno, vel hodie triennio vſsufructu vſsus non eſst. Aut ſsi rei immobilis vsufructu olim biennio, & hodie decennio inter præſsentes, aut vicennio inter abſsentes vſsus non eſst, vel ſsi vſsus eſst alio modo, quàm quo conſstitutus vſsuſsfructus eſst, alio modo vti non vti eſst, Vſsusfructus amittitur: quod nouè expreſsſsimque decidit Iuſstinianus in l. corruptionem, C. de vſsufructu, l. ſsicut & l. vltim. C. de ſseruitutibus, & vbique Gloſsſsa, & Doctores communiter. Couar. variarum, lib. 1. cap. 17. num. 11. Padilla in dict. l. ſsicut, num. 1. Franciſscus Hotmannus ad titulum ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, num. 5. Modernus Pariſsienſs in extricatione ſsexdecim legum, ad l. ſsi partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur ex n. 94. Eguinarius Baro ad titul. Inſstitut. de vſsufructu, dict: ver ſsicul. quod vero per modum. Cuiacius recitationum ſsolennium in libros digeſstorum, ad l. 2. ff. de vſsufructu leg. verſsicul. & ideo ſsi fructuarius rei mobilis: & nouiſsſsimè his non relatis, Petrus Ricciardus ad dict. §. finitur, num. 9. & num. 23. & ibidem Antonius Pichardus non ſsic perfectè explicans num. 10. Ratio prædictæ reſsolutionis eſst, quòd vſsusfructus in ac

*tu conſsiſstit eius, cui vſsusfructus debetur, nec conſsiſstere poteſst, niſsi ſsit aliquis, qui vtaturfruatur, l. 1. in principio, & in §. dies, ff. quando dies vſsusfructus legati cedat. Ideò per non vſsum vſsufructuarij amittitur, quia defuit actus hominis, in quo vſsusfructus conſsiſstit, vt optimè aduertit ex omnibus inpropoſsito Scribentibus ſsolus eruditiſsſsimus Cuiacius ad dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato.

Hoc aurem ius nouiter ſstatutum in dict. l. corruptio

*nem, in vſsufructu iam conſstituto expeditum erat; ſsed circa actionem perſsonalem pro vſsufructu conſstituendo competentem, magna contentio fuerat olim, vt in d.l. corruptionem, ſscribitur. Nee minor eſst hodie inter Doctores omnes controuerſsia in explicatione nouæ illius conſsticutionis, quatenus veterum altercationem definit, & iuxta communem omnium intellectum ſstatuit, vt actio pro vſsufructu conſstituendo competens tollatur eodem temporis ſspatio, quo vſsusfructus iam conſstitutus tollitur: & inde mirantur de illa deciſsione Scribentes communiter in eadem l. poſst gloſsſsam ibi, verbo, altercantibus. Angelus in dict. §. finitur, num. 2. ea ratione, quòd cùm actiones perſsonales minori tempore, quàm triginta annorum non præſscribantur, nec pereant, l. ſsicut l. omnes, C. de præscriptione 30. vel 40. annorum; videbatur dicendum, quòd actio perſsonalis, quæ pro vſsufructu competit, minori tempore præſscribi non debuiſsſset, eo maximè quòd in l. ſsi partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, contrarium probari videtur, dum ſscribitur ibi, quòd licèt ſseruitus iam conſstituta amittatur non vtendo legitimo tempore, de quo in l. ſsi ſsic, eiuſsdem tit. & in dicta l. ſsicut, C. de ſseruitutibus: tamen actio perſsonalis pro ſseruitute conſstituenda competens, non tollitur minori ſspatio, quàm triginta annorum, ex dict. l. ſsicut, & d.l. omnes: quo modo argumentantur contra eam conſstitutionem gloſsſsa dict. verbo, altercantibus, & communiter omnes Doctores in dict. l. corruptionem, & quatuor ſsolutiones refert Modernus Pariſs. ad d.l. ſsi partem, & d.l. corruptionem, ex num. 92. cum ſseqq. Inter alias tamen receptior eſst, & communior dicens, textum in præcitata

* l. corruptionẽcorruptionem, non loqui, nec intelligendum eſsſse in actione perſsonali primordiali, quæ pro vſsufructu conſstituendo. aut nondum conſstituto comperit. ſsed de ea, quæ poſst vſsumfructum conſstitutum datur; vt is qui conſstituit, patiatur vſsufructuarium vtifrui liberè poſsſse, nam qui vſsumfructum debet, cùm eius iuris vacua traditio non ſsit, l. ſseruus, §. incorporales, ff. de acquirendo rerum dominio, l. quoties, ff. de ſseruitutibus, l. 4. §. ſsi viam, ff. de vſsucapionibus, conſstituendo vſsumfructum, non liberatur, cùm perfectè tradere non poſsſsit, nec in eo habet locum regula textus in princ. Inſstitut. quibus modis tollitur obligatio: remanet potiùs obligatio ſsucceſsſsiua ad patientiam, ad quam perpetuò compelli poteſst actione perſsonali, imò pro ea præſstanda cauere tenetur, l. 3. §. ſsi iter, ff. de actionibus empti, dict. l. quoties, ff. de ſseruitutibus, l. harum, l. egi, ff. ſsi ſseruitus vendicetur. Gloſsſsa in l. pluribus, §. & ſsi placeat, ff. de verb. obligat, & communem reſsoluit Modernus Pariſs. in labyrinto diuidui & indiuidui, 2. part. num. 33. & ſseqq. & num. 68. & in dict. l. ſsi partem, num. 63. & ſseqq. Hæc igitur actio perſsonalis, cùm ſsit ac|

p. 243

ceſsſsoria ad ipſsum ius vſsusfructus, extincto eo per non vſsum legitimi temporis, ampliùs durare non debet, per textum in cap. Acceſsſsorium, de regulis iuris in 6. & in l. cùm principalis, ff. eod. tit. quod ſsecus eſst in actione primordiali, quæ non amittitur minori tempore, quàm triginta, vel quadraginta annorum: & ita declarant magis communiter Doctores in eadẽeadem l. corruptionem, poſst gloſs ibi. verbo altercantibus. Iaſson in §. æquè ſsi agat, num. 39. Inſstitut. de actionibus. Balbus de præſscriptionibus 3. part. 4. part. principalis, quæſst. 5. n. 2. & 3. fol. mihi, 308. Franc. Marc, deciſs. 831. 1. part. Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto num. 169. in ſsine, fol. 364.

Cæterùm hæc interpretatio licèt recepta ſsit, vera non eſst, nec ſsuſstineri poteſst. Primò, quia Communis in eo principaliter fundamentum facit, quòd Iuſstinianus in ea lege nunquam loquatur de creditore, vel ſstipulatore, cui vſsusfructus nondum conſstiturus debetur, ſsed de vſsufructuario dumtaxat, cui vſsusfructus ipſse iam conſstitutus eſst; quod tamen falſsum eſst, & manifeſstè repugnat verbis illius textus, qui loquitur expreſsſsim de actione perſsonali, per quam vſsusfructus debiti iam conſstitutio petitur principaliter, vt conſstat ex illis verbis: De perſsonali autem actione quæ ſsuper vſsufructu naſscitur, & ibi: Vſsumfructum non petierit. Quæ verba neceſsſsariò referri debent ad primæuam actionem perſsonalem pro vſsufructu conſstituendo competentem, quia ſsecundaria, vt ipſsimet fatentur, non competit pro vſsufructu, ſsed pro patientia tantum.

Deinde & ſsecundò, quod cùm Veteres ſstatuiſsſsent, vſsumfructum biennio extingui non vtendo; quo pacto ampliùs contendere poſsſsent, an duraret actio acceſsſsoria ad patientiam competens, erat enim plus quàm manifeſstum, extincto principali, extingui debere ſstatim acceſsſsorium; & ſsic de re indubitata dubitationem mouiſsſsent, aut ineptè quidem ſse habuiſsſsent, cùm potiùs dubitare deberent de principali, quàm de acceſsſsorio, & ab ipſso vſsufructu dependenti.

Reiecta ergo ea ſsolutione, & omiſsſsis aliis, quas accuratè, & ſsubtiliter confutaut Modernus Pariſs. In dict. l. ſsi partem, ex num. 94. cum ſseqq. Pro vera huiuſsce difficultatis explicatione conſstituenda erunt nonnulla, quibus hæc res diſstinctè, & meliùs quàm hactenus diſsſsoluta, atque intellecta manebit. In primis certum eſsſse, actionem

* pro vſsufructu competentem tolli hodie noua Imperatorum conſstitutione, decem annis inter præſsentes, & viginti inter abſsentes, vt de vſsufructu ipſso dictum eſst ſsuprá. num. 3. & communi Doctorum placito probatum, per illum textum in dict. l. corruptionem, vt de communi teſstantur Modernus Pariſs. in dict. l. ſsi partem, num. 94. Petrus Ricciardus in dict. §. finitur, num. 25. vbi nonnullis difficultatibus in contrarium oppoſsitis ſsatisfacit.

Deinde veteres Iuriſsprudentes. ſsiue Iureconſsultos, Iu

*ſstinianum etiam in d.l. corruptionem, egiſsſse expreſsſsim de actione perſsonali primæua, quæ pro vſsufructu debito conſtituẽdoconstituendo conceditur, non de ſsecundaria, quæ pro patiẽtiapatientia datur; quicquid malè intellexerit communisrelata ſsuprà, n. 6. meliùs perceperunt Modern. Pariſs. vbi ſsuprà, Ioannes de Platea in dict. §. finitur, num. 11. & ibidem Petrus Ricciardus ex num. 25.

Secundò, paſsſsim deceptos Doctores in hac materia,

* tam antiquos, quàm Neotericos, aut ſsaltem rem hanc aſsſsequutos non fuiſsſse, credentes Iuſstinianum in d.l. corruptionẽcorruptionem, dumtaxat decidere, quòd vſsusfructus ipſse iam conſstitutus amittatur per ſsimplicem non vſsum decem, vel viginti annorum; nec aliud requirere, vt amiſsſsio ipfa inducatur: in quo errore poſst gloſsſsam ibi, verbo, altercantibus, & in dict. §. finitur, verbo, per modum, ſsunt omnes Scribentes, quos hactenus ab initio huius capitis retulimus. Baldus etiam in conſs. 235. num. 1. vol. 2. Couar. variar. reſsolut. lib. 1. cap. 17. n. 11. Balbus de præſscriptionibus, 3. part. 4. partis principalis, num. 2. Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 168. Ricciardus in dict. §. finitur, num. 23, . & ibidem Antonius Pichardus num. 10, Padilla in dict. l. fiunt. C. de ſseruitutibus, n. 1. qui non aduertunt ad textum in dict. l. corruptionem: vbi, vltra negligentiam non vtendi per legitimum tempus, requirit amplius Iuſstinianus, quòd talis exceptio vſsufructuario opponatur, quæ etiamſsi dominium vendicaret, poſsſset eum præſsentem, vel abſsentan excludere: inde infertur, verum ſsenſsum illorum verborum, Niſsi talis exceptio, &c. in eo conſsiſstere, vt neceſs

*ſsariò intelligere debeamus, Iuſstinianum ipſsum nouè ſstatuiſsſse, nec actionem perſsonalem pro vſsufructu competentem nec vſsumfructum ipſsum iam conſstitutum, ex ſsola negligentia non vtentis amitti, niſsi talis præſscriptio, ſsiue exceptio, ei opponatur, quæ ſsuſsſsiceret ad præſscribendam proprietatem, & integrale dominium, cuius pars vſsusfructus dicitur, l 4. ff. de vſsufructu, hoc eſst decem vel viginti annorũannorum præſscriptio, cum titulo, & bona ſside, iuxta deciſsionem l. finalis, C. de præſscriptione longi temporis: aut ſsine his triginta annorum præſscriptio, iuxta textum in dict. l. ſsicut, & in d.l. omnes C. de præſscriptione triginta vel quadraginta annorum. quòd ſsuadetur, & probatur apertè ex textu in dict. l. corruptionem, in verſs. & eſst ſsatis durum: & in dict. §. finitur, In

*stitut. de vſsufructu, vbi dicit Imperator, Vſsumfructum amitti non vtendo per modum, & tempus. Quæ verba non obſscurè ſsignificant, tempus ſsolum legitimum non vtendi non ſsufficere, vt vſsusfructus amittatur, niſsi alia concurrant, ſscilicet bona ſsides, & titulus, iuxta modum definitum in dict. l. corruptionem, ad quem ſse refert tex

*tus in dict. §. finitur, cuius ſsenſsum non perceperunt gloſsſsa, & Doctores communiter, nec etiam Theophilus, Balduinus, Eguinarius, Cuiacius, & Riccciardus, non aduertentes, Iuſstinianum in eo textu loqui de modo & forma tradita in dict. l. corruptionem, ſscilicet de titulo, & bona fide, quæ vltra legitimum tempus ad præſscriptionem vſsusfructus requiruntur: Verè tamen intelligunt ſsuperiores verba prædicta, per modum & tempus, non referenda ad modum, quo fructuarius tanquam bonus paterfamilias vti, non abuti debet: ſsed ad tempus moderatum, & taxatum, decem, vel viginti annorum, vt Accurſsius ipſse explicauit ibi. ac communiter omnes, ſsecundùm Ricciardum num. 22. ad finem. Nam, vt inquit ibidem Eguinarius Baro verſs. quod verò per modum, in fine, ſsi de hoc modo ſsenſsiſsſset Iuſstinianus, non ita loqueretur, ſsed hoc modo, non vtendo vt bonus paterfamilias, vel abutendo.

Probatur etiam ſsuperior interpretatio ex l. vltim. C. de præſscriptione longi temporis, verſs. ſsit igitur, iuncto fine, ibi: Eodem obſseruando, ac intellectu Gloſsſsæ finalis aſsſserentis, textum illum loqui de præſscriptione amittendi vſsumfructum, interuenientibus aliis requiſsitis, titulo ſscilicet, & bona ſside: quem ſsequuntur, & declarant Iaſson in l. 1. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, n. 94. & Crotus num. 47. qui tamen debuerunt pro eo intellectu expendere, atque allegare textum in dict. l. corruptionem, & in dict. §. finitur, ne ipſse tanquam falſsus rejiceretur ab omnibus, vt teſstatur Padilla in l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 24. Talis igitur præſscriptio decem, vel viginti annorum, cum titulo, & bona fide, extinguit non ſsolùm vſsumfructum iam conſstitutum, ſsed etiam actionem perſsonalem, quæ ad conſstituendum vſsumfructum competit, vel triginta annorum ſsine eis, ex d.l. ſsicut, & dict. l. partem. Quod vltra carteros ſsubtiliter annotauit Modernus Pariſsienſsis ad dict. l. ſsi partem, num. 101. vbi reſspondet ad textum in dict. l. penultima, C. de ſseruitutibus; & nonnullis fundamentis, quæ ex eadem l. corruptionem, & in aliis iuribus in contrarium deduci poſsſsent.

Deinde & tertiò, Dinum in regul. Poſsſseſsſsor, de regulis

* iuris, lib. 6. col. penult. & Panormitanum in cap. de quarta, ead. col. de præſscriptionibus, rectè docuiſsſse, ad limitationem præſscriptionis ſseruitutum realium, requiri in præſscriptione ſseruitutis perſsonalis vſsusfructûs titulum, & bonam fidem, ad inſstar immobilium: & illos ſsequutus eſst Balbus de præſscriptionibus 2. part. 4. part. quæſst. 2. num. 3. fol. mihi 287. qui num. 6. ex Cæpola, & aliis, vbi non interuenit titulus, rectè etiam firmauit, in perſsonali |

p. 244

vſsusfructus ſseruitute ſsufficere tempus longiſsſsimum, hoc eſst triginta annorum: quare autem ſseruitus perſsonalis

* vſsusfructus præſscribatur ad inſstar immobilium, & titulum requirat, plenè declarat idem Balbus dict. 2. part. 4. part. num. 1. Verſs. iſsta etiam eſst ratio, & num. 4. fol. mihi 288. Padilla in dict. l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 22.

Prætereà & quartò obſseruandum eſst, nonnullos, vt

* dicebat Faber in dict. §. finitur, tentaſsſse, actionem perſsonalem competentem pro vſsufructu, ſsiue ad conſstituendum vſsumfructum, non finiri decem, vel viginti annis, ſsed durare ſsicut cæteras perſsonales, quæ durant ſspatio triginta annorum, per textum in dict. l. ſsicut, & in dict. l. omnes. Quibus addunt Recentiores nonnulli. id profitentes verum in dict. l. corruptionem, minimè probari, actionem perſsonalem pro vſsufructu competentem, decem vel viginti annorum ſspatio finiri, ſsed tradi dumtaxat regulam generalem, non ſsolùm actionem perſsonalem pro vſsufructu competentem, de qua inter antiquos altercatio fuerat, ſsed nec ipſsum vſsumfructum non vtendo amitti. Quam regulam generaliter traditam, tam in vſsufructu iam conſstituto, quam in actione perſsonali ad vſsumfructum conſstituendum, in ſsolo vſsufructu iam conſstituto limitat Iuſstinianus, vt non habeat locum, cùm exceptio talis opponitur, quæ dominum vendicantem poſsſset excludere, ſsed de actione perſsonali nihil a Iuſstiniano deciditur; & ſsic ea actio non tollitur, niſsi ad minus triginta annorum exceptio opponatur: & pro hac parte expendi poſsſsunt nonnulla verba Iuſstiniani in dict. l. corruptionem, prout ea ſsubtiliter expendit Baldus ibidem num. 6.

Verumenim verò, ea ſsententia, atque d.l. corruptio

*nem, interpretatio ex eo placere non poteſst, quòd abſsurdum maximum videatur, regulam generalem tradere Iuſstinianum, tam in actione perſsonali pro vſsufructu competente, quàm in ipſso vſsufructu conſstituto, & demùm regulam in vtroque æqualiter, & generaliter traditam, in altero dumtaxat intelligi limitatam, vt non habeat locum, vbi talis exceptio opponitur. &c. Prætereà, quia quæſstioni propoſsitæ de actione perſsonali plenè reſspondet Iuſstinianus, dum dicit: Niſsi talis exceptio. &c. Hoc eſst, nec actionem, nec vſsumfructum non vtendo amitti, niſsi talis exceptio opponatur, &c. Et ſsic generaliter excipitur de eo, quod antea dictum erat, vt nec actio, nec vſsusfructus non vtendo amittatur, niſsi talis exceptio, &c. quod videtur præſsentire gloſsſs. verbo, altercantibus, ibid, in verſs. Secundò videtur, & apertè probarunt alij Doctores communiter, qui actionem etiam perſsonalem pro vſsufructu, decem, vel viginti annorum ſspatio finiri voluerunt, vt cum Azone, Bartolo, Aretino, & aliis, ex communi firmat Ricciardus in d. §. finitur, num. 25. ad finem, vbi cum Portio rectè aduertit,

* actionem pro vſsufructu conſstituendo competentem finiri ſspatio decem, vel viginti annorum, contra naturam perſsonalium actionum, quæ durant ſspatio triginta annorum propter naturam rei, hoc eſst ipſsius vſsusfructus. Nam cùm vſsusfructus tollatur non vtendo dicto ſspatio decem, vel viginti annorum, actio ipſsa eodem tempore tolli debet, cùm ſsequatur naturam ipſsius vſsusfructus, cuius gratiâ eſst introducta, vt in d.l. corruptionem, vbi Imperator forſsan ſsic ſstatuere motus eſst ea ratione, quòd non debeat eſsſse melioris conditionis is, qui actionem dumtaxat pro vſsufructu constituendo habet, quàm qui habet vſsumfructum iam conſstiturum: idcircò in vtroque voluit idem ius obſseruari.

Secundo loco, & principaliter conſstituendum eſst, hodie de iure huius Regni, quoad actionem perſsonalem

* competentem pro vſsufructu conſstituendo, ſseruandam eſsſse decisionẽdecisionem l. 63. Tauri, quæ corrigit l. ſsicut, & l. omnes, C. de præſscript. 30. vel 40. annorum, ſstatuítque, vt omnis perſsonalis actio viginti annorum ſspatio finiatur, ſsiue præſscribatur, & hodie eſst l. 6. titul. 15. lib. 4. nouæ, collectiones Regiæ: atque earum materiam, & diſspoſsitionem plena manu explicarunt Couar. in regul. poſsſseſsſsor, de regulis iuris in 6. 2. part. §. 11. à princ. Parladorius rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 1. §. 11. & 12. per tot. & §. 13. num. 3. D. Paz. in praxi, 4. part. primi tomi, cap. 3. num. 14. & 15. Sarmientus ſselectatum, lib. 2. cap. 9. Menchaca de ſsucceſsſs. creatione, lib. 1. §. 10. à num. 29. vſsque ad num. 39. Coſsta in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. verbo, in re certa, num. 33. & num. 63. Ioannes Guttierrez in l. nemo poteſst, ff. de legatis primo, ex num. 480. cum multis ſseqq. & num. 200. vſsque ad num. 210. Salazar de vſsu & conſsuetudine, c. 11. n. 52. quibus iunge Molinam de iuſstitia & iure, tractatu. 2. diſsputat. 66. & 67. & 71. & vide omninò Azeuedium in dict. l. 6. tit. 15. lib. 4. forſsan tamen tentari poſsſset, adhuc incorrectam manere deciſsionem d.l. corruptionem, propter rationem aſsſsignatam ſsuprà, num. 17. quæ ſsic militat hodie tempore dict. l. Regiæ 63. ſsicut olim tempore d.l. ſsicut & l. omnes, C. de præſscriptione 30. vel 40. annorum.

Quoad vſsumfructum vetó conſstitutum amittendum,

* l. 24. titul. 31. partit. 3. verſsic. otro ſsi dezimos, non requirit titulum, neque bonam fidem, ſsed non vſsu dumtaxat, ſsiue negligentia nõnon vtentis decem, vel viginti annorum ſspatio contenta eſsſse videtur, vt colligi poteſst ex illis verbis: Otro ſsi dezimos, que ſsi aquel à quien fuere otorgado el vſsofructo, o el vſso en alguna coſsa, non vſsaſsſse del, nin otro enſsu nome, por diez annos eſstando en la tierra, o veinte, ſseiendo en otra parte, que por tanto ſse pierde el derecho del vſsofructo, o del vſso que auia en la coſsa, e tornaſsſse al ſseñor de la propriedad. Idque procedere etiam de iure Canonico arbitratus eſst eruditiſsſsimus Gregorius Lopez qui in l. 16. tit. 31. partit. 3. verbo, à buena fe, expreſssè affirmat, quòd in realibus, & ruſsticis ſseruitutibus, vel in perſsonalibus vt vſsusfructus & ſsimilibus, tantùm conſsideratur negligentia non vtentis, & conſequẽterconsequenter non requiritur bona fides de iure Canonico: mouetúrque principaliter doctrinâ Bartoli, ad quam ſse remittit in l. ſsequitur, §. ſsi viam, ff. de vſsucapionibus, vbi Bartolus num. 2. expreſsſsim docuit,

* quòd præſscriptiones procedentes ex ſsola negligentia aduerſsarij, procedunt etiam hodie de iure Canonico cum mala fide: Inde eſsſse, quòd licèt ius CanonicũCanonicum in quacunque præſscriptione regulariter exigat bonam fidem, cap. vigilanti, cap. vltimo, & per totum titul, de præſscriptionib. non tamen corrigit l. ſsicut l. omnes l. cum notiſsſsimi, C. de præſscript. 30. vel 40. annorum. Ex quibus certum eſst, quòd de iure ciuili præſscriptio 30. vel 40. annorum procedit in actione perſsonali cum mala ſside: & reddit rationem, quia ius Canonicum improbat præſscriptionem, quæ cauſsatur à poſsſseſsſsione poſsſsidentis, & præſscribentis mala fide, non verò eam, quæ ex negligentia tantùm non petentis cauſsatur. Verùm hæc ratio non adeò tuta eſst, vt contra ipſsum Authorem retorqueri non poſsſsit; enimverò iura ciuilia, quæ præſscriptionem permittunt cum mala fide, correcta ſsunt iure Canonico, nedum in actionibus realibus, ſsed etiam in perſsonalibus, vt contra Bartolum, cum gloſsſsa, atque infinitis vtriſsque iuris Authoribus affirmant Balbus de præſscriptionibus 1. part. tertiæ partis principalis, quæſst. 10. num. 3. verſsicul. & mihi placet, fol. 217. & latius quæſstione 13. per totam, fol. 232. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 12. & n. 34. Padilla in l. 1. C. de ſseruitutibus, n. 42. Ioannes Guttierrez, & alij relati ſsuprà, num. 18. Tiberius Decianus in conſsil. 108. num. 41. volumine. 3. Achilles Pedrocha in conſsilio. 36. num. 364. volum. 1. Deinde quia de iure com

*muni certum eſst, differentiam conſstitui inter præſscriptionem libertatis ſseruitutis vrbanæ, & libertatem præſscribendam contra ruſsticam ſseruitutem: Nam in vrbana ſsemper requiritur bona fides in ruſstica verò ſsola negligentia aduerſsarij ſsufficit, vt cum Communi, ex multis Authoribus annotauit Padilla in dict. l. 1. C. de ſseruitut. num. 38. & confirmat expreſssè l. 16. tit. 31. partit. 3. quæ in præſscriptione libertatis ſseruitutis ruſsticæ non requirit bonam fidem, quam nominatim exigit in præſscribenda libertate ſseruitutis vrbanæ: & Gregorius ibi exiſstimat, eam differentiam procedere etiam de iure Canonico. Sed contrarium, imò correctam eſsſse per ius CanoniũCanonium, & generaliter præſscriptionem actionum, & ſseruitutum non eſsſse cum mala fide, aſsſserit Padilla in dicta. l. 1. C. de |

p. 245

ſseruitutibus num. 42. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. dict. §. 10. num. 12. Ex quibus omninò deſstruitur ſsententia, atque fundamentum Gregorij.

Denique, quia regulariter in omnibus & nominatim

* in actionibus, & iuribus incorporalibus, de iure Canonico nullam præſscriptionem procedere cum mala fide, nec ſseruandas eſsſse de iure Pontiſsicio Regias conſstitutiones, ac pragmaticas, quæ debitum, ſsiue actionem ad debitum petendum certo tempore præſscribunt nec etiam audiendum debitorem, qui ad euitandam ſsolutionem, temporis tantùm præſscriptione ſse defenderet, plenè probant Menchaca d. §. 10. videndus ex num. 26. vſsque ad n. 37. Padilla in d.l. 1. C. de ſseruitutibus, n. 43. & 44. Ioannes Guttierrez in d.l. nemo poteſst, num. 476. & n. 484. Gama deciſs. 334. Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. Diſsput. 66. & ſseqq. & diſsput. 71. Ex quibus videtur neceſsſsariò dicendum, quòd in vſsufructu, & aliis ſseruitutibus non ſsufficiat de iure Canonico ſsola negligentia non vtentis, niſsi etiam bona fides interueniat, quæ eſsſse poterit in exẽplisexemplis adductis ab his, quos retulit Parladorius rerum quotidianarum lib. 1. cap. 1. §. 11. in fine. Prætereà d.l. corruptionem, deciſsionem ſsingularem eſsſse, dum ſstatuit, non ſsufficere

* ſsolam negligentiam non vtentis, vt amittatur vſsusfructus; ſsed neceſsſse eſsſse, vt opponatur fructuario talis exceptio, quæ etiamſsi dominium vendicaret, poſsſset eum præſsentem, vel abſsentem excludere: & ſsic etiam de iure Canonico procedere debere, ex dictis adhuc: & quamuis in dict. l. 24. titul. 31. partit. 3. id non exprimatur, quod in dict. l. corruptionem, in verſsic. niſsi talis exceptio, expreſssè deciditur: adhuc tamen neceſsſsaria erit ſsaltem bona fides, ex his, quæ ſsuperiùs contra Gregorium Lopez probauimus.

Remanet ergo firma, atque diligenter enucleata con

*ſstitutio d.l. corruptionem, quæ ampliatur primò per Iaſsonem addition. 2. in addit, ad Portium, in dict. §. finitur, vt procedat non ſsolùm in totum, verùmetiam pro parte vt pro parte amittatur vſsusfructus, & pro parte non, ſsi fructuarius pro parte non vtatur, & pro parte ſsic, per textum, quem ipſse allegat in l. excepta, ff. quibus modis Vſsusfructus amittatur, & in l. ſsi cui, iuncta gloſsſsa ff. de vſsufructu. Sed melius probatur in l. placet, ff. quibus modis vſsusfruct. amittatur, & latiùs declarat Ricciardus in dict. l. §. finitur, num. 9. per totum, fol. 146.

Secundò ampliatur, vt procedat non ſsolùm in vſsufru

*ctu iam conſstituto; ſsed etiam in vſsufructu conſstituendo, ſsiue actione pro eo competente, vt ſsuprà explicatum eſst, & expreſsſsim ſsignificat Iuſstinianus ibi. & non ſsolùm in vſsufructu relicto in vltima voluntate, verùm etiam inter viuos, ſsecundùm Aretinum in d.§. finitur, vbi plenè declarat Ricciardus ex n. 25. & priùs docuerat gloſsſs. verb. altercantibus, ad medium, in eadem l. corruptionem.

Tertiò ampliatur, vt procedat non ſsolùm in vſsufru

*ctu, & ſsic in ſseruitute perſsonali, vt dicto tempore finiatur, ſsed etiãetiam in ſseruitutibus realibus, per textum in dict. l. ſsicut vſsusfructus, C. de ſseruitutibus. Ex qua communiter deduxerunt Doctores, Seruitutes omnes reales per non vſsum eodem temporis ſspatio finiri, quo de perſsonali ſseruitute vſsusfructus dictum eſst hactenus, vt per Padillam ibi, num. 2. qui latiùs explicat in l. ſsequenti.

Quartò ampliatur, vt procedat non ſsolùm in vſsu

*fructu rerum immobiliũimmobilium, vt tempore prædicto finiatur, ſsed etiam in vſsufructu mobilium, aut ſse mouentium, vt etiam eodem tempore decem, vel viginti annorum non vtendo amittatur, per textũtextum in dict. l. ſsicut, & tenet gloſsſsa verbo, excludere, in eadem l. corruptionem: vbi reddit rationem, quia vſsusfructus rei immobili comparatur, vt eſst textus in l. fin. C. de præſscriptione longi temporis, & in l. inſsto, §. non mutat, ff. de vſsucapionibus: ſsed contra ſsentit Cuiacius vt cum eo dicebamus ſsup. n. 3.

Limitatur verò, vt minimè procedat in vſsufructu ci

*uitati, aut Eccleſsiæ relicto, qui cùm centum annorum ſspatio durare debeat, l. an vſsusfructus, ff. de vſsufructu, l. ſsi vſsusfructus municipibus, ff. de vſsufructu legato, & alio cap. ſsuprà latiùs declaratum eſst: ſsic & centum annorum ſspatio per non vſsum amitti, aut finiri debebit, vt rectè aduertit, & fundat Petrus Ricciardus in dicto. §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 23. & 24.

Secundò limitatur in operis ſeruorũſeruorum, quæ non vten

*do, aut capitis diminutione non amittuntur: quòd ſsolus Petrus Gregorius annotauit in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 5. n. 13. & reddit veram rationẽrationem, quia opera in actu conſsiſstit, nec prius eſst in rerum natura, quàm is dies venerit, quo præſstanda eſst, l. 1. cum ſsequent. ff. de operis ſseruorum.

Denique limitatur, cum vſsusfructus alternis annis

* legatur; quo caſsu non poſsſse eum vtendo amitti, ſscribit Paulus in l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur; & ſsignat rationem, quia plura ſsunt legata. Pro cuius explicatione conſstituere neceſſariũneceſſarium erit, quòd annua legata, ſsiue præſstationes annuæ cùm ſsingulis an

*nis relinquuntur, tot legata dicuntur, quot ſsunt anni, l. Senatus, §. finali, ff. de donationibus cauſsa mortis: & pro primo anno legatũlegatum eſst purum, pro ſsequentibus con

*dictionale, l. ſsi Stichum, §. ſstipulatio, ff. de verborum obligat. Idcircò non ſsufficit in eis vna præſscriptio pro om

*nibus annis, ſsed tot ſsunt neceſsſsariæ præſscriptiones, quot ſsunt anni, & præſscriptio incipit in quolibet anno, ſsiue de anno in annum, & pro illis annis, pro quibus ceſsſsatur triginta annis; vnde ſsi triginta anni tantùm eſsſsent elapſsi, non eſsſset præſscriptum niſsi pro primo anno; & ſsi fi 31. tunc pro primo, & ſsecundo; & ſsi 32. tunc etiam pro tertio, & ſsic de ſsingulis: quia cùm in principio cuiuſslibet anni, noua obligatio, & actio oriatur, quælibet per ſse requirit curſsum triginta annorum, & pro futuris nondum cœptis, nulla poteſst eſsſse inchoata præſscriptio, vt per textum, & gloſsſsam ibid. reſoluũtreſoluunt Doctores communiter in l. cùm notiſsſsimi, §. in his, C. de præſscriptione 30. vel. 40. annorum. Bartolus, Alexander, & cæteri in l. de pupillo, §. ſsi pluribus, in principio, ff. de noui operis nunciatione. Cadrenſsis in dict. l. ſsi Stichum, §. ſstipulatio, ff. de verbor. obligat, num. 1. verſsic. Secundò eſst vtilitas. Et in hoc conueniunt omnes Doctores communiter, & tam vltramontani, quam citramontani, vt ex multis teſstantur Balbus de præſscriptionibus, 4. par. 4. partis principalis, n. 3. folio mihi, 321. Boërius deciſs. 336. per totam. Hieronymus Gigas de penſsionibus, quæſst. 83. n. 2. & quatuor ſsequentibus, fol. mihi. 140. Anton. Gomez. tom. 2. variar. cap. 11. de qualitatibus contractuum, nu. 45. Aluarus Valaſscus conſsultatione 49. ex principio. Vſsusfructus ergo relictus ſsimpliciter abſsque diſstributione temporis, vt amittatur, licèt ſsuſsſsiciat vnica præſscriptio, quia vnicũvnicum legatum eſsſse cenſsetur, vt ſscribit Baldus in l. 1. ad finem, quæſst. penultima. C. de ſsententiis quæ ſsine certa quantitate, & cum aliis ſsequuntur Baldus vbi ſsuprà, n. 5. Aluarus Valaſscus dict. conſsultatione 49. num. 3. Tamen cùm alternis, ſsiue ſsingulis annis relinquitur, quia tunc ſsunt plura legata, plures etiam præſscriptiones requiruntur, ſsic vt vniuſscuiuſsque anni vſsusfructus decem annis inter præſsentes, & viginti inter abſsentes non vtendo amittatur, vt declarat gloſsſsa in dict. l. ſsi vſsusfructus, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, quæ debet intelligi in hunc modum, vt ſsi inter præſsentes ſsint elapſsi anni decem, tunc non ſsit præſscriptum niſsi pro primo anno tantùm; & ſsi vndecim, tunc pro primo, & fecundo; & ſsi duodecim, tunc etiam pro tertio, & ſsic de ſsingulis, vt gloſssâ non relatâ, reſsoluit Borgninus Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto, num. 168. verſs. quod tamen intellige, folio mihi 363. & eſst de mente Boërij dict. deciſs. 336. num. 3. ad medium, & docuit expreſsſsim Iacobus de Rabe, ad quem nullus Neotericorum aduertit in eadem l. ſsi vſsusfructus, in principio.

Dicit tamen & ſsingulariter quidem Balbus, d. tract.

* de præſscriptionibus 4. part quartæ, part. principalis, q. 5. num. 2. fol. mihi 325. quòd hodie de iure Canonico nulla currit præſscriptio in iſstis annuis præſstationibus, ſsiue penſsionibus, nec reſspectu promittentis, vel eius à quo relidctum eſst legatum annuum in teſstamento propter malam fidem, nec reſspectu hæredis eius, cui nocet |

p. 246

mala fides defuncti: quod eſst notandum ad textum in d.l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, & confirmari poſsſse videtur ex his, quæ cõtracontra Gregorium Lopez numeris præcedentibus adnotauimus ſsuprà.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT LXVII.

SVMMARIVM.