QVoniam vſsufrequens eſst, iacentibus hæreditatibus, de quarum aditione vtili, vel inu tili futura inſstituti, vel ab inteſstatoveniẽ tes hæredes ſsunt incerti, curatores in* terim cõſtituereconſtituere, ne & res iacẽtes afficiãtur dãno, ſsi tuitorẽ, & defenſsorẽ nõ habeant. Cùm præſsertim moriẽtes te ſstatores bonis his iacẽtibus conſstitue re curatores nõnon poſssint, vt probat tex. celebris in l. Lucius. §. 1. ibi. si licuiſsſset ff. ad S. C. Treb. Cuius meminit Bald. in l. fi. ff. pro ſsoluto. Ne pretereà creditores debitis ad ſtatãſtatam & certãcertam diẽ non ſso lutis, quæ pars ſsummæ eſsſse ſsolet l. 1. §. editiones ff. de eden. hoc paterentur diſspendium. Prouidit iuris prudẽtiaprudentia, auxiliatorẽ, ac mediatorem cõſtituiconſtitui, qui & iacentem hæreditatẽhæreditatem procuraret, & ita futuri hæredis commodum tueretur, & ſsimul creditoribus hęreditarijs nomine hæreditatis & bonorũbonorum, ac hæredum ſsatisfaceret, quem appel lauit (ſsumpto nomine ab effectu) cura torẽ bonorũbonorum. Dicitur autẽautem curator bo norum, non ſsucceſssionis, vel hęredita tis, nãnam hæreditas, vel ſsucceſssio dicitur propriè, quãdoquando ſspes eſst quòd adeatur, aliâs dicuntur bona l. 1. §. an bona ff. de iure fiſsci. l. apud Iulianum ibi.

venundantar bona antiſstiæ ff. ad Trebellia.

Ad hoc autẽautem vt huiuſsmodi curator* conſstituatur, plurima requiruntur, quæ omnia, qua poterimus breuitate, proſsequemur. Eſst autem primum requiſsitum ad hoc, vt ad curatorẽ bo norum deueniatur, quòd iudici conſstet, bona eſsſse vacantia, neq́ue hæredi tatem aditam argumento l. hoc aut. §. defendi ff. quibus ex cauſsis in poſsſs. eatur. Quando enim lex requirit actum, ac limitationem, neq́ue actus ſsufficit abſsque limitatione, nec limita tio ſsine actu l. Fuſscinius §. cũcum hoc edictum ff. eo. tit. Michaẽl in repetitione legis. ſsi finita §. Iulianus col. 76. ff. de dam. inf.

Debent autem creditores de hoc* in actis iudicem inſstruere, vt in curatore bonis abſsentis dando ex Dyno notat Alphonſsus Montaluus ad legem 2. titul. de la guarda de los huerfanos. libro 3. Fori Hiſspaniæ. Dicuntur verò acta, quæ coram iudice ipſso, pro forma ſscripta, & redacta apparent. Vt probat gloſsſsa in l. illud verb. actorum C. de ſsacroſsanct. eccleſs. quam notat Franciſs. Auileſsius in c. 6. de los corregidores. verbo ordenados numer. 7. 8. & confirmat iure Hiſspano textus quem ipſse non citat in l. 112. | verb. eſsſso meſsmo, prope finem tit. 18. part. 6. Eſst autem vis multa caloris iu dicij, & inter alios effectus, operatur, vt contra illud, quod ita geritur, opponi nihil poſssit: vt Ang. notat in §. ſsin autem inſstituta. de ſsatiſsdan. motus ex l. 1. C. de ſsatiſsdat. & ſseptem effectus iudicij recenſset Iaſson in l. pacta nouiſssima. C. de pactis. Ex lege verò 2. ff. de curat. bonis dando. & ex l. fi. ff. de bonis auth. iud. poſssiden. colligitur, debere ad hoc concurrere maiorem partem creditorum & dicitur pars maior, non pro cumulo perſsonarum, ſsed pro quantitate debiti. l. maio rem ff. de pactis Bar. in l. ſsi plures ff. de aqua pluuia. arcen. Franc. Aret. conſs. 156. verſsic. & dato quòd ille ſsolus vol. 3. Ant. Capic. deciſs. 36.

Requiritur, quòd citentur illi, ad* quos pertinere poteſst ſsucceſssio, ea ratione, & quòd res ſsua agatur, & quòd veroſsimilius ſsit, meliùs per hos bona iacẽtia curanda, ac procurãda eſsſse. Ita colligitur ex Bar. in l. 1. ff. de curatore bon. dando, Alex. conſs. 107. Philippo Decio in curatore minoris hoc idẽidem re ſsoluente conſs. 575. & in hæreditate ia cente reſsoluit Lud. Romanus ſsingul. 131. volo tibi dare. Dicitur verò pertinere ad eos, qui ſsunt in primo gradu ſsucceſssionis: alij enim non ſsunt citan di, ne in infinitum procedatur, argumento legis 1. §. nunciare ff. deventre in poſsſseſssio. immitten. gloſsſsæ l. devno quoq́; ff. de re iudica. & in c. quanuis pactum. de pact. lib. 6. communiter re cepta ſecũdumsecundum Dom. DidacũDidacum Couar ruuias à Leyua ibi nu. 7. & rurſsus de ſsponſsalibus 2. par. c. 8. §. 9. num. 9. prodeſst. l. 17. tit. 6. par. 6. l. ſsi eo tempore C. de rem iſssione pigno. l. authore laudato C. de euictio. textus optimus l. ſsi plures ff. de iure delib. ſsi verò inſstituti ſsint hæredes, illi citandi ſsunt, non venientes ab inteſstato, cùm cauſsa teſstati excludat cauſsam inteſstati l. quãdiu ff. de acquiren. hæredita.

Vt illud aduertatur, quòd ſsi pater re linquat filium ſsuum hæredem, cuiuſsuis ætatis ſsit, non habebit locum conſstitutio huiuſsmodi curatoris, cùm hæ reditas hoc caſsu nõnon iaceat, ratione dominij cõtinuaticontinuati in filium ex regula l. cum quaſsi ff. de fideicommiſsſsa. liber. l. Iulianus noſster ff. de condi. & demonſstra. & vt notat Bald. conſs. 260. incip. vtrùm poſssit, qui etiam eſst videndus in l. 3. C. de iure deliberan. ex l. in ſsuis, & alijs, quibus probatur, non eſsſse medium inter mortem teſstatoris, & exiſstentiam hæredis, quod ante omnes aduertit gloſsſsa celebris verb. ſsucceſsſse ritis in l. cum hæreditas C. de poſsiti. quam eleganter declarat I. C. illuſstris Fernandus Vazquius Menchaca libr. 2. de ſsucceſssionum creatione §. 19. à num. 30. cum multis ſsequẽtibus. Vbi cum plurimas ſspecies referat, in quibus inter teſstatorem, & exiſstentiam ſsui hæredis, reperitur medium, in his omnibus curatori bonorum locus eſsſse poterit, quod vtile etiam eſst ad gloſs ſsam hæred. in l. eius qui in prouinciã §. quod ſsi ſstipulatus ff. ſsi certum peta. quæ alium caſsum conſstituit.

Nec illud ſsilentio omittendũomittendum, quòd ſsi hæres inſstitutus, cuiuſsmodi conditionis is ſsit, ſsiue hæres ſsuus, ſsiue extraneus, beneficio minoris ætatis contra aditionem, vel immiſstionem reſstituatur, cum de hoc iam conſstet iudici, poterit ipſse, nemine petente, curatorem bonis, quæ tunc iacent, conſstituere, ſseruatis ſseruandis, nimirũnimirum, quæ ſsuprà habuimus, & quæ inferius recẽ ſsebimus. Ita colligitur ex Paulo Caſstrenſsi in l. ſsi omnes C. ſsi minor ſse ab hæred. abſstineat num. 6. quo in loco aduertit, quòd ſsi hoc caſsu aliqui ex | creditoribus comparuiſsſsent, & allegaſs ſsent, reſstitutionem non eſsſse concedẽ dam, audiẽdiaudiendi eſsſsent, & lis conteſstãda, quod tamen intelligit, quãdoquando minor principaliter petijſsſset reſstitutionem, ſsecus ſsi incidenter. Quo poſsteriori caſsu litis conteſstatio non eſst neceſsſsaria, vt ibi ipſse notat, & colligi poteſst, ex tex. in c. coram fœlicis, extra de in integrum reſstitutione, & ex pulchrè ad ductis per Dom. Epiſscopum Didacũ Couarruuias lib. 1. Variarum c. 6. Rolan. à Valle conſs. 26. nu. 18. parte. 2.

Requiritur etiam, quod talis curator conſstitutus ſsatiſsdet, ſse bona hære ditaria defenſsurum, cum hæc ſsatiſsdatio in quolibet adminiſstratore bonorum neceſsſsaria ſsit l. fin. §. omnem autẽ C. de adminiſstra. tutorum.

Contra quod tamen oppono fortiter, quòd curator bonorum detur ex inquiſsitione l. 1. §. idcirco ff. de ventre in poſsſseſssio. immitten. ſsi ex inquiſsitio ne ergo non tenebitur ſsatis dare, qua ratione ad ſsatiſsdationem nõnon tenetur datiuꝰ tutor. l. tutores ff. de tutoribus & curato. datis ab his, quam regulam fecit generalem Cynus in Rubrica. C. de tutoribus & curatorib. qui non ſsatis dederunt. Vbi habet, quod ſsi legiti mo tutori per inquiſsitionem committatur adminiſstratio bonorum, ſsatis da re non tenebitur, & argumento ſsimili vtitur Gregor. Lopez ad l. 6. verb. deue lo confirmar. titul. 16. parti. 6. Qua etiam cauſsa Bal. in l. legitimos. ff. de legitimis tutorib. vnico remedio conſsulebat, nõ inuenienti fideiuſsſsorem, vt non ex eo excluderetur, & dicebat eſsſse, tractare cum iudice, vt adminiſstratio, facta inquiſsitione, ſsibi cõmitteretur, qua præcedente, releuaretur ab onere ſsatis dã di, quid dicendum?

Ego exiſstimo Baldum deceptũdeceptum fuiſsſse, & rectius hoc animaduertiſsſse gloſsſsam in l. 1. C. de tutorib. & curato. qui non ſsatis dederunt, quam omnes ibi ſsequuntur, quæ mota ex principio inſsti. de Attilia. tuto. obſseruat, iam hodiè tutorem datiuũdatiuum teneri ſsatisdare, quod ſsi datiuus tenetur, à fortiori legitimꝰlegitimus, quòd ſsi datiuus minoris, qui ab ipſsa le ge conſstituitur, datiuus etiam, qui ab ipſsa lege bonis datur, & ita etiam Cynus ſsimili errore depręhenditur, & ita procedunt. d. d. §. §. quibus adiungendus eſst textus in l. 2. ff. de tutoribus & curato. datis ab his, vbi oſstẽditur adeò neceſsſsariam eſsſse ſsatis dationem, vt remoueri quis poſssit, ſsi non præſstetur, & admonet Angelus in §. 1. inſsti. de legitima agnatorum tutella & rurſsus cõſs. 103. debere eſsſse cautos tabelliones, & aduertere ad. d. §. defenſsionem. Vt apponi debeat, quòd talis adminiſstrator promiſserit, atq́;atque iurauerit, nec ſsufficit, ſsi dicatur in inſstrumento generaliter, omnem ſsolennitatem feciſsſse, ac inter poſsuiſsſse, quod ante eum notauit Bar. l. ſsi prætor. in princ. ff. de noui operis nuntiã. obſseruans, quòd quãdoquando requiritur, quod apponatur aliquid expreſsſsim, non ſsufficiunt verba generalia, & ita reprobandus erit idem Baldus d. l. legitimos, & approbandus Petrus de Ancharra. qui in c. vt circa de electione in 6. motus ex gloſsſsa ibi. dixit, quod cum iurare quis debeat, caſsu, quo iura mentum requiritur, tactisſsacroſsanctis Euangelijs, non ſsufficit, vt iuramentũ habeatur ſsolenne, dicere tabellionem quod Ticius iurauit, niſsi etiam apponat iuramẽti formam. Quod quidem iuris rigore verum eſst, quanuis (quod attinet (ad hoc) vt obligatus remaneat iurans, quocumq́;quocumque modo iuramentum interponatur, eius virtute, quo ad deũ in cõſsciẽtiæ foro obligatus remaneat, vt Gregorius Lopez aduertit ad l. 19. tit. 11. part. 3. Vnde ſsi ſecũdumsecundum patriæ | conſsuetudinem, vel regionis, vbi iura mentum debet interponere curator bonorum, certa forma iurandi pręſscri pta foret, etiam ſsi hæc non obſseruata eſsſset, nihilominus obligatus remaneret curator, ad quod reducendum eſst, quod Panormitanus ſscribit in c. lauda bilem, extra de frigidis & maleficia. Vbi quod quando pro forma requiritur, quod iuret quis, tactis ſsacroſsanctis Euangelijs, iuramento non videtur ſsatisfactum, ſsi ea forma non ſseruetur, illo enim non procedit, attento iure po li, quo dubio procul quis tenetur, ſsed attento foro exteriori, ſecũdumsecundum quod deficiente forma adinuenta ad iuriſsiurandi interpoſsitionem, non videtur ſsatisfactum, aduertendum tamen eſst, grauius peccare, qui iuramenti fidem rupit, vbi fuit ſseruata forma, quàm qui ſsimplex iuramentum violauit, cũcum quę libet cęremonia in iuramento interueniẽs, ſsuam ſsignificationem habeat, atq́; virtutem, vt optime colligitur ex Ioan. Imola c. cum contingat de iure iuran. & ex alijs, que obſseruat Anto. Maſsſsa. ad cameralẽ oblig. q. fi. ad. 16. parti. nu. 11. qui agit de corporali iura mẽto. De varijs autem iurandi formu lis tam apud ethnicos, quam orthodo xos, plurima obſeruarũtobſeruarunt Ioannes Corraſsius in præludijs ad l. admonendi ff. de iureiuran. Iacobus Cuyacius lib. ob ſseruatio. 1. c. 21. poſst Alex. Neapolitanum lib. genialiuɯ dierum. 5. c. 10. Robertum Marantam de ordine iudicio rum parte. 6. princ. actio. 9. nu. 27. multa elegantia adducit Gabriel Prateolus. 2. libro de calamitate noſstrorum temporum.

Debet autem illa ſsatiſsdatio interpo ni, præſstitis fideiuſsſsoribus. Idem enim ſsignificat ſsatiſsdare, quod cum pignori bus, vel fideiuſsſsoribus cauere l. 1. ff. qui ſsatiſsdare cogantur in l. ſsi mandato. §. Paulus. 3. ff. mandati l. ſsancimusiuncta gloſsſsa. C. de verborum ſsignifi. & prodeſst l. regia. 10. tit. 33. part. 7. & ita accipiendus eſst textus in l. 2. C. de tutorib. & curatoribus, qui non ſsatiſsde. quem notat Baldus in l. 2. C. de vſsuris & fructibus legatorum.

Deinde requiritur, quod huiuſsmodi curator bonorũbonorum faciat inuẽtarium. QuãdoQuando enim quis curat aliqua bona, quorum ratio exigi ab eo poteſst, ſsemper requiritur inuentarium, argumẽto legis nullus. §. cum autem. C. de Epi ſscop. & clericis. Vbi quando epiſscopus recipit bona eccleſsiæ, tenetur facere inuẽtarium, adeò vt ſsi nõnon faciat, teneatur hæres epiſscopi ꝓbareprobare, bona acquiſsita fuiſsſse ab epiſscopo intuitu proprię perſsonæ, ſsecundum Ant. in c. ſsi vnuſsquiſsq́; extra de peculio cleri. aliàs in ea non ſsuccedet. Vndè & hæres tenetur illud facere, ſsi quartam velit deducere, vt probat textus in auth. de hæredi bus & Falc. §. hinc nobis. Alioquin per det Trebellianicam. Quæ tamen quæ ſstio non eſst ſsine ſsumma difficultate, cum eam latè proſsequens appellet altam, atq́;atque profundam Aymon Sabilianus cõſs. 17. lib. 1. Inde etiam video, curatorem ad litem (qui tamen nõnon tenetur facere inuentarium) ex gloſsſsa in l. de creationibus. C. de epiſscopis & clericis communiter recepta, obligari ad eius confectionem, ſsuper re victoria obtenta (quaſsi materia interueniẽteinterueniente) vt optimè reſsoluit Ang. in l. Vacantiã C. de bonisvacan. lib. 10. verbo. monu mẽtorum. carta. 3. & in ſspecie ante eũ notat Bart. in l. 1. ff. de curat. bon. dan. & probare videtur l. 1. §. eligitur ff. de ventre in poſsſseſssio. immitt. ibi.

Curatore aũtautem cõſtitutoconſtituto, hæc omnia ceſsſsa reputo, conſscribere tñtamen curatori debetvẽ denti, & inuentarium rerum facienti.

Prodeſst l. 1. §. officio. ff. de tutellis & ratio. diſstrahẽ. Vbi Iacobus de Arena generaliter hoc firmat procedere in quo libet curatore bonorum, vt teneatur inuentarium facere, quod his nõnon citatis, etiam notat Ioannes Corraſsius in tractatu de inuentario. nu. 47. Teneri autem rationẽrationem reddere curatorem bo norum, probat peregrinus, ac ſsingularis textus in l. nõnon ſsolum. §. & ſsiquis. ibi.

Et hic debet rationem reddere.

ff. De ritu nup. quicumq́;quicumque prætereà tenetur ad reſstitutionem bonorum, tenetur ad inuentariũinuentarium, vt in vſsufructuario, & vxore, pro reſstitutione dotis bo na mariti occupante, quod facere ipſsa poteſst, vt poſstea declarauimus, & in negocio criminali, ex quo bonorum amiſssio ſsequitur, concludit Fernandus Vaſsquius Menchaca de ſsucceſssio. creatione lib. 1. §. 6. nu. 4. Vbi mouet etiãetiam quęſstionẽ in ſsucceſsſsore maioratus.

Aduertant autem iudices, vt potius curatores conſstituant agnatos, aut cõ ſsanguineos teſstatoris, à quibus, cũcum pro pter debita imminẽtiaimminentia ſsuſspicio remouenda ſsit vſsurpationis bonorum, fidelius ſsperandum erit, quàm ab extraneis, vt ſsat rectè colligitur ex Borgnino Caualcano in tract. de tutore, & curatore, numero. 331.