Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

back | | continue

CAPVT VI.

De captatoria voluntate, item de ea, quæ in arbitrium alterius, vel in liberam cuiuſsque voluntatem confertur: dilucida, & abſsoluta, breuis tamen, & diſstincta interpretatio traditur: communes ibidem DD. reſsolutiones expenduntur, legibus huius Regni nouiter applicantur, & in effectu res iſsta ad praxim, expeditiùs, quàm anteà erat, declarata relinquitur; deinde ad quæſstionem infertur, vtrùm meliorandi aliquem ex filiis, vel nepotibus, facultas in voluntatem alterius à parentibus poſsſsit committi? quid, ſsi dictum ſsit: Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor mea, vel alius elegerit; vel Concedo facultatem vxori meæ, vel alteri, meliorandi vnum ex filiis, vel nepotibus meis: ſsiue Vxor mea, vel alius, ſsi voluerit, melioret vnum ex filiis meis; aut Ex 3. & 5. bonorum parte, ſsi velit, in aliquem ex filiis meis Primogenium inſstituat. Quid denique, ſsi non deſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè, arbitrio, vel ad arbitrium alicuius, vnum ex filiis ſsuis meliorari teſstator dixerit; vbi, quæ ab aliis dicta erant hucuſsque, breuiter recenſsentur, & nonnullis nouiter, & meliùs quàm hactenùs adnotatis, vera, & diſstincta reſsolutio traditur, & l. 31. Tauri, germanus ſsenſsus detegitur.

SVMMARIVM.

1 Author reddit rationem, quâ motus eſst principaliter, vt materiam huius Capitis ſscriberet.
2 Captatoria voluntas, quæ Senatusconſsulto improbatur, quæ ſsit? & num. ſsequent.
3 Captatoria voluntas diuerſsa eſst ab ea, quæ ex alieno pendet arbitrio, vel quæ in alterius voluntatem confertur, & num. ſsequent.
4 Captare quid? & ibidem Connani verba relata.
5 L. captatorias, 70. ff. de hæredibus inſstituendis, explicatur.
6 L. Clemens patronus, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, rectè intellecta per Cuiacium.
7 Captatoria voluntas, vtrùm permittatur fauore piæ cauſsa, & num. ſseq.
8 Præfatum dubium minimè deciſsum, nec etiam aliquo modo tactum, in cap. cùm tibi, de teſstamentis.
9 Textum in cap. cùm tibi, de teſstamentis, non loqui de captatoria voluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ in alterius arbitrium, aut voluntatem confertur.
10 Doctores deceptos communiter, qui quæſstionem ſsuperiorem tractantes, terminos præfatos confundunt, & Scribentium deciſsiones allegant, quæ non loquuntur de captatoria voluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ ab alieno pendet arbitrio, quod diuerſsum eſst, ac ſseparatim in quæſstionem moueri debuit.
11 Didaci Couar. ſsententiam in quæſstione propoſsita ſsuprà, num. 7. temperandam, ac intelligendam, provt optimè, ac verè intellexit Sarmientus, nec poſsſse extra caſsum ab eo conſsideratum, captionem, aut dolum interuenire.
12 Recentiores nonnullos, indiſstinctè nimis, aut valdè generaliter in quæſstione ſsuperiori loquutos.
13 Captatoriam diſspoſsitionem, ſstatuto, lege, vel conſsuetudine poſsſse permitti.
14 Adhuc tamen, nullo iure permiſsſsam.
15 Nam in primis, iure ciuili, ex Senatusconſsulto captatoriæ diſspoſsitiones improbantur.
16 Ius verò Pontificium circa captatoriam voluntatem nihil diſspoſsuit, ſsed de alia, & diuerſsa diſspoſsitione, aut voluntate tractauit.
17 Ius autem Regium nihil nouum induxit, nec antiquum alterauit, ſsed ius commune quoad captatorias diſspoſsitiones intactum, & illæſsum reliquit, ſsic, vt nec eas reprobauerit expreſssè, nec aliquo modo permiſserit.
18 Hæredis inſstitutionem, vel legatum fauore piæ cauſsæ ab alieno arbitrio, vel à libera voluntate poſsſse pendere; hunc tamen caſsum ſseparandum ab eo, de quo agitur ſsuprà, num. 7. provt hoc numero aduertit Author, & ſsuprà num. 10.
19 De intellectu text. in cap. cùm tibi, de teſstamentis, remiſsſsiuè.
20 Inſstitutionem illam: Quos Titius voluerit, hæredes inſstituo, vel aliter quocunque modo in alterius voluntatem collatam, vitioſsam eſsſse, & à Veteribus improbatam.
21 Vltima teſstatoris diſspoſsitio, aut voluntas, quare ex alterius voluntate pendere non poſsſsit?
22 Hyppol. Riminald. latè, & eleganter tractaſsſse materiam huius capitis in conſsil. 598. per totum. lib. 5.
23 Inſstitutio incerti de ceriis, vtrùm voluntati alterius committi poſsſsit, tam de iure communi, quàm de iure Regio, ex deciſsione l. 31. Tauri, vbi Scribentium quorundam huius Regni ſsententia probatur.
24 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius collata, vtrùm de iure communi valida eſsſse debeat? ſsic, vt diſstingui debeat, an in liberam alterius voluntatem conferatur, an in arbitrium, provt in relictis particularibus diſstinguitur, & num. ſseq.
25 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius conferri poteſst, ex ſsententia Caſstrenſsis, quæ fortiùs quàm hactenus corroboratur, & defenditur infrà numer. 29. vbi vide.
26 L. illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis, verus ſsenſsus adducitur.
27 Decij conſsideratio, in conſs. 494. ante finem, concludenti & noua ratione destructa.
p. 41
28 Sarmienti dubium contra ſsententiam Castrenſsis, iuridica & vera ratione ſsublatum.
29 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius conferri non poteſst, ſsicut nec in voluntatem eiuſsdem, ex ſsententia Cumani; quæ inſspecto iure communi non placet Authori, vt ſsuprà probari ex num. 25. ſsed per leges quaſsdam Partitæ, probari videtur, ſsic, vt ipſsæ leges ideò forſsan factæ ſsint, vt rem hanc iure communi non deciſsam deciderent, vel vt dubium & altercationem Doctorum ſsubmouerent.
30 Præfatum dubium ceſsſsare hodie, poſst deciſsionem l. 31. Tauri, quæ eſst l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ Compilationis, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
31 Voluntas cuiuſsque teſstatoris, vt alterius diſspoſsitioni poſsſsit committi, etiam liberè, lege vel ſstatuto effici poteſst.
32 Legatum relictum in arbitrium, vel in voluntatem ipſsius legatarij validum eſsſse.
33 Adiecta tamen conditione, ſsi velit, aut ſsi voluerit, conditionale eſsſse, nec ad hæredes tranſsmitti, niſsi legatarius declaret ſse velle, provt hoc numero declaratur.
34 L. ſsi ita expreſsſsum, ff. de condit. & demonſstrat. explicatur.
35 Legatum, vel fideicommiſsſsum in meram hæredis voluntatem relictum, non valere; in arbitrium tamen, vel arbitrio hæredis poſsſse relinqui.
36 Legatum, cùm arbitrio hæredis relinquitur, ex boni viri arbitrio, legatario debetur, ſsi hæres arbitrari nolit, aut ſsit in mora arbitrandi, ſsiue arbitretur aliter, quàm bonus vir arbitraretur, & vide infrà num. 50.
37 Legatum, cùm in arbitrio hæredis ponitur, ex lege quadam Partitæ omninò debetur, niſsi hæres iuſstam habeat contradicendi cauſsam, & vide infrà, num. 50. vbi dict. l. Partitæ explicatur.
38 Legatum in voluntatem hæredis collatum, ex lege quadam Partitæ validum eſsſse, atque ex nutu hæredis omninò pendere, ſsic, vt in eius voluntate poſsitum ſsit, rem dare, vel non dare legatario, quod de iure communi ſsecus erat, quia initio legatum nullius momenti fuerat.
39 Diſspoſsitionem legis Partitæ in caſsu ſsuperiori loquentis, ex deciſsione l. 31. Tauri, confirmatam videri, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
40 Legatum, vel fideicommiſsſsum in liberam & abſsolutam cuiuſsque tertij voluntatem conferri non poſsſse; vt: Lego Titio centum, ſsi Sempronius voluerit: in arbitrium tamen conferri poſsſse, quod ad arbitrium boni viri reducitur, & de ratione differentiæ, vide infrà num. 44. in fine.
41 Legatum poſsſse conferri in voluntatem liberam alterius, quàm hæredis, ex ſsententia quorundam, quæ hoc num. & ſseq. improbatur.
42 Emmanuelis Coſstæ, & D. Franciſsci Sarmienti opinio quædam contra Communem confutatur, & Communis defenditur, & num. ſseq.
43 L. 1. ff. de legatis 2. verus ſsenſsus traditur, & Cumani interpretatio recipitur.
44 L. ſsenatus, §. legatum, ff. de legatis 1. explicatur, & communis interpretatio probatur.
45 Legatum in liberam cuiuſsque tertij voluntatem, ex legibus Partitæ conferri non poteſst, ſsicut nec de iure communi conferri poterat.
46 Legata, ac etiam diſspoſsitiones aliæ particulares quæcunque, ex legibus Tauri, in voluntatem alterius validè conferuntur, ex ſsententia Petri de Peralta, quæ ab Authore probatur & ſsuprà, num. 39.
47 Legatum certæ quantitatis, aut certæ ſspeciei, relictum alicui, ſsi Titius arbitratus fuerit, non eſsſse purum, ſsed conditionale, ac per conſsequens Titio non arbitrante, vel arbitrari nolente, aut in mora arbitrandi exiſstente, legatum corruere, ſsicut defectu cuiuſslibet conditionis, ex ſsententia communi.
48 Contrà, ex ſsententia Cumani, Socini, & aliorum, quæ num. ſseqq. per Authorem probatur.
49 Legatum in ſspecie propoſsita ſsuprà, num. 47. purum eſsſse, & non conditionale, cum Socino, & Cumano contra Communem.
50 Legatum arbitrio, vel ad arbitrium hæredis, aut commiſsſsarij, vel alterius cuiuſsque relictum, illo non arbitrante, vel arbitrari nolente, non corruere, ſsed ad arbitrium boni viri recurrendum eſsſse, provt hoc numero latiùs dicitur, vbi res iſsta meliùs quàm anteà erat, aperitur, ac nonnullæ leges Regiæ nouiter, & verè explicantur.
51 Subſstantia diſspoſsitionis in alterius voluntatem conferri non poteſst; qualitas verò, vel acceſsſsorium, hoc eſst, perſsonarum electio, vel declaratio tantùm de iure confertur.
52 Roderici Suarez, ſsingularia verba in propoſsito referuntur.
53 Pater ſsi dicat, quòd meliorat vnum ex filiis, quem vxor, vel commiſsſsarius elegerit, diſspoſsitio valet, provt hoc num. & ſseq. declaratur.
54 Pater ſsi meliorauit vnum ex filiis, non deſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè, ſsed eo dumtaxat dicto, quod meliorabat vnum ex filiis, arbitrio, vel ad arbitrium Seij, vel in eo quod Seius fuiſsſset arbitratus, valebit melioratio; tamen priùs debet fieri executio, & declaratio quantitatis, quàm melioratio peti valeat per melioratum.
55 Meliorandi aliquem ex filiis facultas, ſsi concedatur alicui, & is meliorare, ſsiue nominare aliquem ex filiis ad meliorationem noluerit; omnes filij æqualiter admittentur.
56 Pater ſsi dicat: Concedo facultatem; vel, do poteſstatem vxori meæ, vel alicui alteri meliorandi vnum vel duos ex filiis, vel nepotibus, vtrùm melioratio valeat? vbi in primis Telli Ferdinandez ſsententia refertur, & præcipuum eius fundamentum adducitur.
57 Deinde alia, & contraria ſsententia profertur, & circa fundamenta illius nonnulla nouiter, & verè adnotantur.
58 Author, vt in quæſstione ſsuperiori ſsuam ſsententiam interponat, nonnulla præmittit, quæ veriſsſsima putat, nec ab aliquo hactenùs ſsic fuerunt excogitata; & tandem Ioannis Guttierrez reſsolutionem tuetur, & num. ſsequent.
59 L. 31. Tauri, verus, & germanus ſsenſsus adducitur, & vide num. præced.
60 Præfatio legis, cauſsam finalem diſspoſsitionis oſstendit, & mentem condentis declarat.
61 Petri de Peralta ſsententia relata ſsuprà, num. 39. & num. 46. pro reſsolutione Authoris adducitur, & num. ſseq.
62 Melioratio Tertij, & Quinti, eſst legatum, aut ſsaltem prælegatum, & quota pars bonorum, non hæreditatis.
63 Meliorare, aut non meliorare ſsi in voluntati vxoris, vel commiſsſsarij, ita liberè poſsitum ſsit, vt nihil diſsponere, aut exprimere testator voluerit, ſsed dumtaxat dixerit, quòd ſsi velit vxor, vel commiſsſsarius, melioret, aut meliorare poſst vnum ex filiis teſstatoris ipſsius, aut ex tertia bonorum ſsubſstantia, ſsi velit, in aliquem ex filiis primogenium inſstituat, vtrùm diſspoſsitio valeat?
64 Roderici Suarez locus relatus ſsuprà num. 52. explicatur.

DE captatoria voluntate, item de ea, quæ in arbi

*trium, vel in voluntatem alterius cuiuſsque confertur, quamuis in mille locis permulti Authores & plena quidem manu ſscripſserint; plurima tamen ſsunt, quæ indiſstinctè nimis traduntur, & maiori explicatione indigent: idcircò, quia materia hæc vtilis eſst, & frequenter contingens, multúmque ab Scribentibus inuoluta, |

p. 42

operepretium erit, per caſsus ſsuos principales diſscurrere, & quæ ad propoſsitum pertinent, diſstinctione & reſsolutione explicare; ſsic enim eueniet, vt ex dicendis nunc facilè vnuſsquiſsque dilucidam huius materiæ interpretationem deducere poſsſsit, ac etiam in principali quæſstione Telli Ferdinandez ſsententia diſscutietur apertiùs.

Et ad rem deueniendo, in primis conſstituo, capta

*toriam voluntatem à Senatuſsconſsulto improbatam, vt conſstat ex iuribus ſstatim citandis, non dici eam, quæ conſsertur in voluntatem alterius, de qua agitur in l. illa

* inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis; eſst enim captatoria voluntas diuerſsa ab ea, quæ ex alieno pendet arbitrio, & tunc demum ſsit, cùm quis ſsub conditione alterius relicti ſsibi viciſsſsim faciendi, alteri relinquit, veluti ſsi teſstator dixerit: Si me hæredem reliqueris, te hæredem inſstituo; vel, Tibi lego, ſsi mihi legaueris: vel ſsi ad tertij perſsonam referantur verba, vt, ſsi Titius me hæredem inſstituerit, Sempronius mihi hæres eſsto: nam ex Senatuſsconſsulto, diſspoſsitiones huiuſsmodi pro non ſscriptis habentur, quia captionem manifeſstam continent, & per eas alienam ſsubſstantiam, & hæreditatem captare, & venari quis intendit: ac denique capeandæ mortis alterius votum præbetur, l. 1. ff. de his, quæ pro non ſscriptis habentur, leg. illæ autem, l. Clemens, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, & cum Caſstellioneo eleganter docuit Cumanus in leg. captatorias, ff. de hæredibus inſstituendis, & in leg. 1. colum. penult. ff. de legatis 2. & tentauit Decius in l. captatorias, 2. col. C. de teſstamento militis. Sequuntur Socinus, & Ludouicus Luſsitanus, qui retulit eum in l. vtrùm, §. cùm quidam, col. 4. ff. de rebus dubiis. Antonius Auguſstinus emendat. lib. 4. cap. 15. Corraſsius Miſscellan. iuris lib. 5. cap. 13. Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 5. fol. 785. vbi dicit, quòd vulgus Doctorum, captatorias inſstitutiones vocat, quæ conferuntur in alterius voluntatem, non aliâ vllâ, quàm bonarum literarum ignorantiâ, quâ omnes miſserè laborarunt. Deinde captare nihil aliud eſsſse,

* quàm artificio quodam, & dolo ipſsas quaſsi allicere, & ad vtilitatem noſstram contorquere, cauillíſsque, & malitioſsa interpretatione efficere, vt pro nobis facere videantur. Eandem ſsententiam tenuerunt Antonius Coſstanus lib. 1. quæſstionum. cap. 7. Couarruuias in cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 2. Coſsta ſselectarum interpret. lib. 1. cap. 21. num. 7. Samientus lib. 2. ſselectarum, cap. 4. num. 1. & cap. 6. in princ. & num. 35. in fine, & nullo ex his relato, Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 60. vbi num. 61. & ſseqq tribus modis limitat. Hyppolit. Riminaldus in conſs. 598. lib. 5. qui licèt eo loco, terminos hos captatoriæ diſspoſsitionis, & eius, quæ in arbitrium, aut voluntatem alterius confertur, confundat: tamen ibidem, num. 20. rectè aduertit captatoriam diſspoſsitionem propriè dici, provt ſsuperiùs diximus. Surdus etiam deciſs. 98. num. 6. Et ita tenendum eſst, vt etiam aliquando in vna ex 260. Aſsſsertionibus, publicè defendimus, quidquid infiniti Authores terminos prædictos inuoluant, & captatoriam voluntatem vocent eam, quæ in alterius voluntatem, aut arbitrium confertur, quomodo confundunt, & malè intelligunt Gloſsſsa in dict. l. captatorias, C. de teſstamento militis, vbi Paulus num. 4. Bartolus, & communiter omnes in l. 1. ff. de legatis 2. vbi Petrus de Peralta num. 49. ſsic defendit, & Neotericorum obiectionibus contendit ſsatisfacere, & ibidem D. Anton, de Padilla num. 50. Rodericus Suarez in tractatu, de captatoria voluntate, Gregorius Lopez in l. 11. in Gloſsſsa magna, tit. 3. partita 6. Caualcanus in conſs. 107. num. 1. & in conſs. 108. num. 3. Decius in conſs. 494. num. 3. & ſseqq. Pariſsius in conſs. 38. ex num. 45. lib. 3. Afflictis deciſs. 371. num. 5. Antonius Gomezius in l. 31. Tauri, num. 1. & ſseqq. & idem Velaſsquez de Auendaño gloſs. vnica, num. 2. Menchaca de ſsucceſsſsionum. creatione, lib. 1. §. 1. num. 19. & lib. 2. §. 17. num. 79. 80. & ſseqq. & de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 16. 18. 20. & 24. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 3. Mieres de maioratu, part. 2. quæſst. 48. n. 8. Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſs. 1. per totam, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & ibidem Azeuedius num. 15. Simon de Prætis de interpretatione vltimar. volunt. lib. 1. ſsolut. 5. ex num. 4. fol. 26. Baconius declarationum. iuris lib. 4. declarat. 63. num. 4. Petrus Gregorius in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 17. num. 2. & in eodem errore fuerunt etiam Decianus in conſs. 68. per totum, vol. 4. maximè num. 34. vbi dixit, ſsed malè quidem, captatoriam voluntatem eſsſse, quando tota ſsubſstantia teſstamenti collata eſst in meram voluntatem tertij, & in conſs. 2. num. 11. vol. 5. & in conſsil. 88. num. 7. & num. 11. vol. 5. Petrus Surdus in conſsil. 264. num. 5. & 6. & num. 22. & 23. lib. 2.

Nec pro prædictis Authoribus facit textus in l. ca

*ptatorias, 70. ff. de hæredibus inſstituendis, dum inquit, captatorias inſstitutiones dici eas, quarum conditio conditio confertur in ſsecretum alienæ voluntatis verè enim ſsatisfacit Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 5. fol. 785. & eo non relato, Couar. in dict. cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 2. dum dicunt, ſsecretum alienæ voluntatis ideò vocari teſstamentum viuentis, quòd non ſsolebant aperiri tabulæ niſsi poſst mortem: ſsic ex ſsunt captatoriæ ſscripturæ, quæ in futurum conferuntur, non quæ in præteritum, vt acceptum beneficium rependant, l. illæ inſstitutiones, 71. ff. de hæredibus instituendis, per quem textum ſsic adnotarunt omnes communiter, vt conſstat ex multis relatis ſsuprà. Alexander in conſs. 81. col. 2. lib. 6. Decius in dict. l. captatorias, & in conſs. 362. Socinus iunior in conſs. 75. lib. 3. Cuiacius obſseruationum. lib. 16. cap. 11. qui rectè intelligit text.

* in l. Clemens patronus, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, dum dicit, inſstitutionem, de qua ibi, captatoriam non fuiſsſse, proptereà quòd teſstator retulit ſse ad inſstitutionem præteritam, quamuis ad futuram teſstamenti recitationem reſspexerit.

Nunc ex prædictis infertur ad nonnulla, & in primis

* captatoriam voluntatem, nec fauore piæ cauſsæ permitti; nam cùm in ea captio ac dolus quidam inſsit, reprobáq;reprobáque alienæ hæreditatis ambitio, vt facta hæredis inſstitutione, aut legato relicto, qui captat, propriam voluntatem mutet, nec pietatis intuitu permitti poterit, argumento textus in cap. ſsuper eo, de vſsuris: quod contra Communem rectè defendit Couar. in dict. cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 13. & tenuit etiam Decianus in conſs. 68. num. 34. volum. 4. & in conſs. 86. num. 6. & num. 26. vol. 5. quorum opinionem ſseruarem ego, ac veriſsſsimam crederem, obſseruatis nonnullis, quæ præmittere neceſsſsarium erit, nec ab aliquo Recentiorum ſsic animaduertuntur, aut præmittuntur.

Et ante alia, primò, præfatum dubium minimè de

*ciſsum, nec etiam aliquo modo tactum à Pontifice in d. cap. cùm tibi, de teſstamentis; quicquid contrà putent

* nonnulli, ſsed malè quidem, vtpote cùm ille textus non loquatur de captatoria voluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ in alterius arbitrium, aut voluntatem confertur: quæ diuerſsa eſst, vt ſsuperiùs dixi.

Secundò, deceptos communiter Doctores, qui quæ

*ſstionem ſsuperiorem mouentes, vtrùm ſscilicet captatoria voluntas permittatur fauore piæ cauſsæ, terminos præfatos confundunt, & Scribentium deciſsiones allegant quæ non loquuntur de captatoria volũtatevoluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ ab alieno pẽdetpendet arbitrio; quod diuerſsum eſst; ac ſseparatim in quæſstionem moueri debuit: aliud enim eſst quærere, an fauore piæ cauſsæ vltima voluntas ab alieno poſsſsit arbitrio pendere; an, vt dixi, captatoria diſspoſsitio permittatur? quod ex ſse patet apertè, nec ſsic diſstinctè conſsideratur ab aliis.

Tertiò, præfatam reſsolutionem Didaci Couar. (quæ

* & Deciani, & aliorum eſst) temperandam, ac intelligendam, prove optimè, ac verè intellexit Sarmientus ſselectarum interpretationum. lib. 1. c. 4. num. 8. nec poſsſse extra caſsum ab eo conſsideratum, captionem, aut dolum interuenire, provt ipſse explicat.

Quartò, Recentiores nonnullos in hac materia ſscri

* |

p. 43

bentes in diſstinctè nimis, aut valdè generaliter in quæſstione ſsuperiori loquutos, dum exiſstimarant, captatoriam voluntatem fauore piæ cauſsæ, nullo modo redargui poſsſse; nam imò redargueretur, ſsi daretur caſsus, quem conſsiderauit Sarmientas: quod non animaduertũtanimaduertunt, & ſsic indiſstinctè malè tenuerunt Guillielmus Benedictus in cap. Rainuntius, de testamentis, verbo, condidit, el primero, num. 8. verſs. Tertiò fallit. Padilla in l. 1. num. 50. ff. de legatis 2. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 66. alios multos sciens conſsultóque prætermitto.

Quintò, captatoriam diſspoſsitionem ſstatuto, lege, vel

* conſsuetudine poſsſse permitti: quod contra Couar. & alios concludenti ratione probat Sarmient. ſselectarum lib. 2. dict. cap. 4. num. 9. Menchaca, qui eiuſsdem Couar. fundamentis optimè ſsatisfacit de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 85. fol. 45. & de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 16. num. 16. vbi ſsingularem rationem in propoſsito adducit Padilla in l. 1. num. 52. ff. de legatis 2. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 9. adhuc tamen nullo iure permiſsſsam; nam in

* primis iure ciuili, ex Senatuſsconſsulto, captatoria: diſs

*poſsitiones improbantur: quod certiſsſsimum eſst ex iuribus citatis ſsuprà, atque vt indubitatum tradiderant omnes Scribentes communiter, Afflictis deciſs. 371. num. 5. Rodericus Suarez de captatoria voluntate, num. 6. Pariſsius in conſs. 38. num. 66. & in conſs. 89. num. 45. lib. 3. Alciatus in conſs. 551. num. 2. Surdus in conſs. 264. ex num. 22. lib. 2. latiùs deciſsi. 98. per totam, & deciſs. 68. num. 5. & 6. & deciſs. 53. num. 6. & num. 8. cum ſseqq. & num. 16. & 28. Decianus in conſs. 68. vol. 4. Hyppolit. Riminald. in conſsil. 598. lib. 5. Anton. Gomez in. 31. Tauri, num. 1. Pe

*ralta in rubrica, ff.de hæredibus inſstituendis, num. 73. & 76. ius verò Pontificium circa captatoriam voluntatem nihil diſspoſsuit, ſsed de alia, & diuerſsa diſspoſsitione, aut voluntate tractauit in dict. cap. cum tibi, de testam. vt conſstanter, ac veriſsſsimè quidem aſsſseuerarunt ibidem Couar. num. 13. in princ. Sarmient. ſselectarum, lib. 2. dict. cap. 4. num. 8. & cap. 6. num. 35. in fine. Ius etiam Regium

* nihil nouum induxit, nec antiquum alterauit, ſsed ius commune quoad captatorias diſspoſsitiones intactum, & illæſsum reliquit; ſsic, vt nec eas reprobauerit expreſssè, nec aliquo modo permiſserit: quod ex infinitis à me originaliter prælectis, ſsolus Matienzus ſsic animaduertit in l. 5. tit. 4. gloſs. 2. num. 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ; idque veriſsſsimum eſst ex verbis eiuſsdem legis, quæ de alia & diuerſsa voluntate loquitur, hoc eſst de ea, quæ in arbitrium, aut voluntatem, ſsiue in electionem commiſsſsarij confertur, vt ex verbis ipſsius conſstat apertè: remanent ergo in ſsuo vigore, quæ de iure communi circa voluntatem huiuſsmodi ſsunt ſstatuta, quæ tamen, vt dixi, lege, ſstatuto, vel conſsuetudine poſsſsent alterari, quicquid contrà defendat Surdus dict. deciſs. 53. ex num. 8. cui ſsatisfieri poteſst ex dictis per Sarmientum, & Menchacam locis relatis ſsuprà, num. 13. & vide d. Authorem ibidem, per totam deciſsionem, vbi eraditè agit, an captatoria diſspoſsitio conualeſscat per approbationem hæredis, & an pacto validari poſsſsit? & in aliis duabus deciſsionibus relatis ſsuprà num. 15. nonnulla tradit in hac materia vtilia.

Sextò & vltimò, hæredis inſstitutionem, vel legatum

* fauore piæ cauſsæ, ab alieno arbitrio, vel à libera alterius cuiuſsque voluntate poſsſse pendere, & conſsequenter hunc caſsum ſseparandum ab eo, de quo ſsuprà, an ſscilicet fauore piæ cauſsæ, captatoria voluntas poſsſsit permitti: quos Doctores confundunt, nec certam, aut diſstinctam reſsolutionem tradunt. Sic tamen tenendum eſst, vt etiam tenuerunt expreſsſsim Corneus, Alexand. & Iaſson in l. captatorias, C. de teſstamento militis, & ibidem Decius col penult. & cum multis Menchaca de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 80. fol. 44. Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. n. 7. quid intel

*ligit iuxta communem interpretationem textus in dict. cap. cùm tibi, de teſstamentis, de qua eſst latiùs videndus Conar. ibidem. num. 10. 11. & 12. Sarmientus ſselectarum, lib. 2. cap. 6. ex num. 35. vſsque in finem capitis. D. Spino in ſspeculo, gloſs. 5. num. 10. & num. 25. nouiſsſsimè Andreas Fachineus controuerſsiarum iuris, lib. 5. cap. 57. & hactenùs de primo caſsu, & de captatoria diſspoſsitione.

Nunc verò, & ſsecundo loco conſstituęndum eſst, in

*ſstitutionem illam; Quos Titius voluerit, hæredes inſstituo, vel aliter quocunque modo in alterius voluntatem collatam, captatoriam non eſsſse, vt ſsupra dixi; vitioſsam tamen reputari, & à iure improbatam: quoniam ſsatis conſstanter veteres decreuerunt, teſstamentorem iura ipſsa per ſse firma eſsſse oportere, non ex alieno arbitrio pendere, l illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis, l. 11. tit. 3. partita 6. leg. 29. tit. 9. eadem partita, vbi communiter omnes Scribentes ſsic adnotarunt, Decius in conſs. 494. num. 6. Socinus in l. vtrùm, §. cùm quidam, in princ. vbi Ludouicus Luſsitanus col. 3. ff. de rebus dubiis Pariſsius in conſs. 38. num. 45. vol. 3. Ruinus in conſs. 21. n. 6. lib. 2. Menchaca de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 79. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 1. & num. 3. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommſsſsis, art. 33. num. 52. fol. 301. & alij plures, quos in vnum congeſsſsi ſsuprà, num. 4.

Videamus nunc de ratione prædictorum; quare, in

*quam, vltima teſstatoris diſspoſsitio, aut voluntas ex alterius voluntate pendre non poſsſsit? Et plures rationes aſsſsignar ſsolent in propoſsito, vt conſstat ex his, quæ ſscripſserunt Antonius Gomez, in l. 31. Tauri, num. 1. Menchaca dict. §. 17. num. 79. Guillelm. Benedictus, qui ſsubtilem, & non inelegantem rationem adducit in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, condidit, el primero, num. 1. Simon de Prætis de interpretatione vltmarum voluntatum, lib. 1. ſsolut. 5. num. 4. fol. 26. Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. fol. 783. Sarmientus ſselectarum, lib. 2. cap. 6. num. 2. & 3. Petrus de Peralta in l. 1. ff. de legat. 2. num. 54. verſs redeundo ad præmiſsſsa. Doctor Spino in ſspeculo teſstamentorum; gloſs. 5. principali, num. 2. 3. 4. & ſseqq. Hyppolit. Riminald. in

* conſs. 598. num. 3. num. 8. & num. 11. lib. 5. quo loco, & per totum conſsilium latè, & eleganter tractat materiam huius Capitis, & plures rationes congerit ad textum in dict. l. illa inſstitutio; illa tamen verior eſst, ac communior, quòd cum teſstamentum ſsit noſstræ voluntatis iuſsta ſsententia l. 1. ff. de teſstamentis, veteres decreuerunt ex alieno arbitrio pendet non poſsſse: quoniam teſstamentum, quod ex alieno pendet arbitrio, propriè teſst amentum dici non poſsſset, cùm non teſstatoris, ſsed alterius voluntatem contineat, vt Connanus, Graſsſsus, & alij locis relati ſsupra animaduertunt, & Duarenus ad titulum ff. de hæredibus instituendis, cap. 3. verſs. 6.

Extenditur autem, & limitatur ſsuperior reſsolutio nonnullis modis provt extendunt, & limitant Graſsſsus dicta. §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 3. & ſseqq. Peregrinus de fideicommiſsſsis, dict. art. 33. ex num. 52. vſsque ad num. 60. quibus aliquid adjicere neceſsſse non eſst. Dumtaxat præ

*termitti non poteſst, de iure communi probaſsſse nonnullos, licèt alij diſsſsentiant, valere inſstitutionem, cùm perſsona hæredis non nominatur expreſsſsim, ſsed electio certarum perſsonarum committitur alteri; vt, Inſstituo vnum ex fratribus, aut conſsanguineis, quem Titius elegerit, quia tunc non ſsubſstantia inſstitutionis confertur in alterius arbitrium, ſsed perſsonæ electio: quod cum Pariſsio, & aliis ſsic reſsoluit, & eſsſse communem ſsententiam profitetur Graſsſsus receptarum ſsententiarum, dict. §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 6. Hodie poſst deciſsionem l. 31. Tauri, quæ eſst l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, id procedere non poteſst, vtpote cùm teſstator certam omninò perſsonam nominare debeat, quam præcisè tenetur commiſsſsarius hæredem inſstituere; nec ſsufficit incertum de de certis nominare, ex quibus vnum eligat commiſsſsarius ipſse, ve rectè; & latiùs fundant Emmanuel Coſsta in cap. ſsi pater, de teſstam. in 6. in 1. part, verbo, pauperes, n. 6. Matienzus in dict. l. 5. tit. 4. gloſs. 2. n. 2. & 3. & ibidem Azeuedius num. 13. lib. 5. nouæ recopilationis, Velaſs|

p. 44

quez de Auendaño in l. 31. Tauri, gloſsſsa vnica, n. 30.

Deinde prætermitti non poteſst aliud, ad quod in ter

*minis nullus hactenus Scribentium animaduertit, videlicet ex dict. l. 31. Tauri, aliud dubium ſsublatum, quod de iure communi cõtrouerſumcontrouerſum erat, nec ſsatis apertè deciſsum; vtrùm, quemadmodum inſstitutio hæredis non poteſst de iure communi in alterius voluntatem relinqui, ſsic nec in arbitrium alterius per verba arbitrij conferri poſsſsit? An verò contrà dicendum ſsit, provt in legatis, & relictis particularibus diſstinguemus infrà? Et Caſstrenſsis in l. captatorias, num. 2. C. de teſstamento mi

*litis, idem putauit in inſstitutionibus, quod in legatis: & conſsequenter inſstitutionem hæredis in arbitrium alterius validè conferri poſsſse; & probarũtprobarunt Alexander in conſsilio 175. lib. 6. Caualcanus in conſs. 107. num. 1. Padilla in l. 1. ff. de legatis ſsecundò, num. 2. tenuit etiam Accurſsius in l. is qui hæres. in verbo, arbitrium, ff. de acquirenda hæreditate, & cum eo ſsentiunt communiter Scribentes ibi, vt ante alios eruditè aduertit Petrus de Peralta referendus infrà, & pro hac parte, (quam ego olim in vna ex 260. Aſsſsertionibus ſsecurè tuebar, ſsed non ita maturè rem inſspiciebam, nec ad l. 31. Tauri inferebam) non mediocriter vrget, verè negari non poſsſse, quin nulla lege expreſsſsum reperiatur, quòd inſstitutio hæredis in arbitrium alterius relinqui non poſsſsit, quamuis expreſsſsum fuerit, quòd in voluntatem alterius non

* conferatur, nam in dicta l. illa inſstitutio, collatam fuiſsſse inſstitutionem in liberam voluntatem, apertè demonſstrant illa verba: Quos Titius voluerit. Verba autem, quæ ſsequuntur: Non ex alieno arbitrio pendere, coacta ratione, de libera voluntate intelligi debent, aut de libero arbitrio ad arbitrium boni viri non regulato; dixit enim Iureconſsultus: illa inſstitutio, Quos Titius voluerit, ideò vitioſsa eſst, quoniam alieno permiſsſsa est arbitrio. Tunc autem certum eſst, verbũverbum arbitrio, pro arbitrio libero ſumẽdumsumendum, cùm in arbitrio libero quęſstio propoſsita fuiſsſset ſsubdit poſstmodùm rationem: Quoniam ſsatis conſstanter veteres decreuerunt teſstamentorum iura, &c. Vbi etiam verbum arbitrium pariformiter ſsumendum eſst, vt ad interrogata reſspondiſsſse, atque rationem eorum reddidifſse Iureconſsultum ipſsum dicamus, iuxta textum in l. 10. §. qui interrogatus, ff. de interrogatoriis actionibus, l. 134. §. idem reſspondit plerumque ff. de verborum obligat, aliàs ratio illa diuerſsa eſsſset à quæſstione, quæ in principio propoſsita fuit, quod credendum non eſst; & ſsic ceſsſsat præcipuum fundamentum contrariæ partis.

Nec placet conſsideratio Decij in conſs. 494. Quod ſsuprà maturè, ante finem, quem ſsequutus eſst Peralta in l. 1. ff. de legatis ſsecundò, num. 53. in verſsiculo, Sed meminit Decius, dum dicit verba illa, Non ex alieno arbitrio pendere, ideò adiecta vt arbitrium excluderent, nec dicere textum aliquid de voluntate, eo quòd illud erat expeditum; tollitur enim conſsideratio hæc concludenti ratione; nam ſsi id adeò expeditum eſsſset, nec etiam neceſsſse fuiſsſset, vt diceret Iureconſsultus in principio: Illa inſstitutio, Quos Titius voluerit, &c. Cùm ergo vellet Iureconſsultus dubium diffinire, quod circa inſstitutionem in liberam alterius voluntatem collatam verſsabatur, meritò in initio legis expreſsſsit, ac poſstmodùm Dicti rationem adduxit.

Prætereà, & pro ſsententia Caſstrenſsis vrget, certum eſsſse, inſstitutionem ſsub conditione fieri poſsſse, Si Titius in capitolium aſscenderit, l. ſsi quis Sempronium, cum multis aliis, ff. de hæredibus inſstituendis: quo caſsu liberum eſst Titio in capitolium nolle aſscendere, & facere, vt diſspoſsitio corruat: ergo multò magis ſsub conditione fieri poteſst, ſsi Titius arbitratus fuerit: quo caſsu non ita liberè relictũrelictum eſst in poteſstate Titij, vt efficere poſsſsit, quòd diſspoſsitio corruat, per textum in l. Thais, §. ſsorore, ff. de

* fideicommiſsſsariis libertatibus, per quem tollitur dubitatio Sarmienti, ſselectarum libro primo capit. 6. num. 4. ad finem; is enim in propoſsita quæſstione ideò dubitauit de ſsententia Caſstrenſsis, quod durum ſsibi videatur, vt ex alicuius arbitrio, totius teſstamenti vires, & inſstitutio, quæ caput eſst teſstamenti, debeant pendere; nam ſsicut dixi, ex dubio fortunæ euentu poteſst pendere, appoſsita conditione caſsuali quacunque; cur etiam ex arbitrio boni viri pendere non poterit? provt pendet in caſsu prædicto, l. ſsi ſsic, ff. de legatis primò, cùm illud ab initio certum ſsit, vt ſstatim dicemus, & ita tenendum exiſsti

*mo, quamuis contrariam ſsententiam poſst Baldum defendat Cumanus in dict. l. illa inſstitutio, ff. de hæredibus inſstituendis, Decius in dict. l. captatorias, num. 7. & in conſs. 494. ſsub num. 5. Pariſsius in conſs. 38. num. 69. lib. 3. Sarmientus dict. cap. 6. num. 4. per totum, Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, articulo 33. num. 70. fol. 304. latiſsſsimè Peralta in d.l. 1. ff. de legatis ſsecundò, num. 53. in verſsicul. & non tantum vt eſst prædictum, vſsque ad num. 55. vbi dicit, hanc opinionem probabiliorem eſsſse, & pro ea inducit l. 11. tit. 3. partita 6. in verſs. aquel ſsea mi heredero, & in verſsiculo, ò eſstableciere, & in verſsiculo, eſsto es porque el eſstablecimiento, & l. 29. titul. 9. partita 6.

Ego verò, vt dixi, Caſstrenſsis ſsententiam, inſspecto iure communi, probarem libentiùs, ſsed ex dictis legibus Partitæ, facilè etiam mihi ſsuaderem, contrariam opinionem magis probari, ſsic, vt ipſsæ leges ideò forſsan factæ ſsint, vt rem hanc iure communi non deciſsam deci

*derent, vel vt dubium, & altercationem Doctorum ſsub mouerent: quod tamen hodie ceſsſsauit omninò poſst deciſsionem l. 31. Tauri, quæ eſst l. tit. 4. lib. 5. nouæ Compilationis; ex illis enim certa forma deſscripta eſst, ac nec in arbitrium quidem, nec etiam in liberam voluntatem vltima diſspoſsitio conferri poteſst, niſsi perſsonâ hæredis nominatim expreſsſsa, vt ibi dicitur.

Denique ex eiſsdem legibus tollitur aliud dubium, & confirmatur apertà ſsententia dicentium, lege, vel ſstatuto effici poſsſse, vt extranea cuiuſsque teſstatoris voluntas, alterius diſspoſsitioni committi poſsſsit etiam liberè; quod cum Angelo, Socino, Alexandro, & Ripa, rectè probauit Couarru. in cap. cùm tibi, de teſstamentis, n. 13. verſsicul in quo ſsequor, tenent etiam Antonius Gomez. in l. 31. Tauri, num. 5. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 9. Menchaca, qui contrariæ partis fundamentis optimè ſsatisfacit, de ſsucceſsſsionum. creatione, lib. 1. §. 1. num. 19. lib. 2. §. 13. n. 20. & 24. Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſsſsæ prima, num. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Ludouicus de Lana in conſsilio de formula teſstamenti nuncupatiui, quod eſst iunctum reſsponſso Ludouic. Zunt. pro vxore, num. 106. Et hactenus de inſstitutionibus, aut relictis vniuerſsalibus, quę in liberam alterius voluntatem conferuntur, vel in arbitrium.

Nunc verò & tertiò loco agendum eſst de legatis, aut relictis particularibus, quæ voluntati, aut arbitrio alterius committuntur. Et pro abſsoluta, atque diſstincta explicatione conſstituere neceſsſsarium erit, quòd legata huiuſsmodi, aut in voluntatem legatarij relinquuntur, aut in voluntatem grauati, aut alicuius tertij: & quidem primo caſsu nonnullos caſsus diſstinguit Bartol. in l. 1. n. 2. ff. de legatis ſsecundo, In effectu tamen concludit, legatum

* relictum in arbitrium, vel in voluntatem ipſsius legatarij, validum eſsſse. Ratio euidens eſst, nam cùm etiam abſsque tali conditione ſsit in eius facultate libera, an illud velit acceptare, vel nolit, nec inuito acquiratur, meritò ſsic diſsponi poteſst, vt in voluntatem eius, cui relinquitur, diſspoſsitio conferatur, l. ſsi ita legatum, §. illi ſsi volet, ff. de legat. 1. l. ſsi ita expreſsſsum, ff. de conditionibus & demonſstrationibus, & Bartolum ſsequuntur communiter omnes, vt conſstat ex Peralta in dict. l. 1. num. 49. ad finem. Antonio Gomezio in dict. l. 31. Tauri, num. 3. verſsiculo, in voluntatem verò. Sarmiento ſselectarum, lib. 2. cap. 6. num. 3. in fine. Couarruu. in dict. cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 6. Peregrino de fideicommiſsſsis, art. 35. n. 67. per totum, vbi declarat diſstinctionem Bartoli vbi ſsuprà, hoc eſst, in dict. l. 1. ff. de legatis 52. d. num. 2. Cùm tamen legatum confertur in voluntatem legatarij, adiecta conditione, ſsi velit, aut ſsi voluerit, conditionale eſst,

* neque ad hæredes tranſsmittitur, niſsi legatarius decla|

p. 45

ret ſse velle, quamuis aliàs conditio illa tacitè inſsit in quolibet legato, nec tranſsmiſsſsionem impediat: quod expreſsſsim probatur in d.l. ſsi ita expreſsſsum, ff. de condit.

* & demonſstrat. & notauit Bartolus in d.l. 1. num. 2. ibi: Aut dixit, ſsi voluerit; & valet, ſsi declaret ſse velle. Idem Bartolus in l. 3. num. 3. ff. de legatis 1. vbi reddit rationem, quam improbarunt ibi Ripa num. 33. & Marianus Socinus num. 42. nec concludit Gloſsſsa in dict. ſsi ita expreſsſsum, verb. pertinere, nec etiam Gomezius in d.l. 31. Tauri, num. 3. idcircò vera ratio deſsumi debet ex verbis eiuſsdem legis, vbi Caius Iureconſsultus dixit, legatum relictum Titio, ſsi voluerit, non aliter ad hæredem legatarij pertinere, quàm ſsi ipſse legatarius voluerit ad ſse pertinere & reddit rationem: Quia conditio perſsonæ iniuncta videtur. Quaſsi diceret, expreſsſsa conditione ſsi voluerit, conditionem perſsonæ iniunctam videri: & ideò facultatem agnoſscendi legatum, & declarandi an velit, perſsonam legatarij non egredi, neque ad hæredes legatarij tranſsire, argumento textus in l. in compromiſsſsis, ff. de receptis arbitris; ſsecus tamen eſsſse, quando conditio illa non exprimitur, ſsed tacitè tantùm ineſst: tunc enim non reſstringitur ad perſsonam legatarij, ſsed in hæredem etiam tranſsmittitur facultas acceptandi legatum, ſsi legatarius non agnouerit, iuxta textum in l. ſsi poſst, ff. quando dies legati cedat, quia perſsonæ legatarij iniuncta non erat.

Secundo verò caſsu principali nonnullis modis diſstinguit Bartolus in d.l. 1. ff. de legatis 2. num. 3. per totum, ex quo certa deducitur reſsolutio, legatum, vel fideicom

*miſsſsium in meram hæredis voluntatem relinqui non poſsſse, nec relictum valere; eſsſset enim illuſsoria iſst hæc diſspoſsitio, quia ſsaltem iuris præſsumptione probabili, conditio vſsquam non exſstitura, cùm ipſse hæres nunquam vellet legata ſsoluere, l. ſsenatus, §. legatum, ff. de legatis 1. l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. in arbitrium tamen, vel arbitrio hæredis legatum relictum validum eſst: vt putà, ſsi dictum fuerit: Si hæres exiſstimauerit, ſsi putauerit, ſsi arbitratus fuerit; vel, ſsi hæredi videbitur, vt in d.l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, l. ſsi ſsic, in princ. ff. de legatis 1. Per quæ iura ſsic obſseruant cõmunitercommuniter omnes, vt teſstantur Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 17. num. 79. Antonius Gomez in l. 31. Tauri, num. 3. Petrus de Peralta in d.l. 1. ff. de legatis 2. num. 49. verſs. Primus eſst, vbi Padilla num. 3. Couarru. in dict. cap. cum tibi, de teſstamentis, num. 6. Sarmientus ſselectarum, lib. 2. cap. 6. n. 5. Franciſscus Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. Emmanuel Coſsta ſselectarum lib. 1. cap. 21. num. 7. & his non relatis, Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 65. per totum, fol. 302. & nouiſsſsimè Andreas Fachineus controuerſs. iuris lib. 5. cap. 58. & tunc ſsiue hæres

* ſsit in mora arbitrandi, aut arbitrari nolit, ſsiue aliter arbitretur, quàm bonus vir arbitraretur, legatum, ex boni viri arbitrio legatario debetur, vt docuit idem Bartolus in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 3. in verſs. aut expreſsſsa re, vel quantitate, ibi: Ideò eſst neceſsſse, &c. Quem ſsequuntur communiter omnes, ex Alexandro ibidem n. 10. Socino in l. ſsi quis arbitratu, num. 22. ff. de verbor. obligat. Coſsta ſselectar. lib. 1. cap. 21. n. 4. Antonius Gomez in dict. l. 31. Tauri, n. 3. in princ. ibi: Imò eo etiam non arbitrante. Et nullo ex prædictis relato, Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, dict. art. 33. num. 69. in finalibus verbis, ibi: Licèt ſsecus in hærede, & confirmat apertè ſsingularis lex partit. 29. tit. 9. partit. 6. quæ, cùm ponitur in hę

*redis, quaſsi boni viri arbitrio legatum, expreſssè vult legatum omninò deberi, niſsi hæres iuſstam cauſsam habeat contradicendi: corrigit verò ius commune in alio;

* nam quando legatum confertur in voluntatem hæredis, non valere legatum de iure communi certum eſst, vt probaui ſsuprà: & tamen per illam legem valet, quando in voluntatem hæredis confertur; ſsed quando in voluntatem tertij, ius commune intactum remanet: valet ergo ex illa lege legatum ſsub conditione relictum, ſsi hæres voluerit, atque ex nutu hæredis omninò pendet; ſsic vt in eius poteſstate poſsitum ſsit rem dare, vel non dare legatario: quod ſsecus erat de iure communi, quia in initio legatum nullius momenti fuerat, vt eleganter, atque eruditè aduertit Emmanuel Coſsta ſselectarum lib. 1. cap. 22. num. 8. fol. mihi, 246. Peralta etiam in l. 1. ff. de

* legatis 2. num. 77. His addo, diſspoſsitionem dict. l. partit. confirmatam videri hodie ex l. 31. Tauri, quæ eſst l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ; per quas leges non obſscurè videtur diſsponentibus permitti, in aliorum voluntatem legata, & diſspoſsitiones particulares relinquere, vt ex illis obſseruat & ipſse Peralta in d.l. 1. num. 53. verſs. quia prædicta lex fori videtur hodie, & num. 51. in princ. & num. 78. & præſsentit Menchaca de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 20. & 24. vnde & in hæredis voluntatem legatum relictum validum eſsſse debet ex dictis legibus: quod verum puto, nec ab alio hactenus ſsic eſst animaduerſsum.

Tertio tandem, & vltimo caſsu vera reſsolutio ſsit, le

*gatum, & fideicommiſsſsum in liberam, & abſsolutam cuiuſsque tertij voluntatem conferri non poſsſse; vt, Lego Titio centum, ſsi Sempronius voluerit; in arbitrium tamen Conferri poſsſse, quod tunc ad arbitrium boni viri reducitur, l. 1. ff. de legatis 2. vbi gloſsſsa ordinaria, Bartolus num. 4. & communiter omnes ſsecundùm Peraltam, num. 49. verſs. Secundus caſsus, Padillam, num. 48. &. 49. textus optimus in l. ſsi ſsic, ff. de legatis 1. vbi in hunc modum ſscribitur: Si ſsic legatum relictum ſsit, ſsi æſstimauerit hæres, ſsi comprobauerit, ſsi iuſstum putauerit; & legatum, & fideicommiſsſsium debebitur, quoniam quaſsi viro bono potiùs ei commiſsſsum eſst, non in meram voluntatem hæredis collatum. l, fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. & vbique Gloſsſsa ordinaria, ac cum ea Communis, vt teſstantur Iaſson in l. captatorias, num. 10. C. de teſstamento militis, Guil. Bened. in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, condit, el primero, num. 3. Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione lib. 2. §. 17. num. 79. Antonius Gomez in l. 31. Tauri, n. 3. Afflictus deciſs. 371. num. 5. & 6. Sarmientus ſselectarum lib. 1. cap. 6. num. 4. Couarruu. in cap. cùm tibi, de testamentis, n. 6. &. 7. Peregrinus de fideicommiſsiſss, art. 33. num. 68. & 69. fol. 303. Decianus in conſs. 68. num. 15. & 18. & 30. vol. 4. & in conſs. 88. n. 3. vol. 5. late Hyppolit. Riminald, in conſsil. 598. maximè num. 32. lib. 5. Et ita tenendum eſst, quicquid Ludouicus Luſsitanus, &; alij contra exiſstimauerint, credentes, le

*gatum poſsſse conferri in voluntatem liberam alterius, quàm hæredis, tametſsi inſstitutio hæredis non poſsſsit in alterius voluntatem ita liberam conferri; quos referunt, & latiùs diſsputant Coſsta ſselectarum lib. 1. cap. 21. n. 7. verſs. tertia eſst ſspecies, & num. 28. & verſs. & ſseqq. Sarmientus ſselectarum lib. 2. cap. 6. num. 28. verſs. ſsed contra iſstam opinionem, qui duo nec communi ſsententiæ accedunt,

* nec etiam ſsuperiorem opinionem probant omninò; in ea potiùs ſsententia ſsunt, vt exiſstiment, Modeſstinum Iureconſsultum in l. nonnunquam, ff. de conditionibus, & demonſstrationibus, & Vlpianum in l. 1. ff. de legatis 2. contrarios exiſstere in hoc, an legatum in aliena voluntate poni poſsſsit; nec poſsſse eorum opiniones in concordiam reduci, eo quòd ſsint omninò contrariæ; diſsſsentiunt tamen in alio, quòd Emmanuel Coſsta Vlpiani ſsententiam probauit: Sarmientus verò opinioni Modeſstini magis adhæret.

Ego verò, vt dixi, libentiùs affirmo, à communi ſsententia recedendũrecedendum non eſsſse, quæ faciliùs defendi poteſst, quàm hæc, quæ Ludouico nouiter placuit, vt cum iudicio firmauit Couar. in dict. capit. cùm tibi, de teſstamentis, num. 8. & quàm altera ſsuperiorum Authorum, quæ nec vera eſst, nec probari poteſst ex verbis Vlpiani in dict. l. 1. ff. de legatis 2. reiectis enim eorun

*dem Authorum, hoc eſst, Coſstæ, & Sarmienti interpretationibus, & aliis nonnullis, quas adducunt communiter Scribentes ibidem, & Peralta num. 48. Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. Cuiacius lib. 2. obſseruationum. cap. 2. Robertus ſsententiarum, lib. 2. cap. 11. ſsecurè, & conſstanter crediderim, Vlpiani |

p. 46

mentem in ea lege eiuſsmodi fuiſsſse, vt conditiones has, ſsi Titius voluerit, aut ſsi Titius in capitolium aſscenderit, dumtaxat æquiparare voluerit quoad ſsignificandi modum: quaſsi diceret, legatum regulariter in alterius voluntatem conferri non poſsſse, quandoque tamen accidere, vt conferatur, vt cùm alicui legatur ſsub condictione, ſsi Titius in capitolium aſscenderit: quo caſsu, quamuis non expreſsſsim in voluntate Titij poſsitum eſst, an aſscendere velit, nec-ne, & conſsequenter an debeatur, vel non debeatur legatum, ſsicut in alio caſsu, cùm expreſssè cauetur, ſsi Titius voluerit; & ſsic quoad voluntatem teſstatoris nihil intereſst, ſsi Titius in capitolium aſscenderit, mihi legetur, an ſsi voluerit; quoniam vtroque caſsu voluntatem, aut factum Titij exſspectari voluit teſstator; intereſst tamen quoad validitatem, & effectam legati, cuius repectu æquiparatio non fit per Vlpianum; conſstat enim, diuerſsiſsſsimas eſsſse conditiones, vt dicit textus in dict. l. nonnunquam, ff. de condit. & demonſstrat. atque elegantiſsſsimè explicauit Cumanus in dict. l. 1. ff. de legatis 2. & in l. is qui hæres, ff. de acquirenda hæreditate; & probauit Socinus in l. ſsi quis arbitratu, num. 20. ff. de verbor, obligat. Luſsitani verò ſsententiam relatam ſsuprà num. 41. improbauit etiam Fachineus controu. iur. lib. 5. cap. 58.

Deinde Neotericorum ſsententia nec etiam probatur

* per textum in l. ſsenatus, §. legatum, ff. de legatis 1. quippe, cùm ea lex iuxta communem, & veram ſsententiam intellecta, probet dumtaxat, legatum in alienam voluntatem, ſscilicet legatarij poni poſsſse, quæ aliena dicitur reſspectu hæredis, vt obſseruant Gloſsſsa ordinaria, & communiter Doctores ibi. Couarru. in dict. cap. cùm tibi, de teſstament, num. 8. ad finem, Antonius Gomez in l. 31. Tauri, num. 3. Petrus de Peralta in dict. l. 1. ff. de legatis 1. num. 50. qui num. 59. à princ. ſsingularem reddit, ac veram quidem diſscriminis rationem, quare legatum in liberam cuiuſsque alterius voluntatem conferri non poſsſsit, & in arbitrium poſsſsit, vt ibi videri poterit. Pro

* nunc, dixiſsſse ſsufficiat, prædictam differentiam procedere etiam poſst legem Partitæ, 29. tit. 9. partita 6. vt ſsic de iure illo Partitarum, legatum in liberam alterius voluntatem conferri non poſsſsit ſsicut nec de iure communi conferri poterat; enim verò ex lege illa dumtaxat validatur legatum in hæredis voluntatem relictum, vt dixi ſsuprà num. 38. legatum verò in cuiuſsque alterius voluntatem collatum, iuris communis diſspoſsitioni relinquitur, quod eſst notandum. Hodie tamen poſst deciſsionem

* l. 31. Tauri, quæ eſst l. 5. tit. 4. lib. nouæ collectionis Regiæ, validum erit legatum eiuſsmodi; quippe, cùm illæ leges teſstatoribus permittere videantur, in aliorum voluntate legata, & particulares quaſscunque diſspoſsitiones relinquere, vt dicebam ſsuprà n. 39. vbi retuli Peraltam ſsic expreſssè dicentem in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 51. in princ. & num. 53. verſsiculo, quia prædicta lex fori, & num. 78. & Menchacam de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 20. & 24. & conſsequenter ex dictis legibus immutatum erit tam ius commune, quàm Partitarum ius, vt in alterius voluntatem relicta particularia conferri poſsſsint, ex eiſsdem Authoribus, atque etiam probaſsſse videntur Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſsſsa 1. num. 4. lib. 2. nouæ collectionis Regiæ, Padilla in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 53. aliter tamen intelligit, & contrarium directè tenet Antonius Gomezius (ad quem nullus aduertit) in dict l. 31. Tauri, num. 4. in verſsiculo, Ex quibus infero. Sed verum non credo; tum quia, nimis reſstringit earum legum deciſsones, tum etiam, quia iuxta declarationem Gomezij, nihil nouum continerent illæ leges, quod non eſst credibile, & menti, atque verbis earum multùm repugnat, vt dicetur ſstatim.

Deinde & quarto loco conſstituendum eſst, ſilẽtiosilentio prę

*termitti non poſsſse vnum quod eſst neceſſariúnecessarium, & in praxi cõtingens, nec aliqua lege huius Regni expreſssè decisũdecisum, communi tamen Doctorum interpretatione receptum, legatum, inquam, certæ quantitatis, aut certæ ſspeciei relictum alicui, ſsi Titius arbitratus fuerit, non eſsſse purum, ſsed conditionale. ac per cõſequensconsequens Titio non arbitrante, vel arbitrari nolente, aut in mora arbitrandi exiſstente, legatum corruere, ſsicut defectu conditionis cuiuſslibet: quod in ſspecie notarunt Bartolus num. 9. Alexander ſsub num. 10. Paulus num. 6. & Alciatus num. 9. in dicta l. 1. ff. de legatis 2. idem Bartolus in l. ſsi quis arbitratu, num. 3. ff. de verborum obligationibus, vbi communem ſsententiam profitetur Iaſson num. 18. Coſsta ſselectarum, lib. 1. cap. 21. num. 1. & cap. 22. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsiis, art. 33. num. 69. fol. 304. latiùs Peraltar in dicta l. 1. ff. de legat. 2. ex num. 5. in verſs. Prima eſst, vſsque ad num. 11.

Sed contrariam ſsententiam; imò tale legatum non

* eſsſse conditionale in ſspecie propoſsita, ſsed potiùs purũpurum, & cõſequenterconsequenter Titio non arbitrãtearbitrante, aut arbitrari nolente, non corruere legatum, ſsed ad arbitrium boni viri recurrendũrecurrendum eſsſse poſst Accurſs. in l. is qui hæres, in verbo, arbitriũarbitrium, ff. de acquirenda hæreditate, defendunt Cumanus ibi, & in dict. l. 1. ff. de legat. 2. num. 7. Socinus in dict. l. ſsi quis arbitratu, num. 20. & num. 22. de verborum obligat. Franc. de Zaba in dicto cap. cum tibi, de teſstamentis, verſs. quæro an legatum, & ita fuiſsſse iudicatum dicit Afflictis deciſsione 371. n. 5. verſs. Secundo caſsu, ſsentit Menchaca de ſsucceſsſsionum. creat, lib. 2. §. 17. num. 79. expreſsſsim firmat Antonius Gomezius in dict. leg. 31. Tauri, num. 3. in principio, ibi: Imò etiam non arbitrante, &c.

Ego verò, vt meam ſsententiam interponam, ſsequen

*tia conſstituere neceſsſsarium duxi. In primis, legatum arbitrio, vel ad arbitrium alicuius relictum, aut ſsic conceptum, ſsi arbitratus fuerit, conditionale non eſsſse, vt Cumanus, & Socinus rectè docuerunt, ſsed potiùs purum; idque per textum in dicta l. 1. ff. de legatis 2. in 2. part. dum dicit, in legato boni viri arbitrio collato, non ineſsſse conditionem, & legatum, quod in arbitrium alterius confertur, ad arbitriũarbitrium boni viri reducendum regulariter ex ſsua natura, & probat apertè textus ſsingularis in d.l. ſsi ſsic ff. de legatis 1. ibi: Quoniam quaſsi viro bono potiùs et commiſsſsium eſst. Et ita intelligit expreſssè Menchaca dicto §. 17. num. 79. ergo conditionale non eſst: quod patet apertius; nam arbitrium boni viri ab initio certum eſst, quia ab initio conſstare poteſst, an legatarius dignus ſsit, aut benemeritus, vel non: condicionalis verò diſspoſsitio ex futuro pendet euentu, nec aliquid certum ab initio continet; ergo certitudo talis, quæ ab initio conſsideratur, efficere debet diſspoſsitionem puram, quamuis adhuc non appareat, l. reſspiciendum, ff. ſsi certum petatur. Deinde conſstituo, legatum arbitrio, vel ad arbi

*trium hæredis relictum, illo non arbitrante, vel arbitrati nolente, non corruere, quia quaſsi boni viri arbitrio relictum cenſsetur, ac per conſsequens ipſso hærede non arbitrante, vel arbitrari nolente, ad arbitrium boni viri recurrendum eſsſse; quod in hærede admiſsit Bartolus in dicta l. 1. ff. de legatis 2. num. 9. quamuis in alio Tertio contra tenuerit, vt aduertit Coſsta ſselectarum lib. 1. c. 22. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus, de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 69. & dixi ſsuprà, num. 36. Ex lege autem Partitæ 29. tit. 9. partita 6. in tali caſsu hæres contradicere non poteſst. ſsed arbitrari tenetur, niſsi contradicendi iuſstam causam habeat; quod dumtaxat dixit lex illa: debet tamen ex diſspoſsitione iuris communis ſsuppleri, vt ſsi hæres non habeat iuſtãiuſtam contradicendi cauſsam, & arbitrari noluerit, vel iniuſstè arbitretur, ad arbitritũarbitrium boni viri recurrendum ſsit, quod eſst notandum. Prætereà conſstituo, idem quod in hærede, in commiſsſsario obſseruandum, vt ſscilicet legatum certæ quantitatis, vel certæ ſspeciei ad arbitrarium commiſsſsarij à teſstatore nominati relictum, validum eſsſse debeat, etiam commiſsſsario non arbitrante, aut arbitrari nolente, ſsiue tranſsacto termino teſstamentariis præfixo ex l. 33. Tauri, quæ eſst lex 7. tit. 4. lib. 5. nouæ collationis Regiæ, intelligendo in hunc modum, quòd, vel tranſsacto termino, perinde habebitur, ac ſsi commiſsſsarius arbitratus fuiſsſset, ad effectum vt legatario præſstetur legatum ex dictis legibus, vel ſsaltem ad arbitrium boni viri recurrendam erit, vt de|

p. 47

claret, an legatarius ſsit dignus, & benemeritus, vel non; ne alioquin commiſsſsarij negligentia noceat legatario, ac teſstatoris voluntatis maneat defraudata, quæ modis omnibus adimpleri debet, ex vulgatis iuris principiis, & multis congeſstis per Manticam de coniecturis vltimar. volunt. lib. 12. tit. 4. num. 8. lib. 3. tit. 3. num. 5.

Denique idem obſseruandum eſsſse reſspectu alterius cuiuſsque tertij, in ſspecie propoſsita, vt ſscilicet ad arbitrium etiam boni viri recurrendum ſsit, nec legatum corruere debeat eo arbitrari nolente, aut iniquè arbitrante, prove verè aſsſseuerarunt nonnulli Authores relati ſsuprà, num. 48. Quorum ſsententia probatur primò ex his, quæ in propoſsito adducit Petrus de Peralta in dicta in. ff. de legat. 2. num. 34. 35. & 36. Secundò, per textum in l. vltima, §. ſsed & ſsi quis, C. communia de legatis, ſsupponendo, quòd in caſsu illius textus, ſsubſstantia legati commiſsſsa fuit alterius arbitrio, vt aduertit Bartolus im l. ſsi quis arbitratu, num. 5. ff. de verborum obligat. quem ſsequuntur communiter omnes ſsecundùm Socinum. ibi, num. 19. verſs. in gloſsſsa, quicquid aliter intelligat Iaſson ibidem, num. 16. Tertiò, nam, vt dixi, legatum ſsic relictum, ad arbitrium boni viri relatum cenſsetur, per textum in dicta l. ſsi ſsic, ff. de legat. 1. in l. Thais, §. ſsorore, ff. de fideicommiſsſsariis libertatibus, l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. nec perſsonæ: tertij tantùm iniungitur; & ſsic illo non arbitrante recurrendum erit ad arbitrium boni viri, argumento textus, à contrario ſsenſsu in dicta l. ſsi quis arbitratu, & in l. in compromiſsſsis, ff. de receptis arbitris, & in l. finali, C. de contrahenda emptione. Et hactenùs de his, quæ, vt videbis Lector, nullus anteà, ita diſstinctè explicauit, nec abſsque maximo labore ſsic recenſseri potuiſsſsent.

Nunc verò, & quinto loco conſstituendum eſst, om

*nia quæ hucuſsque diximus, eo caſsu intelligenda procedere, quo habitanda diſspoſsitionis in alterius voluntatem confertur, (quæ de iure conferri non poteſst) verò. quando qualitas, vel acceſsſsorium, hoc eſst perſsonarum electio, vel declaratio tantùm; id namque in alterius voluntatem conferri iure ipſso permiſsſsum eſst, l. cùm quidam, l. vnum ex familia, ff. de legat. 2. l. vtrùm, §. cùm quidam, ff. de rebus dubiis. Ex quibus ſsic adnotarunt ſsæpiſsſsimè Doctores in mille locis, & poſst eos, Pariſsius in conſs. 38. ferè per totum, lib. 3. Rota in Nouis, deciſs. 542. num. 8. lib. 1. Antonius Gomez. tom. 1. variarum, cap. 12. n. 48. & in l. 31. Tauri, num. 4. Molina de Hiſsp. primogen. lib. 2. cap. 4. num. 3. Mieres de maioratu. part. 2. quæſst. 48. num. 3. Simon de Prætis de interpret. vltimar. voluntat. lib. 1. ſsolut. 5. num. 5. fol. 27. Marcus Antonius Peregrinus de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 57. Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſs. 2. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Alios infini

*tos ſsciens, conſsultóque prætermitto, referam tamen Roderici Suarez ad explicationem prædictorum ſsingularia quædam, ac in propoſsito notanda quidem verba; is enim in tract. de captatoria voluntate, ex num. 14. in fine, verſs. concluſsiuè, ſsic ſscribit: Concluſsiuè autem, ex prædictis habes, quòd involuntate diſspoſsitoria non poteſst committi in tertium, ſsed per modum electionis, ſseu declarationis, ſsic; ſsed ne decipiaris credens, quòd ſsimpliciter per viam declarationis, ſseu electionis poſsſsit committi inſstitutio in voluntatem tertij, ſsed debes ſsic intelligere, vbi ſsola electio, ſseu declaratio perſsonarum committitur tertio, ita quòd principalis diſspoſsitio, & eius ſsubſstantia à teſstatore facta eſst: ita quòd commiſsſsario non eligente, nec declarante, nihilominùs diſspoſsitio, & inſstitutio, remaneat firma, vt in caſsu l. cum quidam, l. ſsi quis Titio, ff. de legatis ſsecundò, & dict. l. vnum ex familia; quia vtrùm ſsit dandum, vel ne, non cõmittiturcommittitur in voluntatẽvoluntatem alterius, ſsed quid dandum, vel diſstribuendum ſsit inter certos de incertis: & ſsic intelliguntur iura anteà allegata; nam ſsi diſspoſsitio ſsubstantialis committitur in voluntatem alterius, ſscilicet vtrùm ſsit dandum, vel ne, etiam ſsi per modum electionis, ſseu declarationis, captatoria eſst, & reprobata, quia in effectu, eodem modo confertur in voluntatem tertij, per hæc verba: Instituo hæredes eos quos volueris, ſseu quos elegeris, &c.

Hoc præmiſsſso, intrat nunc dubium, vtrùm melio

*randi aliquem ex filiis, vel nepotibus facultas poſsſsit à parentibus involuntatem alterius committi? Et quidem, cùm pater dicit: Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor, vel commiſsſsarius eligerit: certum eſst tam iure communi quàm Regio dispoſsitionem validam eſsſse: quoniam tunc; ſsubſstantia diſspoſsitionis non confertur in voluntatem vxoris, vel commiſsſsarij, ſsed tantùm qualitas quædam, hoc eſst, electio perſsonæ de certis: quod fieri poteſst, vt ſsuprà dixi, & in terminis cum Antonio Gomezio, Palatios Rubios, Couar. & Tello Ferdinandez, ſsic reſsoluit Ioannes Guttierrez practicarum lib. 2. quæſst. 42. num. 2. & vltra eum, idem tenuit Mieres de maioratu, part. 2. quæſst. 48. num. 3. & pro certo ſsupponit Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 5. & ſseqq. & in pulchro caſsu notauit Peralta (ad quem nullus Scribentium omnium animaduertit) in l. 1. 1. ff. delegatis 2. num. 11. fol. 13. vbi dicit, quòd ſsi teſstator meliorauit vnum ex fi

*liis, non deſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè, ſsed eo dumtaxat dicto, quòd meliorabat vnum ex filiis, arbitrio, vel ad arbitrium Seij, vel in eo, quod Seius fuiſsſset arbitratus, valebit melioratio, quia tali caſsu non ſsuſspenditur diſspoſsitionis ſsubſstantia, ſsed ſsolùm declaratio, & executio ipſsiuis: tamen priùs deber fieri executio, & declaratio quantitatis, quàm melioratio per malioratum peti valeat, vt idem Author latiùs probauit ibi, & num. præced. Erit tamen differen

*tia inter hos duos caſsus in eo quòd in primo caſsu, ſsi is, cui electio commiſsſsa eſst, eligere, aut nominare noluerit, omnes filij ad meliorationem æqualiter admittentur, l. vnum ex familia, §. rogo, vbi eleganter Peralta num. 14. & ſseq. ff. de legat. 2. l. cùm quidam, eodem titulo Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 41. Mieres de Maioratu, 2. part. quæſst. 48. num. 13. vbi merito dubitauit de ſsententia Gregorij Lopez, quem ibi refert. In ſsecundo vero caſsu, Seio non arbitrante, aut arbitrari nolente, ad arbitrium boni viri recurrendum erit, vt is arbitretur, quis, qualiſsve filius meliorationem magis mereatur, dignuſsve magis ſsit, ex his, quæ num. præced. adnotauimus, vel ſsaltem nullo arbitrari volente, aut omnibus filiis æqualiter dignis exiſstentibus, æqualis ſsucceſsſsio inter eos dabitur, vt in primo caſsu diximus: quæ eſst ſsingularis, & noua conſsideratio, & apertè probatur ex dictis ſsuprà n. 49. & 50. Et hæc ſsit in propoſsito dubio meliorationis, prima concluſsio, ſsiue caſsus primus deciſsus.

Secundus caſsus ſsit, quando pater non dixit ſse melio

*rare vnum ex filiis, quem vxor, vel alius elegerit, ſsed in hunc modum dixerit: Concedo facultatem; vel, do poteſstatem vxori meæ, vel alicui alteri, meliorandi vnum, vel duos ex filiis, vel nepotibus meis. Et dubium facit, quoniam in tali ſspecie ſsubſstantia diſspoſsitionis commiſsſsa videtur in voluntatem alterius; vnde valere non debet diſspoſsitio, ex his, quæ diximus ſsuprà, num. 51. quod in terminis etiam poſst deciſsionem l. 31. Tauri, verum credit, & conſstanter defendit Tellus Ferdinandez in eadem l. 31. num. 2. per totum, maximè ad finem, in verſs. ſsin autem eſsſset data facultas, vbi in hoc caſsu loquitur, & num. 7. per totum, mouetur ex eo dumtaxat, aut principaliter prædictus Author, quòd in caſsu propoſsito negari non poſsſsit, quin ſsubſstantia diſspoſsitionis fuerit commiſsſsa, & non executio, & inde interpretatur verba dict. l. 31. ſsed violenter quidem, & diuinatoriè, vt Recentiores ſstatim referendi animaduertunt.

Idcircò contrariam ſsententiam in hac quæſstione vi

*detur tenuiſsſse idem Tellus in l. 32. Tauri, num. 4. & expreſsſsim probatum Coſsta in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. in 1. part. in verbo, pauperes, num. 7. Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſs. 5. per totam, & ibidem Azeuedius num. 12. & 13. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Velaſsquez de Auendaño in dict. l. 31. Tauri, gloſs. vnica, num. 5. per totum. Ioannes Guttierrez, qui latiùs, & cæteris expedictùs loquitur, practicarum lib. 2. quæſst. 41. per totam, mouetur in primis, auia idem eſst dicere: Melioro; vel, concedo |

p. 48

facultatem meliorandi: quod iudicio meo verum non eſst; nam in primo caſsu adeſst voluntas & diſspoſsitio teſstatoris expreſsſsa ad meliorandum, dixit enim ipſse teſstator ſse meliorare, & electionem tantùm, aut declarationem commiſsit: in ſsecundo verò caſsu totum negotium commiſsit voluntati alterius, ad quam ſse referens, nihil diſspoſsuit, nec dixit ſse meliorare, vt in caſsu præcedenti expreſsſsit: vnde negari non poteſst, inter hos duos caſsus maximam, & apertam differentiam eſsſse.

Secundo mouetur ex verbis dictæ l. 31. Tauri, vbi ad inſstituendum hæredem requiritur, quòd in commiſsſsione exprimatur nomen hæredis inſstituendi; ad meliorationem autem faciendam, & cætera in ea lege contenta, tantùm requirit lex, quod ſsignetur, ad quid datur mandatum, vel commiſsſsio, & verè hoc negari non poteſst; ſsunt enim expreſsſsa verba illius legis, aliter tamen debent expendi, vt fortiùs adſstringant, vt ſstatim dicetur.

Inquit tandem, & tertiò loco Ioannes Guttierrez, non obſstare vnicum fundamentum contrariæ; partis, quia reſspondet in quæſstione prædicta, non committi ſsubſstantiam diſspoſsitionis in voluntatem tertij, ſsed executionem tantùm, hoc eſst, electionem perſsonæ incertæ de certis, & hoc modo intellectâ lege illâ 31. Tauri, non corrigit ius commune, ſsed declarat illud, ac nihil addit, vt ipſse Guttierrez putat, & tenet etiam Antonius Gomezius (quem ad id nullus refert) in eadem l. Tauri, num. 4. in verſs. ex quibus infero, & eſst de mente ſsuperiorum, qui ſsemper pro certo ſsupponunt, in caſsu propoſsito executionem ſsolam, & non ſsubſstantiam diſspoſsitionis committi.

Ego verò, vt ſsententiam meam interponam in quæ

*ſstione prædicta, nonnulla præmittere neceſsſsarium duxi, quæ veriſsſsima puto, nec ab aliquo hactenus ſsic fuerunt excogitata. In primis, inter hos duos caſsus, Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor, vel alius elegerit; aut, Concedo facultatem, vel, Do poteſstatem vxori meæ, vel alicui alteri, meliorandi vnum ex filiis meis, manifeſstam differentiam eſsſse, vt num. præcedenti dicebam, in principio.

Secundò, quod etiam ibi dixi, in hoc ſsecundo caſsu negari non poſsſse, quin ſsubſstantia diſspoſsitionis commiſsſsa fuerit in voluntatem tertij; tum quia nullum verbum eſst voluntatis teſstatoris diſspoſsitiuum, ſsed totum hoc voluntati, & diſspoſsitioni alterius committitur; tum etiam, quia nihil intereſst, dicat teſstator: Si vxor mea voluerit, melioret vnum ex filiis, an dicat, Concedo facultatem vxori mea meliorandi vnum ex filiis, quoniam vtroque caſsu ſsubſstantia diſspoſsitionis, alterius voluntati committitur, nec in effectu aut in ipſsa ſsubſstantia aliquod diſscrimen eſst, tantum in conceptu verborum diſscrimen dari poteſst, quod attendi non debet, ex l. 2. in fine, C. communia de legat.

Tertiò, præfatam opinionem Ioannis Guttierrez, & Sequacium veram eſsſse, aliam verò Telli Ferdinandez relatam ſsuprà, num. 56. dict. l. 31. Tauri, contrariam; in eo autem Ioannem Guttierrez, & relatos ab eo deceptos, quòd ſspeciem quæſstionis proponunt, in qua ſsubſstantia diſspoſsitionis voluntati alterius committitur, vt ſsupra. dixi: ac poſstmodùm executionem tantùm commiſsſsam contendunt, item dict. l. 31. Tauri, diſspoſsitionem adeò, ſsed malè quidem, reſstringunt, vt ſsibi perſsuadeant, ius dumtaxat commune declarari per illam; in quo etiam manifeſstè labuntur: quippe, cùm legem illam vltrò magis progredi, & iuri communi aliquid addere, verius multò ſsit, vt ſstatim dicetur.

Quartò ex verbis dict. l. 31. Tauri, præfatum dubium

* ita expreſsſsim, & apertè deciſsum, vt diſsputationi, aut dubitationi locus eſsſse non debuerit, quòd ſsi cogitatione inſsiſstas, atque attentè verba perſspicias, negare non poteris, dicitur enim: En eſsta manera, el poder para hazer heredero, nombrando el que da el poder por ſsu nombre a quien manda que el comiſsario haga heredero, y en quanto a las otras, hoc eſst, meliorationẽmeliorationem, exhæredationẽexhæredationem, ſsubſstitutiones, & alia, de quibus, ibi, Señolando para que le da poder: y en tal caſso el comiſsario pueda hazer lo que eſspecialmente el que le dio el poder ſseñalo y no mando, y no mas. Vides ex his verbis, teſstatoris poteſtatẽpotestatem tantúm reſstringi quoad inſtitutionẽinstitutionem, aut nominationẽnominationem hæredis, videlicet vt teneatur in cõmiſſionecomissione exprimere nomen hæredis inſstituendi; in cæteris verò rebus liberæ eiuſsdem voluntati totum relinquitur, vt quicquid velit, dando commiſſionẽcommissionem, efficiat, vt conſstat ibi: Y en quanto a las otras coſsas ſseñalando para que le da poder. Sed in quæſstione propoſsita ſsignat, & expreſsſsim dicit, quòd concedit facultatem, vt meliorationem facere poſsſsit commiſsſsarius; ergo licite poterit teſstator eo modo efficere, ac commiſsſsarius implere, quamuis abſsque commiſsſsione non poſsſset, ex eadem lege quæ tantum ſstatuit hoc, vt in aliis rebus vltra inſstitutionem hæredis detur, vel non detur commiſsſsio, ne fiat fraus: idque prouidere contendit lex illa,

* vt conſstat ex præfatione ipſsus, quæ cauſsam finalem diſspoſsitionis oſstendit, & mentem condentis declarat, vt per textum in l. final, ff. de hæredibus inſstituendis, dixerunt Doctores in mille locis, & multis exornant Iacobus Philippus Ponius in conſs. 125. num. 10, lib. 2. Villalobos communium opinionum. litera, P.n. 344. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 1. & quinque ſseqq. Mieres de maioratu, in initio 2. part. num. 43. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. ex num. 40. Menochius lib. 6. præſsumpt. 2. Sed tunc fraus non contingit, ſsi impleatur id, quod à teſstatore expreſsſsum eſst, ſsed potiùs impleri vult lex illa; ergo malè retorquetur ipſsa, vt aliud ſsignificet, quàm quod verbis exprimitur. Nec eſst omninò reſsolutio hæc authoritate, vel Authore aliquo deſstituta, imò confirmari poteſst ex ſsententia eorum, quos adduxi ſsuprà, num. 39. & num. 46. qui aper

*tè præſsentiunt ex dict. l. 31. Tauri, diſspoſsitionem poſsſse in alterius voluntatem conferri, & non eundo per alias ambages, in terminis eiuſsdem l. Regiæ. 31. quòd legata, ac etiam aliæ diſspoſsitiones particulares quæcunque, ex legibus Tauri, in voluntatem alterius validè conferantur, ſsecurè & concludenter probat Peralta in locis rela

*tis ſsuprà, num. 39. & 46. ad quem nullus Scribentium omnium animaduertit. Sed melioratio Tertij, & Quinti, eſst legatum, aut ſsaltem prælegatum, & quota pars bonorum, non hæreditatis, ſsecundùm Suarez in l. quoniam tn prioribus, 7. quæſsti. l. Regiæ, pagina 208. cum ſseqq. Azeuedium in l. 5. tit. 4. num. 12. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Gomez de Leon in cen. informat, facto 5. num. 8. vbi in idem refert Seguram, & Montal. & dicam infrà, cap. an vnico filio melioratio tertij fieri poſsſsit? num. 12. & 31. Ergo meliorandi poteſstas etiam in voluntatem alterius conferri poterit ex lege illa, quæ tantùm contenta eſst cum hoc, quòd in commiſsſsione exprimatur, ad quid facultas detur; eo autem expreſsſso, vltra inſstitutionem hæredis quodcunque committi permittit, vt ſsuprà vidimus.

Tertius & vltimus caſsus ſsit, cùm meliorare, vel non

* meliorare in voluntate vxoris, vel commiſsſsarij ita liberè poſsitum eſst, vt nihil diſsponere, aut exprimere toſstator voluerit ſsed dumtaxat dixerit, quòd ſsi velit vxor, vel commiſsſsarius melioret, aut meliorare poſsſsit vnum ex filiis teſstatoris ipſsius, aut ex tertia bonorum ſsubſstantia, ſsi velit, in aliquem ex filiis Primogenium inſstituat. Et in hoc caſsu (quem Scribentium omnium huius Regni nullus tetigit) idem dicendum eſst, quod in præcedenti, videlicet, diſspoſsitionem valere, ac commiſsſsarium virtute commiſsſsionis, Primogenium inſstituere poſsſse, vel ad meliorationem aliquem ex filiis eligere. Quod probatur primò ex verbis dict. l. 31. Tauri, quæ in hoc cauillari non poſsſsunt; probant enim expreſsſsim, vltra inſstitutionem hæredis, quodcunque committi poſsſse etiam liberè, vt ſsuprà diximus. Secundò probatur hæc ſsententia, & reſsolutione Petri de Peralta relata ſsuprà, & ſsæpe hoc c. repetita, quæ hunc caſsum decidit apertè, & æqualirer comprehendit ſsicut præcedentem; ſsic vt maiori comprobatione non indigeat. Tertiò ex reſsolutione eo|

p. 49

rum Authorum quos adduxi ſsuprà, num. 57. ij enim in caſsu ſsuperiori commiſsſsionem eo modo conceptam validam eſsſse defendunt; & tamen in eo ſsubſstantiam diſspoſsitionis commiſsſsam, ſsicut in hoc, nec differentiam reddi poſsſse euidenter probauimus, quamuis ipſsi (ſsed malè quidem, vt dixi) ſsolam executionem datam contendant. Nec vrget in contrarium Roderici Suarez au

*thoritas relata ſsuprà, num. 52. quippe, cum ipſse loquatur in terminis iuris communis, non in terminis d.l. 31. Tauri, in quibus ſsi dicat aliquis eundem loquutum, negari non poteſst manifeſstè deceptum, ex his, quæ hactenùs diximus: prætereà loquitur in inſstitutione, in qua diuerſsa ratio militat de iure communi, vt dicebam ſsuprà num. 20. ac de iure Regio ſseruari debet diſspoſsitio dict. l. 31. Tauri. Et hucuſsque de his egiſsſse ſsufficiat, quæ noua quidem ſsunt, & notanda, quia nullibi reperientur ita explicata.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT VI.

SVMMARIVM.