Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

preceding text ...

back | | continue

CAPVT XVIII.

Teſstamentum à marito, & vxore, vel à duobus aliis ſsimul confectum; vtrùm à ſsuperuiuenti pro ſsua parte, vel in ſsolidum reuocari poſsſsit? Quid in Maioratu, aut in melioratione ſsimul facta ab eiſsdem, tam de iure communi, quàm de iure Regio: quid ſsi ſsuperuiuens aliquid conſsecutus eſst ex bonis coniugis prædefuncti? Quid denique de vſsufructu, aut de fructibus ab eodem perceptis in caſsu reuocationis; vel an hæreditatis aditione, fructuúmve perceptione, ſsuperuiuens videatur onus non reuocandi diſspoſsitionem ſsibi impoſsitum agnouiſsſse, & de aliis multis prædictis connexis, quæ eſsſse vulgata, & multis in locis tractata fatetur Author, ideò tamen eorum diſsputationem prætermittere noluit, vt accurata equidem, & diligenti explanatione, quæ hactenus in propoſsito ſscripta erant ab aliis, hoc loco recenſseret in vnũvnum, & alibi quærendi in futurum cæteros excuſsaret; tum etiam, vt dictis adhuc quamplurima, & nouiter, & verè adjiceret, quæ diſstinctè ſsic, & dilucidè explicata, ſsuóque ordine compoſsita nullibi anteà fuerant.

SVMMARIVM.

1 Author reddit rationem, quæ præcipuè mouit eum, vt huius capitis diſsceptationem ſsuſsciperet, de qua multis in locis egerunt anteà permulti, & ibidem huiuſsce rei vtilitatem oſstendit.
2 Author recenſset in vnum quamplures Authores, quos pro huius capitis dilucida explanatione, attentè, atque originaliter prælegiſsſse fatetur, & tribus num. ſsequentibus.
3 Burgos Salon de Paz tractatu, atque reſsolutione quæstionum huius capitis, antecellit alios multos; idcircò videndus erit omninò.
4 Aluarum ValaſcũValaſcum propoſsito quæſtionũquæſtionum huius capitis cæteris quidem elegantiùs loqui, & ſeptẽseptem dubiis propoſsitis, rẽrem hãchanc distinctè magis, quàm alios explicaſsſse.
5 Pelaez à Mieres, in hac materia latiùs loquutũloquutum, quàm Molinam, & trium caſsuum diſstinctione, nonnulla adnotaſsſse, ad quæ alij anteà non ſsic animaduertebant.
6 Teſstamentum poteſst à duobus, vel à pluribus in eadem charta, aut ſscriptura confici, idque ex communi omnium Doctorum placito; ſsic, vt nullus in hoc diſsſsentiat.
7 Teſstamentum cùm faciunt duo, plureſsve in eadem ſscriptura, aut charta, tunc, quot ſsunt perſsonæ teſstantes, tot eſsſse teſstamentæ cenſsentur: in quo etiam conueniunt omnes Doctores, nec vllus in hoc diſsſsentit.
8 Teſstamentum à duobus in eadem charta, aut ſscriptura confectum, vnicam tantùm ſsolemnitatem requirit, non duplicatam; nam etſsi duo teſstamenta cenſseantur, non vnum teſstamentum: ſsolemnitas tamen illa vno contextu adhibita ſsic refertur ad omnes perſsonas teſstantes, vt pro vnoquoque ſseparatim adhibita cenſseatur.
9 Quod procedit, quoad numerum teſstium, ſsigilla, ſsubſscriptiones, vnicam contexturam, & reliqua, quæ plurium perſsonas poſsſsunt reſspicere; non verò quoad ea ſsolemnia, quæ ab ipſsis testatoribus debent peragi, quia talia ab ipſsis teſstatoribus, & à ſsingulis eorum debent fieri, vt latiùs hoc numero explicatum traditur, remiſsſsiuè.
10 Et iuxta ea, intelligenda dicit Author nonnulla, quæ non ita diſstinctè, aut abſsolutè in propoſsito adnotauit Andreas Gail.
11 Teſstamentum vxoris, & mariti an validum ſsit, in quo maritus ſsua manu ſse hæredem ſscripſsit.
12 Teſstamentum viri ſsua manu factum, in quo ille vxorem hæredem inſstituit, valere debet, etſsi non valeat teſstamentum vxoris inſstituentis virum, manu ipſsius viri ſscriptum, contra Luſsitanum Gamam, cum Beccio, & ipſsius Gamæ Additionatore.
13 Teſstamentum in quo maritus & vxor ſse adinuicem & reciprocè hæredes inſstituunt, validum eſsſse, ex ſsententia communi.
14 Et rationibus nonnullis, quibus mouetur D. Franc. Sarmientus, vt contrariam ſsententiam tueatur, facilè, & verè quidem reſsponderi poſsſse, prælectis his, quæ in propoſsito adnotauit Valaſscus, hoc numero ab Authore relatus.
15 Pactum reciprocum inter coniuges de ſsuccedendo, an valeat tam de iure communi, quàm de iure Regio: vbi nonnulla conſsiderauit Author ad quæ nullus anteà reſspexit.
16 Teſstamentum à marito & vxore, vel à duobus aliis confectum ſsimul in eadem ſscriptura, aut charta, poteſst ab altero pro parte ſsua reuocari, ex ſsententia multorum Authorum.
17 Quæ & iure, & rationibus concludentibus fulcitur, per totum numerum.
18 Et extenditur, vt procedat, ſsiue alter reuocauerit in vita eius, qui ſsimul cum eo diſspoſsuit, ſsiue etiam poſst eius mortem; nam in vtroque caſsu, indiſstinctè reuocatio fieri poteſst, provt hoc numero adnotatur.
19 Dummodò reuocetur dumtaxat quoad partem reuocantis, quia quoad alios non reuocantes, firmum remanet teſstamentum.
20 Secundò extenditur, vt procedat, etiamſsi teſstamentum ſsimul faciant coniuges in fauorem alicuius, vel aliquorum, vel vt vtriuſsque proximi hæredes bona ſsua, aut aliquam partem eorum accipiant; nam adhuc vno ex coniugibus mortuo, ſsuperſstes iure potest diſspoſsitionem ſsuam reuocare, provt latiùs explicatum traditur remiſsſsiuè.
21 Teſstamentum ſsi maritus, & vxor ſsimul fecerunt, & cùm conueniſsſsent de instituendo aliquem hæredem, fortè conſsanguineum, vt frequenter accidit, implendo promiſsſsa, eum hæredem inſstituerunt, vnuſsquiſsque pro parte ſsua, & vno mortuo, alter teſstamentum re|
p. 88
uocauit; nihilominùs tamen firma erit inſstitutio, quam fecit præmortuus, ex ſsententia quorundam.
22 Qui crediderunt procedere id, etiamſsi ex præfatione inſstitutionis, aut ex aliis verbis diſspoſsitionis conſstare poſsſset, non aliter inſstituturum præmortuum, quàm ſsi alter promiſsſsa obſseruaret.
23 Sed veretur quidem Author, ne forſsan contrarium dici poſsſsit, ex his, quæ in materia noſstra tentauit Mieres, relatus hoc num. & vide infra num. 67.
24 Teſstamentum, aut vltimam aliam diſspoſsitionem quamcunque, ſsi ponamus à duobus ſsimul, in fauorem alicuius, vel vt Maioratus inſstitueretur, aut opus aliquod pium perageretur, ſsic confectam, vt verba eiuſsdem, conditionem, aut modum præ ſse ferre videantur, tunc equidem communes Doctorum reſsolutiones circa confirmationem teſstamenti pro parte præmortui, aut fructus à ſsuperſstite perceptos non reſstituendos, obtinere non poſsſse, provt hoc num. adnotatur, & vide latius infrà, ex num. 70.
25 Teſstamentum cùm fecerunt maritus, & vxor ſsimul, in caſsu propoſsito ſsuprà, num. 21. non procedere reſsolutionem traditam ibi, ſsi probetur dolo alterius inductũinductum inſstituentem; tunc enim pro parte eius auocaretur hæreditas à venientibus ab inteſstato, vt hoc num. adnotatur: vbi Ludouici Molinæ reſsolutio generalis in propoſsito nouiter expenditur, & ad vtrumque forum applicatur.
26 Teſstamentum cùm faciunt maritus, & vxor, vel alij duo ſsimul, in eadem ſscriptura, aut charta, coniunctimque de bonis ſsuis diſsponunt, vel aliquo modo; aut nominatim in aliquam cauſsam expendi illa decernunt: vſsque adeò ſsuperſstes pro ſsua parte eam diſspoſsitionem reuocare poteſst, vt defunctus ex hac reuocatione deceptus, non videatur, nec illi ex hoc aliqua fraus, aut iniuria facta fuiſsſse cenſseatur.
27 Cùm notum ſsit omnibus, eam conditionem actum illum ex ſsui natura ſsortiri.
28 Nec poſsſse quem pactione aliqua ad non mutandum ſsuum testamentum adſstringi.
29 Sibíque imputare debere, qui cùm remediis opportunis vti potuiſsſset, ne propria voluntas illuſsoria redderetur, nevè alterius ſsimul ſsibi teſstantis diſspoſsitio reuocari poſsſset ab eo, non ſse præuenit.
30 Damnúmque ex hoc contingens æquo animo pati debet, cùm magis propriâ culpâ, & negligentiâ ſsuâ, quàm aduerſsarij fraude id contingat.
31 Eo magis, quòd damnum hoc promiſscuum est, & caſsus communis; nam & poterat prius ſsuperuiuens mori, quàm defunctus: & tunc defunctus eiuſsdem conditionis eſsſset, cuius & nunc viuens; & ob id onus diſsſsimile non fuiſsſse, nec æquale diiudicari non poteſst.
32 Teſstamentum à coniuge ſsuperſstite pro ſsua parte reuocari poſsſse, quamuis maritus, & vxor ſsimul teſstentur, & in aliquam cauſsam ſsua bona ſsimul expendi, aut conuerti conſstituant, & vtriuſsque bonorum vſsufructu ſsuperuiuentem frui cauerint expreſssè, ſsuperuiuénſsque alio mortuo, prædicto vſsufructu fuerit fruitus, vt hoc num. latiùs explicatum traditur, remiſsſsiuè.
33 Teſstamentum in eadem ſscriptura ſsi maritus, & vxor faciant ſsimul, & in teſstamento, ipſsum teſstamentum non reuocandi onus expreſssè fuiſsſset conſstitutum, & ob id fructus ſsuperuiuenti illicò aſsſsignarentur, quòd nec hæreditatis aditione, nec fructuum perceptione, prædictum onus acceptatum videtur, nec fieri poteſst irreuocabile teſstamentum.
34 Maioratus, aut melioratio, à viro & vxore ſsimul inſstitutus, ab vno illorũillorum, altero mortuo reuocari valet.
35 Niſsi tempore facti Maioratus, aut meliorationis, vel posteà antequam alter eorum reuocaret, poſsſseſsſsio bonorum, aut ſscriptura Maioratus coram Tabellione tradita ſsit, vel melioratio ob cauſsam oneroſsam fuerit facta ſsecundùm formam l. 17. & 44. Tauri; tunc enim reuocatio non permitteretur.
36 Vel niſsi ex ſscriptura Maioratus, quem vir, & vxor conſstituerunt conſstaret, quòd vnus ſsine altero Maioratum illum non conſstituiſsſset, neque alioquin feciſsſset, vt latiùs probatum traditur, remiſsſsiuè.
37 Deinde, niſsi maritus, & vxor faciant ſsimul contractum incertum in tenore Maioratus, vel meliorationis, in quo vnus alteri inuicem promittit, quòd nunquam diſscedet à tali contractu; nam tunc coniux ſsuperſstes reuocare non poterit, vt etiam latius probatum hoc numero traditur, remiſsſsiuè.
38 Ac denique, niſsi maritus ipſse ſsolus testetur ex conſsenſsu vxoris, conſstituátque Maioratum, aut meliorationem de bonis tam ipſsius, quàm vxoris faciat; tunc enim mortuo marito, eius morte confirmatur hæc vltima voluntas, tam quoad bona viri, quàm quoad bona vxoris, vt hoc num. latiùs probatur.
39 Extenditúrque, vt procedat non ſsolùm de iure communi, ſsed etiam de iure Regio poſst deciſsionem l. 17. & 44. Tauri, ex ſsingulari declaratione D. Ioannis Guttierrez, quæ laudatur & probatur de Authore.
40 Et duo etiam circa eam nouiter adnotantur.
41 Teſstamentum de bonis tam ipſsius, quàm vxoris, ſsi faciat maritus ſsolus ex conſsenſsu vxoris, ſsolùm operatur vnum effectum, quòd licèt ipſsa poſsſset reuocare, ſsi faceret testamentum; tamen ex quo conſsenſsit, reuocare non poterit, ſsed non operatur effectum, vt poſsſsit pater inter filios diſsponere, nec eos in Legitima ampliùs grauare in bonis vxoris, ex ſsententia Roderici Suarez, quæ ab Authore probatur, & nouiter declaratur.
42 Maioratum de re vxoris ſsi faciat maritus conſsentiente vxore ipſsa, an poſsſsit filius primogenitus petere aliquid in vita patris, ſsi mater ſsit mortua: vbi Pelaez à Mieres ſsententia refertur, & nouiter explicatur.
43 Roderici Suarez, dubium, quod ipſse determinare auſsus non est, ſsed cogitandum reliquit, verè & eleganter explicatum ab Authore.
44 Maioratum de omnibus bonis vxoris ſsuæ, ſsi maritus conſsentiente ipſsa inſstituerit, licitè poteſst vxor reuocare illum, ex quo nulla bona ei ſsuperſsunt, de quibus teſstari poſsſsit, & quia eſsſset facere donationem omnium bonorum, quæ à iure reprobatur.
45 Maioratum maritus ſsi de conſsenſsu vxoris, & de bonis illius inſstituat, & poſsteà reuocet Maioratum, ad quem debeant pertinere res Maioratus? difficillima quæſstio, in qua Gregorius Lopez cogitandum reliquit: alij verò Authores ampliùs non inſsiſstunt, ſsic potiùs tranſseunt cum illo.
46 Inſsiſstit tamen, ac de veritate eius veretur Azeuedius ſsolus hoc num. relatus.
47 Author verò, vt rem hanc ſsubobſscuram quidem, & valdè dubiam explicet, nonnulla adnotare conſstituit, ex quibus cùm occaſsio ſse offerat, faciliùs diffiniri poſsſse dubium prædictum exiſstimauit.
48 Et in primis conſstituit, negari non poſsſse, quin in caſsu prædicto, iuſstam habuerit dubitandi rationem Gregorius Lopez, provt latiùs adnotatur hoc num.
49 Secundò conſstituit, in propoſsita ſspecie, vtcunque res ſse habeat, bona huiuſsmodi penes maritum remanere non debere, nec ipſsum vllo modo poſsſse de illis diſsponere.
50 Tertiò conſstituit, quæſstionem, aut litem ſsuper bonis prædictis, inter eum qui nominatus fuit ad Maioratum, & ſsucceſsſsores ab inteſstato futuram, aut forſsan cum hæredibus, ſsi hæredes ex teſstamento fuiſsſse contingeret, maritum verò excludendum omninò, nec iure aliquo poſsſse litem mouere.
51 Quartò constituit, in caſsu prædicto, bona quidem libera remanere, nec vinculo, aut Maioratui ſsubiecta, idque non ex ratione conſsiderata per Azeuedium, ſsed aliâ longè diuersâ ad quam in propoſsito nullus hactenꝰhactenus animaduertit, vt hoc num. adnotatur, vbi etiam dicitur ex reuocatione Maioratus facta à |
p. 89
marito, ad quem res vxoris debeant pertinere?
52 Quintò constituit, in fauorem eius, qui nominatus fuit ad MaioratũMaioratum, non vrgere nonnulla, quæ de iure iam quæſsito ex conſsenſsu vxoris non tollendo, atque ex doctrina Bartoli in l. qui Romæ, §. Flauius, ff. de verbor. oblig. Azeuedius adduxit, quibus breuiter, & verè ſsatisfacit Author.
53 Sextò conſstituit, rationem, & reſsolutionem ſsuperiùs traditam, æqualiter etiam militare, cùm Maioratus à marito ex conſsenſsu vxoris factus eſst, de bonis tam ipſsius, quàm vxoris, ſsicut in ſsuperiore, cùm de re tantùm vxoris factus eſst, de conſsenſsu ipſsius; & tunc non malè vrgere rationem, quam Azeuedius adduxit.
54 Septimò tandem conſstituit, præfatos Authores notâ aliquâ dignos quidem eſsſse, eo quòd ſsupponentes pro certo, licere marito iure ipſso, Maioratum de re vxoris ſsic institutum reuocare, dubitare non debuerint admiſsſso eo, an remaneret Maioratus: quomodo enim Maioratus remanere, aut ſsubſsiſstere poterat, diſspoſsitione reuocata, ex qua initium ſsumere debuiſsſset, aut quo titulo poſsſset nominatus petere Maioratum?
55 Teſstamentum cùm à duobus fit in eadem ſscriptura, aut charta, poſsito, quod certum eſst, licere ſsuperuiuenti pro ſsua parte reuocare illud, etiamſsi vſsufructu, aut fructibus bonorum, alióve commodo fructus ſsit, atque etiamſsi in teſstamento onus non reuocandi teſstamentum ipſsum expreſssè fuiſsſset iniunctum, an teſstamentum dicto in caſsu reuocans, perceptos fructus, ſsiue commodum ex teſstamento ſsibi proueniens, reſstituere ſsit adstrictus?
56 In quibus terminis quæſstionem proponit Burgos Salon de Pace, & eam non diſsſsoluit, dumtaxat dicit, complura ad vtrãquevtramque partem expendi poſsſse, & nonnulla videnda eſsſse, quæ hoc num. adducuntur, & de inductione eorum nouiter agit Author ex num. ſseq.
57 Expenditur text. in l. cùm donationis, C. de tranſsactionibus, de quo agitur, & de ſsententia Gloſsſsæ ibidem, & Alexandri conſsil. 113. Perſspectis his, ex num. 19. lib. 6. in propoſsito inducitur.
58 L. Imperator, §. cùm quidam, ff. de legatis ſsecundò, verè induci non poſsſse, circa propoſsitum quæſstionis ſsuperioris, provt hoc num. nouiter aduertit Author.
59 L. 2. tit. 4. partit. 6. quam in quæſstione ſsuperiori Burgos de Pace expendit, in neutram partem induci poteſst, provt hoc num. adnotatur.
60 Ludouicum Molinam in dubio propoſsito ſsuprà, ex num. 55. nihil reſsoluiſsſse, ſsed dixiſsſse dumtaxat, videnda eſsſse ea, quæ circa id congeſsſserunt nonnulli Authores, qui hoc num. præcitantur.
61 Quorum omnium reſsolutiones ab Authore diligenter prælectæ, quid in propoſsito euincant, & nouè, & verè hoc num. adnotatur.
62 Alphonſsum de Azeuedo non tractaſsſse præfatam quæstionem, ſsed remiſsſse ſse ad alios, qui etiam certam reſsolutionem non tradiderunt.
63 Aluarum Valaſscum in conſsultatione 7. num. 7. latiùs ſse habuiſsſse circa quæſstionem, de qua ſsuprà, ex num. 55. nihil tamen dixiſsſse ex his, quæ ab Authore adnotata fuêre num. præcedentibus, & in effectu ſsententiam ſsuam interpoſsuiſsſse in fauorem eius, qui fructus percepit, vt eorum restitutioni obnoxius non ſsit, quamuis pro ſsua parte testamentum mutauerit.
64 In id tamen præcitaſsſse Authores nonnullos, qui eiuſsdem reſsolutionem non iuuant, provt hoc num. nouiter, & verè adnotatur.
65 Author verò, vt in præfato dubio ſsententiam ſsuam interponat, nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxit; in primis, dubij prædicti exemplum, aut caſsum tripliciter proponi poſsſse, vt hoc num. diſstinctè magis, quàm anteà erat, adnotatur.
66 Secundò conſstituit, præmittendum eſsſse vnum caſsum, in quo nullus equidem dubitare poterit, nempe, quando in caſsu reuocationis ſsuperſstitis, expreſssè cautum fuerit, quid de hæreditate, aut de fructibus bonorum præmortui fieri debeat. provt latiùs hoc num. adnotatur.
67 Tertiò conſstituit, quid dicendum ſsit, quando expreſssè cautum non reperitur in caſsu reuocationis ſsuperſstitis; tamen ex aliis coniecturis, aut ex præfatione diſspoſsitionis apparet, non aliter ſsic diſspoſsiturum præmortuum, aut non aliter fructus relicturum, quàm ſsi ſsibi certus eſsſset, diſspoſsitionem ſsuam, promiſsſsáve obſseruaturum ſsuperuiuentem, & vide ſsuprà, n. 22. & 23.
68 Quartò conſstituit, in caſsu dubio, morte præmortui, teſstamentum, diſspoſsitionémve adeò confirmari, vt quamuis ſsuperuiuens, pro parte ſsua immutauerit, adhuc alterari non debeat diſspoſsitio pro parte ſsua, nec etiam fructuum, alteriuſsve commodi reſstitutioni obnoxius ſsit ſsuperuiuens.
69 Quod limitari, aut explicari debet dupliciter, primò vt notauimus ſsuprà, num. 25. ſsecundò vt ibidem notauimus, num. 37.
70 Quintò & vltimò conſstituit, aduertendum eſsſse ad ea, quæ dicta fuêre ſsuprà, numer. 24. vt ſscilicet, cùm verba talia ſsint, quod modum, aut conditionem præ ſse ferre videantur, tunc equidem obſseruari debeat reſsolutio tradita ibi, quæ hoc num. & ſseq. latiùs confirmatur, atque exornatur.
71 In conditione id poni poteſst, quòd in diſspoſsitione poſsitum, minimè arctaret.
72 Liberationem à Titio Sempronio conceſsſsam hac conditione, ſsi Sempronius Titium hæredem fecerit, validam eſsſse ex ſsententia multorum.
73 Conditionis defectus ſsemper habet oculos retrò, videlicet ad tempus diſspoſsitionis, vt actus annullari, aut reſscindi debeat cum fructibus.

PRo abſsoluta, & diſstincta huius Capitis explicatione, in primis aduertere neceſsſsarium duxi, quòd

* tranſscribendi vitium ab inſstituto, & conditione mea licèt multùm abhorreat, vt alio cap. huius libri, ſsuperiùs dixi; nihilominus tamen diſsceptationem hanc, de qua multis in locis egerunt anteà permulti, ideò non prætermittendam exiſstimaſsſse, quòd eam in praxi adeò frequentem eſsſse ſsciam, vt nulla equidem frequentior ſsit, aut quæ aſsſsiduè magis in cauſsis etiam grauiſsſsimis occurrere ſsoleat; quam ob rem gratum quidem, & iucundum Lectori futurum credideram, ſsi omnibus originaliter, atque attenta mente prælectis, qui hactenus in propoſsito ſscripſserunt, ex ipſsis certas, aut communi Scribentium omnium placito receptas magis concluſsiones elicerem, vt in futurum, cæteros tantorum Authorum lecturâ grauari neceſsſse non ſsit; ſsed inſspectis his, quæ hoc capite diſstincſstione, atque reſsolutione adnotantur, aliorum ſscripta perſscrutandi onus effugiant, & quamplurima vltra ipſsos adnotata videant, quæ non abſsque ingenti labore, aſsſsiduáque Scribentium omnium lectura, ſsic animaduerti, aut diſstingui potuiſsſsent, nec alibi repedentur ſscripta.

Deinde & ſsecundò loco conſstituendum eſst, pro dilu

*cida huiuſsce rei explicatione, vltra ordinarios in multis locis, & alios plures ex Antiquioribus. quos ideò omitto, quia à ſequẽtibussequentibus præcitantur, eos Authores originaliter à me prælectos, qui vtilius, atque ex profeſsſso magis tractarunt, & videndi erunt omnino Rodericus Suarez in l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso teſstamento, in 5. limitatione, in verſs. ad prædicta facit in ſsimili, folio 73. & 74. vſsque ad verſsiculum, limita etiam. Gregorius Lopez in l. 9. tit. 13. partit. 5. in gloſsſs. 1. & in l. 2. titul. 15. partit. 2. verbo, el mas propinquo, verſs. ſsed pone quòd maritus, & vxor. Tiraquel. de primogenitura, q. 68. vbi vide omninò, & vide etiam quæſst. 8. Petrus Pechius de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 17. cap. 18. & cap. 19. vbi multa dicit in propoſsito non contemnenda. Bernardus Diaz regula 735. Burgos Salon de Pace, qui tracta

*tu, atque reſsolutione quæſstionum huius capitis, ante|

p. 90

cellit alios multos; idcircò videndus erit omninò in l. 3. Tauri, in 2. part. concluſsione 6. ex num. 1213. vſsque ad num. 1240. & in conſs. 2. ex num. 16. vſsque ad num. 50. Iulius Clarus lib. 3. receptarum sententiarum, §. teſstamentum, quæſst. 60. Menchaca de ſsucceſsſsionum. reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 10. & 11. & controuerſsiarum illuſstrium, lib. 1. cap. 12. num. 9. Andreas Gail. præſsticarum obſseruationum. lib. 2. obſseruatione 117. Ioachimus Minſsingerus ſsingularium obſseruationum. centuria 1. obſseruatione 8. per totam. Tellus Fernandez in l. 17. Tauri, num. 13. & 14. Antonius Gomezius in l. 22. Tauri, num. 18. Couarruuias in rubrica de teſstamentis, 2. part. num. 8. Caualcanus deciſsione 12. num. 18. & 19. parte 4. Salazar de vſsu, & conſsuetudine, cap. 4. num. 27. Petrus de Peralta in l. ſsi quis in principio teſstamenti, n. 116. ff. de legatis 3. fol. 442. & in l. 3. §. qui fideicommiſsſsam, num. 57. ff. de hæredibus inſstituendis, Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. 98. & 99. & eodem lib. cap. 3. §. 3. n. 32. 33. & 34. Graſsſsus §. teſstamentum, quæſst. 90. Ioannes Martinus Olanus, in concordantia Antinomiarum, litera I, num. 7. Burgos Salon de Pace iunior ciuilium, quæſst. 1. ex num. 13. vſsque ad numer. 18. Angulus ad leg. meliorationum. l. 2. gloſsſs. 2. per totam. Antonius Gama deciſsione Luſsitaniæ. 231. & 241. num. 2. & 258. num. 2. vbi vide Blaſsium Flores Diaz de Mena AdditionatorẽAdditionatorem eius, Matienzus in l. 1. tit. 6. gloſsſs. 1. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, vbi latiùs Azeuedius ex num. 23. vſsque ad numer. 27. & in l. 4. tit. 7. num. 8. eodem lib. D. Spino, in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 18. num. 53. 54. & 55. Aluarus Valaſscus, qui in propoſsito quæſstionum huius ca

*pitis, cæteris quidem elegantiùs loquitur, & ſseptem dubiis propoſsitis, rem hanc diſstinctè magis, quàm alius explicat, ideò ad eum confugiendum erit omninò in conſsultatione 7. per totam, vbi plenè ſscribit. Pelaez à Mie

*ras qui in hac materia latiùs loquitur quàm Molina, & trium caſsuum diſstinctione, nonnulla adnotauit ad quæ alij anteà non ſsic animaduertebant, de maioratu, 1. parte, quæst. 23. ex num. 1. vſsque ad num. 10. Ioannes Guttierrez in cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. in principio, num. 46. 47. & 48. & in conſs. 2. num. 6. & practicarum, lib. 3. quæſst. 75. num. 12. Caldas Pereira de nominatione emphyteutica, quæſst. 3. num. 7. verſs. nam cùm res. Ludouicus Molina, è Societate Ieſsu Religioſsus, de iuſstitia & iure, tom. 1. tractactu 2. diſsputatione 152. per totam, folio. 866. Antonius Pichardus in §. igitur, ex num. 2. Institut. de pupillari ſsubſstitutione, Hieronymus de Cæuallos communium practicarum, quæſst. 265. num. 16. & 17. & quæſst. 310. ex num. 5.

Tertio deinde loco conſstituendum eſst, quòd teſsta

*mentum poteſst à duobus, vel à pluribus in eadem charta, aut ſscriptura confici, idque ex communi omnium Doctorum placito, ſsic vt nullus eorum, quos ſsuperius retulimus, in hoc diſsſsentiat, omnes potiùs vnanimiter ſsic probauerint; & ante alios ita docuerunt Bartolus in l. patris & filij, ad finem: & ibidem Iaſson num. 7. & Claudius in finalibus verbis, ff. de vulgar. & pup. ſsubſstitut. per textum in l. ſsi quis ex argentariis, ſsi initium, ff. de edendo, & in l. eo quod, C. ſsi certum petatur, per quem text, ſsic firmauit Baldus in l. cum antiquitas, C. de teſstamentis, dicens quòd multorum teſstamenta poſsſsunt fieri in eadem ſscriptura: idem Bald. Salicetus, Angelus, & alij in l. licet, C. de pactis vbi etiam Bartolus, Roderic. Suarez, qui dicit nunquam dubitaſsſse de hoc in dict. l. quoniam in prioribus, limitatione 5. in verſs. ego non dubitaui, fol. mihi, 74. col. 1. Gregorius Lopez in duobus locis relatis ſsuprà, num. 2. Couarru, in rubrica de teſstamentis, 2. part. num. 8. Petrus Pechius de testamentis coniugum, lib. 1. cap. 17. per totum. Bellonus in conſs. 85. Difficilis, n. 9. quo loco hoc eſsſse commune Doctorum placitum aſsſserit. Burgos de Pace in. 3. Tauri, 2. part. num. 1214. in princ. Iulius Clarus §. teſstamentum, quæſst. 60. num. 1. Gail. lib. 2. obſseruatione 17. num. 1. Gama deciſs. 231. num. 1. & deciſsione 245. num. 2. & deciſsione 258. eodem num. Graſsſsus §. teſstamentum, quæst. 90. num. 1. Padilla in l. clari, n. 19. C. de fideicommiſsſsis, & eſsſse indubitanter in praxi receptum firmat Valaſscus conſsultatione 7. num. 1. & valdè conſsueram in coniugibus dixit Molina de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. num. 1.

Quartò conſstituo, quòd cùm teſstamentum faciunt

* duo pluréſsve in eadem ſscriptura, aut charta; tunc, quot ſsunt perſsonæ teſstantes, tot eſsſse teſstamenta cenſsentur, atque ita non eſsſse vnum ſsed diuerſsa teſstamenta, quia ſsunt condita à diuerſsis perſsonis: in quo etiam conueniunt omnes Doctores, nec vllus in hoc diſsſsentit, vt conſstat ex relatis ſsuprà, num. 2. 3. 4. & 5. quorum nullus à communi ſsententia recedit, & ante alios ſsic firmarunt Oldrad. Ioannes Andreas, Albericus, Corneus, Baldus, Alexander, Paulus, Tiraquellus, & alij, cum quibus communem, & certam ſsententiam profitentur Burgos de Pace in dict. l. 3. Tauri, 2. part. num. 1214. Rodericus Suarez in dict. l. quoniam in prioribus, dict. limitatione 5. verſs. ad prædicta facit. Padilla in dict. l. clari, C. de fideicommiſsſsis, num. 19. Gama deciſsione 231. n. 6. Ioannes Guttierrez conſs. 2. num. 6. Gaill. lib. 2. dict. obſseruatione 117. num. 3. Minſsingerus centuria 1. obſseruatione 8. num. 2. Aluarus Valaſscus dict. conſsultatione 7. num. 2. qui dicit in hoc ambigi non poſsſse, & rectè explicat textum in l. patris & filij, ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. qui in contrarium vrgere videbatur; ſsubtilius tamen explicari poterit, perlectis his, quæ adnotaui ſsuprà, hoc eodem lib. 2. cap. 14. num. 5. Cæuallos communium practicarum, q. 265. n. 16. Additionator Gamæ in addit. ad deciſsionem 185. n. 3.

Ex hac autem reſsolutione opportunè, & neceſsſsariò

* infertur ad nonnulla. Primò, quòd teſstamentum à duobus in eadem charta, aut ſscriptura confectum, vnicam tantùm ſsolemnitatem requirit, non duplicatam: nam etſsi duo teſstamenta cenſseantur, non vnum teſstamentum, ſsolemnitas tamen illa vno contextu adhibita ſsic refertur ad omnes perſsonas teſstantes, vt pro vnoquoque ſseparatim adhibita cenſseatur: quod cum Bartolo, Iaſsone, Aretino, Imola, Claudio, & Bellono latiùs adnotarunt Burgos de Paz in l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1214. vſsque ad num. 1240. Aluarus Valaſscus conſsultatione 7. n. 3. & 4. vbi plenè declarat, & dicit id procedere quoad nu

*merum teſstium, ſsigilla, ſsubſscriptiones, vnicam contexturam, & reliqua, quæ plurium perſsonas poſsſsunt reſspicere; non verò quoad ea ſsolemnia, quæ ab ipſsis teſstatoribus debent peragi, quia talia à ſsingulis eorum debent fieri; & ſsic intellige ea, quæ non ita diſstinctè, nec abſso

*lutè in propoſsito dixit Andreas Gaill. practicar. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 117. num. 2. & 3.

Secundò infertur ad ea, quæ ſscripſsit Antonius Gama

* Luſsitanus in deciſsione 231. per totam, quo loco in primis agit, an teſstamentum vxoris, & mariti inualidum ſsit, in quo maritus ſsua manu ſse hæredem ſscripſsit; & tandem reſsoluit, non valere teſstamentum ex Senatuſsconſsulto Liboniano: & in hoc verè quidẽquidem loquitur, & iuxra mentem communem, vt eius Additionator in princ. additionis ad dict. deciſsionem rectè aduertit: poſstmodùm dubitat, an teſstamentum prædictum non valeat, etiam

* in quantum eſst mariti teſstamentum, & in ſsui præiudicium, atque in fauorem vxoris: tandem dicit, ſsententiam ſsuam fuiſsſse, & etiam alterius Collegæ, quòd in totum teſstamentum huiuſsmodi non valeret: in quo quidem decipitur manifeſstè, idque ex rationibus alterius Senatoris contrarium ſsentientis, quas ipſse Gama eodem loco adducit, atque ex notatis ſsuprà: verè enim negari non poteſst, quin teſstamentum mariti, & vxoris in eadem ſscriptura factum habeat vim duorum teſstamentorum, ſsic vt duo teſstamenta facta cenſseantur: vnde cùm ſsint diſspoſsitiones ſseparabiles, in quibus vtile per inutile non vitiatur, valere potuit teſstamentum viri ſsua manu factum, in quo ille vxorẽvxorem inſstituit, & non valebit teſstamentum vxoris inſstituentis virum, manu ipſsius viri ſscriptum: quod egregiè defendit Franciſs. Beccius in conſs. 103. ex num. 11. lib. 1. quem rectiùs tuetur Additionator in dict. deciſs. ad finem.

p. 91

Tertiò infertur, Doctores communiter rectè credi

*diſsſse, maritum & vxorem ſsimul, & in eadem charta, non ſsolùm teſstamentum facere poſsſse, ſsed etiam adinuicem, aut reciprocè alterum ab alterò in eo teſstamento hæredem inſstitui. Quod non dubitarunt aſsſserere Baldus, Angelus & Salicetus num. 1. Caſstrenſsis num. 2. & Iaſson n. 3. in l. licet, C. de pactis. Oldrad. in conſs. 174. per totum. Bellonus in conſs. 85. num. 9. vbi communem omnium ſsententiam dicit, Iulius Clarus §. testamentum, q. 60, n. 1. Corn. in conſs. 159. lib. 4. Bertrand. in conſs. 329. lib. 1. Tiraquel. de primogen. qu. 68. n. 5. Alciat. lib. 2. paradoxorum, cap. 31. Connanus commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 6. Hyppol. ſsingulari 50. per totum, & ſsingulari 333. num. 2. Romanus ſsingulari 820. Gama deciſsione 231. num. 1. & deciſsione 245. num. 2. Andreas Gail. lib. 2. obſseruat. 117. num. 1. per totum. Cæuallos, qui in fortioribus terminis quæſstionem proponit practic. commun. quæſst. 240. num. 7. Aluarus Valaſscus conſsultat. 7. num. 7. per totum: quo vel ſsolo Authore prælecto, facilè,

* & verè quidem reſsponderi poteſst rationibus nonnullis, quibus, vt contrariam ſsententiam contra Communem tueatur, mouetur D. Franciſscus Sarmient. ſselectarum, lib. 2. cap. 4. num. 2. per totum; imò & pactum recipro

*cum inter coniuges de ſsuccedendo, videlicet, vt ſsibi inuicem indiſstinctè ſsuccedant, aut ſsuperſstes in caſsu non exiſstentium liberorum præmorienti ſsuccedat, validum eſsſse: quia reciprocum, & viciſsſsitudinarium, tenuerunt Cinus, Paul. Bald. Salicetus, Iaſson, & alij in l. ſsi pater puellæ, C. de inofficioſso teſstamento, & poſst Hyppol. Romanum, & Socinum, conſsuetudine paſsſsim receptum, & in Camera approbatum, teſstatur Andreas Gaill. pract. obſseru. lib. 2. obſseruat. 117. num. 6. & ſsequitur Boërius in conſsuet. Bituricen. in rubrica, de conſsuetudine matrimonij & dotis §. 1. col. 7. & 8. Petrus Dueñas in regula, incipiente, Conuentio facta inter maritum & vxorem, & cũcum aliis tuetur Cæuallos vbi ſsuprà, ex num. 7. Id autem non otiosè, aut extra propoſsitum à me dictum, ſsed ideò potiùs vt contrarium ſsenſsiſsſse Valaſscum dict. conſsult. 7. n. 7. in fine, notarem hoc loco; ille enim in quæſst. ſsuperiori, dicit in contrarium vrgere text. in l. licet, C. de pactis; nam ſsi verum eſst, pactum de ſsuccedendo inter milites, ſspeciali priuilegio valere, vt ibidem notarunt Doctores communiter Tiraquellus de primogenitura, quæſstione 61. num. 24. Antonius Gomezius in l. 22. Tauri, in. 18. Guil. Benedict, in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, duas habens filias, ex num. 203. Petrus Pechius de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 7. num. 4. per argumentum ab ſspeciali videtur inter alias perſsonas procedere non poſsſse; & reſspondet ipſse Valaſscus, quòd textus ille procedit interueniente pacto & conuentione, non autem in inſstitutione adinuicem ſsic facta in teſstamento inter coniuges, ex mutua ipſsorum affectione: Vnde ſsentit apertè, pactum huiuſsmodi, ſsiue conuentionem etiam inter coniuges non valere, & expreſsſsim docuiſsſse videntur Accurſsius in l. hæreditas, C. de pactis conuentis, dicens, quòd pactum de ſsutura ſsucceſsſsione non valet etiam inter virum, & vxorem. Alexander in conſs. 28. lib. 3. Angelus in conſs. 66. incip. Comes Roberti. Chaſsſsaneus in conſs. 62. num. 37. Zazius in l. ſstipulatio hoc modo concepta, ff. de verborum oblig. num. 19. & 20. videtur etiam ſsentire l. 33. tit. 11. partita 5. quæ in hoc caſsu non loquitur, Antonius Gomezius in dict. l. 22. Tauri, num. 18. verſs. & ex his declaratur; ſsic vt negari non poſsſsit, quin hoc dubium difficultatem habeat de iure communi, per textum in dict. l. licet, C. de pactis, & in l. ſstipulatio hoc modo concepta, ff. de verbor. obligat. & notata per Burgos de Paz in conſs. 2. ex n. 14. cum ſseqq. Cæuallos d. quæſst. 140. ex num. 7. quo loco nec Pechium, nec Gaill. nec Valaſscum retulit; per ea etiam, quæ notauit Petrus Pech. de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 7. per totum, vbi communis reſsolutionis rationes ad vnum caput trahi debere, rectè aduertit num. 4. quo num. & ſsequent. vſsque ad numer. 11. non malè contendit ſsubuertere illas; & tandem in fine dict. cap. 7. magis adhæret contrariæ ſsententiæ communi, dicens ad rem non facere prætenſsum fauorem matrimonij, quia fauorabilior eſst cauſsa liberi arbitrij, nec priuilegia matrimonij extendi debent ad caſsum hunc non expreſsſsum, vt ibidem probat prædictus Author: cui, rigore inſspecto, libentiùs ego accederem in terminis iuris communis, & propter dictam legem Partitæ 33. De iure verò huius Regni ſseruandam crederem reſsolutionem Ioannis Guttierrez de iuramento confirmatorio 1. part. cap. 3. num. 19. vſsque ad num. 25. quam meritò ſsequitur, & latiùs, atque vtiliter declarat Cæuallos practic. commun, quæst. 140. ex num. 4. cum ſseqq. & vide Hyppolit. Riminald. in conſs. 580. lib. 5.

Quintò, & principaliter conſstituo, quòd cùm teſsta

*mentum à marito, & vxore, vel à duobus aliis ſsimul in eadem ſscriptura, aut charta ſsit, poteſst ab altero pro parte ſsua reuocari. Quod poſst Oldrad. Paul. Alex. & alios permultos communiter probari, nec eſsſse in hoc differentiam inter Doctores. teſstantur Rodericus Suarez in dict. l. quoniam in prioribus limitatione 5. verſs. ad prædicta. Burgos Salon de Pace in l. 3. Tauri, 2. part. n. 1215. & in conſs. 2. ex n. 16. Peralta in l. ſsi quis in principio teſstamenti, n. 116. ff. de legat. 3. Couar, in rubric. de teſstamentis, 2. part. n. 8. Petr. Pech, de testam. coniugum, lib. 1. c. 18. & 19. Mench. de ſsucceſsſs. reſsolut. lib. 1. §. 1. n. 10. Padilla in l. clari, n. 19. C. de fideicommiſsſsis. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Mieres de maioratu, 1. part. quæſst. 23. ex num. 2. Tellus Fernandez in l. 17. Tauri, num. 13. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. Salazar de vſsu & conſsuetudine, cap. 4. num. 27. Burgos de Paz iunior ciuilium, quæſst. 1. num. 13. Graſsſsus §. teſstamentum, quæst. 90. num. 2. Gaill. lib. 2. obſseruatione 117. num. 2. Minſsingerus centuria 1. obſseruatione 8. per totam. Angulus ad l. meliorationum. l. 2. gloſsſs. 2. in princ. fol. 79. Gama in tribus deciſsionibus ſsæpe relatis ſsuprà. Sarmientas ſselectarum, lib. 2. cap. 4. num. 2. Ioannes Guttierrez in cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. num. 46. & practicarum, lib. 3. quæſst. 75. n. 12. Caldas de nominatione emphyteutica, quæſst. 7. num. 7. ante finem. Spino in ſspeculo testamentorum, gloſsſs. 18. de melioratione, num. 53. & 54. Pichardus in §. igitur, Instit. de pup. ſsubstitut. num. 3. Molina de iustitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. in princ. Hieronymus de Cæuallos practicarum communium, quaest. 265. num. 17. & quæſst. 310. num. 9. Et verè hæc pars & iure, & rationi

*bus concludentibus fulcitur; iure, per textum in l. Lucius, §. Caio Seio, ff. ad Trebellianum. provt eum inducit Rodericus Suarez loco relato ſsuprà, & in l. falſsa, §. finali, ff. de conditionibus & demonstrationibus, & in l. finali, §. & filium, ff. de legatis 2. & in l. licet, C. de pactis, inducendo eum textum, provt inducit Burgos Salon de Pace in conſs. 2. num. 16. Ratione, quoniam, vt diximus ſsuprà, negari non poteſst, quin ſsecundùm iuris poteſstatem duo ſsint teſstamenta, & tot, quot ſsunt perſsonæ teſstantes: & ſsic perinde eſst, ac ſsi vnuſsquiſsque eoruũeorum ſseorſsim, & diſstinctè de bonis ad ſse ſspectantibus diſspoſsuiſsſset; & per conſsequens ſsuperſstes poteſst reuocare ſsuam propriam diſspoſsitionem, vtpote iuris intellectu, & poteſstate ab altera diſstinctam, & ſseparatam, cùm ſsint duo teſstamenta, vt dictum eſst, & eruditè aduertunt Petrus de Peraltar in l. ſsi quis in principio teſstamenti, n. 116. ff. de legatis 3. Minſsingerus ſsingularium obſseruationum, obſseruatione 8. num. 2. Deinde, quia hîc militant omnia iura, quæ volunt non poſsſse auferri liberam facultatem teſstandi, nec poſsſse teſstatorem ſsibi legem imponere, per quam à priore voluntate ſsibi recedere non liceat, l. ſsi quis in principio teſstamenti, ff. de legatis 3. l. 25. tit. 1. partit. 6. & in noſstris terminis ſsic adnotauit Rodericus Suarez dict. limitatione 5. verſs. ego non dubitaui, & ab eo accipiunt Petrus Pechius de testamentis coniugum, lib. 1. cap. 18. num. 1. per totum, Menchaca de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 10. voluntatémque diſsponentis ambulatoriam eſsſse vſsque ad ipſsius mortem, l. cùm hic status, §. ait Oratio, ff. de donationibus inter, l. cum duobus, §. idem reſspondet ſsocietatem, ff. pro ſsocio, cum aliis |

p. 92

multis adductis, & optimè explicatis per Peraltam in d. l. ſsi quis in principio teſstamenti, num. 126. 127. & 128. fol. mihi. 449. Ac denique, nam licèt communi conſsenſsu, & de vtriuſsque bonis aliqui ſsimul teſstentur, diſsponere cenſsentur iuxta naturam actus, quem efficiunt, & iuxta iura, quæ ca de re ſsunt; atque adeò ita vt ſsemper integrum cuique illorum ſsit, ab ea diſspoſsitione diſscedere, & quocumque tempore reuocare illam: quod pro ratione præfatæ reſsolutionis non malè aduertit Molina de iustitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. verſs. dicendum tamen, qui accepit, ſsed tacet illum, ab his, quæ in propoſsito ſscripſsit Burgos Salon de Pace in dict. l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1221. vſsque ad num. 1224.

Nunc extenditur ſsuperior reſsolutio, videlicet alte

*rum poſsſse reuocare ſsuam diſspoſsitionem, ſsiue in vita eius, qui ſsimul cum eo diſspoſsuit, ſsiue etiam poſst mortem eius; nam in vtroque caſsu indiſstinctè reuocatio fieri poteſst: , quia aliàs non eſsſset libertas in teſstamento reuocando: quod eſsſset contra leges, & rationes ſsuperius adductas, vt in ſspecie ad explicationem Cornei in conſs. 159. num. 1. lib. 4. aduertit Menchaca de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. dict. §. 1. num. 10. & conſstituit, quòd ſsi tres fratres ſsimul fecerunt teſstamentum per vnum reuocari poteſst ab aliquo, ſsiue reuocatio fieret in vita omnium, ſsiue etiam poſst mortem alicuius, vel aliquorum

* ex eis, dummodò reuocetur dumtaxat quoad partem reuocantis, quia quoad alios non reuocantes hermanum remanet teſstamentum, cùm tot teſstamenta eſsſse videantur, quot erant perſsonæ teſstantium, nec ab vnoquoque reuocari poſsſsit, niſsi dumtaxat pro parte ſsua.

Secundò extenditur, vt procedat, etiamſsi teſstamen

*tum ſsimul faciant coniuges in fauorem alicuius, vel aliquorum, vel vt vtriuſsque proximi hæredes bona ſsua, aut aliquam partem eorum accipiant; nam adhuc vno ex coniugibus mortuo, ſsuperſstes iure poteſst diſspoſsitionem ſsuam reuocare quod caſsum ponens, & dicens crebrioribus ſsuffragiis ita cenſsuiſsſse Dominos in Camera Imperiali, ſsic reſsoluit, & optimè fundat Ioachimus Minſsingerus ſsingularium obſseruationum, centuria 1. obſseruat. 8. per totam, cuius reſsolutio ſsatis coadiuuatur ex his, quæ eum non referens, adnotauit Valaſscus in conſsultatione 7. num. 8. vbi dicit, quòd ſsi teſstamentum fe

*cerunt maritus & vxor ſsimul, & cùm conueniſsſsent de inſstituendo aliquem hæredem, fortè conſsanguineum, vt frequenter accidit, implendo promiſsſsa eum hæredem inſstituerunt, vnuſsquiſsque pro parte ſsua, & vno mortuo, alter teſstamentum reuocauit: nihilominus tamen firma erit inſstitutio, quam fecit præmortuus; idque duplici ratione, quam in facto interrogatus, & ſsic reſspondens conſsiderauit Antonius Gomezius in l. 22. Tauri, num. 18. verſs. & ex his notabiliter poteſst quæri: deinde ex eo, quod alias in quæſstione ſsimili cum Cumano concludit Iaſson in dict. l. licet, num. 10. C. de pactis, quod adeò verum intelligit Valaſscus vbi ſsuprà, vt crediderit procedere, etiamſsi ex præfatione inſstitutionis, aut ex aliis verbis diſspoſsitionis conſstare poſsſsit, non aliter inſstituturum prę

*mortuum, quàm ſsi alter promiſsſsa obſseruaret, idque aliter non fundat; dumtaxat dicit, non vrgere in contrarium text. in l. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, quia dicit, quòd ſspecies eius textus non conducit ad propoſsitum, quia ibi fuit error in facto, hîc in iure, & ſsibi imputer, qui genus diſspoſsitionis elegit, per quod decipi ipſsum, aut promiſsſsa non obſseruari contingere poſsſset.

Sed vereor quidem, ne forſsan in hoc caſsu contra

*rium dici poſsſsit, provt dicere non dubitauit Mieres de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 3. vbi cùm Maioratus ab vxore, & marito ſsimul inſstituitur reuocabiliter, non malè fundat, vno coniuge præmortuo, ſsuperſstitem reuocare non poſsſse Maioratum, quando ex ſscriptura inſstitutionis conſstaret, quòd vnus ſsine altero Maioratum non conſstituiſsſset, neque alioquin feciſsſset; quod multis modis apparere poteſst & reddit rationem, quia tunc videtur quædam conuentio reciproca, & viciſsſsitudinaria, cui vnus altero inuito, nec contradicere, nec reuocare poteſst, argumento l. ſsi pater puellæ, C. de inofficioſso testamento, cum ibi notatis, l. de fideicommiſsſso, C. de tranſsactionibus, vbi latè Doctores, & l. vltima ff. de condictione ob cauſsam, ibi: Quia ideò tibi dedi, vt mihi Stichum dares. Item & argumento eorum, quæ ſscribit ipſse Mieres in 4. part. eiuſsdem tractatus, quæſst. 22. num. 14. quæ non mediocriter vrgent, vt etiam vrgent adducta per Pechium de testamentis coniugum, lib. 1. cap. 19. num. 4. in fine, & num. 5. per totum, vbi dicit limitandam eſsſse reſsolutionem communem, ſsi appareret euidenter, cauſsam finalem inſstitutionis ceſsſsare; tunc enim putaret, & ipſsam quoque inſstitutionem extingui, quamuis inſstituens præmortuus ſsit, duplici ratione; in primis, quòd inſstitutionis, vel ſsubſstitutionis causâ ceſsſsante, ceſsſsat inſstitutio, vel ſsubſstitutio, l. ſsi ita quis, ff. de vulgari & pupill. ſsubſstit. l. vltima C. de inſstit. & ſsubſstit. l. penult. C. de impuberum, plenè Gratus in conſs. 124. colum. 2. lib. 1. Fulgoſsius in conſs. 23. Decius in conſs. 166. & voluntatis teſstatoris causâ ceſsſsante, ceſsſsat voluntas, & eius diſspoſsitio. Ruinus in conſsil. 160. lib. 4. Secundò, quia in hoc caſsu videretur eſsſse manifeſsta captio, ſsi alter non inſstitueret, aut non ſseruaret promiſsſsa, cùm defunctus aliàs non inſstituiſsſset, aut ſsic diſspoſsuiſsſset. Addiderim ego, durum quidem videri, actus agentium vltra, vel contra intentionem eorum aliquid operari, per text. in l. non omnis, cum vulgatis ff. de rebus creditis; aut diſspoſsitionem huiuſsmodi, quando ſsic conſstat apertè de voluntate, & cauſsa finali diſsponentis, vt dixi, intelligendam non eſsſse, rebus non immutatis, ſsed in eodem ſstatu permanentibus, ex l. quod Sentius, ff. de condictione indebiti, aut in damnum. & contra manifeſstam voluntatem defuncti, non cenſseri ineſsſse conditionem, niſsi aliud culpâ ſsuperuiuentis acciderit, argumento l. quæro, in fine ff. locati, l. cum proponas, & ibi Alciatus num. 1. C. de pactis; ideò cùm caſsus ſse offeret, non ita de facili iudicandum erit, vt Valaſscus affirmat, ſsed inſspectis verbis diſspoſsitionis, & voluntate teſstatoris conſsiderata, maturiùs erit res hæc diffinienda, & vide infrà num. 67.

Quòd ſsi poneremus, teſstamentum, aut vltimam aliam

* diſspoſsitionem quamcunque à duobus ſsimul, in fauorem alicuius, vel vt Maioratus inſstitueretur, aut opus aliquod pium perageretur, ſsic conſsectam, vt verba eiuſsdem conditionem, aut modum præ ſse ferre viderẽturviderentur; tunc equidem communes Doctorum reſsolutiones circa confirmationem teſstamenti pro parte præmortui, aut fructus à ſsuperſstite perceptos non reſstituendos, dici poſsſset quòd obtinere non poſsſsent; ídque vel ex natura conditionis, quæ impleri debet, antequam actus perficiatur, & ab initio acquiſsitionem impedit, ex quo nihil ponit in eſsſse, donec ei fuerit ſsatisfactum, l. filiofamilias, ff. de conditionibus & demonſstrationibus, l. ſsi quis ſsub conditione dandorum decem, ff. quis omiſsſsa cauſsa teſstamenti: & cum multis Authoribus latè explicant Sarmientus ſselectar. lib. 2. cap. 3. num. 1. & 4. Menochius lib. 4. præſsumpt. 175. num. 9. 11. & 12. Antonius Gomezius tom. 1. variarum, cap. 12. num. 59. Gradus §. institutio, quæſst. 26. Doctor Spino in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſs. de legato ſsub conditione relicto, in principio, vel ex natura modi, qui licèt ab initio acquiſsitionem fieri non impediat, reſsoluitur tamen eo deinde non impleto, l. libertas §. hac ſscriptura, ff. de manumiſsſsis teſstamento, Bartolus in l. quibus diebus §. Termilius, num. 13. ff. de conditionibus & demonſstrationibus, & ibidem Socinus num. 8. plenè Sarmientus & Menochius vbi ſsuprà, Antonius Gomezius dict. cap. 12. ex num. 70. Graſsſsus §. legatum, quæſst. 78. Decianus in conſs. 8. ex num. 76. volum. 1. Et quia in hoc caſsu nihil eſst, quod ſsic diſsponenti imputari poſsſsit, ex quo non purè & ſsimpliciter cum alio ſsimul diſspoſsuit (in quibus terminis loquuntur Doctores communiter) ſsed talia verba adiecit, quæ conditionem, aut modum inducunt, nec illis adiectis decipi ipſsum contingere poteſst, cùm impediatur ab initio, vel ex poſstfacto reſsoluatur diſspoſsitio, ſsi ſsuperſstes pro ſsua parte reuocare voluerit, ídque procederet non modò ſsi verba conditionalia, aut modalia fue|

p. 93

rint expreſsſsa, verùm etiam ſsi quoad ſsonum. verborum eſsſsent pura; tamen ex aliquibus verbis, aút ex mente teſstatoris colligi poſsſset conditio, argumento textus in l. Stichum qui mens erit, ff. de legatis primò, vbi Bartolus, Ruinus, & Iaſson: Baldus in rubricà, C. de institutionibus & ſsubstitutionibus, num. 1. Tunc enim reuocaretur etiam, aut reſsolueretur pro parte coniugis præmortui diſspoſsitio, ſsi ſsuperſstes pro ſsua parte reuocare intenderet, ac denique ad fructuum perceptorum reſstitutionem remaneret obnoxius in hoc caſsu, ſsi etiam conditionaliter, aut ſsub modo conſstare poſsſset, relictos fuiſsſse fructus, ex ſsuperiùs dictis: quæ ſsunt notanda, quia alibi non erant ſscripta; & pro illis expendi poteſst optimè l. 7. tit. 4. partit. 6. in verſsic. Pero aquel que fue eſstablecido: & vide infrà, ex num. 70.

Limitatur autem reſsolutio tradita ſsuprà, num. 21. per

* eundem Valaſscum in eadem confutatione 7. num. 8. in finalibus verbis, vt non procedat, ſsi dolo alterius inductum fuiſsſse inſstituentem probetur; tunc enim pro parte eius auocaretur hæreditas à venientibus ab inteſstato, & ad id citat nonnullos Authores, vltra quos idem etiam, & generaliter obſseruauit in hæc materia Ludouicus Molina è Societate Ieſsu Religioſsus de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsput. 152. verſs. quando tamen fraus, dicens, quòd quando fraus, aut dolus interueniſsſset, quo aliquis alterum induceret ad aliquid communi conſsenſsu ſstatuendum aut ad ſse mutuo inſstituendum hæredes, animo id ex ſsua parte reuocandi, ſsi mors ipſsi, antequam alter obiret, immineret, aut poſstquam alter è vita diſscederet; tunc ſsanè arbitrio prudentis reſstituere teneretur hæredibus, qui probabiliter crederentur ab illo altero fuiſsſse inſstituendi, aut ſsucceſsſsuri illi ab inteſstato, ſsi non fuiſsſset ita iniuſstè deceptus, quoniam fraude illa, & dolo tantundem damni cenſseretur dediſsſse iniuſstè eiuſsmodi futuris alioquin ſsucceſsſsoribus defuncti, necnon ipſsimet defuncto. Addiderim ego, dolum, aut fraudem in dubio non præſsumendam in propoſsita ſspecie, ſsicut nec in aliis caſsibus regulariter iura ſstatuerunt, l. dolum, C. de dolo, l. ſsi creditor, C. de pignoratitia actione, & ibidem Doctores, & cum infinitis Authoribus plenè Alciat. in tract. de præſs. reg. 3. præſsumpt. 4. ex n. 1. Maſscard. de probation. concl. 531. num. 1. & 9. Menochius lib. 5. præſsumpt. 3. ex num. 14. Deinde dolum in caſsu prædicto præſsumi poſsſse, quando extant coniecturæ, & præſsumptiones commiſsſsi doli: eſst enim certum, coniecturis dolum detegi, & probari poſsſse, dict. l. dolum, C. de dolo, & cum multis Decianus in conſs. 32. num. 4. lib. 3. Rota Genuenſs. decis. 168. num. 13. & 14. Maſscardus dict. concl. 53. vbi latiſsſsimè Menochius lib. 5. dict. præſsumpt. 3. ex num. 42. cum ſsequentibus, & in propoſsita ſspecie, atque in foro exteriori probandum eſsſse iudiciis & coniecturis perſspicuis, atque modis à iure ſstatutis, de quibus plenè egerunt Authores prædicti: Denique, in foro interiori ſsibi quemque conſsulere debere, quoniam omne quod non eſst ex fide, atque fraudandi alium intentione fit, peccatum eſst: & in caſsu prædicto, vbi ſseducitur quis, vt propriam ſsubſstantiam ad libitum, aut beneplacitum alterius relinquat, ad reſstitutionem obligat, & damni cuiuſsque ea ratione proueniétis ſsatisfactionem, vt eſst de mente Molinæ in dicto loco, & in ſse adeò verum, vt maiori comprobatione non indigeat.

Tertiò extenditur ſsuperior reſsolutio, vt in propoſsita

* ſspecie, cùm teſstamentum faciunt maritus & vxor, vel alij duo ſsimul, in eadem ſscriptura, aut charta, coniunctímque de bonis ſsuis diſsponunt, vel aliquo modo, aut nominatim in aliquam cauſsam expendi illa decernunt, vſsque adeò ſsuperſstes pro ſsua parte eam diſspoſsitionem reuocare poteſst, vt defunctus ex hæc reuocatione deceptus non videatur, nec illi ex hoc aliqua fraus, aut iniu

*ria facta fuiſsſsè cenſseatur, cùm notum ſsit omnibus eam conditionem actum illum ex ſsui natura ſsortiri, per text. in l. cum donationis, C. de tranſsactionibus, l. ille, ff. de hæredibus inſstituendis; nec poſsſse quem pactione aliqua ad non mutandum ſsuum teſstamentum adſstringi, vt iura vulgata docent, ſsibíque imputare debet, qui cùm reme

*diis opportunis vti potuiſsſset, ne propria voluntas illuſsoria redderetur, néve alterius ſsimul ſsibi teſstantis diſs

*poſsitio reuocari poſsſset ab eo, non ſse præuenit, damnúmque ex hoc contingens æquo animo pati debet, cùm

* magis propriâ culpâ, & negligentiâ ſsuá, quàm aduerſsarij fraude id contingat, argumento textus in l. quod quis, ff. de regulis iuris, l. ſsi communis familia, ff. de noxalibus actionibus, cap. licet Epiſscopus, de preæbendis, in 6. eo ma

*gis, quòd damnum. hoc promiſscuum eſst, & caſsus communis: nam & poterat priùs ſsuperuiuens mori, quàm defunctas: & tunc defunctus eiuſsdem conditionis eſsſset, cuius & nunc viuens, & ob id onus diſsſsimile non fuiſsſse, nec æquale diiudicari non poteſst, argumento textus in l. de fideicommiſsſso, C. de tranſsactionibus, l. ſsi pater puellæ, C. de inofficioſse teſstamento, quod eſst de mente omnium hucuſsque in propoſsito Scribentium, qui ſsemper dicunt, prædefunctum ſsibi imputare debere, quòd eo modo diſsponere voluerit, nec aliam diſsponendi viam elegerit, quâ decipi ipſse, aut diſspoſsitio ſsubuerti non poſsſset. Sed inter alios rectius adnotarunt, & eleganter fundant Caſstrenſsis in conſsil. 243. col. 2. in medio, vbi notanter dicit: Nec obſstant allegata in contrarium; quia potiùs ſse decepiſsſset dicta vxor, ſsi hoc credidiſsſset, quia non reuocaret, cùm ſscire debuit, reuocabilia eſsſse legata de ſsui natura: vnde hunc caſsum euenire poſsſse proſspicere debuit, l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati: ſsi ergo non proſspexit, ſse ipſsum circumuenit. Corneus in conſs. 159. colum. 1. lib. 4. Alciatus in dict l. licet, C. de pactis, in verſsic. ſsed quid ſsi alterum pœniteat, in illis verbis: Nec probabiliter quiſsquam allegaret non exiſstimaſsſse, vt alter pœnitentia duceretur: cùm huiuſsmodi voluntates ambulatoriæ ſsint, debeàtque vnuſsquiſsque id prouidere. Burgos Salon de Pace in dict. l. 3. Tauri, 2. part. concluſs. 6. num. 1218. per totum, & num. 1226. in verſsiculo, item & hæc ſsententia ex eo patet, & in conſsil. 2. num. 41. per totum, vbi Caſstrenſsem, & Alciatum retulit in locis relatis nunc, Couarr. in rubrica de teſstamentis 2. part. num. 8. in verſsic. nec iniuria cuiquam. Mieres de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 2. in verſsiculo, ad ea autem quæ Bologninus, & pungit Valaſscus dict. conſsultat. 7. num. 8. Ludouicus Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsput. 252. verſsic. quando tamen, in finalibus verbis.

Quartò extenditur, teſstamentum, à coniuge ſsuperſsti

*te pro ſsua parte reuocari poſsſse, quamuis maritus & vxor ſsimul teſstentur, & in aliquam cauſsam ſsua bona ſsimul expendi, aut conuerti conſstituant, & vtriuſsque bonorum vſsufructu ſsuperuiuentem frui cauerint expreſssè; nam etſsi ſsuperuiuens, alio mortuo, prædicto vſsufructu fuerit fruitus, id non impediet, quominus teſstamentum prædictum quoad ſsua bona reuocare poſsſsit. Quod cum iudicio aduertit, & plenè fundat Burg. Salon de Pace in l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1219. vſsque ad numer. 1224. quo loco in fortioribus terminis defendit, & multis ra

*tionibus confirmat vſsque ad num. 1228. & in conſs. 2. ex num. 21. vſsque ad num. 41. quòd ſsi teſstamentum faciant maritus, & vxor in eadem ſscriptura ſsimul, & in teſstamento ipſsum teſstamentum non reuocandi onus expreſssè fuiſsſset conſstitutum, & ob id fructus ſsuperuiuenti illic aſsſsignarentur, quòd nec hæreditatis aditione, nec fructuum perceptione prædictum onus acceptatum videtur, nec fieri poteſst irreuocabile teſstamentum, vt dictis locis adeò plene comprobat, vt nihil vltrà deſsiderari poſsſsit.

Quintò extenditur ſsuperior reſsolutio ad Maioratum

* etiam, aut meliorationem, vt ſscilicet Maioratus, aut melioratio à viro & vxore ſsimul inſstitutus. poſsſsit ab vno illorum, altero mortuo, reuocari. Rodericus Suarez in d.l. quoniam in prioribus, limitat. 5. verſs. & hæc nota ad teſstamenta. Burgos Salon de Pace in dict. l. 3. Tauri, 2. p. num. 1216. & in conſsil. 2. ex num. 16. vſsque ad num. 21. Couarruu. in rubrica, de teſstamentis, 2. part. num. 8. Menchaca de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 11. Padilla in l. clari, num. 19. C. de fideicommiſsſsis. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Peralta in |

p. 94

l. ſsi quis in principio teſstamenti, num. 116. ff. de legatis 3. Tellus Fernandez in l. 17. Tauri, num. 13. Mieres de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 2. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. Ioannes Guttierrez in cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. num. 46. & in conſs. 2. num. 6. Angulus ad leges meliorationum. l. 2. gloſsſsa 2. num. 2. Burgos de Paz iunior ciuilium, quæſst. 1. num. 14. Azeuedius in l. 1. tit. 6. ex num. 23. & in l. 4. tit 7. num. 8. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Pichardus in §. igitur, de pupillari ſsubſstitutione, num. 4. & 5. D. Spino in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 18. num. 54. LudouicusMolina de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputat. 152. in principio. Hieronymus de Cæuallos practicarum communium, quæſst. 310. num. 9. Quod intelligi debet, niſsi tempore fa

*cti Maioratus, aut meliorationis, vel poſsteà, antequam alter eorum reuocaret, poſsſseſsſsio bonorum, aut ſscriptura Maioratus coram Tabellione tradita ſsit, vel melioratio ob cauſsam oneroſsam fuerit facta, ſsecundùm formam l. 17. & 44. Tauri: tunc enim reuocatio non permitteretur; quod eſst de mente dictorum Authorum, & in terminis ſsic adnotauit Mieres vbi ſsuprà, dict. quæſst. 23. num. 2. Ioannes Guttierrez in initio cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. num. 47. in princ. Burgos de Paz iunior ciuilium, quæſst. 1. num. 15. vel niſsi ex ſscriptura Maioratus,

* quem vir & vxor conſstituerunt, conſstaret, quòd vnus ſsine altero Maioratum illum non conſstituiſsſset, neque alioquin feciſsſset, vt dicebam ſsuprà, num. 23. & aduertit Mieres, de maioratu, part. 1. d. quæſst. 23. n. 3. cuius ſsententia, vt ibidem dixi, forſsan ſsuſstineri debet ex rationibus per eundem Authorem adductis, & aliis à me conſsideratis ibi. Deinde, niſsi maritus & vxor faciant ſsimul

* contractum inſsertum in tenore Maioratus, vel meliorationis, in quo vnus alteri inuicem promittit, quòd nunquam diſscedet à tali contractu; nam tunc coniux ſsuperſstes reuocare non poterit ex ſsententia eiuſsdem Mieres dict, quæſst. 23. num. 3. in verſs. aut niſsi maioratus. qui concludenti ratione confirmat, & verè explicat l. 17. & 44. Tauri, vt ibi videri poterit.

Ac denique, niſsi maritus ipſse ſsolus teſstetur ex con

*ſsenſsu vxoris, conſstituàtque Maioratum, aut meliorationem de bonis, tam ipſsius, quàm vxoris; tunc enim mortuo marito, eius morte confirmatur hæc vltima voluntas, tam quoad bona viri, quàm quoad bona vxoris, l. nec fratris, C. de donationibus cauſsa mortis, l. ſsicut, §. venditionis, ff. quibus modis pignus vel hypotheca ſsoluitur. Ex quibus adnotarunt Doctores in mille locis teſstamentum, in quo quis de re aliena diſsponit, domini conſsenſsu expreſsſso, teſstantis morte adeò firmum effici, vt idem dominus bonorum contraria voluntate illud mutare non poſsſsit, idque in Maioratu, & melioratione, de quibus agimus nunc, Capellaniæ etiam, aut Patronatus inſstitutione, & in quacunque alia diſspoſsitione, recté acceperunt Rodericus Suarez, Iaſson, Guil. Benedictus, Tellus, Couarruuias, Padilla, Menchaca, Peralta, Burgos de Pace ſsenior, Pechius, Rolandus, Marſsarius, & Cephal. quos in vnum recenſset, & ſsic firmat Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. verſs. ſsed hoc limitari ſsolet. Mieres de maioratu, 1. part, quæſst. 23. videndus ex num. 4. vſsque ad num. 10. Bernar. Diaz regula 735. Matiençus in l. 1. tit. 6. gloſsſsa 1. num. & ibidem Azeuedius, num. 23. & 25. lib. 5. nonæ collectionis Regiæ, Salazar de vſsu & conſsuetudine, cap. 4. num. 27. Aluaradus de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. n. 99. Burgos de Paz iunior ciuilium quæſst. 1. num. 15. Ioannes Guttierrez in dict. cap. quamuis pactum, in initio, num. 46. Doct. Spino in ſspeculo teſstamentorum, gloſs. 18. de melioratione, numer. 55. Molina de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputat. 152. in finalibus verbis. Angulus ad leges meliorationum. l. 2. gloſs. 2. num. 3. Pichardus in §. igitur, de pupillari ſsubſstitutione, num. vltimo. Cæuallos communium practicarum. quæſst 310. ex num. 10. qui ex mente communi veram huiuſsce rei rationem aſsſsignat, videlicet, quòd quando vnus conſsentit alteri de rebus ſsuis diſsponenti, velut contractus quidam celebratur ex reciproco ipſsorum conſsenſsu; & ſsic nimirùm ſsi reuocari non poſsſsit, ex vulgatis iuris regulis, & principiis, & non obſscurè ſsignificat textus in d. §. venditionis.

Ex his autem, & vltra cæteros hucuſsque Scribentes,

* ad nonnulla inferri poſsſse conſsideraueram: & in primis, non eſsſse ſsilentio prætermittendāprætermittendam ſsingularem, & notandam quidem conſsiderationem Ioannis Guttierrez in d. cap. quamuis pactum, de pactis in 6. in initio, num. 47. per totum: Is enim ſsuperiorem reſsolutionem procedere etiam de iure Regio, poſst deciſsionem l. 17. & 44. Tauri, rectè affirmat, vt ſscilicet nec ex diſspoſsitione earum legum reuocari poſsſsit ab vxore Maioratus, aut melioratio de ipſsius conſsenſsu, & de bonis cómunibuscommunibus à marito tantùm facta, & leges prædictas ſsingulariter, & nouè declarat, vt latiùs ibi videri poterit. Addiderim ego liben

*ter duo: Primum, declarationem prædictam ad dictas leges Regias à nemine anteà traditam in terminis, ſsolùm prædictum Authorem ſsic tradidiſsſse, eius tamen ſsententiam ex mente eſsſse ferè omnium Authorum huius Regni, in propoſsito ſscribendum, qui in terminis ipſsarum legum ſsic præſsentiunt aperté, dum circa hoc innouatum fuiſsſse aliquid per eas leges non animaduertunt, ſsic potiùs tranſseunt cum reſsolutione communi, etiam poſst dictas leges Regias, ac inter alios apertiùs Pelaez a Mieres, qui in declaratione ipſsarummet legum ſsæpe inſsiſstens, d. quæſst. 23. à princ. 1. part. nihil nouitatis detegit in illis. Secundum eſst, ſsententiam eiuſsdem Guttierrez, rectè probatam per Azeuedium in l. 1. tit 6. n. 26. verſsiculo, neque ſsupradictæ, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, ſsolutionem tamen ab eo traditam ibi, non quidem eſsſse nouam, vt ipſse demonſstrare velle videtur, ſsed potiùs eundem Ioannem Guttierrez tradidiſsſse eam loco relato ſsupra, & exactius quidem, vt ibi videri poterit.

Secundò infertur ad ea, quæ in propoſsito ſscribit Ro

*dericus Suarez in d.l. quoniam in prioribus, limitat. 5. in verſsic. & hæc nota ad teſstamenta, circa quæ etiam nullus Recentiorum inſsiſstit: dicit enim ibi præfatus Author, conſsenſsum vxoris in propoſsito caſsu, cùm maritus facit teſstamentum de bonis tam ipſsius, quàm vxoris, ſsolùm operari vnum effectum, quod licèt ipſsa poſsſset reuocare, ſsi faceret teſstamentum, tamen ex quo conſsenſsit maritum de bonis ſsuis teſstari, confirmabitur teſstamentum morte mariti, etiam in bonis vxoris; & ſsic ipſsa non poterit reuocare: non tamen operatur effectum, vt poſsſsit pater inter filios diſsponere, nec eos in Legitima ampliùs grauare in bonis vxoris; & reddit veram rationem, quia quemadmodum ipſsa teſstando non poſsſset grauare, vt in l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso teſstamento: ita nec consentiendo in teſstamento mariti; cum ille qui prohibetur alienare, prohibeatur & alienanti conſsentire, l. 2. C. ſsi aduersus donationem, & licèt Rodericus ipſse, ſsub verbo, videtur, ſsic crediderit poſsſse dici: id tamen adeò verum eſst, vt nullam in ſse difficultatem habeat; quapropter dumtaxat addiderim, poſsſse maritum de conſsenſsu vxoris ſsic teſstantem, aliquem ex filiis communibus in Tertio bonorum meliorare, ex ratione eiuſs. dem Roderici à contrario ſsenſsu: quemadmodum enim ipſsa teſstando poſsſset meliorationem facere; ita & conſsentiendo in teſstamento, aut diſspoſsitione mariti, ab eo poterit vnus ex filiis meliorari, aut etiam plures; quod ſsimiliter abſsque difficultate procedit, nec alia comprobatione indiget.

Tertiò infertur ad reſsolutionem, quam tradit Mieres

* de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 8. quo loco exiſstimauit, quòd ſsi maritus faciat Maioratum de re vxoris, conſsentiente ipſsa, non poterit filius primogenitus petere aliquid in vita patris, licèt mater ſsit mortua, quod ſsimpliciter, aut ſsic indiſstincte dictum ſstare non poſsſset ex vulgatis iuris regulis, & principiis. Addit poſstmodùm Author ipſse id procedere, ſsi mater habeat licentiam ad faciendum Maioratum, nam aliàs non poſsſset mater per illum actum filio præiudicare in remanente bonorum; quod verè dictum eſst, & confirmatur ex his, quæ ad explicationem Roderici anteà dicebamus, quem Mieres |

p. 95

non retulit ibi. Addiderim ego, in propoſsito caſsu patrem habere debere vſsumfructum in Maioratu filij de bonis matris, atque ex conſsenſsu ipſsius à marito inſstituto, quandiu filius ipſse in poteſstate parentis remanet, ex his, quæ in Maioratu obueniente filio ex linea materna ſscribunt Antonius Gomezius in l. 48. Tauri, num. 3. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 19. ex num. 18. cum ſseqq. Mendez in repetitione l. cùm oportet, C. de bonis quæ liberis, 1. part. num. 37. & 2. part. num. 106. Matiençus in l. 9. tit. 1. gloſs. 1. num. 5. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & ſsic anteaquàm verificetur deciſsio l. 48. Tauri, quæ hodie eſst l. 9. tit. 1. lib. 5. Compilationis, vbi plenè declarant Matiençus, & Azeuedius, Antonius Gomezius in d.l. 48. Tauri; tunc enim nullum. vſsumfructum penes ſse retinere poterit pater, ex diſspoſsitione earum legum: in Legitima autem, neque in vſsufructu eius nullum grauamen imponi poterit ex eiſsdem, quæ ſsuperiùs diximus.

Quartò infertur ad explicationem quæſstionis, quam

* adducit Rodericus ipſse Suarez in d.l. quoniam in prioribus, in limitat. 5. in verſsic. & per prædicta aliàs dicebam; vbi ex ratione eorum, quæ ſsuperiùs tradidimus, dicebat aliàs in quæſstione de facto, cùm quidam miles haberet licentiam ipſse ſsolus ad maioratum faciendum de bonis ſsuis, & ipſse feciſsſset de bonis ſsuis & vxoris conſstante matrimonio acquiſsitis, cum conſsenſsu vxoris, quòd ita fuit validum, quod morte eius fuit confirmatum, nec vxor potuit illud reuocare. Id enim ego veriſsſsimum puto, quamuis ipſse Author cogitandum reliquerit, nec determinare auſsus fuerit, nihílque eſsſse, quod præfatæ diſspoſsitioni impedimento eſsſse poſsſsit: quamuis enim licentia Regia marito dumtaxat coneſsſsa fuiſsſset, vt ipſse ſsolus Maioratum de bonis ſsuis facere poſsſset; id tamen non excludit, quin etiam & de bonis vxoris, modíſsque à iure introductis, & intra quantitatem lege permiſsſsam Maioratus ipſse fieri potuerit, quia per licentiam Regiam marito tantùm conceſsſsam, beneficium, aut licentia legis, ex qua licitum eſst in tertia, & quinta bonorum parte Maioratum inſstituere; nequaquam reſstringitur, nec debet filio, in cuius fauorem etiam, non tantùm parentis, conceſsſsa fuit, obnoxia eſsſse licentia ipſsa, vtpote cùm eâ etiam non interueniente, maritus poſsſset de ſsubſstantia vxoris, conſsentiente ipſsa, in quantitate à lege permiſsſsa Maioratum inſstituere, vt apertè ſsupponit Mieres de maioratu, dict. quæſst. 23. num. 8. Nec poterit vxor reuocare vllo modo, cùm vis, & ratio dictorum iurium, hoc eſst, l, nec fratribus, C. de donationibus cauſsa mortis, & l. ſsicut, §. venditionis, ff. quibus modis pignus, vel hypotheca ſsoluitur, ac etiam traditiones Doctorum non debeant ex licentia Regia ſsic conceſsſsa alterari; imò ita militent vt in alio caſsu, cùm licentia illa marito conceſsſsa non fuiſsſset.

Subdit ſstatim Rodericus, poſstquam ſsuperiora cogitanda reliquit, in hunc modum: Non tamen valuit niſsi eo modo, quo valeret, ſsi ipſsa per ſse faceret teſstamentum, quia ipſsa non poterat filium vnum meliorare, niſsi in tertia & quinta. Quod veriſsſsimum eſst, vt vides; quinimò etſsi

* filij non extarent, ſsi maritus conſsentiente vxore ex bonis omnibus ipſsius Maioratum inſstitueret, tunc licité poſsſset vxor reuocare, ex quo nulla bona ei ſsuperſsunt, de quibus teſstari poſsſsit & quia eſsſset facere donationem omnium bonorum, quæ à iure reprobatur, vt cum aliis reſsoluit Burgos de Paz iunior ciuilium, quæſst. 1. num. 16. & 17. Hieronymus de Cæuallos practicarum communium, quæſst. 311. num. 11. qui mouentur præcipuè ex deciſsione l. 69. Tauri, quæ hodie eſst l. 8. tit. 10. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, de quarum legum materia vltra Anton. Gomezium, Matiençum, Azeued. & alios ibi, vide omninò Dueñas regula 219. Molin. de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 10. à n. 10. vſsque ad n. 26. Aldobrandinum in conſs. 104. volum. 1. Hippol. Riminald. in conſs. 24. ex num. 58. lib. 3. Gamam deciſs. 166. & decis. 255. infifinitosinfinitos alios ſsciens conſsultóque prætermitto, proptereà quòd ab Additionatore Gamæ recenſsentur in vnum in addit. ad d. decis. 166. 1. part.

Quintò infertur ad explicationem eorum, quæ in

* propoſsito adnotauit Gregorius Lopez in l. 9. tit. 13. partita 5. in gloſsſsa, el ſseñor lo conſsintieſsſse, dicens, quòd ſsi maritus de conſsenſsu vxoris fecit Maioratum de re vxoris, illa conſsentiente, taliter quòd maritus diſsponeret, vt de re propria ipſsius mariti, ſsi poſsteà maritus reuocet donationem, aut maioratum, remanebunt bona apud maritum, & non redibunt ad vxorem. Ad quam quæſstionem inducit etiam doctrinam Baldi in l. 1. C. ſsi vnus ex pluribus appellantibus, in verſs. item quæro: addit tamen, quòd ſsi Maioratus ex tali re factus fuit in filium communem, videtur quòd filio debeat remanere ex defectu cauſsæ finalis, vel quòd reuerti debeat ad matré: & tandem cogitandum relinquit, & Gregorij mentionem faciunt, ſsed ampliùs non inſsiſstunt, Mieres de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 4. in verſs. & l. 9. Ioannes Guttierrez in repetitione cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. in initio, num. 48. qui ſsic indiſstinctè tranſseunt cum illo: in

*ſsiſstit tamen, ac de veritate eius veretur Azeuedius ſsolus in l. 1. tit. 6. num. 26. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.

Ego verò, vtrem hanc ſsubobſscuram quidem, & val

*dè dubiam explicem, nonnulla adnotare decreui, ex quibus cùm occaſsio ſse offeret, faciliùs id diffiniri poſsſse exiſstimaui, nec æquum eſsſse, quæſstionem prædictam à nullo hactenus explicatam, ſsilentio prætermittere, ſsic, vt nuſsquam eiuſsdem vera reſsolutio habeatur.

Et in primis conſstituo, negari non poſsſse, quin in caſsu

* prædicto, iuſstam habuerit dubitandi rationem Gregorius Lopez, nec immeritò cogitandum reliquerit dubium prædictum, tum ob rationes, quas pro vtraque parte non malè conſsiderauit Azeuedius loco relato ſsuprà; tum etiam, quòd mortua vxore, de cuius re Maioratus fuit inſstitutus, durum videretur alicui, quòd poſsſset maritus reuocans Maioratum, ab eo auferre, cui ex voluntate, & conſsenſsu vxoris fuerat ius iam quæſsitum, vt mox dicemus, viámve aperiri, quâ viuentium, defunctorùmque voluntates facilè valeant defraudari, aut ſsaltem, poſsito quòd ex natura actus abſsque iniuria alterius Maioratum reuocare liceat, difficillimum eſsſse diiudicare, quid in caſsu propoſsito de bonis fieri debeat, cùm ſstet voluntas vxoris dumtaxat pro eo, qui ad Maioratum fuit nominatus, non pro alio, nec aliter in caſsu reuocationis conſsultum appareat.

Secundò conſstituo, in propoſsita ſspecie, vtcunque res

* ſse habeat, mihi equidem compertiſsſsimum eſsſse, ſsi maritus poſsteà reuocet Maioratum, quòd bona huiuſsmodi penes eum nullo modo remanere poſsſsint, nec debeant, idque propter rationes conſsideratas ab Azeuedio vbi ſsuprà, dict. n. 26. quæ fortiter vrgent, & verè concludunt. Inde & conſsequenter, quòd neque de eis bonis diſsponere poteſst maritus aliquo modo; nam etſsi concedamus, liberè eum reuocare poſsſse, tam ex natura actus, qui geritur, quàm ex iuris diſspoſsitione, iuxta ea, quæ reſsoluimus ſsuprà: ipſsum tamen penes ſse retinere poſsſse bona, aut de illis aliquo modo diſsponere, nullus quidem concedere audebit, qui voluntatem prædefuncti, ex cuius conſsenſsu in certam aliquam perſsonam Maioratus fuit inſstitutus, ac iuris rationẽrationem maturò perſspiciat, vt rectè aſsſserit Azeued. in d.l. 1. tit 6. n. 26. ante fin. lib. 5. nouæ collect. Regiæ.

Tertiò conſstituo, ex his facilè conſstare, quæſstionem,

* aut litem ſsuper bonis prædictis, inter eum qui nominatus fuit ad Maioratum, & ſsucceſsſsores ab inteſstato futuram, aut forſsan cum hæredibus, ſsi hæredes ex teſstamento fuiſsſse contingeret; maritum verò à petitione, aut retentione eorum excludendum omninò, nec iurè aliquo poſsſse litem iuſstam mouere.

Quartò conſstituo, in caſsu prædicto, bona quidem

* libera remanere, nec vinculo, aut Maioratui ſsubiecta, idque non ex ratione conſsiderata per Azeuedium, in dict. l. 1. num. 26. in verſs. vel dicendum, quæ minimè vrget in quæſstione Gregorij, quippe cùm ille loquatur, quando maritus de conſsenſsu vxoris, & de re ſsua tantùm vxoris eiuſsdem, tanquam de propria Maioratum inſstituit; Azeuedius verò loquitur in caſsu, quo de rebus |

p. 96

vxoris, & eiuſsdem mariti ſsimul maritus ipſse Maioratum inſstituit: in quibus terminis adduci poſsſset præfati Authoris ratio, quod ſsub vna diſspoſsitione, & conſstructu verborum, vxoris & mariti diſspoſsitio facta fuit, & vna tantùm eſst: Ratio ergo in alio conſsiſstit, ad quod nullus hactenus animaduertit in propoſsito, videlicet, quòd cùm maritus teſstatur de re vxoris, ex conſsenſsu eiuſsdè vel Maioratum inſstituit, licèt mortuo marito reuocare non poſsſsit vxor diſspoſsitionem; nam eiuſsdem mariti morte confirmatur hæc vltima voluntas, vt certum eſst, & diximus ſsuprà, num. 38. maritum tamen ipſsum reuocare poſsſse teſstamentum, aut Maioratum à ſse ex conſsenſsu vxoris factum, nec ante mortem ipſsius confirmari, nullus negauit, qui in propoſsito ſscripſsit, vnanimiter potiùs omnes admittunt, vt conſstat ex eiſsdem relatis ſsuprà, dict. num. 38. & apertè ſsentit cum aliis Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. in verſs. ſsed hoc limitari ſsolet. Sed quid immoramur? ipſsemet Gregorius de reuocandi poteſstate non dubitauit, nec etiam dubitarunt Authores relati ſsuprà, qui dubium eiuſsdem excitarunt: ſsed pro certo ſsuppoſsito, quod poterat maritus reuocare, quid inde de re vxoris fieri deberet, in quæſstionem adducunt; ſsi igitur verum eſst, ante mortem mariti, diſspoſsitionem eo modo confectam non confirmari, vel ſsaltem in eius vita reuocabilem, neceſsſsarium eſst, & conſsequens, vt reuocatione facta per maritum, in caſsu prædicto bona libera remanere debeant, tanquam ſsi ab initio nihil factum fuiſsſset; nec Maioratûs iure poſsſsideri poſsſsint ab alio: itavt ſsi extent filij còmunescommunes inter eos æqualiter debeat diuidi res, ex qua inſstitutus fuerat Maioratus, argumento text. in l. vnum ex familia, §. rogo, vbi eleganter Petrus de Peralta ex num. 14. cum ſseqq. & in l. cum quidam, ff. de legatis 2. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 41. Mieres de Maioratu, 1. part. quæſst. 48. ex num. 13. cum ſseqq. aut filiis non exiſstentibus vel ad hæredes, ſsi fortè fuerint, vel ad ſsucceſsſsores ab inteſstato pertinere debeant.

Quintò conſstituo, nihil vrgere in fauorem eius, qui

* nominatus eſst ad Maioratum, nonnulla, quæ de iure iam quæſsito ex conſsenſsu ex vxoris non tollendo, atque ex doctrina Bartoli in l. qui Romæ, §. Flauius, ff. de verborum obligat. adduxit Azeuedius in dict. l. 1. tit. 6. lib. 5. num. 26. Nam vltra quod doctrina Bartoli in eo loco, latiorem interpretationem requirit, & iuxta communes Doctorum traditiones intellecta, in contrarium non facit, vt conſstat ex his, quæ ſscribunt Antonius Gomezius in l. 40. Tauri, ex n. 29. Dueñas regula 216. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. ex num. 73. cum ſsequent. Mieres de maioratu, part. 1. quaeſst. 24. per totam. Gratianus regula 410. Ioannes Guttierrez practit. lib. 2. quæſst. 52. & multi alij, cum quibus plenè Additionator Gamæ in addit. ad deciſsionem 8. 1. part. Hieronymus de Cæuallos practicarum communium, quæſst. 249. in caſsu prædicto argui non poteſst de non præiudicando iuri quæſsito ex conſsenſsu vxoris: quippe cùm ius illud ex ea diſspoſsitione acquiſsitum fuerit, quæ fui naturâ reuocabilis eſst; nec ante mortem mariti confirmatur: vnde poſsſsent potiùs retorqueri in contrariũcontrarium communes DoctorũDoctorum reſsolutiones, iuxta ea, quæ ſscripſserunt Decius in conſs. 58. n. 3. & in conſs. 607. num. 8. Socinus in conſs. 236. lib. 2. Mieres d. quæſst. 24. num. 6. in verſs. quòd ſsi iam venit dies.

Sexto conſstituo, præfatam rationem, & reſsolutionem

* ſsuperiorem æqualiter etiam militare, cùm à marito ex cõſsenſsu vxoris factus eſst Maioratus de bonis tam ipſsius, quàm vxoris, ſsicut in ſsuperiore, cùm de re tantùm vxoris factus eſst de conſsenſsu vxoris ipſsius: & tunc non malè vrgere rationem per Azeuedium conſsideratam in d.l. 1. tit. 6. lib. 5. dict. num. 26. in verſs. vel dicendum vt bona vxoris libera remanere debeant, vt ſsuperius diximus.

Septimò tandem conſstituo, præfatos Authores, qui

* Gregorij Lopez dubium excitarunt, ac inter eos Gregorium ipfum, notâ aliquâ dignos quidem eſsſse, eo quòd ſsupponentes pro certo, licere marito iure ipſso, MaioratũMaioratum de re vxoris ſsic inſtitutũinſtitutum reuocare, dubitare non debuerũtdebuerunt admiſsſso eo, an remaneret Maioratus. Quomodo enim Maioratus ſsubſsiſstere poterat diſspoſsitione reuocata, ex qua initium ſsumere debuiſsſset; aut quo titulo poſsſset nominatus petere Maioratum? Et hactenus de his, quæ vt vides, non abſsque maximo labore, aſsſsiduáque cogitatione digeruntur, nec alibi erant ſsic ſscripta per alium.

Nunc verò quinto loco, & principaliter conſstituen

*dum eſst, dubium maximum eſsſse, poſsito, quod veriſsſsimum eſst, vt cùm teſstamentum fit à duobus in eadem ſscriptura aut charta, ſsuperuiuenti licet pro ſsua parte reuocare illud, etiamſsi vſsufructu, aut fructibus bonorum fruitus ſsit, alióve commodo quocunque, atque etiamſsi in teſstamento onus non reuocandi teſstamentum ipſsum expreſssè fuiſsſset iniunctum, vt ſsuprà reſsoluimus, an teſstamentum dicto in caſsu reuocans, perceptos fructus, ſsiue commodum ex teſstamento ſsibi proueniens reſstituere ſsit adſstrictus; in quibus terminis quæſstionem proponit Burgos Salon de Pace in l. 3. Tauri, 2. parte, conclu

*ſsione 6. num. 1228. & eam non diſsſsoluit, dumtaxat dicit, complura ad vtramque partem expendi poſsſse, & ſsuper hoc accuratius cogitandum eſsſse, & præter Doctores in locis relatis ab ipſso numeris præcedentibus, videre oportere textum in l. cùm donationis, C. de tranſsactionibus, & in l. Imperator, §. cùm quidam, ff. de legatis 2. & in l. 2. tit. 4. partit. 6. & Alexandrum in conſs. 113. Perſspectis his, lib. 6. in columna penultima, Videamus nunc, an ex his aliquid poſsſsit deduci, quo dubium præſsens valeat diffiniri.

Et in primis, text. in dict. l. cùm donationis, C. de tran

*ſsactionib. non obſscurè probat, quòd licèt pollicitatio de inſstituendo tranſigentẽtransigentem hæredem, non impleatur ab eo, cum quo tranſsigitur, vel cui donatur; tranſsactio tamen, vel donatio non reſscinditur, vt Baldus ibi, in ſsummaria adnotauit, & ibidẽibidem Gloſsſsa magna inde deduxit, liberationem ab aliquo alicui conceſsſsam ſsub modo, vt is eundem liberantem hæredem inſstituat, validam eſsſse, cùm etiam non ſsecuta inſstitutione, in pari cauſsa turpitudinis, potior ſsit conditio poſsſsidentis, & ſsic debitoris, quamuis liberatio omninò nulla eſsſset, ſsi ſsub conditione concepta fuiſsſset, authoritate eiuſsdem Gloſsſsæ, quæ frequentiori Doctorum calculo recipitur, vt profitetur Couarruuias in cap. cum tibi, de teſstamentis, num. 13. in verſs. ex quibus ibi, & hoc in effectu dixit Alexander in d. conſs. 113. in colum. penultima, Aliàs mihi, num. 19. quem retulit Burgos Salon vbi ſsuprà; ibi enim ex ſsententia dictæ Gloſsſsæ probauit, quod quamuis conuentio de diuidenda certo modo hæreditate viuentis, non valeat; tamen donatio per me facta tibi ſsub hoc modo, ſseu ob hanc cauſsam, videlicet quod debeas hæreditatem talis viuentis mecũmecum cõmunicare, non vitiatur, ſsed vitiatur ipſse modus, adeò quod ego qui dono, ſsi volo agere ad modum implenũimplenum, non debeo audiri, vt aliorum relatione Alexander ipſse probauit. Ex quo, & prædictis non incongruè deducitur in terminis noſstris, quòd licèt ſsuperuiuens voluntatem præmortui non ſseruauerit, ſsed diſspoſsitionem pro ſsua parte reuocauerit. provt iure poteſst, nihilominùs vitiari non debeat alterius diſspoſsitio, ex qua percipit commodum; & ſsic non ſsecuto etiam effectu, quem præmortuus deſsiderauit, cùm in pari cauſsa potior ſsit conditio poſsſsidentis, fructus aut commodum perceptum retinebit, nec tenebitur reſstituere, iuxta ſsententiam dictæ Gloſsſsæ iunctæ ſsuo textui, quæ aliter induci non valet.

Textus verò in dict. l. Imperator, §. cùm quidam, ff.

* de legatis 2. verè induci non poteſst in propoſsito, proptereà quòd in ſspecie illius textus, compenſsatio fit, vel computatio virilis ad virilem, vt honoratus in Quota, grauari non debeat in alia Quota vltra vires relicti: inde eſst, quòd ſsi plus eſsſset in virili portione, quam fratris reditas haberet, etiam fructuum quos patruus percepit, vel cùm percepere potuit, dolo non percepit, haberi debere rationem; quòd longè differt à caſsu noſstro, in quo minimè fit computatio hæreditaris præmortui, cùm hæreditate ſsuperuiuentis, ſsed dumtaxat inquiritur de fru|

p. 97

ctibus, aut de commodis ex hæreditate præmortui perceptis ab eo, qui teſstamentum reuocauit pro ſsua parte, nec contingere poteſst inconueniens prædictum grauaminis, quod ibi principaliter inſspicitur; imputet enim ſsibi, qui eam viam diſspoſsitionis elegit, per quam iudicium ſsuum ſsubuerti poſsſset, fructibúſsve, aut alia vtilitate fraudari.

Denique dict. l. 2. tit. 4. partit. 6. quam ipſse Salon ex

*pendit loco relato ſsuprà, in neutram partem induci poteſst, quoniam dumtaxat dicit, quòd conditiones de præterito, vel de præſsenti non ſsuſspendunt teſstatoris diſspoſsitionem, ideò non ſsunt propriè conditiones, niſsi quæ ſsunt de futuro; quòd ſsi quis dicat, cùm de futuro ſsunt, impleri debere conditiones, apertè denotare eam legem, & ſsic videri quòd in propoſsito facere poſsſsit; nihil inde deducet, cùm ea conditio ſseruari non debeat, quâ ad hæredem certum inſstituendum quis adſstringitur, vt mox dicemus: quod ad fructus verò attinet reſstituendos, vel retinendos, nihil etiam ex illa lege poteſst deduci.

Molina verò de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2.

* num. 84. verſs. vtrùm autem in eodem dubio, an ſscilicet Maioratu à duobus ſsimul confecto, & à ſsuperuiuenti reuocato, fructus percepti ab eius ſsucceſsſsore ſsint reſstituendi, vel non, nihil etiam reſsoluit, ſsed dumtaxat dicit videnda eſsſse ea, quæ circa id congerunt Palacios Rubios in repetitione rubricæ, §. 69. num. 12. Segura in repetitione l. 1. §. ſsi vir vxori, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, Gregorius Lopez in l. 8. titul. 4. partita 5. in verbo, en vida, verſsiculo, vrget etiam. Baëça de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 33. per totum, Antonius Gomezius tom. 2. variarum, cap. 4. num. 21. & lib. 1. cap. 12. num. 4. Tiraquellus de iure conſstituti, ampliat. 24. num. 7. & in l. ſsi vnquam, in verbo, reuertatur, num. 235. C. de reuocandis donationibus. Horum omnium reſsolutiones à me di

*ligenter prælectæ dumtaxat euincunt, donationem filio factam, & tanquam inofficioſsam reuocatam, vel factam extraneo, ex ſsuperuenientia liberorum reuocari ſsine fructibus medio tempore perceptis; idémque obſseruandum in alia diſspoſsitione quacunque, quæ valet ſstatim, nec ſsuſspenditur eius confirmatio poſst mortem alicuius, vel ſsi ex voluntate domini rem quis poſsſsideat, vel cùm is, qui fructus percepit, erat interim dominus, etiamſsi res eſsſset ſsubiecta reſstitutioni; ſsed non ſsunt expreſsſsæ in terminis noſstris ad deciſsionem præfati dubij, quamuis rationes earum expendi poſsſsint in fauorem ſsuperuiuentis, vt commodum quod ex teſstamento præmortui habuit, aut fructus quos percepit, reſstituere non teneatur.

Azeuedius etiam in l. 1. tit. 6. num. 25. lib. 5. nouæ colle

*ctionis Regiæ, ſsuperiora non diſsputat, nec certam nobis reſsolutionem oſstendit, ſsed remittit ſse ad ea, quæ Burgos de Paz, & Molina vbi ſsuprà ſscripſserunt, qui, vt vidiſsti, dubitationem hanc nullo modo diluunt.

Et denique Aluarus Valaſscus, qui nihil dicit ex his,

* quæ ſsuperiùs à me adnotata fuêre, in conſsultat at. 7. num. 7. per totum, latiùs rem hanc pertractat, & in propoſsito mouet dubium, an ſsuppoſsita validitate inſstitutionis ad inuicem inter coniuges, poſsſsit alter ex coniugibus. poſstquam ſsucceſsſsit in hæreditate alterius prædefuncti, & eâ potitus eſst per totum vitæ ſspatium, teſstamentum pro parte ſsua mutare, & ſsubſstitutum, quem ambo de communi conſsenſsu in teſstamento vocarunt, portione ſsua priuare, pro ſsua parte teſstamentum mutando, vt quotidie ſsolent facere coniuges ſsuperſstites; Et dicit habere hoc pluſsquàm dubitationis propter fraudem, quam coniux ſsuperſstes videtur commiſsiſsſse; forſsan enim vxorem non inſstituiſsſset, ſsi cogitaſsſset eam mutaturam voluntatem, & alteri quàm perſsonæ deſsignatæ hæreditatem ſsuam relicturam, cùm iuxta iuris regulas ex fraude ſsua nemo lucrum conſsequi debeat: qua ratione non defuiſsſse viros doctos, qui dixerunt, quòd etſsi coniux ſsuperſstes poſsſsit teſstamentum mutare, debet tamen refundere hæredibus mariti, quicquid ex eius teſstamento lucri fecerit, ne ex dolo ſsuo commodum reportet; ipſse tamen Valaſscus contrariam ſsententiam, & in iure, & in praxi receptam eſsſse affirmat, imò quòd coniux ſsuperſstes poſsſsit liberè teſstamentum reuocare pro parte ſsua, nec quicquam de lucro teſstamenti refundere teneatur: & in id refert Speculatorem, Oldrad. Suarez, Alciatum,

* Tiraquellum, Burgos, Salon de Pace, & Petrum Pechium; qui omnes, quamuis expreſssè agnouerint, coniugem ſsuperſstitem liberè poſsſse teſstamentum pro ſsua parte mutare, quod veriſsſsimum eſst, nec vllam habet dubitationem; tamen de fructibus nihil dicunt, nec etiam exprimunt, an coniux ſsuperſstes, quicquid lucri habuit, refundere teneatur, vel non teneatur, vt ipſsos legendo, dignoſsces apertiùs: Salon etiam, & Molina in locis relatis à prædicto Authore, præfatum dubium non diſsſsoluunt, ſsed pro ſsolutione eius legendos nonnullos Authores admonent, vt ſsuperiùs vidimus, quamuis ipſsi, liberè poſsſse à ſsuperuiuente pro ſsua parte mutari diſspoſsitionem expreſsſserint.

Ego verò, vt in præfato dubio ſsententiam meam in

*terponam, poſstquam longa conſsideratione proceſsſsi, ſsequentia conſstituere omninò neceſsſsarium duxi, ne indiſstinctè, aut confusé, diſstinctione potiùs, & reſsolutione procedam. In primis, dubij prædicti exemplum aut caſsum tripliciter proponi poſsſse, vel vt proponebatur ſsuprà, num. 55. vel vt Valaſscus nunc relatus propoſsuit, vel etiam & generaliter, cùm teſstamentum faciunt maritus & vxor ſsimul in eadem ſscriptura, aut charta; & de rebus vtriuſsque certo modo, aut in certam cauſsam diſsponunt, vel vt Maioratus conſstituatur, aut aliquod pium opus peragatur: & in diſspoſsitione cauetur, quòd ſsuperuiuens per tempus vitæ ſsuæ, bonis omnibus, aut vſsufructu, eorúmve fructibus fruatur & poſst mortem eius, bona omnia in id conuertantur, quod expreſssè cautum fuerit; tunc enim ſsuccedit dubium propoſsitum, an ſsuperſstes reuocans teſstamentum pro ſsua parte, lucrum quod habuit ex teſstamento, fructúſsve quos percepit, reſstituere teneatur.

Secundò conſstituo, præmittendum eſsſse vnum ca

*ſsum, in quo nullus equidem dubitare poterit, nempe quando in caſsu prædicto expreſsſsa adſsit teſstatoris diſspoſsitio, quâ cautum ſsit expreſssè, quid in caſsu reuocationis Maioratus alteriúſsve diſspoſsitionis fieri debeat; quamuis enim verum ſsit, ad hæredem aliquem inſstituendum, diſspoſsitione nulla quem adſstringi poſsſse, nec etiam eſsſse viam, per quam non liceat teſstatori teſstamentum ſsuum immutare: tamen in caſsu reuocationis aliter diſsponere, vel diſspoſsitionem reuocare, aut fructus, commodúmve ſsuperuiuenti relictum adimere illudve iubere reſstitui, iure quidem poterit is, qui cum alio ſsimul teſstatur, nec aliter in cauſsam expreſsſsam teſstari vult, quàm ſsi is, qui ſsimul ſsibi teſstatur, voluntatem ſsuam adimpleat; quemadmodum ergo ſsuperuiuens liberè poteſst diſspoſsitionem immutare, nec hæreditatis aditione, fructuúmve perceptione, onus ſsibi impoſsitum agnouiſsſsè cenſsetur, vt mutare nequeat; ſsic etiam & præmortuus in caſsum reuocationis ſsibi conſsulere, & de fructibus, hæreditatéve ſsua ad alium modum diſsponere, vt voluntas eius modis omnibus adimpleri debeat, iuxta iuris regulas, vulgataſsque, & communes traditiones Doctorum: quod licèt inter omnes Scribentes; qui hoc capite præcitantur, ſsic in ſspecie adnotatum non fuerit; nullus tamen eorum negauit; imò in fortioribus terminis Mieres, & Pechius probarunt, vt vidimus ſsuprà, num. 23. & ſstatim dicemus: & quamuis in eiſsdem terminis, in quibus Mieres loquitur, contrà tenuerit Valaſscus d. conſsultat. 7. n. 7. & 8. tamen in caſsu voluntatis expreſssè nihil dixit, ſsentiens apertè, in eo dubium non eſsſse, & coadiuuatur ex his quæ cum Placentino, Iacob. Butrig. Bella-Pertica, Cino, Baldo, Saliceto, Alberico, Fulgoſsio, Iaſsone, & Alciato, obſseruauit Couarruuias in capit. cùm tibi, de teſstamentis, num. 13. in verſsiculo, nec illud hac in re: coadiuuatur etiam ex text. ſsingulari, & notando, ad quem miror nullum ex Scribentibus omnibus in propoſsito animaduertere, in l. ex facto, 17. ff. ad Trebellianum, vbi Vlpianus |

p. 98

Iureconſsultus in hunc modum ſscriptum reliquit: Ex facto tractatum eſst, an per fideicommiſsſsum rogari quis poſsſsit, vt aliquem hæredem faciat? Et Senatus cenſsuit, rogari quidem quem, vt aliquem hæredem faciat, non poſsſse. Subdit Gloſsſsa ibi, verbo, non poſsſse: cùm effectu; nam non poteſst ei auferre liberam teſstamenti factionem, argumento, &c. progreditur ſstatim Vlpianus, & inquit: Verùm videri per hoc rogaſsſse, vt hæreditatem ſsuam ei reſstituat; ideſst, quicquid ex hæreditate ſsua conſsecutus eſsſset, vt ei reſstitueret, &c. Ac denique in verſs. non tantùm, ſsic ſscribit: Non tantùm autem, ſsi hæredem, quem ſscripſsero, potero rogare, vt hæredem faciat aliquem: verùm etiam ſsi legatum illi, vel quid aliud reliquero; nam eatenus erit obligatus, quatenus quid ad eum peruenit.

Tertiò conſstituo, dubium eſsſse, quid dicendum ſsit in

* caſsu, quo expreſsſsam præmortui voluntatem, aut claram eiuſsdem diſspoſsitionem non habemus, quâ in caſsu reuocationis ſsuperſstitis ſsibi conſsuluerit; tamen ex aliis coniecturis, aut ex præfatione diſspoſsitionis apparet, non aliter ſsic diſspoſsiturum præmortuum, aut noti aliter fructus relicturum, quàm ſsi ſsibi certus eſsſset, alterum etiam diſspoſsitionem ſsuam, promiſssáve obſseruaturum: qua in ſspecie videnda erunt omninò ea, quæ diximus ſsuprà, num. 22. & 23. vbi retulimus Pelaez à Mieres de maioratu, 1. part, quæſst. 23. num. 3. & Petrum Pechium de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 19. num. 4. & 5. Ex quibus in hoc caſsu dici poſsſset, morte præmortui, diſspoſsitionem non confirmari, nec pro ſsua parte, vt ſseruetur ad eum modum, ad quem vterque diſspoſsuit, nec etiam vt ſsuperuiuens lucrari poſsſset fructus, quando ex contentis in diſspoſsitione apertè deprehendi poſsſset; non aliàs relicturum fructus præmortuum, aut non aliàs ſsic diſspoſsiturum, quàm ſsi, vt dixi, ſseruaretur in totum diſspoſsitio, réſsve in eodem ſstatu permaneret, in quo tunc erat. Valaſscus verò contradicit expreſssè dict. conſsultatione 7. num. 7. & num. 8. in verſs. ſsunt qui limitant; qui tamen nec Mieres nec Pechij mentionem facit, ſsic nec etiam Mieres retulit illos: idcircò res erit, cùm occaſsio ſse offeret, maturiùs conſsideranda; eò magis, quod admiſsſsa reſsolutione in caſsu præcedenti tradita, admitti etiam debebit & hæc reſsolutio, cùm ſsatis expreſsſsum dicatur quod ex præfatione, aut verbis aliis diſspoſsitionis, ſsiue ex probatis coniecturis deducitur, vt cùm aliis multis plenè adnotarunt Molina de Hiſspanorum primogeniis, liba. 1. cap. 5. num. 2. & quatuor ſseqq. & num. 11. & ſseqq. & lib. 3. cap. 4. num. 39. & 40. Mieres de maioratu, ſsecunda pane, quæſst. 3. ex num. 20. cùm ſseqq. Mantica de coniecturis vltim. volunt. lib. 6. tit. 1. num. 8. Camillus Gallinius de verborum ſsignificatione lib. 2. c. 10. & non ſsolùm expreſsſsum dicitur, quod ex legitimis coniecturis colligitur; imò euidentem inducit voluntatem, ac ſsi verbis expreſsſsum eſsſset, l. licèt Imperator, vbi Gloſsſsa, Bartol. Caſstrenſsis, Alexander, & omnes Doctores communiter, ff. de legatis 1. Decius in conſs. 584. num. 2. Pariſsius in conſs. 71. num. 5. lib. 4. & cùm multis, Mieres de maioratu, in initio ſsecundæ partis, num. 3. & num. 6. cùm ſseqq. Mantica lib. 3. tit. 3. num. 10. Antonius Theſsaurus deciſsione Pedemontana 188. num. 2. cùm ſseqq. & deciſsione 248. num. 3. Simon de Prætis de interpretatione vltim. volunt. lib. 2. interpretatione 1. ſsolutione 5. ex num. 13. cum ſseqq. fol. 153. Pedrocha in conſs. 2. num. 196. & ſspecialiter dictum, aut in ſspecie prouiſsum dicitur, quod ex mente, apparet per coniecturas legitimas. Signorolus in conſs. 176. num. 7. Barbacia in conſs. 89. num. 9. & 12. lib. 3. qui citant Bartol. in l. 1. in verſs. item ſsi apparet, ff. vi bonorum raptorum.

Quartò conſstituo, in caſsu dubio morte præmortui,

* teſstamentum, diſspoſsitionémve adeò confirmari, vt quãuisquamuis ſsuperuiuens pro parte ſsua immutauerit, adhuc alterari non debeat diſspoſsitio pro ſsua parte, nec etiam fructuum, alteriúſsve commodi reſstitutioni obnoxius ſsit ſsuperuiuensin; & in hoc caſsu libenter adhæreo reſsolutioni Valaſsci d. conſsultatione 7. num. 7. cuius rationes & veræ ſsunt, & concludunt, & coadiuuantur omninò ex dictis ſsuprà, ex num. 26. vſsque ad num. 32. vbi plenè adnotauimus, ex reuocatione huiuſsmodi non reſsultare deceptionem defuncti, ſsibíque imputare debere, qui tutiorem viam non elegit, atque remediis opportunis ſsibimer conſsulere non ſstuduit, nec naturam vltimarum voluntatum reuocabilem eſsſse ſsciuit, ex dictis etiam per Tiraquellum in l. ſsi vnquam C. de reuocandis donationibus, verbo, reuertatur, ex num. 224. vſsque ad num. 236. in hoc etiam caſsu libenter probarem ſsententiam Alciati in l. licèt, num. 6. C. de pactis, vbi dicit, quòd ſsi alter coniugum reuocet inſstitutionem, altera reuocata non cenſsebitur, cùm veriſsimile ſsit propter affectionem, eam inſstitutionem eſsſse factam, non propter præmium mutuæ nuncupationis, quia non poteſst quis ad inſstituendum adſstringi ſspe præmij, l. ille antẽantem, ff. de hæredibus inſstituendis, & doctrinam Alexandri in l. cùm donationis, C. de tranſsactionibus, qui num. 12. in idem indicens, quamuis anteà in contrarium arguerit, rectiſsſsimè aduertit, quòd cùm purè relinquitur, aut purè inſstitutio ſsit à coniugibus, capienda potiùs eſst præſsumptio, ex affectione inſstitutionem proceſsſsiſsſse, quàm vt conditio aliqua impleatur, per text. in l. nec adiecit, ff. pro ſsocio. Procedit namque præſsumptio hæc Alexandri, Alciatíve veriſsimilitudo, cùm in dubio verſsamur, vt dixi; ſsecus tamen vbi euidenter aut clarè etiam ex coniecturis probatis, quamuis non verbis expreſsſsis, aliud conſstare poſsſset tunc enim contradicendum eſsſset, vt in eiſsdem terminis Alexandri, & Alciati præſsentire Pechium de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 19. apertè colligere poteris, ſsi per totum caput prelegeris illum attentè.

Verùm caſsus hic limitari, aut explicari debet dupli

*citer: primò, vt notauimus ſsuprà, num. 25. Secundò, vt ibidem notauimus num. 37.

Quintò & vltimò conſstituo aduertendum eſsſse ad ea,

* quæ diximus ſsuprà, num. 24. vt ſscilicet, cùm teſstamentum, aut aliam diſspoſsitionem quamcunque faciunt duo in fauorem alicuius: vel vt Maioratus, aut Patronatus inſstituatur, aut opus aliquod pium peragatur, ſsi verba talia ſsint, quòd modum, aut conditionem præ ſse ferre videantur cauſsamve finalem diſspoſsitionis oſstendant: tunc equidem, quamuis ſsuperſstes liberè reuocare poſsſsit pro ſsua parte; tamen ex defectu conditionis, vel modi, aut cauſsæ finalis, videtur neceſsſsariò dicendum, quòd impediri debeat, aut ſsaltem reſsolui effectus diſspoſsitionis defuncti, ac etiam quòd ex eodem defectu, ſsuperuiuens teneatur ad fructuum quorumcunque, alteriúſsve commodiex ea diſspoſsitione prouenientis reſstitutionem, ſsi fructus etiam, aliúdve commodum ſsic relictum appareat, aut ea verba prolata, quæ conditionem inducant, aut modum, vel cauſsam finalem.

Ad quod dicendum moueor in primis ex dictis ſsuprà, dict. num. 24. maximè ex l. 7. tit. 4. partit. 6. in verſs. pero aquel que fuere, quæ in caſsu non faciendi loquitur; & ſsic in ſsimili caſsui noſstro, qui in facto alterandi, vel non alterandi diſspoſsitionem conſsiſstit, in hunc modum dicit: Pero aquel que fuere eſstablecido ſso tal condition, que non ficieſsſse alguna coſsa ſseñaladamente eſste à tal meneſster, quede à tal recaudo, que ſsean ſseguros, que non faga aquello que le defendio el teſstador, è ſsi eſsto non quiſsiere fazer non deue hauer la herencia, en que era eſstablecido por heredero.

Secundò quia in hoc caſsu nullo modo obſstare debent leges prohibentes, ne adſstringatur quis ad hæredem cerrum inſstituendum, néve alicui libera teſstandi facultas adimatur; neque enim illi adimitur, ipſse namque liberè teſstari poteſst, ſsi velit: tamen conditionem, voluntatémve teſstatoris non obſseruans, æquum non eſst, vt commodum ex eius teſstamento percipere velit, atque vt fructus perceptos, & omne id, quod ex hæreditate præmortui, ſsine ex diſspoſsitione illius eſst conſsecutus, reſstituere ſsit adſstrictus, tum ex ratione l. ex facto, 17. ff. ad Trebellianum. quam adduxi ſsuprâ, num. 66. ad finem; tum quoniam ratio ſsuperior non impedit in conditione id poni, quod in diſspoſsitione poſsitum, minimè ar

* |

p. 99

ctaret, vt illemet textus indicat, & text. in l. vxorem, §. hæres, ff. de legatis 3. & non malè coadiuuatur Cini, Butrigarij, Petrià Bella-Pert. Baldi, Salic. & aliorum ſsententia, quos in vnum recenſset Couarruuias in cap. cùm tibi, de testamentis, num. 13. in verſs. ne illud hac in re, liberationem à Titio Sempronio conceſsſsam, hac con

*ditione, ſsi Sempronius Titium hæredem fecerit, validam eſsſse, nec vrgere in contrarium iura, quæ captatoriam diſspoſsitionem prohibent, quibus ipſse Couarruuias ſsatisfacit ibidem.

Tertiò ex his, quæ ſscribit Tiraquellus in dict. l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in verbo, reuertatur, ex num. 225. vſsque ad num. 232. quæ mirè vrgent, ac inter alia Signoroli conſsilium 227. in quæſstione nullitatis, columna penultima, in verſsiculo, prætereà euentus, quòd

* defectus conditionis ſsemper habet oculos retrò, videlicet ad tempus diſspoſsitionis, vt actus annullari, aut reſscindi debeat cùm fructibus; Romanus etiam in ſsingulari 540. per text. in l. neceſsſsario, §. quod ſsi pendente, ff. de periculo, & commodo rei venditæ, l. omnia, §. 1. ff. de legatis 2. Et hactenus de his.

back | | continue

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

CAPVT XVIII.

SVMMARIVM.

Embeddings Experiment